Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 grudnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA Iwona Wiszniewska (spr.)
Sędziowie:	SA Eugeniusz Skotarczak SA Tomasz Żelazowski
Protokolant:	sekr. sądowy Beata Węgrowska - Płaza

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2014 r. na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa H. S.

przeciwko W. W. (1)

o zapłatę i pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 9 kwietnia 2014 r., sygn. akt I C 953/12

I. zmienia zaskarżony wyrok:

1. w punkcie czwartym w ten sposób, że pozbawia częściowo wykonalności punkt piąty postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 26 września 2008 roku, sygn. akt III Ns 2769/06, a mianowicie co do kwoty 21.675,69 (dwadzieścia jeden tysięcy sześćset siedemdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt dziewięć groszy) i oddala w pozostałej części powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności,

2. w punkcie VI w ten sposób, że zasądza od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Szczecinie na rzecz radcy prawnego W. K. kwotę 3735 ( trzy tysiące siedemset trzydzieści pięć ) złotych powiększoną o należny podatek VAT, tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu,

3. dodaje punkt VII: ”zasądza od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Szczecinie na rzecz radcy prawnego M. K. kwotę 600 (sześćset) złotych, powiększoną o należny podatek VAT, tytułem części kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu”,

4. dodaje punkt VIII: ” zasądza od pozwanego W. W. (1) na rzecz na powódki H. S. kwotę 940,95 zł (dziewięćset czterdzieści złotych dziewięćdziesiąt pięć groszy)), tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu przez radcy prawnego W. K.,

II. oddala apelację w pozostałej części,

III. zasądza od powódki H. S. na rzecz pozwanego W. W. (1) kwotę 2756.43 (dwa tysiące siedemset pięćdziesiąt sześć złotych i czterdzieści trzy grosze) złotych tytułem pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym,

IV. zasądza od pozwanego W. W. (1) na rzecz na powódki H. S. kwotę 431,73 zł ( czterysta trzydzieści jeden złotych i siedemdziesiąt trzy grosze) tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu przez radcy prawnego W. K. w postępowaniu apelacyjnym,

V. zasądza od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Szczecinie na rzecz radcy prawnego M. K. kwotę 459 ( czterysta pięćdziesiąt dziewięć) złotych, powiększonej o należny podatek VAT, tytułem pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym,

VI. zasądza od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Szczecinie na rzecz radcy prawnego W. K. kwotę 2349 ( dwa tysiące trzysta czterdzieści dziewięć )złotych złotych tytułem pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym,

Eugeniusz Skotarczak Iwona Wiszniewska Tomasz Żelazowski

Sygn. Akt I ACa 496/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2014 r. Sąd Okręgowy Szczecinie po rozpoznaniu sprawy z powództwa H. S. przeciwko W. W. (1) o zapłatę oraz sprawy z powództwa H. S. przeciwko W. W. (1) o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności powództwo oddalił (pkt I); zasądził od powódki H. S. na rzecz r.pr. M. K. kwotę 3600,00 (trzech tysięcy sześciuset) zł powiększoną o podatek od towarów i usług tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu (pkt II); zasądził od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Szczecinie na rzecz r.pr. W. K. kwotę 3600,00 (trzech tysięcy sześciuset) zł powiększoną o podatek od towarów i usług tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu (pkt III); powództwo oddalił (pkt IV); zasądził od powódki H. S. na rzecz r.pr. M. K. kwotę 3600,00 (trzech tysięcy sześciuset) zł powiększoną o podatek od towarów i usług tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu (pkt V); zasądził od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Szczecinie na rzecz r.pr. W. K. kwotę 3600,00 (trzech tysięcy sześciuset) zł powiększoną o podatek od towarów i usług tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu (pkt VI).

W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Sąd Okręgowy wskazał, że powódka H. S. w pozwie z 14 września 2012r. sprecyzowanym w piśmie z 13 grudnia 2012r. (k. 80) wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego W. W. (1) kwoty 93 084,20zł z ustawowymi odsetkami liczonymi w sposób wskazany w pozwie. Pozwany W. W. (1) , reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu, w odpowiedzi na pozew z 14 września 2012r. w sprawie I C 953/12 wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, jednocześnie oświadczając, iż koszty te nie zostały uiszczone w całości lub w części. Powódka H. S. w pozwie z 27 listopada 2012r. przeciwko W. W. (1) wniosła na podstawie art. 840 § 2 k.p.c. o pozbawienie wykonalności w całości w zakresie punktu piątego sentencji tytułu wykonawczego w postaci postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie, Wydział III Cywilny z dnia 26 września 2008r. , sygn. akt III Ns 2769/06, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z 25 listopada 2010r. – zasądzającego od H. S. na rzecz W. W. (1) kwotę 97 615,72 zł tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym płatną w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia płatności z uwago na fakt, iż po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie wskutek którego zobowiązanie wygasło. Nadto, powódka wniosła o zasądzenie od Skarbu Państwa na jej rzecz kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu oświadczając, że koszty te nie zostały w całości lub w części pokryte, ewentualnie o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania, a na rzecz pełnomocnika - kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Pozwany W. W. (1) reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu, w odpowiedzi na pozew z 27 listopada 2012r. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego wniósł o odrzucenie pozwu oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, ewentualnie zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w związku z nieopłaceniem tych kosztów w całości lub w części; ewentualnie oddalenie powództwa w całości zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania sądowego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w związku z nieopłaceniem tych kosztów w całości lub w części.

Dalej Sąd Okręgowy wskazał, że Powódka w sprawie I C 953/12 o zapłatę, w toku rozprawy w dniu 25 listopada 2013r. (k.129) oświadczyła, że cofa argument potrącenia wierzytelności pozwanego podniesiony w pozwie i wnosi o zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie I C 1227/12.

