Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2023 roku

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA Edyta Buczkowska – Żuk
Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Węgrowska - Płaza

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2023 r. na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa A. S. i J. S.

przeciwko D. D.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powódki A. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 11 lutego 2022 roku, sygnatura akt I C 1182/19

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powódki A. S. na rzecz pozwanego D. D. kwotę 8 100 (osiem tysięcy sto) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym;

III.  przyznaje radcy prawnemu M. T. od Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Szczecinie kwotę 7 200 (siedem tysięcy dwieście) złotych, powiększoną o należny podatek od towarów i usług, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce A. S. w postępowaniu apelacyjnym.

SSA E. Buczkowska – Żuk

Sygnatura akt I ACa 866/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 października 2019 r. przeciwko D. D. powódka A. S. wniosła o:

- pozbawienie na podstawie art. 791 § 3 k.p.c. wykonalności tytułu wykonawczego – postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 20 marca 2019 r. (sygn. akt IX Co 3304/17) o przysądzeniu własności nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) o powierzchni 520 m2 położonej w S. przy ul. (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym, dla którego Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą numer (...), będącej przedmiotem licytacji w dniu 11.10.2018 r. na rzecz D. D. za cenę 540.000,00 zł, która to cena została uiszczona przez nabywcę w całości w gotówce oraz o stwierdzenie obowiązku wydania przez dłużnika Skarb Państwa Prezydenta Miasta S. na rzecz nabywcy, ww. nieruchomości, które to postanowienie uprawomocniło się 13.04.2019 r.;

względnie:

- pozbawienie na podsatwie art. 791 § 3 k.p.c. wykonalności tytułu wykonawczego – postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 20 marca 2019 r. (sygn. akt IX Co 3304/17) o przysądzeniu własności nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) o powierzchni 520 m2 położonej w S. przy ul. (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym, dla którego Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże
i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą numer (...), będącej przedmiotem licytacji w dniu 11.10.2018 r. na rzecz D. D. za cenę 540.000,00 zł która to cena została uiszczona przez nabywcę w całości w gotówce oraz
o stwierdzenie obowiązku wydania przez dłużnika Skarb Państwa Prezydenta Miasta S. na rzecz nabywcy, ww. nieruchomości, które to postanowienie uprawomocniło się 13.04.2019 r., do czasu złożenia przez Gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie R. W. pod sygn. akt (...)

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Z pozwem zawierającym analogiczne żądania i ocenę prawną wystąpił również przeciwko D. D. J. S..

W odpowiedzi na obydwa pozwy pozwany D. D. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od każdego z powodów na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem łącznym z dnia 11 lutego 2022 roku w sprawie o sygnaturze akt (...) Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił oba powództwa oraz orzekł, że szczegółowe wyliczenie kosztów procesu pozostawia referendarzowi sądowemu, przy uwzględnieniu, że w zakresie nieobjętym zwolnieniem od kosztów sądowych oboje powodowie ponoszą te koszty w całości.

Wydanie orzeczenia Sąd Okręgowy poprzedził poczynieniem następujących ustaleń faktycznych:

Powodowie A. S. i J. S. byli małżeństwem. Od lat bezumownie zajmują dom jednorodzinny położonym przy ul. (...)
w S.. W domu tym wraz z powodami mieszka A. J. (1)-bratanek A. S., M. S. (1) – syn powodów.

Na mocy umowy przeniesienia w celu zwolnienia z długu z dnia 23 września 1999 r. właścicielem nieruchomości podłożonej przy ul. (...) w S. stała się spółka (...) sp. z o.o. z siedzibą w S.. Spółka ta była zarejestrowana w rejestrze handlowym pod numerem (...). Funkcję prezesa w tej spółce pełniła A. S.. Wspólnikami tej spółki byli A. J. (1), A. S., P. L., (...) S.A. z siedzibą w S..

Pismem z dnia 18 października 2016 r. Prezydent Miasta S. zwrócił się do XIII Wydziału Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z zapytaniem czy (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. przy ul. (...), dokonało stosowanego wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym, zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 9 ust. 2a ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krejowym Rejestrze Sądowym.

Pismem z dnia 22 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego poinformował, ze (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. nie zostało przerejestrowane do Krajowego Rejestru Sądowego, zatem zachodzą podstawy do uznania podmiotu za wykreślony z rejestru.

Z uwagi na fakt, że (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. nie dopełniła obowiązku wynikającego z ww. przepisów i zostało zgodnie z art. 9 ust. 2a ww. uznane za wykreślone
z rejestru, na podstawie decyzji z dnia 20 lutego 2017r. Prezydenta Miasta S. stwierdzono, że z dniem 1 stycznia 2016 r. prawo własności nieruchomości zabudowanej, przy ul. (...), oznaczonej numerem działki (...) z obrębu (...), o powierzchni 520m2 oraz własność budynku posadowionego na tej nieruchomości, której właścicielem był (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. nabył z mocy prawa nieopłatnie Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta Miasta S..

Decyzją z dnia 23 maja 2017 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. po rozpatrzeniu odwołania A. S. od powyższej decyzji Prezydenta Miasta S. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Pismem z dnia 15 marca 2019 r. Prezydent Miasta S., w odpowiedzi na pismo powoda, poinformował powodów, że na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym, Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta Miasta S. nabył z mocy prawa, nieopłatnie nieruchomość przy ul. (...) w S..

Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta Miasta S. nigdy nie objął faktycznego zarządu nad przedmiotową nieruchomością.

W dniu 11 kwietnia 2017 r. (...) w S. rozpoczął procedurę przejęcia nieruchomości położonej przy ul. (...). W trakcie wizji na miejscu okazało się, że jest to niemożliwe, z uwagi na to, że budynek ogrodzony jest dookoła około 3 metrowym betonowym płotem z metalową bramą wjazdową. Pracownicy (...) (...) wykonali dokumentację zdjęciową z zewnątrz nieruchomości oraz pozostawili pismo w skrzynce pocztowej zamontowanej na zewnątrz ogrodzenia w sprawie pilnego kontaktu w sprawie tej nieruchomości. Z uwagi na brak odzewu na tą korespondencję skierowano pismo do Komisariatu Policji o ustalenie tożsamości osób przebywających w tym budynku.

