Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

31 stycznia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA Tomasz Sobieraj
Sędziowie:	SA Zbigniew Ciechanowicz SO del. Robert Bury (spr.)
Protokolant:	sek. sąd. Mariusz Zając

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2024 r. na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa Banku (...) spółki akcyjnej w W.

przeciwko B. K. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 12 stycznia 2023 r. sygn. akt VIII GC 359/21

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 18.750 zł (osiemnaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia tytułem kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Zbigniew Ciechanowicz Tomasz Sobieraj Robert Bury

Sygn. akt I AGa 73/23

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z 12 stycznia 2023 r. w sprawie z powództwa Banku (...) spółki akcyjnej w W. zasądził od B. K. (1) 16.517.342,90 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od 22 grudnia 2020 r., jednakże w wysokości nie wyższej niż odsetki maksymalne za opóźnienie.

Według twierdzeń faktycznych pozwu, pozwany jest poręczycielem niezapłaconego długu wynikającego z kredytu udzielonego przez powoda (...) sp. z o.o. w P.. 29 sierpnia 2014 r., na skutek ogłoszenia upadłości spółki, wierzytelność stała się wymagalna.

Pozwany domagał się oddalenia powództwa. Zakwestionował skuteczność wypowiedzenia umowy, zaprzeczył, że złożył podpis pod poręczeniem cywilnoprawnym. Zarzucił naruszenie art. 5 k.c. przez dochodzenie roszczenia od pozwanego z pominięciem podjęcia działań mających na celu wyegzekwowanie zobowiązań wobec dłużnika głównego, co ma stanowić naruszenie zasad etyki i uczciwości kupieckiej. Podniósł, że oświadczenie o poręczeniu zostało złożone przez pozwanego pod wpływem błędu, albowiem pozwany nie miał zamiaru zobowiązywać się do wykonania zobowiązań spółek grupy (...) na wypadek gdyby te spółki zobowiązań nie wypełniły. Intencją pozwanego było jedynie przedłożenie referencji dotyczących wypłacalności kontrahentów powoda oraz pozytywne zaopiniowanie możliwości zrealizowania umowy, o której mowa w pozwie. Wskazał, że powód nie udowodnił roszczenia wyciągiem z ksiąg bankowych oraz przedstawieniem jednego jedynie przelewu bankowego. W ocenie pozwanego powód mógł zgłosić swoje wierzytelności w postępowaniach upadłościowych i układowych spółki (...).

Sąd ustalił, że 23 kwietnia 2013 r. powód zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w P. umowę kredytu obrotowego nr (...), na podstawie której udzielił spółce odnawialnego kredytu obrotowego w wysokości 10.000.000 zł przeznaczonego na finansowanie kapitału obrotowego (§ 1). Kredyt został udzielony na okres od 29 kwietnia 2013 r. do 30 kwietnia 2014 r. (§ 2). W § 9 ust. 1 strony ustaliły, że jednym z prawnych zabezpieczeń spłaty kredytu jest poręczenie cywilne lub wekslowe właścicieli Grupy (...) sp. z o.o. (Panów: J. B., B. K., S. K.). Oprocentowanie kredytu było zmienne, ustalone na bazie stawki WIBOR dla depozytów 1M z dnia zawarcia umowy, tj. 29 kwietnia 2013 r., zmienianej z częstotliwością miesięczną powiększonej o marżę Banku w wysokości 3,50 p.p. W dniu podpisania umowy oprocentowanie kredytu wynosi 6,75 % (§ 6 ust.1). Od kapitału przeterminowanego Bank pobiera odsetki w wysokości 4 x stopa kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (§ 7 ust.1). Kredytobiorca zobowiązał się dokonać ostatecznej spłaty kredytu 31 grudnia 2014 r.; zobowiązany był zapewnić na rachunku bieżącym nr (...), z którego miała być dokonywana spłata kredytu, środki wystarczające na spłatę zobowiązań z tytułu kredytu w terminie określonym w ust. 1 oraz w terminach płatności odsetek i prowizji a przypadku wypowiedzenia umowy, następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia. W sprawach nieuregulowanych umową miały mieć zastosowanie odpowiednie postanowienia umowy ustalającej odpowiednie zasady kredytowania, Nr (...) z 8 września 2005 roku z późniejszymi aneksami (§9 ust. 1). 10 maja 2013 r. kwota kapitału kredytu o wielkości 10.000.000 zł została przekazana na konto bankowe (...) sp. z o.o. W piśmie z 7 maja 2013 r. (Nr (...)) pozwany złożył oświadczenie, którym udzielił poręczenia za zobowiązania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. wynikające z zawartej przez tę spółkę z Bankiem (...) spółką akcyjną umowy kredytu obrotowego nr (...) z 29 kwietnia 2013 r., na podstawie której powód udzielił spółce kredytu w wysokości 10.000.000 zł. Pozwany oświadczył, że jego odpowiedzialność wraz ze spółką za zobowiązania jest solidarna. Podpis B. K. (1) został złożony w obecności pracownika Banku (...), co zostało potwierdzone przez tego pracownika odpowiednią adnotacją na dokumencie poręczenia. W dniach od 28 czerwca 2013 r. do 30 lipca 2014 r. strony zawarły 12 aneksów do umowy kredytu nr (...). Na podstawie aneksu nr (...) zmieniono m.in. § 5 umowy w zakresie prowizji ustalając prowizję za przedłużenie umowy w wysokości 1.000 zł płatną do 20 grudnia 2014 r. oraz opłaty za przyjęcie wniosku w wysokości 111.000 zł. Dokonano zmiany także § 8 w zakresie daty spłaty kredytu ustalając ją na 30 kwietnia 2015 r. Przesunięto także termin płatności odsetek naliczanych w okresie listopad 2013 r. - czerwiec 2014 r. na 31 grudnia 2014 r. Aneksy nr (...) zostały zawarte za zgodą wszystkich poręczycieli w tym pozwanego B. K. (1). Podpisy poręczycieli na wszystkich tych aneksach zostały potwierdzone przez pracowników powodowego Banku.