Na rozprawie 25 listopada 2013 r. (k.129) Sąd I Instancji postanowił zarządzić połączenie spraw I C 1227/12 i I C 953/12 i prowadzić je w dalszym ciągu pod sygnaturą akt I C 953/12.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny. Pozwany W. W. (1) i powódka H. S. zawarli związek małżeński 23 października 1976 r. w S.. W dniu 8 lutego 1982r. stronom zostało przydzielone spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w S.. Wartość rynkowa lokalu na 26 września 2008r. wynosiła 208 000 zł. Oboje małżonkowie zajmowali się prowadzeniem działalności gospodarczej. W okresie od września 1996r. do grudnia 1996r. powstały zaległości w opłatach czynszowych, co ostatecznie doprowadziło do wypowiedzenia umowy najmu lokalu użytkowego, w którym powódka prowadziła działalność gospodarczą oraz wszczęcia postępowania egzekucyjnego w toku, którego komornik sądowy wyegzekwowała od H. S. 13769,02 zł. W. W. (1) nie wiedział o istniejącym zadłużeniu żony. W dniu 12 października 1995r. Powiatowy Urząd Pracy w S. na podstawie umowy nr (...) udzielił H. S. pozostającej w związku małżeńskim z W. W. (1) pożyczki w kwocie 28 000 zł. Pożyczka miała być przeznaczona na zakup maszyn do szycia ubrań wykorzystywanych w ramach działalności gospodarczej H. S. oraz nowego samochodu dla W. W. (1). Samochód nie został kupiony. W. W. (1) wiedział o pożyczce, jednak nie miał informacji na co konkretnie zostały przeznaczone pieniądze, którymi dysponowała powódka. W oparciu o tytuł wykonawczy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym prowadzonym pod sygnaturą II NC 243/00 z 13 września 2000r. H. S. została zobowiązana do zapłaty na rzecz (...) S.A. zaległości, która na dzień
7 grudnia 2002r. wyniosła 37 885,51 złotych w tym odsetki – 13405,66 zł, dalsze odsetki dzienne miały wnosić 10,17 zł. Wierzyciel (...) postępowanie egzekucyjne wszczęła 13 listopada 2002r. dochodząc ww. kwot. Postępowanie egzekucyjne zostało zakończone i rozliczone w postanowieniu Komornika sądowego z 29 lutego 2012r. Trudna sytuacja majątkowa sprawiła, że H. S. nie dysponowała środkami na spłatę pożyczki od PUP w S.. Pomocy udzielili jej B. i A. małżonkowie S. pożyczając w 2005r. pieniądze na spłatę należności wobec PUP w S.. Należność w łącznej kwocie 51 727,83 zł w skład, której wchodziło 28 000 zł kwoty głównej oraz 21 727,83 zł odsetek umownych i 2000 zł odsetek ustawowych została spłacona. Nadto, na podstawie decyzji Prezydenta Miasta S. z 11 sierpnia 2008r. umorzone zostały odsetki ustawowe z tytułu pożyczki w kwocie 25 027,83 zł. W wyroku z 23 maja 2005r. Sąd Okręgowy w Szczecinie rozwiązał przez rozwód Małżeństwo W. W. (1) i H. S. noszącej w tym czasie nazwisko W.. W dniu 26 września 2008r. Sąd Rejonowy w Szczecinie w wydał orzeczenie w sprawie o podział majątku, z wniosku H. S. i przy udziale W. W. (1) i Gminy M. S.. Postanowienie uprawomocniło się 29 października 2008r. W. W. (1) uzyskał klauzulę wykonalności w zakresie jednego z punktów postanowienia zasądzającego na jego rzecz 97615,72 zł tytułem wyrównania udziałów w dniu 25 listopada 2010r. W. W. (1) po rozwodzie, z majątku osobistego poniósł wydatki na ww. mieszkanie w wysokości 8565,42 zł. Jako, że po dacie rozwodu pozwany odbywał karę pozbawienia wolności - do maja 2006r. czynsz płaciła z jego renty synowa stron S. W., a następnie rodzice powoda. W sytuacji gdy renta pozwanego była niewystarczająca, synowa lub rodzice uzupełniali brakujące kwoty z własnych środków. H. S. w wezwaniu do zapłaty z 25 lutego 2010r. zażądała od W. W. (1) zapłaty 8085,36 zł na co składały się kwoty 4000 zł tytułem bezumownego korzystania z jej mieszkania przez 4 miesiące, mimo uprawomocnienia się postanowienia Sądu z 26 września 2008r. oraz 4058,36 zł tytułem należnych opłat. Wezwanie zostało wysłane na adres mieszkania przy ul. (...) w S.. W piśmie z 19 maja 2010r. H. S. wezwała W. W. (1), powołując się na postanowienie Sądu Rejonowego w Szczecinie w sprawie III Ns 2769/06, do zwrotu połowy spłaconej pożyczki wobec PUP w S.. Jednocześnie powódka poinformowała, że spłacona kwota wynosi 51 727,83 zł, a przypadająca połowa tej kwoty to 25 863,91 zł. Wezwanie zostało skierowane na adres mieszkania rodziców pozwanego przy ul. (...) w S.. W kolejnym piśmie z 21 maja 2010r. H. S. wezwała ostatecznie do zapłaty kwoty wskazanej w piśmie z 25 lutego 2010r. wskazując, że jest to wezwanie przedsądowe. Jednocześnie powódka wezwała do uregulowania należności za trzy kolejne miesiące łącznie w kwocie 4640,12 zł. Pismo zostało skierowane na adres mieszkania rodziców pozwanego przy ul. (...) w S.. W kolejnych pismach nadawanych przez powódkę na wskazany wyżej adres rodziców pozwanego, wzywała o kolejne należności za następne miesiące bezumownego korzystania z mieszkania. H. S. 26 kwietnia 2010r. złożyła wniosek u Komornika sądowego, w oparciu o tytuł wykonawczy - postanowienie Sądu Rejonowego w Szczecinie z 26 września 2008r. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z 15 grudnia 2009r. w zakresie pkt VI dotyczącego wydania lokalu wnioskodawczyni przez W. W. (1). Egzekucja została przeprowadzona zgodnie z wnioskiem i skutecznie. W związku z przeprowadzonym w dniu 10 listopada 2010r. postępowaniem eksmisyjnym W. W. (1), H. S. poniosła wydatek w wysokości 1000 zł na poczet zapłaty ceny najmu pomieszczenia w hotelu (...) przez okres miesiąca. Pomieszczenie to miało stanowić lokal zastępczy dla W. W. (1). Termin płatności faktury za usługę hotelowo-noclegową przypadał na dzień sprzedaży tej usługi, to jest 9 listopada 2010r. Na podstawie umowy z 8 listopada 2010r. B. S. i A. S. darowali swojej, odpowiednio córce i pasierbicy H. S. wierzytelność w wysokości 25 863,92 zł, jaka ich zdaniem służyła im wobec W. W. (1) z tytułu pożyczki jakiej udzielili powódce na spłatę zadłużenia wobec PUP w S.. H. S. w piśmie z 23 listopada 2012r. skierowanym do W. W. (1) przedstawiła mu kwotę 118 671,53 zł, której zapłaty od niego żądała na ww. datę. W tym samym piśmie powódka zażądała zaniechania egzekucji należności 97615,72 zł wynikającej z ww. postanowienia Sądu zapadłego w sprawie o podział majątku, z uwagi na wcześniej dokonane potrącenie wierzytelności wzajemnej.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego sprawy Sąd Okręgowe wskazał, że powództwo o zapłatę, jak również powództwo przeciwegzekucyjne podlegały oddaleniu. Argumenty podnoszone przez powódkę w obu sprawach (o zapłatę i pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności) w istocie są tożsame. Powódka w oparciu o te same okoliczności domaga się zapłaty oraz podnosi zarzut potrącenia, który ma uzasadnić pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Stanowiska zajęte przez powódkę w obu postępowaniach są ze sobą sprzeczne, co oznacza że uwzględnienie obu powództw w całości od początku nie było możliwe. Z uwagi na tożsamość okoliczności uzasadniających oba powództwa rozważania Sądu Okręgowego dotyczące żądań zawartych w pozwie o zapłatę dotyczą również żądań, które mają uzasadniać zarzut potrącenia w pozwie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Tym samym Sąd Okręgowy uznał, że dokonywanie wyraźnych odniesień przy omawianiu każdego z żądań jest zbędne. To powódka z określonych faktów, np. udzielenia pożyczki, wywodziła skutki prawne zarówno w sprawie I C 1227/12, jak i I C 953/12. Sąd Okręgowy podkreślił, że istotne dla rozstrzygnięcia fakty winny być udowodnione; uprawdopodobnienie na etapie wyrokowania jest niewystarczające i skutkować musi oddaleniem powództwa.