W dniu 7 maja 2019 r. została zorganizowana wizja przez Komornika w obecności pracowników Biura Spadków Urzędu Miejskiego oraz osoby, która otworzyła i umożliwiała im wejście do środka budynku. Po wyjściu komornika nieruchomość została ponownie zamknięta.

W dniu 23 maja 2017 r. przeprowadzono rozmowę telefoniczną z A. S., która poinformowała, że w sprawie tej nieruchomości będzie ze (...) (...) rozmawiał J. S. po powrocie z za granicy.

W sierpniu 2017 r. do (...) (...) zadzwonił J. S., który poinformował, że będzie rozmawiał o nieruchomości przy ul. (...) po powrocie do kraju.

Pismem z dnia 18 lutego 2019 r. powódka złożyła w Prokuraturze Rejonowej Szczecin-Zachód w Szczecinie zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez D. D. z art. 193 k.k. tj. naruszenia miru domowego.

Postanowieniem z dnia 20 marca 2019 r., wydanym w sprawie o sygn. akt (...) Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie przysądził własność nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) o powierzchni 520 m2, położonej w S. przy ul. (...), zabudowanej budynkiem mieszkalnym, dla którego Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i zachód w Szczecinie X Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą kw nr (...), będącej przedmiotem licytacji w dniu 11.10.2018 r. na rzecz D. D., za cenę 540.000,00 zł, która to cena została uiszczona przez nabywcę w całości w gotówce. Jednocześnie w postanowieniu tym Sąd stwierdził obowiązek wydania przez dłużnika Skarb Państwa – Prezydenta Miasta S. na rzecz nabywcy D. D. ww. nieruchomości.

W piśmie z dnia 17 października 2019 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym – Szczecin Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie zawiadomił, że zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne świadczeń niepieniężnych – o wprowadzenie wierzyciela w posiadanie nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym, budynkiem gospodarczym i wiatą, położonej w S. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą nr (...) na podstawie tytułu wykonawczego – postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 20 marca 2019 r. o sygn. akt (...).

W związku z czym Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie R. W. wezwał dłużnika Skarb Państwa – Prezydenta Miasta S. do dobrowolnego wydania nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) wierzycielowi D. D. w stanie wolnym od osób i rzeczy w terminie tygodnia dni od doręczenia pisma. Wezwanie to dotyczyło każdej osoby zamieszkującej w tej nieruchomości. W razie niewykonania obowiązku w wyznaczonym terminie przymusowe wykonanie powyższego obowiązku miało nastąpić w dniu 29 października 2019 r. Wezwanie to zostało doręczone powodom 23 października 2019 r.

W dniu 25 października 2019 r. powodowie wnieśli pozew do Sądu Rejonowego Szczecin Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie o ustalenie prawa do lokalu socjalnego w związku z brakiem prawa do zajmowanego lokalu na cele mieszkalne położonego w S. przy ulicy (...).

Postanowieniem z dnia 28 października 2019 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie wydanym w sprawie o sygn. akt (...)uchylił wezwanie do dobrowolnego wykonania obowiązku z dnia 17.10.2019 r. w sprawie (...).

Wobec wydania powyższego postanowienia czynność komornika nie doszła do skutku.

Pismem z dnia 2 grudnia 2019 r. komornik wezwał wierzyciela do sprecyzowania wniosku egzekucyjnego, w wyniku czego pismem z dnia 6 grudnia 2019 r. wierzyciel doprecyzował wniosek egzekucyjny w taki sposób, że wskazał iż domaga się przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego w celu opróżnienia lokalu i wydania wierzycielowi nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą nr (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy.

Pismem z dnia 11 grudnia 2019 r. komornik wezwał dłużnika oraz osoby faktycznie zajmujące nieruchomość do dobrowolnego wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym. Pismo to powodowie odebrali w dniu 16 grudnia 2019 r.

Postanowieniem z dnia 23 grudnia 2019 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże
i Zachód w Szczecinie wydanym w sprawie o sygn. akt (...) zabezpieczył roszczenie powodów A. S. i J. S. o ustalenie prawa do lokalu socjalnego poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez Komornika Sądowego R. W. w sprawie pod sygn. (...) w przedmiocie opróżnienia i wydania nieruchomości, zabudowanej budynkiem mieszkalnym, położonym
w S. przy ul. (...) do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie.

W oświadczeniu z dnia 4 lutego 2020 r. A. S. stwierdziła, jako ostatni prezes zarządu (...) sp. z o.o., że nieruchomość położona przy ul. (...) w S., która stanowiła własność spółki, została przekazana A. S. jako lokal służbowy dla niej i dla jej rodziny. Ponadto zgodnie ze wskazanym oświadczeniem, za zgodą spółki A. S. korzystała (i korzysta) z nieruchomości w sposób nieskrępowany ponosząc wszelkie koszty jej eksploatacji, daniny i ponosząc na nią nakłady. W oświadczeniu stwierdziła, że stosunek prawny między spółką a A. S. nigdy nie został wypowiedziany.

Do Prokuratury Rejonowej Szczecin Zachód w Szczecinie wpłynęło przekazane przez Prokuraturę Okręgową w Szczecinie zawiadomienia A. S. i J. S. o podejrzeniu popełnienia przestępstwa nadużycia uprawnień przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie R. W. w związku z prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym, pomimo iż postępowanie egzekucyjne zostało zawieszone postanowieniem Sądu Rejonowego Szczecin Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie w dniu 28 października 2019 r. w sprawie o sygnaturze akt (...).