Postanowieniem z 29 sierpnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Koszalinie VII Wydział Gospodarczy ogłosił upadłości (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością obejmującą likwidację majątku. Bank (...) S.A. zgłosił w tym postępowaniu swoją wierzytelność w kwocie 143.273.566,37 zł przy czym syndyk uznał kwotę 142.781.917,96 zł. Wierzytelność zgłoszoną w kwocie 140.000.000 zł syndyk uznał w całości. Na dzień 28 września 2014 r. łączna wartość wszystkich (...) spółki (...) wynosiła 9.353.000 zł. Porównanie wartości bilansowej majątku upadłej spółki (111.454.912,86 zł) z wartością zobowiązań (159.008.626,01 zł) wskazywało na to, że zaspokojenie roszczeń w toku postępowania upadłościowego niewątpliwie uzyskają wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo oraz pracownicy upadłego.

Postanowieniem z 14 kwietnia 2015 r. został zmieniony sposób prowadzenia postępowania z obejmującego likwidację majątku dłużnika na postępowanie z możliwością zawarcia układu. Postanowieniem z 2 lutego 2016 r. Sąd Rejonowy w Koszalinie zakończył postępowania upadłościowe, umorzył postępowania egzekucyjne i zabezpieczające oraz stwierdził utratę wykonalności sądowych tytułów egzekucyjnych i wykonawczych.

W piśmie z 12 grudnia 2016 r. (nadanym w urzędzie pocztowym 12 grudnia 2016 r.) powód złożył w Sądzie Rejonowym w Kołobrzegu wniosek o zawezwanie do próby ugodowej B. K. (1) w sprawie o zapłatę 12.891.041,53 zł z odsetkami tytułem poręczenia umowy kredytu nr (...). Na posiedzeniu 25 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Kołobrzegu stwierdził, że do ugody nie doszło.

W piśmie z 2 lutego 2018 r. (doręczonym 21 lutego 2018 r.) powód skierował do pozwanego pismo, w którym wskazał na uchylanie się od spłaty zadłużenia, którego dotyczy poręczenie m.in. z 7 maja 2013 r. W piśmie z 19 października 2020 r. (doręczonym 27 października 2020 r.) powód wezwał pozwanego jako poręczyciela do spłaty zadłużenia, które według stanu na 19 października 2020 r. wyniosło 16.490.493,58 zł, w tym 10.000.000 zł z tytułu kapitału, 6.378.723,28 zł z tytułu odsetek, 111.770,30 zł z tytułu prowizji i opłat, w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania.

W piśmie z 20 lutego 2020 r. pozwany B. K. (1) złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 296 k.k. przez J. B. (2) i S. K. (2), tj. wyrządzenia „(...)” spółce jawnej w K. szkody majątkowej w wielkich rozmiarach. Postanowieniem z 22 grudnia 2020 r. został dopuszczony dowód z opinii biegłego z zakresu badań dokumentów i pisma ręcznego celem ustalenia, czy podpis widniejący przy nazwisku B. K. (1) na oryginale uchwały nr (...) wspólników (...) spółki jawnej w K. jest autentyczny i został nakreślony przez B. K. (1).