Dalej Sąd Okręgowy wskazał, że dochodzona w pozwie o zapłatę z 14 września 2012r. kwota 93 084,20zł zdaniem powódki jest sumą należności powstałych z kilku tytułów prawnych. Sąd I Instancji wskazał, jakie elementy składały się na wskazaną kwotę. Kwota 40735,10 zł stanowić miała połowę całkowitej kwoty 81470,20 zł, jaką uiściła powódka w związku z nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Rejonowy w Szczecinie w dniu 13 września 2000r. w sprawie z powództwa (...) S.A. i prowadzonej pod sygnaturą akt II Nc 242/00. Żądanie zapłaty 40735,10 zł nie mogło zostać uwzględniona w pierwszej kolejności z uwagi na fakt, że powódka w żaden sposób nie wykazała związku tej kwoty z zasądzoną od niej należnością w wysokości 17 680,45 zł. Sąd Okręgowy wskazał przy tym z jakich powodów tak uznał. Sąd I Instancji wskazał nadto, że postanowienie o podziale majątku z dnia 26 września 2008r. dotyczył również rozliczenia długu wobec przedsiębiorstwa telekomunikacyjnego. Sąd dokonując rozliczenia między stronami pomniejszył kwotę, jaką H. S. obowiązana została zapłacić na rzecz W. W. (1) połowę kwoty 17 850,75 zł.

Sąd Okręgowy wskazał również na okoliczność, że powódka opuściła mieszkanie przy ul. (...) w S., jak sama twierdziła w 2000 r. Należność wobec (...) S.A. dotyczyła zatem okresu czasu, kiedy powódka przebywała w mieszkaniu wraz z pozwanym. W tamtym czasie strony nie tylko były małżeństwem, lecz również łączyła je wspólność majątkowa małżeńska. Z racji ustroju majątkowego strony solidarnie odpowiadają za zobowiązania zaciągnięte w celu zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny (art. 30 § 1 k.r.o.).

W ocenie Sądu Okręgowego rachunek za telefon na kwotę 17 850,75 zł nie można uznać za związany ze zwykłymi potrzebami rodziny. Kwota 5863,73 zł według powódki została przez nią uiszczona tytułem czynszu za mieszkanie. Twierdzenia powódki wskazują, że kwota ta odpowiada opłatom czynszowym za okres od listopada 2009r. do listopada 2010 r. Nadto, za taki sami okres powódka domaga się od pozwanego 7621,46 zł, które miała wydatkować tytułem kosztów zmiennych przypadających na lokal, to jest kosztów ogrzewania. Z żądaniami zapłaty wskazanych kwot związanych z czynszem i eksploatacją mieszkania, łączy się roszczenie o zapłatę 12000 złotych tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z mieszkania przysądzonego na wyłączność powódce. Okres tego bezumownego korzystania również miał przypadać na ww. czas od listopada 2009r. do listopada 2010r. Zakończyć go miała eksmisja pozwanego do lokalu zastępczego, która nastąpiła 10 listopada 2010r.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy wskazał, że poszczególne roszczenia, za każdy miesiąc bezumownego korzystania z mieszkania powódki sumują się i takiej zsumowanej kwoty, będącej już świadczeniem jednorazowym, powódka może dochodzić w postępowaniu sądowym. Sąd I Instancji zauważył przy tym, że powódka odzyskała posiadanie lokalu mieszkalnego 10 listopada 2010r., a termin przedawnienia rozpoczyna swój bieg od daty zwrotu rzeczy. Stwierdzić zatem należało, że bieg terminu przedawnienia roszczenia o bezumowne korzystanie z rzeczy nastąpiło 10 listopada 2011r. Powódka złożyła pozew o zapłatę 14 września 2012r., to jest niemal rok po upływie terminu przedawnienia jej roszczenia. Sąd Okręgowy wskazał również, że powódka nie podjęła się trudu wykazania, jakiej wysokości czynsz mogłaby uzyskać za wynajem mieszkania tego rodzaju, przy uwzględnieniu stopnia jego wyeksploatowania. Kwota 1000 zł jest ewidentnie szacunkiem samej powódki opartym o jej osobiste rozeznanie rynku nieruchomości w S., co dla Sądu oceniającego zasadność jej żądań jest dalece niewystarczające.

W ocenie Sądu Okręgowego żądanie zapłaty kwot 5863,73 zł i 7621,46 zł ściśle wiąże się z roszczeniem o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego powódki przez pozwanego. Zauważyć należy, że wydatki na mieszkanie, jakie zostały poniesione przez strony przed 26 września 2008r. zostały rozliczone przez Sąd orzekający o podziale ich majątku wspólnego. Po uprawomocnieniu się 29 października 2009r. postanowienia o podziale majątku osobą zobowiązaną do zapłaty zarówno czynszu, jak i kosztów eksploatacji mieszkania, w tym ogrzewania była wyłącznie powódka. Powódki z pozwanym nie łączył szczególny stosunek prawny, który nakazywałby mu ponosić te koszty. Sąd Okręgowy zauważył jednak, że powódka wydatkując środki na lokal mieszkalny, czy to czynsz, czy opłaty eksploatacyjne mogła spodziewać się ekwiwalentnej korzyści związanej z korzystaniem z tego lokalu. Obecność pozwanego uniemożliwiła jej uzyskanie tej korzyści. Sąd Okręgowy wskazał zatem, że powód bezumownie korzystając z lokalu powódki, wykorzystywał bez odpowiedniej umowy między stronami środki, jakie powódka wydatkowała na utrzymanie, w tym momencie, już wyłącznie jej mieszkania. Strata powódki, jaka związana jest z bezumownym korzystaniem z jej lokalu obejmuje zatem nie tylko ewentualny czynsz, lecz również opłaty i wydatki, jakie poniosła. Wszystkie te elementy zawierają się w wynagrodzeniu za korzystanie z rzeczy oraz pożytkach, jakie ta rzecz przynosi, na które wskazuje art. 229 § 1 k.c. Z tej przyczyny również roszczenie o zapłatę kwot 5863,73 zł, jak i 7621,46 zł uznać należało za przedawnione. Pozwany podnosząc zarzut przedawnienia oparł się wprawdzie na podstawie prawnej wynikającej z art. 118 k.c. jednak Sąd I Instancji oceniając stan prawny nie jest w tym zakresie związany oceną stron i samodzielnie stosuje odpowiednie przepisy prawa.