Postanowieniem z dnia 23 czerwca 2020 r. wydany w sprawie o sygnaturze akt (...) asesor Prokuratury Rejonowej Szczecin Niebuszewo delegowany do Prokuratury Rejonowej Szczecin Zachód w Szczecinie postanowił odmówić wszczęcia śledztwa
w powyższej sprawie. Postanowienie to zostało utrzymane w mocy przez Sąd Rejonowy Szczecin Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie postanowieniem z dnia 7 lipca 2020 r. (sygn. akt (...)).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że roszczenia powodów (w dalszej części Sąd odwoławczy będzie odnosił się wyłącznie do powódki, gdyż wobec powoda wyrok się uprawomocnił) nie zasługują na uwzględnienie.

Powódka skierowała swoje roszczenie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości,
na podstawie art. 998 § 1 k.p.c. Wskazywała, że przysługuje jej prawo skuteczne wobec pozwanego, w rozumieniu art. 791 § 3 k.p.c. w zw. z art. 999 § 1 k.p.c.,
twierdząc, że powyższy tytuł wykonawczy, którym posługuje się pozwany nie jest skuteczny wobec niej i powinien zostać pozbawiony wykonalności w stosunku do niej. Sąd wskazał, że środek prawny, o którym mowa w art. 791 § 3 k.p.c. przysługuje jedynie dłużnikowi, który twierdzi, że przysługuje mu prawo skuteczne wobec wierzyciela.

Zdaniem Sądu powódka nie wykazała, że już po wydaniu postanowienia
o przysądzenia własności nieruchomości jej obowiązek wobec wierzyciela wynikający
z tego tytułu z jakichś przyczyn wygasł lub nie może być egzekwowany (art. 840 § 1 k.p.c.).
W całym zgromadzonym materiale procesowym brak jest zdaniem Sądu dowodu świadczącego o tym, iż powódce przysługuje tytuł prawny do nieruchomości przy ul. (...). Powódka nie potrafiła wskazać jednoznacznie jakiego rodzaju tytuł prawny jej przysługuje
do tej nieruchomości, z jednej strony wskazując na umowę użyczenia, a z drugiej ogólnie
na przekazanie tej nieruchomości, nie przedstawiła jednak żadnego dowodu, iż do zawarcia takiej umowy miałoby pomiędzy stronami dojść. Źródłem jakichkolwiek praw majątkowych
do lokalu nie jest zameldowanie, bowiem funkcja ewidencji ludności jest stworzenie urzędowego rejestru dokumentującego faktyczne miejsce przebywania obywateli,
a nie przesądzanie praw do lokalu czy nieruchomości.

Bezspornym w sprawie jest fakt, iż nieruchomość stanowiła własność spółki (...) sp. z o.o., której wspólnikami byli powodowie. Brak jednak dowodu na to, aby pomiędzy tą spółką a powódką doszło do nawiązania stosunku prawnego, z którego wynikałby tytuł prawny powódki do dysponowania nieruchomością. Bezspornym jest, że spółka ta nie została wpisana w odpowiednim terminie do KRS, przez co cały jej majątek, w tym prawo własności nieruchomości, został nabyty z mocy prawa przez Skarb Państwa. Następnie zaś nieruchomość ta była przedmiotem postępowania licytacyjnego i została nabyta przez pozwanego, który jako właściciel widnieje w tytule wykonawczym, którego uchylenia wykonalności domagają się powodowie.

Sąd wskazał na art. 1000 k.p.c., który wyraża zasadę, że nabycie własności w drodze egzekucji sądowej następuje bez jakichkolwiek obciążeń. Powódka nie wykazała,
że przysługuje jej wobec pozwanego prawo skuteczne w rozumieniu art. 1000 § 2 lub 3 k.p.c., uniemożliwiające wprowadzenie go w posiadanie nieruchomości. Takim prawem nie jest
w szczególności udostępnienie nieruchomości do korzystania przez byłego właściciela, spółkę (...) sp. z o.o., co ma wynikać z ww. oświadczenia A. J. (1), ponieważ tego rodzaju prawa wygasają stosownie do art. 1000 § 1 zdanie pierwsze k.p.c.

Konstatując, Sąd uznał, że wszelkie roszczenia, które mogłyby być przez powódkę realizowane, gdyby przysługiwał jej tytuł prawny do nieruchomości wygasły albo w momencie przejścia własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa z dniem 1 stycznia 2016 roku albo w chwili uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości.

Odnosząc się do twierdzeń powódki, iż „stała się ofiarą systemu prawnego
i znalazł się w sytuacji bez wyjścia, bowiem nieruchomość, do której miała prawo została zlicytowana wraz z nią”, Sąd wskazał, że powódka miała świadomość komu i jaki tytuł prawny przysługuje do przedmiotowej nieruchomości. Sąd uznał, że były lokator nie ma prawa
do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, ale ma on interes prawny w tym, aby uzyskać orzeczenie potwierdzające jego uprawnienie do lokalu socjalnego. Skutecznej podstawy pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności nie może stanowić również art. 5 k.c.

Oceniając stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy odwołał się do dokumentów dotyczących spółki (...), (...) oraz znajdujących się w aktach sprawy (...).
Sąd dał wiarę zeznaniom świadka A. J. (1) tylko w zakresie okoliczności, iż powodowie oraz członkowie ich rodziny zamieszkują nieruchomość przy ul. (...)
w S.. Sąd nie dał wiary zeznaniom powodów, które były sprzeczne z materiałem procesowym sprawy, który Sąd uznał za wiarygodny.

Sąd Okręgowy wskazał, że pominął dowód z przesłuchania powódki oraz świadków zawnioskowanych przez stronę powodową, mając na uwadze, że powódka była już przesłuchana, a w odniesieniu do świadków nie wskazano takich faktów w rozumieniu art. 227 k.p.c., których wykazanie mogłoby pozwolić na udowodnienie w rozumieniu art. 6 k.c.,
że powódce przysługuje prawo skuteczne w rozumieniu art. 1000 § 2 i 3 k.p.c., które mogłoby

skutkować pozbawieniem wykonalności postanowienia o przysądzeniu własności.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu zostało wydane na zasadzie art. 98 k.p.c., przy zastosowaniu art. 108 § 1 k.p.c.

