Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Anna Polak
Sędziowie:	SSA Romana Mrotek SSA Urszula Iwanowska (spr.)
Protokolant:	St. sekr. sąd. Katarzyna Kaźmierczak

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2018 r. w Szczecinie

sprawy M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przyznanie renty socjalnej

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 18 stycznia 2017 r. sygn. akt VI U 484/15

oddala apelację.

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSA Romana Mrotek

III A Ua 197/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 maja 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił przyznania M. P. prawa do renty socjalnej wskazując, że orzeczeniem komisji lekarskiej z dnia 7 maja 2015 r. ubezpieczony nie został uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji M. P. wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do renty socjalnej podnosząc, że niedosłuch nawet po wszczepieniu implantu ślimakowego nadal powoduje niesprawności, a ubezpieczony nie dosłyszy wszystkiego, ma problemy z podstawową komunikacją i nie ma dobrych rokowań.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację przywołaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2017 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

M. P. urodził się w dniu (...) Wniosek o rentę socjalną złożył 19 stycznia 2015 r. Komisja lekarska ZUS uznała, iż ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Ubezpieczony ukończył gimnazjum w szkole dla niesłyszących, obecnie uczy się w Liceum Informatycznym.

U ubezpieczonego rozpoznano rozwój poznawczy nieharmonijny, jak i funkcje wykonawcze w granicach przeciętnej, natomiast funkcje słowno-pojęciowe w dolnej granicy upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim. Wrodzoną praktyczną głuchoniemotę, stan po wszczepieniu implantu słuchowego z prawej strony. W opinii psychologicznej opiniowany rozumiał polecenia, pytania, w sposób ograniczony odpowiadał na nie. W trakcie badania był zmotywowany do współpracy, uzyskiwania dobrych rezultatów. Budowanie prostych odpowiedzi stanowi dla niego znaczącą trudność, posługuje się alfabetem palcowym, nie zna języka migowego. W bezpośrednim kontakcie wspiera się gestykulacją, mimiką twarzy. Jego zdolności percepcyjno-ruchowe odpowiadają normie dla wieku, dotyczy to zdolności spostrzegania i wyodrębniania istotnych elementów z tła, uczenia się typu wzrokowo-ruchowego, koordynacji, integracji przestrzennej oraz organizacji przestrzennej. Poziom tych sprawności uzasadnia wniosek, że nie jest ubezpieczony całkowicie niezdolny do pracy. Stwierdzone u ubezpieczonego zmiany laryngologiczne istnieją od dzieciństwa, nieznacznie poprawił się kontakt z otoczeniem po wszczepieniu implantu słuchowego, czyta z ust. Przeciwwskazana jest praca w hałasie ponadnormatywnym, na wysokości i przy maszynach, w ruchu. Wnioskodawca został skierowany na badanie RTG czaszki z powodu podejrzenia kostniaka w okolicy potylicznej. W wykonanym badaniu 17 czerwca wykluczono obecność ognisk o sklerotycznych kościach pokrywy czaszki. Nie daje to podstaw do rozpoznania choroby nowotworowej złośliwej i nie ogranicza to w żaden sposób zdolności do pracy. W ocenie lekarza medycyny pracy przeciwwskazane są prace w narażeniu na hałas ponadnormatywny, na wysokości, przy maszynach, w ruchu, w zawodach wymagających pracy z klientem, przy obsłudze i kontroli maszyn o sygnalizacji dźwiękowej, jak również prace w ruchu ulicznym przy słabym oświetleniu. Ubezpieczony może wykonywać pracę umysłową i fizyczną z uwzględnieniem powyższych przeciwwskazań. Może pracować, kształcić się na przykład jako kucharz w małej gastronomii, po przeszkoleniu stanowiskowym pracować jako pracownik gospodarczy, porządkowy, pracownik montażu podzespołów.