Sąd Okręgowy wskazał również, że powódka domagała się zasądzenia od pozwanego kwoty 25863,91 zł z tytułu darowizny na jej rzecz od B. i A. S. wierzytelności wobec W. W. (1). Pożyczka od rodziców powódki miała zostać wykorzystana na spłatę zadłużenia wobec PUP w S.. Wskazany urząd udzielił 12 października 1995r. powódce pożyczki wysokości 28 000 zł z przeznaczeniem na rozszerzenie prowadzonej przez nią działalności gospodarczej poprzez zakup maszyn i urządzeń, a nadto na zakup samochodu osobowego dla pozwanego wykonującego zawód taksówkarza. Powódka w krótkim czasie po uzyskaniu pożyczki nie tylko, że nie rozwinęła działalności gospodarczej, lecz zaczęła ją likwidować, co miało trwać jeszcze po 2000r. Okoliczność ta, w ocenie Sądu Okręgowego jednoznacznie wskazuje na wykorzystanie pożyczonych środków niezgodnie z celem pożyczki. Podkreślić należy, że powódka nie przedstawiła Sądowi dowodów na to, jak zostały wykorzystane środki z udzielonej jej pożyczki. Zarówno w niniejszym postępowaniu, jak również w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków powódka nie wykazała, aby jakiekolwiek środki, z pożyczonych jej przez Urząd Pracy, zostały przeznaczone na zakup samochodu dla pozwanego. Jedynym dowodem na piśmie mówiącym o pożyczce, jaką mieli udzielić powódce małżonkowie S. jest akt notarialny z 8 listopada 2010r. obejmujący umowę darowizny wierzytelności. Z treści tego dowodu wynika wprost, że darowizna została dokonana po rozwodzie stron, jednak treść aktu notarialnego nie ujawnia kiedy i w jakiej wysokości małżonkowie S. udzielili pożyczki H. S.. Pośrednio można jedynie wnioskować, że kwota pożyczki to dwukrotność 25 863,92 zł. W ocenie Sądu Okręgowego zarówno małżonkowie S. pożyczali pieniądze H. S., a nie pozwanemu. Czas dokonania tej pożyczki zbiegł się z trwałym i zupełnym rozkładem pożycia małżeńskiego stron. Od 1 kwietnia 2003r. do 2 kwietnia 2009r. W. W. (1) przebywał w zakładzie karnym. W tej sytuacji Sąd uznał za prawdziwe twierdzenia pozwanego, że nie wiedział o tym, że jego żona zaciągała zobowiązania wobec małżonków S.. Tym bardziej pozwany nie mógł wyrazić zgody na to, aby powódka pożyczyła pieniądze, których zwrotu połowy obecnie od niego żąda. Zgoda na zawarcie takiej umowy i zaciągnięcie zobowiązania jest tym bardziej nieprawdopodobna, że nie ma dowodu na to, aby pozwany skorzystał w jakikolwiek sposób z pieniędzy, które powódka pożyczyła w Urzędzie Pracy w 1995r. W ocenie Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że H. S. zaciągnęła zobowiązanie wobec małżonków S. bez zgody, a nawet wiedzy pozwanego. Środki tak pozyskane przeznaczone zostały na spłatę długu, powstałego w związku z pożyczką, z której pozwany faktycznie nie skorzystał i którymi dysponowała wyłącznie H. S.. Nadto, Sąd I Instancji podkreślił, że wysokość pożyczki do małżonków S. – bliskiej rodziny powódki, nie została jednoznacznie wykazana.

Dalej Sąd I Instancji wskazał, że powódka domagała się zasądzenia na swoją rzecz 1000 zł w związku z zapewnieniem dla pozwanego lokalu zastępczego, do którego został wyeksmitowanych 10 listopada 2010 r. Powódka nie wskazała jednak w oparciu o jaka podstawę prawną dochodzi tej zapłaty. Trzeba pamiętać, że do czasu eksmisji powódka nie uiściła na rzecz powoda jakichkolwiek środków należnych mu tytułem spłaty związanej z przyznaniem powódce przez Sąd w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w S.. Powód w czasie, kiedy został eksmitowany i kiedy powódka poniosła ww. wydatek był rencistą; kilka miesięcy wcześniej opuścił zakład karny po odbyciu kary pozbawienia wolności. Sytuacja majątkowa powoda była trudna i oczywistym było, że nie posiadał środków na najem, a tym bardziej zakup mieszkania. Taka sytuacja wynikała jednak z faktu, że powódka nie dokonała spłaty zgodnie z orzeczeniem o podział majątku. Tym samym konieczność zapewnienia pozwanemu lokalu była wyłącznie skutkiem zaniechania po stronie powódki. W rezultacie wyniku przeprowadzonej egzekucji, związanej ze wskazanym wydatkiem, powódka uzyskała posiadanie lokalu mieszkalnego nie uiszczając wcześniej jakiejkolwiek kwoty tytułem spłaty udziału pozwanego. W tej sytuacji Sąd Okręgowy nie dostrzegł w oparciu o jaką podstawę prawną powódka mogłaby się skutecznie domagać zapłaty od pozwanego kwoty 1000 zł.

Sąd Okręgowy wskazał również, że w związku z żądaniem zapłaty ww. kwot powódka domagała się również zapłaty odsetek ustawowych od każdej z nich, liczonych od dat wskazanych w pozwie. Wobec tego Sąd Okręgowy stwierdził, że powódka nie przedstawiła dowodów na okoliczności mające wykazywać słuszność jej żądań odsetkowych jednak w pierwszej kolejności zdaniem Sądu pierwszej instancji powódka nie wykazała aby przysługiwały jej w stosunku do pozwanego wierzytelności, od których mogła naliczać odsetki.

Następnie, Sąd Okręgowy stwierdził, że powódka nie udowodniła w sposób nie budzący wątpliwości czasu, w którym miałoby dojść do skutecznego wezwania pozwanego do zapłaty. Przedstawione przez powódkę dowody w postaci pism zawierających żądania zapłaty oraz dowody nadania, nie wykazują, kiedy i czy w ogóle powód otrzymał wezwanie do zapłaty. W tych okolicznościach żądanie zapłaty odsetek, a tym bardziej kapitalizacja odsetek i żądanie dalszych odsetek od tak zwiększonego kapitału okazało się bezzasadne.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy w punkcie I wyroku łącznego oddalił powództwo o zapłatę.

Ponadto Sąd Okręgowy wskazał, że powódka domagała się pozbawienia wykonalności w całości w zakresie punktu V sentencji tytułu wykonawczego w postaci postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z 26 września 2008 r. wydanego w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt III Ns 2769/06 i zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z 25 listopada 2010 r., na podstawie, którego zasądzono od H. S. na rzecz W. W. (1) kwotę 97615,72 zł tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym, płatną w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia płatności – z uwagi na fakt, iż po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło. Pozew H. S. o pozbawienie tytuły wykonawczego wykonalności oparty był o normę art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Powódka oświadczyła, że zdarzeniem powodującym wygaśnięcie zobowiązania jest dokonane przez nią w czerwcu 2010 r. potrącenie przysługujących jej wierzytelności wobec W. W. (1) z wierzytelnościami pozwanego. Sąd Okręgowy wskazał przy tym, że nie ulega wątpliwości, iż wskazane oświadczenie o potrąceniu zostało złożone po powstaniu tytułu wykonawczego, którego wykonalności dotyczy spór i wyjaśnił, że skuteczne dokonania potrącenia, z uwagi na jego skutki, porównywalne jest do zarzutu wygaśnięcia zobowiązania przez uiszczenie ( vide. uchwała SN z dnia 20 listopada 1987 r., III CZP 69/87, OSNCP 1989, nr 4, poz. 64 i powołane tam orzecznictwo). W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony został pogląd, że objęcie wierzytelności postępowaniem sądowym nie wyklucza jej skutecznego potrącenia w jakiejkolwiek fazie tego postępowania, jednak gdy następuje, to po powstaniu tytułu wykonawczego oświadczenie o potrąceniu może być dokonane tylko w drodze powództwa z art. 840 § 1 pkt 2 ( vide. uchwała SN z dnia 14 października 1993 r., III CZP 141/93, OSNC 1994, nr 5, poz. 102 i powołane tam orzecznictwo). Dopuszczalność potrącenia w świetle materialnoprawnego uregulowania tej instytucji nie jest - poza przedawnieniem - czasowo ograniczona, a wskutek potrącenia następuje wzajemne umorzenie obu wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej. Sąd jednak ponownie podkreślił, że argumenty podnoszone przez powódkę w uzasadnieniu zarzutu potrącenia oraz żądania pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności są tożsame z przesłankami mającymi uzasadnić żądanie zapłaty. W rezultacie rozważania Sądu Okręgowego wykazujące bezzasadność żądań zawartych w pozwie o zapłatę dotyczą również przesłanek, które mają uzasadniać zarzut potrącenia w pozwie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, bez konieczności ich powtarzania w tej części uzasadnienia bądź dokonywania wyraźnych odniesień przy omawianiu każdego z żądań. Powołując się na powyższe rozważania należy zatem stwierdzić, że żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności okazało się nieuzasadnione.