Wyrok Sądu Okręgowego został zaskarżony skutecznie apelacją przez powódkę
(apelacja powoda została prawomocnie odrzucona), działającą przez pełnomocnika z urzędu, która zarzuciła temu orzeczeniu następujące uchybienia:

1)  nieważność postępowania prowadzonego przez Sąd I instancji ze względu na naruszenie art. 379 pkt 5 k.p.c. poprzez pozbawienie powódki możności obrony swych praw;

2)  naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 235 ² § 1 pkt 3, 5 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. poprzez niezasadne pominięcie dowodów z przesłuchania powódki oraz przesłuchania następujących świadków: O. O., Z. O., M. S. (2), K. S. oraz P. L., co doprowadziło do nieustalenia przez Sąd I instancji istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy faktu,
że po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wynikające z tytułu egzekucyjnego nie może być egzekwowane;

3)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez: zaniechanie przeprowadzenia wszechstronnej i wyczerpującej oceny dowodów zgromadzonych
w sprawie i pominiecie faktu wskazywanego przez powódkę, a polegającego na tym,
że po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie nie może być egzekwowane, co doprowadziło do błędnego przyjęcia,
że powódka nie wykazała okoliczności przewidzianych w art. 840 k.p.c.;

4)  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy,
tj. art. 791 § 3 k.p.c. poprzez błędną wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie;

5)  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy,
tj. art. 840 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. poprzez błędną wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie;

6)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 102 k.p.c. poprzez obciążenie powódki kosztami postępowania, w sytuacji gdy w ustalonym stanie faktycznym Sąd winien odstąpić od nałożenia na powódkę obowiązku zwrotu kosztów procesu pozwanemu,
z uwagi na jej trudną sytuację pozaprocesową, w szczególności brak tytułu prawnego
do innej nieruchomości niż będąca przedmiotem niniejszego postępowania, zły stan zdrowia oraz brak stałego źródła dochodów.

Powódka wniosła o:

1.  zawieszenie niniejszego postępowania do czasu rozstrzygnięcia postępowania prowadzonego przez Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie w sprawie o sygn. akt (...) z powództwa A. S.
i J. S. o ustalenie prawa do lokalu socjalnego;

2.  przeprowadzenie rozprawy przed Sądem II instancji,

3.  uchylenie zaskarżonego wyroku w części, tj. w pkt 1 i 2 wyroku i zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością oraz przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji wraz z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, o zasądzenie których wnosi, ewentualnie przyznanie pełnomocnikowi z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu według norm przepisanych, przy czym jednocześnie pełnomocnik z urzędu oświadczył, że koszty udzielonej pomocy nie zostały opłacone w części ani w całości, a ponadto wskazał, że jest płatnikiem podatku od towarów i usług, w związku z czym koszty zasądzone od pozwanego bądź przyznane od Skarbu Państwa powinny zostać powiększone o kwotę tego podatku;

4.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego,
w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie przyznanie pełnomocnikowi z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu według norm przepisanych, przy czym jednocześnie pełnomocnik z urzędu oświadczył, że koszty udzielonej pomocy nie zostały opłacone w części ani w całości, a ponadto wskazał, że jest płatnikiem podatku od towarów i usług, w związku z czym koszty zasądzone od pozwanego bądź przyznane od Skarbu Państwa powinny zostać powiększone o kwotę tego podatku;

względnie:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w części, tj. w pkt I i II wyroku poprzez uwzględnienie powództwa wytoczonego przez powódkę w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu,

lub:

2.  uchylenie zaskarżonego wyroku w część, tj. w pkt 1 i 2 wyroku oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji wraz z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, o zasądzenie których wnosi, ewentualnie przyznanie mu, jako pełnomocnikowi z urzędu, kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu według norm przepisanych, przy czym jednocześnie pełnomocnik z urzędu oświadczył, że koszty udzielonej pomocy nie zostały opłacone w części ani w całości, a ponadto wskazał, że jest płatnikiem podatku od towarów i usług, w związku z czym koszty zasądzone od pozwanego bądź przyznane od Skarbu Państwa powinny zostać powiększone
o kwotę tego podatku;

Ponadto powódka wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie w toku postępowania przed Sądem II instancji dowodu z zeznań świadków O. O., Z. O., M. S. (2), K. S. oraz P. L. oraz przesłuchania powódki, które zostały pominięte przez Sąd I instancji.

Pismem procesowym z dnia 5 lipca 2022 roku powódka wniosła o udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego w sprawie (...) przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże
i Zachód w Szczecinie R. W. w części obejmującej wprowadzenie wierzyciela
w posiadanie ww. nieruchomości do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia postępowania apelacyjnego, a także o zasądzenie kosztów postępowania zabezpieczającego na powyższych zasadach, oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu ze wskazanych we wniosku dokumentów.

Pozwany złożył odpowiedź na apelację, w której wniósł o:

1.  oddalenie apelacji powódki,

2.  zasądzenie na rzecz pozwanego od powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wedle norm prawem przepisanych – z uwzględnieniem odsetek od tych kosztów, w przypadku ich nieterminowej zapłaty;

3.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentu, a to:

a.  wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia
23 czerwca 2022 roku, sygn. akt (...), na fakt: ustaleń Sądu w sprawie lokalu socjalnego, możliwości majątkowych i zarobkowych powodów, braku tytułu prawnego pozwanych do nieruchomości,

b.  odpisu aktualnego KRS Spółki (...) Sp. z o.o., nr KRS: (...), na fakt: możliwości majątkowych i zarobkowych powodów, poradności powodów
w sprawach „urzędowych” i sądowych,

c.  odpisu aktualnego KRS Spółki (...) sp. z o.o., nr KRS: (...), na fakt: możliwości majątkowych i zarobkowych powodów, poradności powodów
w sprawach „urzędowych” i sądowych,

4.  oddalenie wniosku o zawieszenie postępowania,

5.  oddalenie wniosku o zabezpieczenie,

6.  na zasadzie art. 109 u.k.s.c. zarządzenie dochodzenia w sprawie faktycznych możliwości zarobkowych powódki.