7 grudnia 2020 r. Bank wystawił wyciąg z ksiąg, w którym stwierdzono, że na dzień 7 grudnia 2020 r. w księgach rachunkowych Banku figuruje wymagalna wierzytelność wobec dłużników solidarnych (...) sp. z o.o. i B. K. (1), która wynosi 16.517.342,90 zł i obejmuje:

- 10.000.000,00 zł - należność główna,

- 505.298,63 zł - odsetki umowne naliczone od należności głównej w wysokości 10.000.000,00 zł w okresie od 31.10.2013 r. do 28.08.2014 r. wg stopy WIBOR 1M powiększonej o marżę Banku w wysokości 3,50 punktów procentowych w stosunku rocznym zmienianej z częstotliwością jednomiesięczną;

- 5.900.273,97 zł - odsetki umowne od zadłużenia przeterminowanego naliczone od należności głównej w wysokości 10.000.000 zł w okresie od 29.08.2014 r. do 06.12.2020 r. w wysokości 4 x stopa kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego,

- 770,30 zł - należność z tytułu niezapłaconej prowizji za przedłużenie okresu obowiązywania umowy,

- 111.000 zł - należność z tytułu niezapłaconej opłaty za przyjęcie i rozpatrzenie wniosku kredytowego.

W pkt. 2 wyciągu wskazano, że od należności głównej w kwocie 10.000.000 zł od dnia sporządzenia wyciągu naliczane są dalsze odsetki w wysokości 4 x stopa kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego.

B. K. (1) był wspólnikiem i sprawował funkcje w organach wielu spółek handlowych. 13 grudnia 2019 r. (...) sp. z o.o. we W. zawarła z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przedwstępną umowę sprzedaży m.in. nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...), w której w dziale IV wpisanych jest piętnaście hipotek umownych łącznych. Strony zobowiązały się zawrzeć umowę przyrzeczoną do 21 sierpnia 2020 r. po zawarciu pomiędzy kupującym, spółką (...) oraz Bankiem (...) S.A. umowy inwestycyjnej i pod warunkiem jej zawarcia.

18 grudnia 2019 r. Bank (...) spółka akcyjna w W. zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W. umowę inwestycyjną. Strony postanowiły, że przejście na nabywcę wierzytelności wraz z zabezpieczeniem następuje z zastrzeżeniem bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa po uiszczeniu całości kwoty wynikającej z § 1 ust. 2 i § 3 ust 2 umowy w sposób określony w § 1 i 3 umowy, z wyjątkiem wierzytelności, które są w dacie zapłaty całości ceny zabezpieczone hipoteką lub zastawem. W razie ziszczenia się warunku wskazanego w zdaniu pierwszym, przejście na nabywcę wierzytelności wraz z ewentualnymi zabezpieczeniami ma moc od dnia spełnienia tego warunku, przy czym w zakresie wierzytelności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem, przejście wierzytelności na nabywcę następuje z datą wpisu nabywcy, jako uprawnionego z tytułu hipoteki/zastawu do Rejestru Zastawów lub Księgi Wieczystej.

W aneksie nr (...) zawartym 28 sierpnia 2020 r. strony zmieniły sposób i termin płatności przewidzianych umową tytułem ceny nabycia przez nabywcę wierzytelności postanawiając, że nabywca zapłaci cenę w trzech ratach płatnych: pierwsza w terminie 7 dni od daty zawarcia aneksu nr (...), druga w terminie do końca 1 marca 2021 r., trzecia w terminie do końca 18 czerwca 2021 r.

W aneksie nr (...) zawartym 14 września 2020 r. strony zmieniły sposób i termin płatności przewidzianych umową tytułem ceny nabycia przez nabywcę wierzytelności postanawiając, że nabywca zapłaci cenę w trzech ratach płatnych: pierwsza w terminie 7 dni od daty zawarcia niniejszego aneksu, druga w terminie do końca 1 marca 2021 r., trzecia w terminie do końca dnia 18 czerwca 2021 r. W związku ze zmianą terminu zapłaty ceny nabycia strony postanowiły, że Bank przeleje na nabywcę wszystkie przysługujące Bankowi wierzytelności wobec dłużników wraz z zabezpieczeniami, a w przypadku gdy przeniesienie danego zabezpieczenia nie będzie możliwe, za zwolnieniem takiego zabezpieczenia (z wyłączeniem zabezpieczeń hipotecznych ustanowionych na rzecz Banku obciążających nieruchomość gruntową (…) )po wpłacie pierwszej i drugiej raty ceny i pod warunkiem ustanowienia na rzecz Banku prawnego zabezpieczenia zapłaty przez nabywcę ostatniej raty ceny nabycia wierzytelności (…).