W związku z powyższym Sąd oddalił powództwo w tym zakresie w pkt IV wyroku.

Sąd Okręgowy wskazał również, że ustalenia faktyczne w obu połączonych do wspólnego rozpoznania i orzekania sprawach I C 1227/12 i I C 953/12 oparł o dowody z dokumentów w postaci umowy z 8 listopada 2010r., postanowienie z 26 września 2008 roku, pisma Powiatowego Urzędu Pracy w S. z 17 grudnia 2005r., wezwania do zapłaty z 19 maja 2010r., karty rozliczeniowej, dowodów wpłat, protokołu z przeglądu instalacji gazowej, rozliczenie z 10 czerwca 2010 roku, dowodu nadania, rozliczeń, wezwania, faktury, świadectwa zwolnienia, zestawienie należności z SM (...), rozliczenia z 23 listopada 2012 roku (k.15, 16 akt I C 1127/12) i dowodu nadania (k.17 akt I C 1127/12), rozliczenie z 10 czerwca 2010 roku (k.18, 19 akt I C 1127/12), postanowienia (k.20-21 akt I C 1127/12), załączników do pozwu (k.34-48 akt I C 1127/12), dokumentów z akt II Km 127/09, Km. 1755/10, ICo 198/12, IC 151/01, II Ns 2201/09, protokołu zeznań świadka B. S. w sprawie II Ns 2201/09, dokumentów z akt I C 151/01.

Oceniając wskazane dowody Sąd Okręgowy stwierdził, że ich forma oraz treść nie wskazywała na okoliczności mogące budzić wątpliwości do ich prawdziwości. Osobną kwestią jest znaczenie, jakie treści tych dowodów przydawały strony, a w szczególności powódka. Sytuacja ta jest szczególnie widoczna w przypadku dowodu z umowy z 8 listopada 2010r. W ocenie powódki jej treść dowodziła udzielenia powódce pożyczki przez małżonków S.. W ocenie Sądu Okręgowego dowód ten zaledwie uprawdopodabnia taką okoliczność. Z całą pewnością nie wskazuje, wprost jakiej wysokości to była pożyczka.

Sąd I Instancji jako wiarygodny ocenił dowód z przesłuchania pozwanego, który wyjaśniał w sposób logiczny i spójny z materiałem dowodowym w postaci dokumentów.

Sąd Okręgowy odmówił waloru wiarygodności dowodowi z przesłuchania powódki w zakresie, w jakim wskazywała ona na źródła powstania zobowiązań do zapłaty kolejnych kwot na jej rzecz przez pozwanego. Twierdzenia powódki nie tylko nie znajdowały potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym, lecz pozostawały z nim w sprzeczności. Okoliczność ta jest szczególnie widoczna w przypadku kwestii świadomości pozwanego co do zaciągnięcia przez powódkę pożyczki u B. i A. S..

Jako jedynie częściowo wiarygodny Sąd I Instancji ocenił dowód z zeznań świadka K. K. (1). Świadek jest córką stron, jednak wyraźnie emocjonalnie zaangażowaną po stronie matki. Jej zeznania Sąd Okręgowy nie mógł zatem ocenić jako bezstronnego. Z relacji świadka wyraźnie wynikał żal do ojca, a zarazem chęć podkreślenia krzywdy - jej własnej oraz jej matki. Mimo to zauważyć należy, że świadek wskazała na fakt, iż małżonkowie S. pożyczki udzielili wyłącznie jej matce. Okoliczności wskazywane przez świadka dodatkowo przekonały Sąd Okręgowy, że pozwany nie miał świadomości zaciągania przez powódkę kolejnych zobowiązań finansowych.

Z powyższych względów Sąd orzekł jak w pkt I i IV wyroku łącznego.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu, jakie znalazło się w punktach II, III, V i VI sentencji wyroku znajduje oparcie w art. 98 § 1 Kpc.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik powódki, który zaskarżył wyrok:

1.  w punkcie II jego sentencji w całości

2.  w punkcie IV jego sentencji w całości

3.  w punkcie V jego sentencji w całości

4.  w punkcie VI jego sentencji ponad kwotę 3600zł

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

W zakresie punktu IV sentencji:

1. Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na
uznaniu, iż w sprawie o sygn. akt I C 1227/12 powódka cofnęła zarzut przedawnienia, w sytuacji gdy cofnięcie dotyczyło pisma z dnia 10.6.2010 r., a powódka złożyła pozwanemu oświadczenie o potrąceniu w dniu 23.11.2012r. (vide: pozew złożony w dniu 28.11.2012r. - załącznik nr 2),

co w konsekwencji spowodowało:

2.  Obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 498 § 2 KC poprzez jego niezastosowanie i przyjęciu iż nie doszło do umorzenia wzajemnych wierzytelności stron, podczas gdy istnieją przesłanki wynikające z tego przepisu uzasadniające potrącenie wzajemnych wierzytelności

3.  Obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 499 zd. drugie KC, poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy oświadczenie złożone przez powódkę pozwanemu w dniu 23.11.2012r. ma moc wsteczną od kiedy stało się możliwe, co w konsekwencji spowodowało, że nie doszło do przedawnienia roszczeń.

niezależnie od powyższego zarzucił:

4.  Obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 229 KC w zw. z art. 118 KC poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż w zakresie dotyczącym kwoty 5863,73zł, 7621,46zł oraz 12000zł, w sytuacji gdy roszczenia związane z bezumownym korzystaniem z lokalu przez pozwanego nie uległy przedawnieniu.

5.  Naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy tj. art. 217 § 1 kpc i art. 328 § 2 kpc poprzez brak omówienia w uzasadnieniu wyroku przyczyn nierozpoznania wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego oraz nieprzeprowadzenia tego wniosku

W zakresie punktu VI sentencji orzeczenia:

Naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy tj. art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 745 § 1 kpc w zw. z § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.), poprzez ich niezastosowanie i nierozstrzygnięcie o kosztach postępowania zabezpieczającego w sprawie oraz o zwrocie kosztów zastępstwa adwokackiego udzielonego powódce z urzędu w postępowaniu zabezpieczającym.