Postanowieniem z dnia 12 lipca 2022 roku Sąd Apelacyjny oddalił wniosek powódki
o udzielenie zabezpieczenia (k. 458).

Postanowieniem z dnia 4 listopada 2022 roku Sąd Apelacyjny zwolnił r. pr. M. J. z obowiązku reprezentowania z urzędu powódki w niniejszym postępowaniu
oraz ustanowił dla powódki nowego pełnomocnika z urzędu (k. 536). Nowym pełnomocnikiem z urzędu pismem z dnia 18 listopada 2022 roku Okręgowa Izba Radców Prawnych
w S. wyznaczyła r. pr. M. T. (k. 542).

Pismem procesowym z dnia 16 grudnia 2022 roku pozwany wniósł o przeprowadzenie dowodu z postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie R. W. z dnia 10 sierpnia 2022 roku
w przedmiocie zakończenia postępowania egzekucyjnego w sprawie (...) oraz
z protokołu czynności egzekucyjnych tego komornika w tej sprawie z dnia 1 sierpnia 2022 roku na fakt wyegzekwowania w całości przez wierzyciela (pozwanego) roszczenia objętego powództwem o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w niniejszej sprawie.

Pismem procesowym z dnia 16 stycznia 2023 roku powódka, reprezentowana przez
r. pr. M. T. wskazała, że podtrzymuje apelację, wnosząc o przyznanie na rzecz r. pr. M. T. kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu według norm przepisanych, stosownie do stawek przewidzianych w przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, w uzasadnieniu tego wniosku wskazując, że rozstrzygając o wysokości kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu Sąd powinien wydać orzeczenie przy uwzględnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2020 roku, sygn. akt SK 66/19.

W piśmie tym złożono także wniosek o przeprowadzenie dowodu z wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25 października 2022 roku na okoliczność oddalenia apelacji powódki i J. S. od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże
i Zachód w Szczecinie w sprawie (...) braku uprawnienia powódki do lokalu socjalnego.

Sąd Apelacyjny uzupełniająco ustalił:

W dniu 1 sierpnia 2022 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie R. W. przeprowadził czynności egzekucyjne, wskutek których wydano wierzycielowi, pozwanemu w niniejszej sprawie, ww. nieruchomość przy ul. (...) w S. w stanie wolnym od osób i rzeczy.

Dowód:

- postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże
i Zachód w Szczecinie R. W. z dnia 10 sierpnia 2022 r., sygn. akt (...)
o zakończeniu postępowania w sprawie (...) oraz ustalenia jego kosztów, k. 560-560v;

- protokół czynności egzekucyjnych w sprawie (...) z dnia 1 sierpnia 2022 r.,
k. 561-565v

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25 października 2022 roku
w sprawie o sygnaturze akt (...) Sąd Okręgowy (z wyjątkiem zmiany wyroku
w zakresie kosztów procesu) oddalił apelację powódki i J. S. od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 23 czerwca 2022 roku, sygn. akt (...), w którym ustalono, że powodom nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego.

Dowód:

- wyrok Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia
23 czerwca 2022 roku, sygn. akt (...), k. 413

- wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25 października 2022 roku, sygn. akt
(...), k. 568

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja okazała się bezzasadna.

Sąd Apelacyjny podziela dokonane przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne
i rozważania w zakresie oceny materiału dowodowego oraz podstawy prawnej rozstrzygnięcia, przyjmując je za podstawę także własnego rozstrzygnięcia i odwołując się do nich bez potrzeby ich powtarzania (art. 387 § 2 ¹ k.p.c.). Apelacja powódki nie doprowadziła Sądu do ukształtowania odmiennej oceny okoliczności faktycznych i prawnych sprawy od tych, które były przedmiotem ustaleń Sądu I instancji. Sąd odwoławczy w nieznacznej mierze uzupełnił jedynie argumentację prawną Sądu Okręgowego, jak również wziął pod uwagę okoliczności, które zaistniały po zamknięciu rozprawy przed Sądem Okręgowym. Czynniki te nie wpłynęły jednak na zmianę kierunku rozstrzygnięcia.

Jak wynika z art. 378 § 1 k.p.c., Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego;
w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania
(por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 roku, sygn. akt III CZP 49/07,
OSNC 2008 Nr 6, poz. 55).

Przedmiotem oceny Sądu Apelacyjnego był w pierwszej kolejności podniesiony przez powódkę zarzut nieważności postępowania. Jak wskazała, postępowanie prowadzone przed
Sądem I instancji dotknięte jest nieważnością polegającą na tym, że w toku postępowania
przed Sądem I instancji powódka została pozbawiona możliwości obrony swoich praw.
Argumentując dalej powódka podniosła, że na mocy postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 23 listopada 2020 roku dla powódki został ustanowiony pełnomocnik z urzędu w osobie r. pr. A. M., który niezwłocznie po wyznaczeniu poinformował powódkę, że nie może jej reprezentować z uwagi na konflikt interesów, jako że przez kilka lat pracowała w kancelarii prowadzonej przez pełnomocnika pozwanego. Dalej wskazała, że zarówno ona, jak i jej pełnomocnik wielokrotnie składały wnioski w przedmiocie zwolnienia z obowiązku reprezentowania powódki przez r. pr. A. M., a Sąd Okręgowy dokonał tego dopiero w dniu 28 października 2021 roku, co oznacza, że powódka przez około rok miała ustanowionego w sprawie pełnomocnika z urzędu, który nie mógł podejmować działań zmierzających do skutecznej obrony jej praw, bowiem wówczas naraziłby się na wszczęcie postępowania dyscyplinarnego.