Po ustaleniu powyższego stanu faktycznego oraz na podstawie art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (j. t. Dz. U. z 2013 r., poz. 982) w związku z art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2016 r., poz. 887), Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że w związku z ubieganiem się przez ubezpieczonego o prawo do renty socjalnej uzależnionej od oceny stanu zdrowia M. P. sąd ten dopuścił dowód z opinii biegłych laryngologa, psychologa, onkologa oraz dwóch lekarzy medycyny pracy. Biegli zgodnie w opiniach uznali, że w przypadku ubezpieczonego nie występuje całkowita niezdolność do pracy. Sąd Okręgowy uznał opinie biegłych za wiarygodne, bowiem biegli w sposób jasny przedstawili powody swoich twierdzeń, wskazali występujące u ubezpieczonego schorzenia oraz ocenili ich wpływ na zdolność do pracy. Przy czym sąd miał na uwadze, że biegli oparli się na dokumentacji medycznej zawartej w aktach organu rentowego, wywiadzie uzyskanym od ubezpieczonego oraz jego bezpośrednim badaniu, poza biegłą onkolog. Opinie sporządzono zgodnie ze zleceniem sądu meriti i zostały uznane za jasne, logiczne, spójne i zbieżne ze sobą. Zastrzeżenia ubezpieczonego do opinii i rozpoznań biegłych zdaniem tego sądu nie zasługują na uwzględnienie. Sąd pierwszej instancji wskazał, że ubezpieczony niewątpliwie jest osobą z upośledzeniem narządu słuchu, jednak samo upośledzenie tego narządu nie powoduje całkowitej niezdolności do pracy. Biegli wskazali jakie prace są dla ubezpieczonego przeciwwskazaniem, czyli prace wymagające dobrego kontaktu, prace w hałasie ponadnormatywnym i jednoznacznie wskazali, iż ubezpieczony prace proste, niewymagające kontaktu może wykonywać, wskazali jakie to są prace. Na prawidłowość opinii biegłego wskazuje również zdaniem Sądu Okręgowego okoliczność, że ubezpieczony został zakwalifikowany do nauki w kierunku informatycznym i wydaje się, że to jest właściwy kierunek i po ukończeniu tej szkoły, będą to kwalifikacje adekwatne do schorzeń ubezpieczonego i nieuniemożliwiające mu wykonywanie takiej pracy, czyli chociażby jakieś prace typu podłączanie komputerów, obsługa techniczna. W tym zakresie będzie wiedza odpowiednia dla ubezpieczonego.

Następnie sąd pierwszej instancji podkreślił, że fakt występowania schorzenia i utrudnionego kontaktu nie dowodzi całkowitej niezdolności do pracy. Ten kontakt rzeczywiście jest utrudniony, natomiast Sąd z osobistego kontaktu z ubezpieczonym uznał, że potrafi on zrozumieć proste polecenia i ten kontakt pomimo utrudnienia nie jest niemożliwy.

Dalej Sąd Okręgowy wyjaśnił, że ustalając stan faktyczny w sprawie oparł się na opiniach biegłych oraz dokumentach zgromadzonych w aktach organu rentowego oraz w aktach sprawy, których wiarygodności strony nie kwestionowały. Dokumenty te nie budzą jakiś wątpliwości sądu, zostały uznane za wiarygodne w całości.

Mając na uwadze powyższe sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim nie zgodził się M. P., który w wywiedzionej apelacji zarzucił mu, że jest niesprawiedliwy i wniósł o jego zmianę przez przyznanie renty socjalnej. W uzasadnieniu wskazał na swój słaby rozwój mowy fonicznej i złe rokowania co do poprawy mowy i słyszenia. Nawet ze wszczepem implantu ślimakowego skarżący nie ma dobrego rozumienia mowy.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego okazała się nieuzasadniona.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje jako własne ustalenia faktyczne poczynione przez sąd pierwszej instancji, jak również oparte na nich rozważania prawne, jednocześnie nie znajdując przesłanek do uwzględnienia stanowiska apelującego.

W kontekście przedmiotu sporu, którym pozostawało zagadnienie spełnienie przez M. P. przesłanek do nabycia prawa do renty socjalnej, zasadniczej ocenie Sądu Okręgowego, a na skutek wywiedzenia apelacji, także Sądu Apelacyjnego, poddana została okoliczność stopnia niezdolności ubezpieczonego do pracy. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (j. t. Dz. U. z 2013 r., poz. 982) renta socjalna przysługuje jedynie osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia, względnie w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia czy w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Zatem, jedynie poczynienie ustalenia, że ubezpieczony jest osobą niezdolną do pracy całkowicie, przy spełnieniu drugiej z przesłanek, daje prawo do przyznania wnioskowanego świadczenia.

Podkreślić przy tym należy, że ocena istnienia niezdolności do pracy i jej stopnia należy do kategorii okoliczności, których stwierdzenie wymaga wiadomości specjalnych, tak więc czyni koniecznym przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych (art. 278 k.p.c.), co też sąd pierwszej instancji uczynił powołując lekarzy specjalności adekwatnych do schorzeń ubezpieczonego, tj. biegłych z zakresu laryngologii, onkologii, psychologii oraz medycyny pracy. Sąd Okręgowy ocenił dowody z opinii biegłych w sposób odpowiadający wskazaniom sformułowanym w art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którym wiarygodność i moc dowodów sąd ocenia według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sposób dokonywania tej oceny nie został normatywnie doprecyzowany jednakże wskazówki co do tego odnaleźć można w orzecznictwie Sądu Najwyższego (postanowienie z dnia 29 października 1996 r., III CKN 8/86, OSNC 1997/3/30), który podkreśla, że ocena musi obejmować wszystkie dowody i winna być dokonywana wszechstronnie. Wprawdzie opinia biegłych jako dowód oparta jest na wiadomościach specjalnych, to podlega ona jednakże ocenie sądu w oparciu o cały zebrany w sprawie materiał, a zatem, na tle tego materiału, koniecznym jest stwierdzenie, czy ustosunkowała się ona do wynikających z innych dowodów faktów mogących stanowić podstawę ocen w opinii zawartych oraz czy opierając się na tym materiale w sposób logiczny i jasny przedstawia tok rozumowania prowadzący do sformułowanych w niej wniosków (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 maja 2005 r., V CK 659/04, Lex nr 180821).