W zakresie punktu II sentencji orzeczenia:

6.  Naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy tj. art 102 kpc poprzez niezastosowanie ww. przepisu i obciążenie powódki kosztami zastępstwa procesowego, w sytuacji gdy jej sytuacja finansowa i życiowa powodują , że w sprawie wystąpiły szczególne okoliczności uzasadniające zwolnienie powódki z obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi.

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wniósł:

I.  w zakresie punktu IV i V sentencji o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu złożonego w dniu 28.11.2012r. oraz orzeczenie w tym zakresie o obowiązku zwrotu kosztów przez pozwanego, poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą i drugą instancję według norm przepisanych, a na moją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych za drugą instancję, ewentualnie o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu odwoławczym oświadczając, że koszty te nie zostały w całości lub w części pokryte ewentualnie:

• o nieobciążanie, na podstawie art. 102 kpc, powódki kosztami postępowania, w tym zastępstwa procesowego przed sądem I i II instancji z uwagi na jej bardzo trudną życiową i finansową,

• o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania sądowego.

II w zakresie punktu II sentencji orzeczenia o jego zmianę i nieobciążanie powódki kosztami zastępstwa prawnego

III w zakresie punktu VI jego sentencji o zmianę o zasądzenie dodatkowo od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Szczecinie na rzecz pełnomocnika powódki z urzędu dodatkowo kwoty 3600zł ponad kwotę już zasadzoną z tytułu pomocy prawnej świadczonej powódce z urzędu w postępowaniu zabezpieczającym.

Jednocześnie skarżący złożył wniosek o sprostowanie oczywistych omyłek pisarskich w treści punktu III i VI sentencji orzeczenia poprzez zastąpienie użytego skrótu „r.pr." na „adw.", albowiem pełnomocnik powódki posiada tytuł zawodowy adwokata a nie radcy prawnego.

W uzasadnieniu apelacji skarżący rozwinął powyższe zarzuty.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Apelacja zasługuje częściowi na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności zwrócić uwagę trzeba na zakres apelacji, która obejmuje rozstrzygnięcie merytoryczne zawarte w punkcie IV zaskarżonego wyroku, to jest w sprawie dotyczącej roszczenia o pozbawienie wykonalności w całości tytułu wykonawczego - punktu piątego postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 26 września 2008 r. w sprawie I Ns 2769/06, natomiast rozstrzygnięcie w przedmiocie powództwa o zapłatę

( punkt pierwszy zaskarżonego wyroku) jest prawomocne. Pozostałe objęte apelacją punkty zaskarżonego wyroku rozstrzygają o kosztach postępowania.

Przechodząc do oceny zarzutów apelacyjnych stwierdzić należy, że zasadny okazał się zarzut naruszenia art. 498 § 2 i 499 k.c.

Na aprobatę zasługuje zaprezentowana w uzasadnieniu wyroku ocena prawna co do przedawnienia roszczeń opartych na art. 224 i 225 k.c. Umknęło jednak uwadze sądu pierwszej instancji, że zgodnie z art. 502 k.c. wierzytelność przedawniona może być potrącona, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe przedawnienie jeszcze nie nastąpiło. Jak wynika z wyroku SN z dnia 24 września 2004 r. , sygn. I CKN 141/04 rozstrzygające znaczenie w rozumieniu przepisu art. 502 k.c. ma okoliczność, czy wierzytelność nie uległa jeszcze przedawnieniu w chwili wystąpienia możliwości potrącenia. Możliwość ta następuje wówczas, gdy występują kumulatywnie wszystkie przesłanki jakie wymienia art. 498 § 1 k.c. Takie stanowisko prawodawcy odpowiada względom słuszności. Wierzyciel bowiem mając wzajemną wierzytelność do dłużnika nie wytacza powództwa, oczekując że jego wierzytelność zostanie skompensowana z wierzytelnością lojalnego dłużnika. Uniemożliwienie w tych warunkach dokonania potrącenia byłoby krzywdzące dla strony, której wierzytelność w tym czasie uległa przedawnieniu. Potrącenie będąc sposobem umorzenia wierzytelności - stosowanym prawidłowo - prowadzi do oszczędności kosztów związanych ze spełnieniem świadczeń, a w toku procesu wydatnie obniża społeczne koszty wymiaru sprawiedliwości i inne dolegliwości wynikające dla stron z kontynuowania procesu. Sąd apelacyjny podziela te argumenty.

Tak, więc istotne w sprawie okazało się zbadanie kiedy powódka złożyła oświadczenie o potrąceniu swoich wierzytelności i kiedy oświadczenie to doszło do pozwanego w sposób umożliwiający mu zapoznanie się z jego treścią. Powódka złożyła dwa oświadczenia o potrąceniu wierzytelności- z dnia 10 października 2010 r. ( k. 18 i 19 akt I C 1227/12 ) oraz z 23 listopada 2012 r. (k 15 i 16 akt I C 1227/12). Pismo z dnia 10 czerwca 2010 r. zostało wysłane nie na adres pozwanego a na adres jego rodziców i nie można uznać, ze pozwany mógł zapoznać się z jego treścią. Natomiast w piśmie z dnia 23 listopada 2012 r. powódka złożyła oświadczenie o potrąceniu kwoty 118.671.53 zł szczegółowo określając, jakie wierzytelności składają się na tę kwotę ( pismo k. 15 akt I C1227/12). Pismo to nadała na poczcie listem poleconym w dniu 27 listopada 2014 r. na adres zamieszkania pozwanego. ( k. 17 powyższych akt). W wyroku z dnia 17 marca 2010 r., sygn. II CSK SN uznał, że dowód nadania przesyłki rejestrowanej stanowi uprawdopodobnienie doręczenia jej adresatowi, który może to domniemanie obalić, wskazując iż nie miał możliwości zapoznania się z jego treścią. Pozwany tego domniemania nie obalił. Nadto pismo powyższe zostało doręczone pozwanemu wraz z odpisem pozwu w niniejszej sprawie w dniu 14 marca 2013 r. ( k. 86 akt I C 1227/12). Należy więc uznać , że powódka złożyła pozwanemu zarzut potrącenia wierzytelności. Powódka na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 26 września 2008r., sygn. III Ns 2769/06 jest zobowiązana zapłacić pozwanemu tytułem spłaty kwotę 97.615,72 zł w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia w płatności. Postanowienie to uprawomocniło się w dniu 29 października 2014 r., - w dniu oddalenia apelacji przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie II Ca 749/09. Tak więc pozwany ma w stosunku do powódki wierzytelność. Jest niesporne, iż toczy się egzekucja tej wierzytelności.

Zgodnie z art. 498 § 1 i 2 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze (…) a obie wierzytelności są wymagalne. W takiej sytuacji wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Jak wyżej omówiono powódka złożyła oświadczenie o potrąceniu wierzytelności. W tych okolicznościach rzeczą sądów orzekających w pierwszej i drugiej instancji jest ustalenie które z tych wierzytelności mogły być potrącone.