W piśmie z 9 marca 2020 r. Bank zawiadomił (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W., że na podstawie umowy inwestycyjnej z 18 grudnia 2029 r. dokonał przelewu na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wierzytelności wynikających m.in. z umowy (...) z 29 kwietnia 2013 r., której zabezpieczenie stanowi weksel własny in blanco oraz oświadczenie poręczyciela B. K. (1) nr (...) z 7 maja 2013 r. Wierzytelność ta wynika z wykazu wierzytelności według stanu na 27 lutego 2021 r. załączonego do powyższego pisma.

W dziale IV księgi wieczystej nr (...) obejmującej nieruchomość, której właścicielem jest (...) sp. z o.o. we W., pod poz. Lp.3 wpisana została hipoteka umowna do kwoty 15.000.000 zł zabezpieczająca wierzytelności Bank (...) spółki akcyjnej, II (...) Centrum (...) w K. z tytułu umowy kredytu nr (...) z 29 kwietnia 2013 r. Hipoteka została wpisana na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Koszalinie z 30 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy stwierdził, że poręczyciel odpowiada za dług dłużnika, tak jak współdłużnik solidarny (art. 881 k.c.), zobowiązanie poręczyciela nie jest zatem subsydiarne w stosunku do zobowiązania dłużnika, jest jednak zależne od istnienia i treści zobowiązania ciążącego na dłużniku. Bank udowodnił istnienie stosunku zobowiązaniowego w postaci umowy kredytu obrotowego i umowy regulującej ogólne zasady kredytowania oraz postawienie przewidzianych umową środków do dyspozycji kredytobiorcy. Determinuje to wysokość długu, w tym z tytułu poręczenia udzielonego przez pozwanego.

W ocenie Sądu umowa kredytu i kolejne jej aneksy jednoznacznie potwierdzają zawarcie umowy poręczenia. Szczególnie zwrócono uwagę na zawarcie aneksu nr (...) (k. 131-133), z którego wynika prowizja w wysokości 1.000 zł za przedłużenie okresu obowiązywania umowy i opłata w wysokości 111.000 zł (płatna w dwóch równych ratach po 55.000 zł za przyjęcie i rozpatrzenie wniosku). Ustalenie wysokości długu Sąd oparł na umowie kredytu, dyspozycji jego uruchomienia oraz na wyciągu z listy wierzytelności kredytobiorcy potwierdzających zadłużenie z tytułu udzielonego kredytu. Odwołano się również do wyciągu z ksiąg Banku i oceniono jego wiarygodność w kontekście całokształtu materiału dowodowego. Z uwagi na brak konkretnych zarzutów i dowodów przeciwieństwa, wyciąg z ksiąg banku wraz z pozostałym materiałem dowodowym pozwolił na uznanie twierdzeń powódki co do wysokości roszczenia za wiarygodne i prawidłowe. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że pozwany nie zakwestionował sposobu wyliczenia odsetek w odniesieniu do okresu i przyjętych za podstawę wyliczeń wartości. stwierdzono, że podpis pod dokumentami złożył pozwany, odbyło się to w obecności pracownika Banku i znajduje potwierdzenie w kolejnych adnotacjach zamieszczonych na dokumentach sygnowanych przez B. K. (1). Zbędnym było zatem dopuszczanie dowodu z opinii grafologa, skoro pozwany nie wskazał żadnych konkretnych okoliczności mogących wskazywać na to, że podpisy nie pochodzą od niego. Sąd zwrócił również uwagę na ukształtowanie wniosku dowodowego w tym zakresie zmierzające do stwierdzenia „faktu możliwości nieskładania podpisów przez pozwanego”. Tymczasem przepis art. 253 k.p.c. stanowi, że jeżeli strona twierdzi że zawarte w dokumencie prywatnym oświadczenie od niej nie pochodzi obowiązana jest okoliczność ta udowodnić. Oznacza to, że pozwany zaprzeczając oświadczeniu o udzieleniu poręczenia zobowiązany był dowodowo wykluczyć zamieszczenie przez niego podpisu na dokumencie, a nie wykazać „możliwość nieskładania podpisu”. Wniosek ten, w przekonaniu Sądu, zmierzał do przedłużenia postępowania. Sąd nie znalazł podstaw do uznania, że pozwany składając oświadczenie o poręczeniu działał pod wpływem Przyjęto, że zaspokojenie wierzytelności powoda nie zostało wykazane i nie sprzeciwia się zasadom współżycia społecznego. Zarzut przedawnienia roszczenia uznano za niezasadny twierdząc, że koniec biegu terminu przedawnienia przypada na 31 grudnia 2017 roku, a pozew złożono pod koniec grudnia 2020 roku, opowiadając się za przedłużeniem trzyletniego terminu przedawnienia do końca roku kalendarzowego. W ocenie Sąd Okręgowego, powodowi przysługuje legitymacja czynna, przelew wierzytelności dochodzonej pozwem na rzecz spółki (...) nie był skuteczny, ponieważ wierzytelność była zabezpieczona hipoteką i do skuteczności przelewu wymagany był wpis w księdze wieczystej, którego nie dokonano przed doręczeniem pozwu pozwanemu.

