Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2012 r. w Szczecinie

sprawyA. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o wysokość należności z tytułu nieopłaconych składek

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 28 lutego 2012 r. sygn. akt VI U 846/11

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

Sygn. akt III AUa 414/12

UZASADNIENIE

Decyzją z 28 marca 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. określił wysokość należności z tytułu nieopłaconych składek płatnika A. B. na łączną kwotę 59.177,19 zł obejmującą: składki na ubezpieczenia społeczne za okres od lutego do kwietnia 2000 r., od czerwca do lipca 2000 r. oraz od czerwca 2001 r. do sierpnia 2002 r. (24.879,78 zł) oraz koszty upomnień za okres od lutego do kwietnia 2000r., od czerwca do lipca 2000 r. oraz od czerwca 2001 r. do stycznia 2002 r. (8,40 zł); składki na ubezpieczenie zdrowotne za okres od czerwca do lipca 2000 r., od maja 2001 r. do czerwca 2001 r. oraz od stycznia 2002 r. do kwietnia 2002 r. (467,48 zł) wraz z kosztami upomnień za okres od czerwca do lipca 2000 r. oraz za listopad 2001 r. w kwocie 8,40 zł; składki na Fundusz Pracy oraz FGŚP za lipiec 2000 r. oraz okres od lutego do kwietnia 2002r. (129,73 zł) wraz z kosztami upomnień za okres od czerwca do lipca 2000 r. oraz za grudzień 2000 r. (8,40 zł); odsetki na dzień 28 marca 2011 r. w wysokości 33.675 zł oraz dalszych odsetek za zwłokę, w wysokości ustalonej dla zaległości podatkowych.

W odwołaniu A. B. zaskarżyła decyzję w części domagając się ustalenia, że nie jest zobowiązana do zapłaty nieopłaconych składek i odsetek na ubezpieczenie społeczne za okres od lutego do kwietnia 2000 r. oraz od czerwca do lipca 2000 r.; na ubezpieczenie zdrowotne za okres od czerwca do lipca 2000 r. oraz na Fundusz Pracy i FGŚP za lipiec 2000 r.

Wyrokiem z 28 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił odwołanie A. B. i odstąpił od obciążania jej kosztami procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że A. B. w latach 2000-2002 była płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej pod nazwą (...). Według stanu na 28 marca 2011 r., na koncie prowadzonym dla niej jako płatnika przez ZUS O/S. widniały wpłaty z tytułu składek w łącznej kwocie 16.905,02 zł, podczas gdy należności wynosiły 41.884,21 zł. Niepokryte należności wynosiły więc łącznie 25.476,99 zł, z czego:

- z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od lutego do kwietnia 2000 r., od czerwca do lipca 2000 r. oraz od czerwca 2001 r. do sierpnia 2002 r, w wysokości 24.879,78 zł (w tym: za luty 2000 r. - 473,69 zł, za marzec 2000 r. -508,31 zł, za kwiecień 2000 r. - 508,31 zł, za czerwiec 2000 r. - 510,84 zł i za lipiec 2000 r. - 510,84 zł);

- z tytułu kosztów upomnień związanych z niepłaceniem składek na ubezpieczenia społeczne za okres od lutego do kwietnia 2000 r., od czerwca do lipca 2000 r. oraz od czerwca 2001 r. do stycznia 2002 r. w wysokości 8,40 zł;

- z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od czerwca do lipca 2000 r., od maja 2001 r. do czerwca 2001 r. oraz od stycznia 2002 r. do kwietnia 2002 r. w wysokości 467,48 zł (w tym: za czerwiec 2000 r. - 51,60 zł i za lipiec 2000 r. - 99,59 zł);

- z tytułu kosztów upomnień związanych z niepłaceniem składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od czerwca do lipca 2000 r. oraz za listopad 2001 r. w wysokości 8,40 zł;

- z tytułu składek na Fundusz Pracy oraz FGŚP za lipiec 2000 r. oraz okres od lutego do kwietnia 2002 r. w wysokości 129,73 zł (w tym za lipiec 2000 r. - 36,33 zł);

- z tytułu kosztów upomnień związanych z niepłaceniem składek na FP i FGSP za okres od czerwca do lipca 2000 r. oraz za grudzień 2000 r. w wysokości 8,40 zł.

Naliczone od tych wszystkich zaległości odsetki na dzień 28 marca 201lr. wynosiły 33.675 zł