W zakresie zgłoszonych do potrącenia wierzytelności powódka objęta jest wynikającym z art. 3 i 6 k.c. obowiązkiem udowodnienia ich istnienia i wysokości. Zważywszy na obowiązującą w procesie cywilnym zasadę kontradyktoryjności należy zauważyć, że obowiązek przedstawienia dowodów, na istnienie danego zdarzenia , spoczywa na stronie ( art. 3 k.p.c.), jeżeli z tych faktów wywodzi skutki prawne ( art. 6 k.c.). Z treści art. 232 k.p.c. wynika, że strony są obowiązane wskazać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Przedmiotem dowodu są fakty mające znaczenie prawne, istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.). Selekcji faktów dokonuje Sąd uwzględniając zasadę prawdy materialnej i kontradyktoryjności.

Obowiązek ten powódka spełniła jedynie częściowo, a mianowicie co do wierzytelności o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z mieszkania przez pozwanego w okresie od listopada 2009 r. do listopada 2010 r., po 1000 zł miesięcznie - to jest 12.000 zł za cały ten okres. Jest to okres od dnia uprawomocnienia się postanowienia o podziale majątku dorobkowego stron do czasu wykonania orzeczenia nakazującego pozwanemu wydanie mieszkania. Nadto zasadne są częściowo wierzytelności powódki z tytułu poniesionych przez powódkę kosztów utrzymania mieszkania w w/w/ okresie oraz co do kwoty 1000 zł z tytułu kosztów Hotelu (...).

Jest niesporne, że pozwany nie posiadał w okresie okres od dnia uprawomocnienia się postanowienia o podziale majątku dorobkowego stron do czasu wykonania orzeczenia nakazującego pozwanemu wydanie mieszkania tytułu prawnego do korzystania z mieszkania. Jest więc zgodnie z art. 224§ 2 i 225 k.c. zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z lokalu. Powódka nie wykazała, jakie wynagrodzenie uzyskałaby, gdyby wynajęła to mieszkanie na wolnym rynku, na co zwrócił uwagę sąd pierwszej instancji. Jednak powódka złożyła fakturę wynajęcia na okres miesiąca pokoju w hotelu (...) w S. za cały miesiąc na przełomie listopada i grudnia 2010 r. na kwotę 1000 zł. Z doświadczenia życiowego wynika, że wynajęcie całego mieszkania, wyposażonego w kuchnię i łazienkę jest na ogół droższe niż wynajęcie hotelu o niewygórowanym standardzie. W tych okolicznościach sąd apelacyjny uznał, iż powódka wykazała szkodę, jaką poniosła z tego tytułu - 1000 zł miesięcznie, łącznie 12.000 zł. Fakt, iż w mieszkaniu tym mieszkały również inne osoby pozostaje bez znaczenia, skoro powódce służy roszczeni solidarne do wszystkich osób zajmujących mieszkanie. Powódka zgłosiła je pozwanemu, który miał obowiązek wydania mieszkania wynikający z prawomocnego orzeczenia sądowego, czego nie uczynił w czasie objętym oświadczeniem o potrąceniu.

Zasadne okazały się również wierzytelności o zapłatę z tytułu opłat eksploatacyjnych związanych z zajmowanym przez pozwanego mieszkaniem w okresie od listopada 2009 do listopada 2010 r. , a poniesione przez powódkę. Zwrócić uwagę należy, że opłaty eksploatacyjne za poprzedni okres – do października 2019 r. nie zasługują na uwzględnienie. Zgodnie z art. 618 § 1 i 3 k.p.c. w postępowaniu o zniesienie współwłasności sąd rozstrzyga o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy, a po prawomocnym rozstrzygnięciu o zniesieniu współwłasności uczestnik nie może dochodzić tych roszczeń. Przyjmuje się, że prekluzja przewidziana w art. 618 § 3 k.p.c. ma charakter materialno prawny- patrz. uchwała SN z dnia 2 kwietnia 1982 r., sygn. III CZP 10/82- co oznacza, że współwłaściciel, który uczestniczył w postępowaniu o zniesienie współwłasności nie może po zakończeniu tego postępowania dochodzić roszczeń wymienionych w art.. 618 § 1 k.p.c. Tak więc z wpłat powódki tytułu opłat eksploatacyjnych za mieszkanie, ustalonych przez sąd pierwszej instancji na podstawie dowodów na k. 23- 26 akt na uwzględnienie zasługują kwity 382.60 zł, 387 zł, 765,25 zł, natomiast kwota 830 zł i 2916,76 zł nie zasługują na uwzględnienie. Kwota 830 zł została wpłacona bez wskazania okresu, którego dotyczy, a kwota 2916, 76 zł uiszczona w dniu 18 grudnia 2009 r. i dotyczy bliżej nie określonych zaległości czynszowych. Są to więc wierzytelności, co do których powódka nie wykazała, że dotyczą okresu po uprawomocnieniu się postanowienia o zniesieniu współwłasności.

W oświadczeniach o potrąceniu wierzytelności powódka zgłosiła również wierzytelności z tytułu odsetek ustawowych od przysługujących jej wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z mieszkania i z tytułu uiszczonych opłat eksploatacyjnych. Powódka kilkakrotnie wzywała pozwanego do zapłaty należnych jej kwot. Pismem z dnia 25 lutego 2010 r. , nadanym w dniu 4 marca 2010 r. ( k. 34 ) domaga się zapłaty kwoty 8.058,36 zł w tym 4000 zł z tytułu bezumownego korzystania z mieszkania i 4 o58. 36 z tytułu opłat eksploatacyjnych. W piśmie z dnia 4 czerwca 2010 r. nadanym w dniu 10 czerwca 2010 r. ( k 35 ) domaga się zapłaty 4040,12 zł, w tym i za bezumowne korzystanie za dalsze 3 miesiące – 3000 zł i reszty z tytułu opłat eksploatacyjnych. Sąd Apelacyjny uznał na podstawie art. 61 k.c. , że powyższe pisma doszły do pozwanego w taki sposób, że mógł się zapoznać z ich treścią po upływie 7 dni po ich nadania, a więc odpowiednio w dniach 12 marca 2010 r i 17 czerwca 2010 r.. Od tych dat zgodnie z art. 455 k.c. pozwany pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem należnych wierzytelności. Sąd apelacyjny ustalił wysokość należnych odsetek od należności zgłoszonych w w/w wezwaniach do zapłaty. I tak , co do wezwania z dnia 25 lutego 2010 r. są to kwoty należności eksploatacyjnych – 769.60 zł i 372 zł , łącznie 1142,60 zł , plus 4000 zł wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z mieszkania – łącznie 5,141, 60 zł, a odsetki od tej kwoty za okres od 12 marca 2010 r. do 14 marca 2013 r. ( dzień doręczenia oświadczenia o potrąceniu- k. 86 ) wyniosły 2.475,86 zł zł. - łącznie 7.617.46 zł. Co do wezwania z dnia 4 czerwca 2014 r. należności eksploatacyjne wyniosły 1040, 12 zł ( 380, zł i 659.45 zł ) plus 3000 zł wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z mieszkania – łącznie 5040,12 zł . Odsetki od tej kwoty za okres od 17 czerwca 2014 r. do 23 listopada 2013 r. wynoszą 2252,86 zł, łącznie 7.292,98 zł .