Sąd pominął wnioski dowodowe o przesłuchanie świadków i stron, przy ich pomocy zamierzano wykazywać wystąpienie zdarzeń i okoliczności, co do których przepisy postępowania w sprawach gospodarczych zastrzegają formę dokumentacyjną (art. 458 ¹⁰ i art. 458 ¹¹ k.p.c.) i nie występowały niewyjaśnione istotne okoliczności (art. 299 k.p.c.). Za zbędne, jako prowadzące wyłącznie do przedłużenia postępowania, uznano zwracanie się o akta postępowań sądowych oraz informacje od innych instytucji. Pominięto także wnioski dowodowe zawarte poza pierwszymi pismami procesowymi stron i złożone poza granicami zobowiązania do złożenia pism procesowych (art. 458 ⁵ k.p.c.).

Wyrok został zaskarżony w całości apelacją przez stronę pozwaną, która zarzuciła naruszenie:

1.  art. 118 k.c. w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy nowelizującej przez nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia;

2.  art. 118 k.c. w zw. z art. 123 § 1 k.c. przez uznanie, że powód wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej dokonał skutecznego przerwania biegu całego roszczenia, co nie mogło dotyczyć roszczeń wówczas jeszcze nieistniejących (tj. odsetek umownych);

3.  art. 278 § 1 k.p.c. przez niedopuszczenie z urzędu dowodu z opinii biegłego z zakresu badań dokumentów i pisma ręcznego celem ustalenia, czy pod oświadczeniem poręczenia z 07.05.2013 r. nr (...) znajduje się podpis pozwanego, w sytuacji gdy pozwany uprawdopodobnił, że podpis znajdujący się pod tym dokumentem może nie należeć do niego;

4.  art. 235 ² § 1 pkt 1, 2, 5 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 458 ¹⁰ k.p.c. przez pominięcie dowodu z zeznań świadków J. B. (2), S. K. (2), P. S., D. C., R. C., E. W., M. S., T. A., P. K., A. S. celem wykazania faktów szczegółowo wskazanych w sprzeciwie od nakazu zapłaty, w sytuacji gdy przeprowadzenie tych dowodów doprowadziłoby sąd do przekonania, że oświadczenie o poręczeniu zostało złożone pod wpływem błędu, a powództwo zostało wniesione w złej wierze i stanowi nadużycie prawa podmiotowego;

5.  art. 235 ² § 1 pkt 1, 2, 5 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z przesłuchania B. K. (1) celem wykazania faktów szczegółowo wskazanych w sprzeciwie od nakazu zapłaty, w sytuacji gdy przeprowadzenie tego dowodu doprowadziłoby sąd do przekonania, że pozwany mógł nie złożyć podpisu pod oświadczeniem o poręczeniu, jeśli zaś złożył to działał w tym zakresie pod wpływem błędu, a powództwo zostało wniesione w złej wierze i stanowi nadużycie prawa podmiotowego;

6.  art. 235 ^{( 2)} § 1 pkt 1, 2, 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. przez pominięcie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach (i) sprawy prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Koszalinie, sygn. VII GUp 20/14, (ii) sprawy prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Koszalinie, sygn. VII GU 49/14, (iii) sprawy prowadzonej przed Sądem Rejonowym Poznań-Stare Miasto w Poznaniu, sygn. XI GUP 76/14, (iv) Sądem Rejonowym dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu, sygn. VIII GUP 76/13 oraz (v) Sądem Okręgowym w Warszawie, sygn. XXV C 647/16, powołanych na okoliczności szczegółowo wymienione w sprzeciwie od nakazu zapłaty, w sytuacji gdy przeprowadzenie tych dowodów doprowadziłoby sąd do przekonania, że oświadczenie o poręczeniu zostało złożone pod wpływem błędu, a powództwo zostało wniesione w złej wierze i stanowi nadużycie prawa podmiotowego;