Oceniając we wskazanym kontekście postępowanie przed Sądem Okręgowym
i odwołując się utrwalonego w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądu, trzeba podnieść,
że nieważność postępowania z powodu pozbawienia strony możności obrony swych praw wymaga stwierdzenia takiego naruszenia przepisów postępowania, którego skutkiem jest niemożność działania strony w postępowaniu lub w jego istotnej części. Chodzi zatem tylko
o takie uchybienia procesowe, które faktycznie uniemożliwiły stronie podjęcie obrony przed wydaniem merytorycznego rozstrzygnięcia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
6 września 2022 roku, sygn. akt III CZ 249/22, Lex nr 3484125 oraz przywoływane tam wcześniejsze orzecznictwo).

Nie budzi wątpliwości, że nie istnieje z góry określony katalog sytuacji czy nawet stwierdzonych uchybień, które samoistnie oznaczają nieważność postępowania z uwagi
na przyczynę określoną w art. 379 pkt 5 k.p.c. Kwestia ta wymaga każdorazowego badania
w okolicznościach danej sprawy.

Analiza akt doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że powódka w toku procesu jak najbardziej miała możliwość podejmowania czynności w sprawie, niezależnie
od jakichkolwiek działań czy zaniechań jej pierwotnego pełnomocnika. Przekonuje o tym już chociażby lektura wniesionego przez powódkę osobiście pozwu (k. 3 – 9), w którym powódka rzeczowo przedstawiła swoje stanowisko w sprawie. Sporządzony przez nią pozew odpowiada wszelkim wymogom konstrukcyjnym wskazując zarówno podstawę faktyczną powództwa,
jak i dowody, z których miałaby ona wynikać i postulowaną przez powódkę ocenę prawną sprawy, z przytoczeniem nawet stosownych do przedmiotu sprawy przepisów prawa
oraz orzecznictwa sądów. Argumentacja przedstawiona w pozwie przez powódkę wyznaczyła oś sporu w dalszym postępowaniu. Już w pozwie wskazano będące przedmiotem rozważań Sądu Okręgowego, a także apelacji i w jej konsekwencji również oceny Sądu Okręgowego,
kwestie losów prawnych spółki (...) sp. z o.o., mającego pochodzić od niej tytułu prawnego powódki do lokalu, możliwości oparcia powództwa przeciwegzekucyjnego na art. 791 § 3 k.p.c. w zw. z art. 999 § 1 k.p.c., wreszcie, prawa do lokalu socjalnego oraz względów słuszności. Powódka nie omieszkała przy tym także formułować swojego stanowiska w sposób odważny, wyrażając nawet zarzuty pod adresem określonych osób. Należy zatem uznać, że powódka, pomimo wyznaczenia jej pełnomocnika z urzędu, była w stanie rzeczowo i asertywnie bronić swoich praw (niezależnie od kwestii ich zasadności). Pierwszy pełnomocnik powódki
w istocie przybrał raczej bierną postawę w toku procesu (choć notabene wystąpił o przyznanie mu wynagrodzenia z tytułu udzielonej powódce z urzędu nieopłaconej pomocy prawnej),
jednak w toku procesu powódka również podejmowała istotne dla jego biegu działania,
m.in. kierując wnioski o wyłączenie sędziego. Odrzucenie tego ostatniego wniosku, jako spóźnionego, miało w ocenie apelującej uzasadniać, że powódce potrzebna była pomoc zawodowego pełnomocnika przy obronie swych praw i że w ten właśnie sposób doszło
do pozbawienia jej możliwości obrony swych praw. Również jednak i w tym zakresie powódka rzeczowo wskazała przyczyny uchybienia terminowi (samo uchybienie terminowi nie jest zresztą niczym nadzwyczajnym), do czego również nie potrzebowała pomocy pełnomocnika.

Ponadto, kolejny pełnomocnik został wyznaczony dla powódki w dniu 28 października 2021 roku (k. 283), natomiast zamknięcie rozprawy nastąpiło postanowieniem z dnia 11 lutego 2022 roku (k. 331). Oznacza to, że jeszcze w toku postępowania przed Sądem I instancji wyznaczony powódce kolejny pełnomocnik miał realną możliwość podejmowania obrony jej praw, co zresztą czynił (np. składając w dniu 22 grudnia 2021 roku zażalenie
na postanowienie w przedmiocie odrzucenia zażalenia powódki, k. 319 – 324).

Przechodząc do istoty sprawy, w pierwszej kolejności należało rozważyć zarzuty dotyczące naruszenia przepisów prawa procesowego, bowiem dopiero w razie przesądzenia,
że w sprawie prawidłowo ustalono jej stan faktyczny, powinna nastąpić ocena sprawy
z perspektywy stosownych regulacji materialnoprawnych.

W tej mierze przedmiotem zarzutu powódki jest przede wszystkim pominięcie wniosków dowodowych powódki o przeprowadzenie dowodu z osobowych źródeł dowodowych, w tym również z przesłuchania jej samej. Zarzut ten został sformułowany
w sposób na tyle ogólnikowy, że uchyla się on od kontroli instancyjnej. Jego uzasadnienie
w żaden sposób nie odnosi się do rzeczowego wskazania Sądu Okręgowego, że nie wskazano odnośnie tych osób żadnych faktów, z których mogłoby wynikać, że powódce przysługuje jakiekolwiek prawo skuteczne względem pozwanego, na którym mogłaby ona opierać swoje roszczenie. Nader enigmatyczne jest powołanie się tu na nastąpienie po powstaniu tytułu egzekucyjnego zdarzenia, wskutek którego zobowiązanie nie może być egzekwowane.

Nawet jednak przyjmując, że zarzut powódki byłby zasadny, na przeszkodzie jego faktycznej realizacji w procesie leżałby brak wniosku dowodowego złożonego w trybie
art. 380 k.p.c., który umożliwiłby naprawę hipotetycznego uchybienia Sądu I instancji.

Równie blankietowy charakter ma zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Nie wymaga szerszego komentarza, że w doktrynie i w orzecznictwie ugruntowane jest, że dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Skarżąca nie podjęła jednak nawet szerszej polemiki z ustaleniami faktycznymi Sądu Okręgowego (o rzeczowym dyskursie nie wspominając), ograniczając się do ogólnikowego wskazania, że wbrew ocenie Sądu Okręgowego wykazano, że przysługuje jej prawo skuteczne względem wierzyciela.