W kontekście powyższych wskazań stwierdzić należy, że biegli sądowi, którzy przeprowadzili badanie podmiotowe i przedmiotowe ubezpieczonego w dniu 4 października 2015 r. (biegły psycholog), 18 grudnia 2015 r. (biegły laryngolog), 18 maja i 18 listopada 2016 r. (dwie biegłe specjalistki medycyny pracy) oraz bez badania ubezpieczonego biegła onkolog (opinia z dnia 18 lutego 2016 r.) rozpoznali u niego:

1)  wrodzoną praktyczną głuchoniemotę,

2)  obustronny głęboki niedosłuch,

3) stan po wszczepieniu implantu ślimakowego prawostronnie w 2001 r.

i jednoznacznie uznali, że M. P. nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Stwierdzili przy tym, że ubezpieczony z uwagi na głęboki niedosłuch nie może pracować na stanowiskach wymagających dobrej komunikacji słownej i słuchu, przeciwwskazane są prace dla niego prace w narażeniu na hałas, prace na wysokości, przy maszynach w ruchu ciągłym bez zabezpieczeń, nie może też pracować jako kierowca zawodowy czy kierowca wózka widłowego. Jednocześnie biegli wskazali, że

ubezpieczony może kształcić się np. w zawodzie kucharz małej gastronomii, może także po przeszkoleniu stanowiskowym pracować jako pracownik gospodarczy, porządkowy, pracownik montażu podzespołów z uwzględnieniem przeciwwskazań. Biegli mieli bowiem na uwadze, że M. P. jest sprawny fizycznie i może wykonywać zarówno pracę umysłową, jak i fizyczną z uwzględnieniem przeciwwskazań. W ocenie Sądu Apelacyjnego prawidłowo sąd pierwszej instancji uwzględnił także okoliczność, że aktualnie ubezpieczony jest w trakcie nauki w liceum informatycznym, a więc w trakcie zdobywania kwalifikacji do pracy, którą będzie mógł wykonywać w przyszłości.

Sąd Apelacyjny wyjaśnia, że zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej w związku z art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej, niezdolną do pracy jest osoba która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy i nie rokuje jej odzyskania po przekwalifikowaniu. Pozytywne rokowania co do uzyskania zdolności do pracy w drodze zdobycia odpowiednich kwalifikacji, co zresztą dostrzegł też Sąd Okręgowy, uniemożliwiają uznanie ubezpieczonego za niezdolnego do pracy i nawet nieodwracalne uszkodzenia sprawności organizmu w sytuacji, gdy istnieje możliwość podjęcia zatrudnienia w wyniku uzyskania stosownych kwalifikacji, nie może samodzielnie stanowić podstawy do ustalenia niezdolności do pracy. W kontekście ustalenia niezdolności do pracy decydująca jest zatem utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy jednoczesnym braku rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 stycznia 2007 r., II UK 156/06, OSNP 2008/3-4/45 oraz Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 14 sierpnia 2007 r., III AUa 1300/06, LEX nr 339737). Zatem uwzględnienie obok kryterium medycznego, również rokowań odnośnie możliwości uzupełnienia przez ubezpieczonego wykształcenia i kwalifikacji pozwoliło na ustalenie, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy co nie pozwalało na przyznanie mu renty socjalnej, wobec wymogu, że niezdolność do pracy ubezpieczonego musi być całkowita. Schorzenia ubezpieczonego w świetle opinii biegłych nie są na tyle zaawansowane, aby dyskwalifikowały go z wykonywania jakiejkolwiek pracy na ogólnym rynku pracy i jak najbardziej możliwe jest wyuczenie się przez ubezpieczonego umiejętności oraz uzupełnienie wykształcenia, które pozwolą mu na podjęcie zatrudnienia.

Ostatecznie po zapoznaniu się z całością sprawy Sąd Apelacyjny uznał, że rozstrzygnięciem swym Sąd Okręgowy nie naruszył przepisów, ani art. 4 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej w związku z art. 12-14 ustawy emerytalno-rentowej, ani przepisów prawa procesowego. Przyjęcie, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy uzasadniało odmowę przyznania spornego świadczenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do wydania orzeczenia zgodnego z wnioskiem apelacji i dlatego na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił ją w całości.

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSA Romana Mrotek