7.  art. 84 § 1 k.c. w zw. z art. 88 § 1 k.c. poprzez niezastosowanie, w sytuacji gdy pozwany wykazał, że w sposób skuteczny uchylił się od skutków oświadczenia woli w postaci poręczenia za dług (...) sp. z o.o. z tego względu, że nie rozumiał skutków udzielonego poręczenia;

8.  art. 876 k.c. i art. 881 k.c. przez uznanie, że B. K. (1) poręczył za zobowiązania (...) sp. z o.o., a w związku z tym, że ponosi solidarną odpowiedzialność za zobowiązania tego podmiotu, w sytuacji gdy poręczenie to nie było ważne ani skuteczne, a zatem nie mogło stanowić podstawy jakiejkolwiek odpowiedzialności pozwanego;

9.  art. 5 k.c. poprzez uwzględnienie powództwa, w sytuacji gdy stanowi ono nadużycie prawa podmiotowego i nie zasługuje na ochronę sądu;

10.  art. 235 ² § 1 pkt 1, 2, 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 248 § 1 k.p.c. przez pominięcie dowodu o zobowiązanie do przedłożenia do akt postępowania wyciągów z ksiąg rachunkowych oraz rachunków bankowych powoda, (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., w sytuacji gdy dowody te zostały powołane w celu ustalenia rzeczywistej wysokości zobowiązań (...) sp. z o.o. względem powoda, a zatem miały znaczenie dla określenia wysokości roszczenia;

11.  art. 235 ² § 1 pkt 1, 2, 5 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości, rachunkowości i finansów celem ustalenia rzeczywistej wysokości zobowiązań (...) sp. z o.o. względem powoda, w sytuacji gdy powód nie przedstawił wystarczających dowodów pozwalających określić wysokość jego roszczenia;

12.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przypisanie waloru wiarygodności dowodowi powoda w postaci umowy inwestycyjnej z 18.12.2019 r. mającego określać warunki cesji wierzytelności będącej przedmiotem postępowania, w sytuacji gdy dokument ten został złożony w wersji fragmentarycznej i nie pozwala na jednoznaczną ocenę momentu przelewu wierzytelności;

13.  art. 192 pkt 3 k.p.c. poprzez uznanie, że powód posiada legitymację czynną do występowania w tej sprawie.

Apelujący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa w całości oraz ponownego rozstrzygnięcie o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego. Wniósł także o rozpoznanie wniosków dowodowych pozwanego i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, przesłuchania B. K. (1), dokumentów znajdujących się w aktach (i) sprawy prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Koszalinie, sygn. VII GUp 20/14, (ii) sprawy prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Koszalinie, sygn. VII GU 49/14, (iii) sprawy prowadzonej przed Sądem Rejonowym Poznań-Stare Miasto w Poznaniu, sygn. XI GUP 76/14, (iv) Sądem Rejonowym dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu, sygn. VIII GUP 76/13 oraz (v) Sądem Okręgowym w Warszawie, sygn. XXV C 647/16, powołanych na okoliczności szczegółowo wymienione w sprzeciwie od nakazu zapłaty, wyciągów z ksiąg rachunkowych oraz rachunków bankowych powoda oraz spółek grupy (...), opinii biegłego z zakresu księgowości, rachunkowości i finansów celem ustalenia rzeczywistej wysokości zobowiązań (...) sp. z o.o. względem powoda, dowodu z opinii biegłego z zakresu badań dokumentów i pisma ręcznego celem ustalenia, czy pod oświadczeniem poręczenia z 07.05.2013 r. nr (...) znajduje się podpis pozwanego.

Apelujący domagał się również zobowiązania powoda do przedłożenia oryginału (kompletnej i niezanonimizowanej) umowy inwestycyjnej z 18.12.2019 r. zawartej pomiędzy powodem a m.in. (...) sp. z o.o. wraz z aneksem nr (...) z 28.08.2020 r. i aneksem nr (...) z 14.09.2020 r. celem ustalenia momentu dokonania cesji wierzytelności oraz wykazania naruszenia zasad uczciwości kupieckiej i nadużycia prawa;

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

1.  Postępowanie apelacyjne jest kontynuacją rozpoczętego przed sądem pierwszej instancji. Sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym (art. 382 k.p.c.), zatem dokonuje własnych ustaleń faktycznych, poprzestaje na materiale zebranym w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, prowadzi postępowanie dowodowe lub ponawia przeprowadzenie dowodów. Podstawa prawna orzeczenia ustalana jest niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji. Postępowanie apelacyjne ma charakter merytoryczny, a nie tylko kontrolny, ograniczony zarzutami apelacyjnymi. Sąd drugiej instancji związany jest zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (uchwała SN (7) z 31.01.2008 r., III CZP 49/07).