W okolicznościach sprawy, w której spór między stronami, postrzegany jako całość,
miał charakter niewątpliwie dynamiczny i wielowątkowy, Sąd poczynił uzupełniające ustalenia faktyczne na podstawie wskazanych powyżej dowodów z dokumentów, których autentyczności i wiarygodności, jak i faktów, które dokumenty te obrazują, żadna ze stron nie kwestionowała. Przyczyn do zakwestionowania ich nie znalazł również Sąd odwoławczy. Dokumenty te pochodziły od właściwych organów i zostały sporządzone w przepisanej prawem formie.
Były one ponadto relewantne do okoliczności i stanu poszczególnych sporów pomiędzy stronami. Pozostałe wnioski dowodowe nie miały natomiast znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Nie ulegało zatem wątpliwości Sądu, że w dniu 1 sierpnia 2022 roku doszło do eksmisji powodów z nieruchomości przy ul. (...), co oznacza, że świadczenie
zawarte w tytule wykonawczym w postaci zaskarżonego postanowienia o przysądzeniu własności tej nieruchomości zostało w całości wyegzekwowane. W przypadku wyegzekwowania świadczenia wykonalność tytułu wykonawczego gaśnie, bowiem oczywistym jest, że odnośnie takiego tytułu nie jest już możliwe wykonanie go ponownie. Wierzyciel traci możliwość posłużenia się tytułem wykonawczym. W konsekwencji powództwo przeciwegzekucyjne stało się niedopuszczalne. Już z tego powodu apelacja,
w której powództwo to oddalono podlegała oddaleniu a limine, niezależnie od zasadności zgłoszonych w niej zarzutów.

Niemniej jednak w ocenie Sądu Apelacyjnego powódce nie udało się wykazać,
aby faktycznie przysługiwało jej jakiekolwiek prawo skuteczne względem wierzyciela,
o którym mowa w art. 791 § 3 k.p.c. w zw. z art. 999 § 1 k.p.c. Uzasadnienie Sądu Okręgowego kompleksowo wyjaśnia, że powódce nie udało się wykazać żadnego takiego prawa, a nawet jeśli ono by istniało, to wygasłoby albo w momencie przejścia nieruchomości na Skarb Państwa albo najpóźniej z chwilą przysądzenia własności na rzecz pozwanego. Po pierwsze, zgodnie
z art. 9 ust. 2a zdanie pierwsze ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym, wprowadzonym do niej ustawą z dnia 28 listopada 2014 roku o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw, podmioty podlegające obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego zgodnie
z przepisami ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (a więc również, co oczywiste, spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością), które były wpisane do rejestru sądowego na podstawie przepisów obowiązujących do dnia wejścia w życie tej ustawy i które do dnia 31 grudnia 2015 r. nie złożyły wniosku o wpis do rejestru, uznaje się za wykreślone z rejestru z dniem 1 stycznia 2016 r. Kolejny ust. 2b przewidywał, że z dniem 1 stycznia 2016 r. Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie podmiotów, o których mowa w ust. 2a. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność z nabytego mienia za zobowiązania podmiotów, o których mowa
w ust. 2a. Prawa wspólników, członków spółdzielni i innych osób uprawnionych do udziału
w majątku likwidacyjnym wygasają z chwilą wykreślenia podmiotu z rejestru. Po drugie natomiast, zgodnie z art. 1000 § 1 k.p.c. z chwilą uprawomocnienia się postanowienia
o przysądzeniu własności wygasają wszelkie prawa i skutki ujawnienia praw i roszczeń osobistych ciążące na nieruchomości, a na miejsce tych praw powstaje prawo do zaspokojenia z ceny nabycia z pierwszeństwem przewidzianym w przepisach o podziale ceny uzyskanej
z egzekucji. Jedyne wyjątki zawiera tu art. 1000 § 2 k.p.c., jednak żaden z nich nie jest relewantny do niniejszej sprawy. Zarówno przepisy ustaw dotyczących Krajowego Rejestru Sądowego, jak i k.p.c., przewidywały zatem odnośnie do zdarzeń prawnych, które rzutowały
na prawo własności spornej nieruchomości, że wszelkie inne prawa ciążące na nieruchomości na skutek tych zdarzeń wygasały. Trudno o bardziej klarowną sytuację prawną, aniżeli ta będąca istotą rozpoznawanego sporu.

Jedyne co należy tylko dodać do argumentacji Sądu Okręgowego w tej materii to to,
że jeśli faktycznie jej tytułem miałaby być umowa użyczenia, względnie jakakolwiek inna umowa pomiędzy nią a (...) sp. z o.o., to jako że miałaby to być umowa pomiędzy spółką
z ograniczoną odpowiedzialnością, a prezesem jej zarządu, to do ważności takiej umowy należałoby zastosować rygory z art. 210 § 1 k.s.h., zgodnie z którym w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników (odpowiednikiem tego przepisu był dawniej
art. 203 Kodeksu handlowego z 1934 r.). Brak jest jakichkolwiek dowodów na to, aby takie wymogi zostały spełnione w stosunku do umowy, która miałaby łączyć (...) sp. z o.o.
i powódkę, co powoduje, że nawet jeśli umowa taka istniałaby nadal, to jako objęta sankcją bezwzględnej nieważności z powodu sprzeczności z ustawą, nie wywoływałaby żadnych skutków prawnych, w tym żadnego prawa, które mogłoby podlegać ochronie na gruncie powództwa przeciwegzekucyjnego.