A. B. od sierpnia 2010 r. jest osobą bezrobotną, samotnie wychowującą dziecko. Nie posiada majątku, ma natomiast liczne długi, w tym i z tytułu zaległości czynszowych oraz udzielonej pożyczki bankowej.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego sprawy, przywołując treść art. 6 ust. 1 pkt. 5, art. 8, a także art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r o systemie ubezpieczeń społecznych sąd okręgowy nie uwzględnił odwołania. Sąd okręgowy podał, że płatnik składek A. B. w okresach objętych zaskarżoną decyzją prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą, a zatem podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu. Jako płatnik obowiązana była więc do comiesięcznego ustalania wysokości należnych składek na ubezpieczenie społeczne i przekazywania ich do ZUS. Skoro zaś z tego obowiązku nie wywiązała się należycie, koniecznym było stwierdzenie, że ciąży na niej dług wobec ZUS - zarówno z tytułu nieopłaconych składek, jak i z tytułu narosłych do dnia dzisiejszego odsetek. Jedynym zarzutem, jaki A. B. podniosła w toku procesu był zarzut przedawnienia części należności, tj. za okres do lipca 2000r. włącznie. Zarzut ten nie mógł mieć jednak, zdaniem sądu okręgowego wpływu na rozstrzygnięcie sprawy. Sąd I instancji wskazał, w ślad za Sądem Najwyższym, który wyraził analogiczny pogląd w wyroku z dnia 4 grudnia 2009r., w sprawie o sygn. akt III UK 44/09), że rozstrzyganie o tym, czy dana należność przedawniła się, czy też nie, aktualizuje się dopiero na etapie postępowania egzekucyjnego, czyli w sytuacji, gdy chodzi o wykonanie zobowiązania wynikającego z prawomocnej decyzji dotyczącej obciążenia płatnika za zaległości składkowe, a zatem dopiero po prawomocnym rozstrzygnięciu sporu sądowego co do prawidłowości orzeczenia o istnieniu zaległości składkowych. Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji ustalającej wysokość zaległości składkowych nie ma zatem nie tylko obowiązku, ale i uprawnienia, do badania kwestii przedawnienia zobowiązania wynikającego z tej decyzji, albowiem wykracza to poza ramy przedmiotu sporu podanego mu pod osąd. Zgodnie bowiem z normą art. 476 § 2 k.p.c., sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych jest sprawa, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego i to ta decyzja wyznacza zakres rozpoznania sprawy przez sąd powszechny, który bada wyłącznie materialną, nie formalnoprawną poprawność decyzji. Skoro więc zaskarżona decyzja określa wysokość zaległości składkowych A. B., jedyne co Sąd mógłby zrobić, to zbadać, czy na odwołującej faktycznie ciążył obowiązek zapłaty składek w takiej wysokości, jak podaje to organ rentowy oraz czy dokonała ona faktycznie wpłat w kwotach niższych niż łączna wartość należności. Kwestie zaś przedawnienia wyjęte są z zakresu zainteresowania sądu, jako że dotyczą egzekucji należności. To w toku postępowania egzekucyjnego, normowanego przepisami ustawy z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, A. B. mogła będzie zgłosić taki zarzut, który organ egzekucyjny będzie miał obowiązek rozpoznać, wydając zaskarżone postanowienie.

Apelację od wyroku wniósł pełnomocnik A. B. i zarzucił naruszenie prawa materialnego, poprzez naruszenie przepisu art. 24 ust 4. ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 8871 ze zm.) poprzez jego niezastosowanie pomimo zaistnienia przesłanek do jego zastosowania, a także naruszenie przepisów prawa procesowego, poprzez nierozpoznanie przez Sąd I instancji istoty sprawy. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w części co do pkt I i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, a także zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania przed Sądem I i II instancji.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje.

Apelacja jest uzasadniona. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko skarżącego, że sąd pierwszej instancji oddalając odwołanie ubezpieczonej nie rozpoznał istoty sprawy. W myśl utrwalonego orzecznictwa do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi wtedy, gdy rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji nie odnosi się do merytorycznych zarzutów strony. Kwestia przedawnienia w odniesieniu do decyzji dotyczącej wymiaru składek powinna być badana jako zarzut prawa materialnego. Zasadnie skarżący wskazał na niewłaściwe i nieadekwatne przywołanie w okolicznościach rozpoznawanej sprawy orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2009r. (sygn. akt III UK 44/09) i w konsekwencji nie odniesienie się tak do samego zarzutu przedawnienia, jak i okoliczności, które skutkowały niemożnością zastosowania w sprawie treści art. 24 ust. 5b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Sąd okręgowy powinien bowiem mieć na uwadze, że przywoływany pogląd Sądu Najwyższego dotyczył ustalenia odpowiedzialności z składki osoby trzeciej, nie będącej z mocy prawa płatnikiem (członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) i odnosił się do decyzji o charakterze konstytutywnym. Tymczasem w sprawie decyzja organu rentowego dotyczącą odpowiedzialności A. B. miała charakter deklaratywny. Organ rentowy definitywnie określił wysokość należności z tytułu nieopłaconych składek, a zatem tego rodzaju decyzja, w razie oddalenia odwołania ubezpieczonej, stanowić będzie tytuł egzekucyjny, podstawę do wpisu hipoteki przymusowej, a także rejestru dłużników, a to w myśl art. 24 ust 1, art. 26 ust 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U.2009.205.1585 ze zm.) oraz ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym ( Dz. U. z 2007 r., nr 168, poz. 1186 ze zm.). W ocenie sądu apelacyjnego strona powinna mieć zagwarantowane prawo do zweryfikowania decyzji organu rentowego określającej wysokość zaległych składek, tak by wartość należności z tytułu nieopłaconych składek odpowiadała rzeczywistemu stanowi, bez konieczności odsyłania strony na drogę postępowania egzekucyjnego, a w tym celu niezbędne będzie rozważenie zarzutu przedawnienia co do części należności.

Ponownie rozpoznając sprawę sąd okręgowy zatem rozważy ten zarzut, w szczególności w kontekście okoliczności podnoszonych przez skarżącego w piśmie z 19 stycznia 2012 r. W tym też celu w niezbędnym zakresie poprowadzi postępowanie dowodowe.

Mając na uwadze przedstawioną ocenę, z uwagi na fakt, że nie rozpoznano istoty sprawy Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.