2.  Sąd Apelacyjny, wskazując podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, przyjmuje za własne ustalenia Sądu pierwszej instancji (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.) oraz jego oceny prawne (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.). Zarzuty apelacyjne wymagają szczegółowego odniesienia się do poruszanych kwestii.

3.  W pierwszej kolejności podlega rozważaniu zarzut przedawnienia, który jest merytoryczną ujemną przesłanką zasadności powództwa. Sąd orzeka e tym przedmiocie niejako na „przedpolu”, przed ustaleniem zasadności roszczenia materialnoprawnego, zatem przed ustaleniem faktów decydujących o istnieniu roszczenia materialnoprawnego, którego refleksem jest roszczenie procesowe. W postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji prawidłowo przyjęto, że roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu, jednak argumentacja Sądu wymaga uzupełnienia uwagami natury prawnej. Poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi zarzut przedawnienia przysługujący dłużnikowi głównemu (art. 883 § 1 k.c.). Wierzytelność z umowy kredytu stała się wymagalna z dniem ogłoszenia upadłości kredytobiorcy 29 sierpnia 2014 r. (art. 91 ust.1 prawa upadłościowego) trzyletni termin przedawnienia wobec poręczyciela upływał w sierpniu 2017 r., w grudniu 2016 r. złożono wniosek o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej (k. 211 i n.) obejmujący należność dochodzoną w rozpoznanej sprawie z odsetkami umownymi określonymi jako dalsze (punkt 1b wniosku). Skutkowało to przerwą biegu terminu przedawnienia (art. 123 § 1 pkt 1 k.c. przed wejściem w życie art. 121 pkt 6 k.c., więc 30 czerwca 2022 r., por. art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r., Dz.U. z 2021 r., poz. 2459) i rozpoczęciem biegu przedawnienia od nowa (art. 124 § 1 i 2 k.c.) z chwilą niedojścia ugody do skutku, co stwierdzono na posiedzeniu Sądu 25 kwietnia 2017 r. (k. 218). Do rozważenia pozostaje zatem podnoszona przez stronę pozwaną kwestia, czy koniec terminu przedawnienia przypada na 25 kwietnia 2020 r., zatem kończy się z upływem 3 lat od rozpoczęcia od nowa, czy na koniec 2017 r., co związane jest z wątpliwościami dotyczącymi interpretacji art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 1104).