Powódka przedstawiała także, że owym skutecznym względem pozwanego prawem miałoby być przysługujące jej prawo do lokalu socjalnego. Stanowisko to jest jednak z gruntu wadliwe, albowiem obowiązek zapewnienia najmu lokalu socjalnego ciąży oczywiście nie na pozwanym, lecz na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu (art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego), czego zresztą powódka była świadoma, wytaczając powództwo przeciwko właściwej tu Gminie Miasto S.. Po wtóre, prawo do lokalu socjalnego nie oznacza oczywiście prawa do zamieszkiwania w dotychczasowej nieruchomości czy lokalu. W ogóle nie można przy tym mówić o prawie do lokalu socjalnego jako takiego, lecz co najwyżej o prawie najmu lokalu socjalnego, co jest oczywistą różnicą. Niemniej jednak powództwo o ustalenie prawa powódki (jak i powoda) do lokalu socjalnego zostało prawomocnie oddalone, co również z góry przesądza o bezzasadności tejże argumentacji. Bezzasadny był wobec tego także jej wniosek o zawieszenie postępowania, niezależnie od tego, że pomiędzy sprawami o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności a ustaleniem prawa do lokalu socjalnego oczywiście brak byłoby jakiejkolwiek relacji prejudycjalności, z uwagi na zupełnie rozbieżny przedmiot tych postępowań, w których osobne były nawet osoby pozwanego.

Nie można również postrzegać sprawy w ten sposób, że w sytuacji, w której powódce nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego, obowiązkiem Sądu, i to wynikającym
z norm rangi konstytucyjnej (w uzasadnieniu apelacji powołano się na art. 75 ust. 1 Konstytucji RP) ma być „przeciwdziałanie bezdomności” w ten sposób, że powódka miałaby dalej zamieszkiwać w nieruchomości objętej spornym tytułem wykonawczym w postaci postanowienia o przysądzeniu własności. Przeciwdziałanie bezdomności nie oznacza prawa
do zamieszkiwania w nieruchomości bez tytułu prawnego. Tytułu prawnego nie można też oczywiście wywodzić, wbrew temu co wskazywano przed Sądem I instancji, z faktu zameldowania, które ma znaczenie wyłącznie z punktu widzenia ewidencji ludności. Godzi się zauważyć, że normy rangi konstytucyjnej chronią również własność. Gdyby podzielić argumentację powódki, prawo własności pozwanego, wynikające przecież z licytacji sądowej, której wszelkie warunki (włącznie z uiszczeniem ceny) zostały spełnione, stałoby się iluzoryczne.

Powódka zarzuciła także naruszenie przepisu art. 840 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. (błędnie zresztą wskazując, że jest to przepis procesowy, a nie materialnoprawny zawarty w ustawie procesowej), jednak nie wiadomo w jaki sposób miałoby się przejawiać to uchybienie, oprócz nieuwzględnienia powództwa, choć to nie wynika z przyczyn dotyczących trybu tudzież sposobu wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego, lecz jego merytorycznej bezzasadności, która jest rzeczą innych przepisów, aniżeli przepisu kształtującego konstrukcję tej instytucji prawnej.

Sąd Apelacyjny nie dostrzegł również w sprawie naruszenia przepisu art. 102 k.p.c. Wypadki szczególnie uzasadnione w rozumieniu art. 102 k.p.c. to te, które powodują,
iż zasądzenie kosztów na rzecz wygrywającego przeciwnika w całości, a nawet w części, byłoby sprzeczne z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Ocena sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa
w art. 102 k.p.c., ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem sądu oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy. W związku z tym może być podważona przez sąd wyższej instancji tylko wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2019 roku, sygn. akt V CSK 380/18, Lex nr 3783298). Sąd Okręgowy słusznie nie dopatrzył się żadnych powodów, dla których należałoby zastosować w stosunku do powódki dobrodziejstwo z art. 102 k.p.c. Oprócz ogólnikowego odwołania się do trudnej sytuacji materialnej i życiowej, okoliczności takich nie naprowadza również sama powódka. Nie ulega wątpliwości, że fakt opuszczenia nieruchomości zajmowanej od wielu lat był dla powódki obiektywną trudnością i przykrością, jednak sytuacja prawna nieruchomości przez cały ten czas była powódce znana i musiała się ona liczyć z tym, że będzie musiała ona opuścić nieruchomość - być może także na skutek przegranego procesu, z czym wiąże się obowiązek poniesienia kosztów.

Mając na uwadze powyższe, w pkt I Sąd Apelacyjny oddalił apelację na zasadzie art. 385 k.p.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego zapadło zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, zgodnie z art. 98 k.p.c. Powódka przegrała postępowanie zainicjowane wywiedzioną przez siebie apelacją, a zatem jest ona obowiązana zwrócić pozwanemu poniesione przez niego w tym postępowaniu koszty, na które składają się koszty zastępstwa procesowego reprezentującego go adwokata, które zostały ustalone w kwocie
8 100 zł, zgodnie z § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

W postępowaniu apelacyjnym, tak jak i w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, brak było przyczyn, dla których należało zastosować art. 102 k.p.c. Aktualne pozostają wskazane wyżej argumenty odnośnie zarzutu pod adresem Sądu Okręgowego. Tym bardziej należy mieć w odniesieniu do kosztów postępowania apelacyjnego na względzie, że zastosowanie art. 102 k.p.c. jest w tym postępowaniu tym bardziej limitowane. Strona dysponuje już bowiem orzeczeniem Sądu I instancji na podstawie którego może ocenić zasadność swoich racji. W niniejszej sprawie apelacja opierała się wyłącznie na bezzasadnej polemice z ustaleniami Sądu Okręgowego.

O należnych reprezentującemu powódce pełnomocnikowi kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 22 ³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych, przy zastosowaniu stawki z § 8 pkt 7 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, biorąc pod uwagę, że powódkę reprezentował
w postępowaniu apelacyjnym inny pełnomocnik. Sądowi znany jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie SK 66/19, a także spotykana niekiedy praktyka orzecznicza powoływania się na niego także w sprawach znajdujących się pod rządami obecnego rozporządzenia w sprawie ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, należy jednak mieć na uwadze, iż wyrok ten odnosił się wyłącznie
do poprzedniego rozporządzenia w tożsamym przedmiocie, z roku 2015.

SSA E. Buczkowska – Żuk