Uwzględniając potrącone wierzytelności z tytułu opłat eksploatacyjnych za mieszkania ,z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystnie z mieszkania i odsetki od należności objętych wezwaniami do zapłaty należało uznać, iż powódka skutecznie złożyła oświadczenie o potrąceniu co do kwot: 7.617,47 zł, 7.292.98 zł, 765 zł ( opłata eksploatacyjna uiszczona 30 lipca 2010 r. – k 23), 5.000 zł z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z mieszkania oraz kwota 1.000zł z tytułu pokrycia kosztów hotelu (...) za miesiąc, co do których powódka nie wezwała przed procesem pozwanego do zapłaty , a objęła je oświadczeniem o potrąceniu z dnia 23 listopada 2012 r. Łącznie zarzut potrącenia okazał się więc zasadny do kwoty 21.675,69 zł.

Co do kwoty 1.000zł z tytułu pokrycia kosztów hotelu (...) za miesiąc na przełomie listopada i grudnia 2010 r. uznać należy, że odpowiedzialność pozwanego znajduje oparcie w art. 415 k.c. Pozwany w orzeczeniu Sądu Rejonowego z dnia 29 października 2019 r. w sprawie I Ns 2201/09 został zobowiązany do wydania mieszkania powódce w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia. Orzeczenie to nie uzależniało wydania mieszkania od jednoczesnej spłaty kwoty zasądzonej od powódki na rzecz pozwanego. Należy więc uznać, że pozwany nie miał prawa wstrzymywać się z wydaniem mieszkania do czasu spłaty. Koszty postępowania eksmisyjnego ustalone przez komornika w sprawie KM1755/10 postanowieniem z dnia 10 listopada 2019 r. – k. 69 w/w akt komorniczych- nie obejmują tego wydatku poniesionego przez powódkę. Sąd apelacyjny uznaje, że spełnione zostały przesłanki , o jakich mówi art. 415 k.c. – powódka poniosła szkodę w wykazanej wysokości, pozwany ponosi winę za powstanie tej szkody i istnieje związek przyczynowy między winą a szkodą.

Pozostałe zgłoszone w zarzucie potrącenia wierzytelności nie zasługują na uwzględnienie, co zostało prawidłowo ocenione przez Sąd pierwszej instancji.

Sąd Apelacyjny podziela ocenę prawną dokonaną przez ten sąd w zakresie potrąconej wierzytelności na kwotę 40.735,10 zł z tytułu połowy długu wobec (...) SA stwierdzonego prawomocnym nakazem zapłaty w sprawie II Nc 242/00 Sądu Rejonowego w Szczecinie. Przede wszystkim dług ten został rozliczony w kwocie 17.850,75 w sprawie II Ns 2201/09 w postępowaniu o podział majątku dorobkowego stron, jako spłata wspólnego długu z majątku osobistego powódki. Zgodnie z art. 618 § 3 k.p.c. powódka nie może dochodzić tych samych roszczeń powiększonych o należności uboczne –odsetki i koszty komornicze- w innym postępowaniu.

Jeżeli idzie o uzyskaną w drodze cesji wierzytelności wierzytelność powódki w kwocie 25.863,91 zł z tytułu spłaty przez B. i A. S. pożyczki powódki zaciągniętej w dniu 12 października 1995 r. z Powiatowego Urzędu Pracy, Sąd Apelacyjny również podziela ocenę dokonaną przez sąd pierwszej instancji. Powódka nie udowodniła, jakie były warunki tej pożyczki. Ze swej istoty była ona udzielona na działalność gospodarczą powódki. Powódka nie udowodniła również na jakie cele zostały wydatkowane pieniądze uzyskane z tej pożyczki a w szczególności, że zostały wydatkowane na majątek wspólny stron. W konsekwencji spłata tej pożyczki przez matkę powódki i jej męża oraz cesja wierzytelności z tego tytułu na powódkę pozostaje bez znaczenia. Nie zostało bowiem wykazane, że pozwany był zobowiązany do spłaty połowy pożyczki zaciągniętej przez powódkę.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c zmienił zaskarżony wyrok w części dotyczącej roszczenia o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego uznając iż jest ono zasadne do kwoty 21.675,69 zł i na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację w pozostałej .

Rozstrzygając o kosztach postępowania zarówno za pierwszą jak i druga instancję Sąd Apelacyjny ustalił, że powódka wygrała proces w 17%. Obie strony były w procesie reprezentowane przez pełnomocników z urzędu. Zgodnie z art. 98, 99 i 100 k.p.c. w razie częściowego uwzględnienia roszczeń koszty procesu sąd stosunkowo rozdziela między stronami biorąc pod uwagę jakim zakresie strona wygrała i przegrała proces. Sąd Apelacyjny orzekł o kosztach pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu przyznając wynagrodzenie na rzecz pełnomocnika powódki adw. W. a K.. Wysokość wynagrodzenia pełnomocników została ustalona w stawce minimalnej określonej w § 6 pkt 6 w zw. z § 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności za czynności adwokackie(...) (t.j. Dz.U.2013.461) liczone od wartości przedmiotu sporu na kwotę 3600 zł i 1800 zł za postępowanie zażaleniowe wywołane zażaleniem powódki na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 4 grudnia 2012 r. Na podstawie § 2 ust 3cyt. rozporządzenia do należnego wynagrodzenia adwokackiego należy doliczyć należny podatek VAT w wysokości 23 %. Na podstawie §19 i 21 cyt. rozporządzenia 17 % tej kwoty powinien ponieść pozwany, a 83 % Skarb Państwa. Niezasadne okazały się zarzuty dotyczące braku naliczenia przez sąd pierwszej instancji wynagrodzenia za wniosek o zabezpieczenie roszczenia zgłoszony obok powództwa. Wynagrodzenie z tego tytułu należałoby się pełnomocnikowi, gdyby wniosek o zabezpieczenie był przedmiotem odrębnego postępowania. Dochodzony obok powództwa jest brany pod uwag, na podstawie art. 109 § 2 k.p.c. i § 3 cyt rozporządzenia, jako wpływający na nakład pracy pełnomocnika. Zdaniem sądu Apelacyjnego nakład pracy w sprawie nie uzasadnia podniesienia stawki wynagrodzenia pełnomocnika do 150%.

Jeżeli idzie o wynagrodzenia pełnomocna pozwanego r. pr. M. K., ustanowionej z urzędu to na podstawie § 6 pkt 6 w zw. z § 12 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności za czynności radców prawnych (…)- t.j. Dz.U. z 2013, Poz.490, należy się jej wynagrodzenie liczone od wartości przedmiotu sporu - 3600 zł i 1800 zł za postępowanie zażaleniowe wywołane zażaleniem powódki na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 4 grudnia 2012 r. Na podstawie § 2 ust 3cyt. rozporządzenia do należnego wynagrodzenia adwokackiego należy doliczyć należny podatek VAT w wysokości 23 %. Na podstawie §15 i 17 cyt. rozporządzenia 83 % tej kwoty powinna ponieść powódka , a 17 % Skarb Państwa.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego brak jest szczególnych okoliczności , o jakich mowa w art. 102 k.p.c.

Jeżeli idzie o koszty postępowania apelacyjnego to na powyższych zasadach Sad Apelacyjny uznał, że powódka wygrała apelację w 17 % i przyjął wysokość wynagrodzenia pełnomocników na podstawie § 6 pkt 6 w zw. z § 12 ust. 1 i 2 cyt. rozporządzeń na kwoty 2700 zł powiększone o należny podatek VAT.

Eugeniusz Skotarczak Iwona Wiszniewska Tomasz Żelazowski