4.  W uchwale Sądu Najwyższego z 13 maja 2022 r. (III CZP 46/22) przyjęto że trzyletni termin przedawnienia roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi, który rozpoczął bieg i nie upłynął przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy- Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1104), kończy się ostatniego dnia roku kalendarzowego (art. 118 zdanie drugie k.c. w związku z art. 5 ust. 1 powołanej ustawy). Stwierdzono, że przepis art. 5 ust. 2 zdanie drugie ustawy nowelizującej nie wyraża samodzielnej normy modyfikującej skutki nakazu bezpośredniego stosowania nowego prawa (art. 5 ust. 1 ustawy nowelizującej) w każdym przypadku, w którym - m.in. z racji zastosowania nowego art. 118 zdanie drugie k.c., ale nie tylko (por. np. art. 568 § 2 k.c. w nowym brzmieniu) - upływ terminu przedawnienia następuje później niż według regulacji dotychczasowych. Przepis art. 5 ust. 2 stanowi wyodrębnioną redakcyjnie całość normatywną złożoną z dwóch następujących po sobie zdań, z których drugie, poprzedzone przeciwstawnym spójnikiem „jednak”, jest modyfikatorem pierwszego, zmierzającym do eliminacji niepożądanych konsekwencji mogących wynikać z techniki intertemporalnej zastosowanej w zdaniu pierwszym, zakładającej ponowne rozpoczęcie biegu skróconego terminu przedawnienia z dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej. Rozwiązanie to nie odnosi się natomiast w ogóle do sytuacji, w której nowe prawo nie zmienia długości terminu przedawnienia lub przewiduje termin dłuższy. z przyjętej w art. 5 ust. 1 ustawy nowelizującej zasady stosowania ustawy nowej wynika, iż terminy przedawnienia roszczeń powstałych pod rządami dawnego stanu prawnego, nie krótsze niż dwa lata, upływają na koniec roku kalendarzowego, a tym samym zostają z chwilą wejścia w życie ustawy nowelizującej przedłużone. Pogląd ten został powtórzony w postanowieniu Sądu Najwyższego z 25 października 2023 r. (III CZP 27/23), w którym przyjęto, że jeśli termin przedawnienia nie uległ skróceniu, to nie ma zastosowania art. 5 ust. 2 zd. 2 powołanej noweli, lecz stosuje się art. 118 zd. 2 k.c. w nowym brzmieniu, tj. termin przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 31 października 2023 roku (III CZP 121/22) odmówił podjęcia uchwały na pytanie zawierające interpretację art 5 ust. 2 przywołanej noweli przyjmując, że z treści i umiejscowienia art. 5 ust. 2 zd. 2 ustawy z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018.1104) w całej regulacji międzyczasowej wynika, że przepis ten odnosi się wyłącznie i konkretnie do art. 5 ust. 2 zd. 1 tej ustawy. Nie wyraża natomiast samodzielnej normy modyfikującej skutki nakazu bezpośredniego stosowania nowego prawa w każdym przypadku, w którym - między innymi z racji zastosowania nowego art. 118 zd. 2 k.c. - upływ terminu przedawnienia następuje później niż według regulacji dotychczasowych. Pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2022 r. (III CZP 31/22) Należy uznać zatem za odosobniony i nietrafny.

5.  Powyższe oznacza, że koniec terminu przedawnienia przypadał na ostatni dzień roku kalendarzowego (31 grudnia 2020 r.), pozew wniesiono 22 grudnia 2020 r., co oznacza, że zarzuty apelacji kwestionujące nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia są nietrafne (art. 118 k.c. w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy nowelizującej).

6.  Zupełnie niezrozumiały zarzut naruszenia art. 118 k.c. w związku z art. 123 § 1 k.c.; powód objął wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej odsetki umowne, które mają przypadać za dalszy okres, wybiegający poza datę złożenia wniosku, co wynika wprost z jego treści. Przyjmując tezę apelującego, wniosek o zawezwanie do próby ugodowej nigdy nie może dotyczyć odsetek przypadających od należności głównej, ponieważ w dacie jego złożenia nie są wymagalne. Wierzytelność we wniosku o zawezwanie do próby ugodowej jest jednoznacznie określona wraz z odsetkami naliczonymi do chwili jego złożenia oraz dalszymi.

7.  Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, że podpis pozwanego pod dokumentami inkorporującymi oświadczenie woli o udzieleniu poręczenia oraz kolejne zawierające zgody na zmiany umowy o kredyt, a w konsekwencji umowy poręczenia, złożył pozwany. Oznacza to, że dowód z opinii biegłego grafologa, objęty wnioskiem strony pozwanej, zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania i prawidłowo został przez Sąd pominięty przy odwołaniu do art. 235 ^{( 2)} § 1 pkt 5 k.p.c. Zgodnie z art. 254 § 1 ^{( 1 )}k.p.c. badanie prawdziwości pisma może nastąpić przez porównanie pisma na zakwestionowanym dokumencie z pismem tej samej osoby na innych dokumentach niewątpliwie prawdziwych. Jedynie w razie potrzeby można wezwać osobę, od której pismo pochodzi, w celu napisania podyktowanych jej wyrazów. Pod oświadczeniem poręczyciela nr (...) (k. 67) znajduje się podpis B. K. (1), który - mimo pewnej jego niewyrazistości wskutek jakości odbitki - bez wątpienia jest tym samym, który figuruje pod zgodą poręczyciela na zmiany wprowadzone aneksem nr (...) z 11 grudnia 2013 roku (k. 98). Ten sam podpis znajduje się na potwierdzeniu odbioru przez pozwanego pisma powoda z 2 lutego 2018 roku (k. 140). Pozwany nie kwestionował odbioru korespondencji, zatem podpis na potwierdzeniu odbioru jest niewątpliwie prawdziwy. Bez konieczności odwoływania się do opinii biegłego grafologa należy stwierdzić, że podpisy pozwanego pod poręczeniem oraz aneksem nr (...) z 11 grudnia 2013 roku (k. 98) są prawdziwe. W stosunku do podpisów złożonych w formie parafy należy zauważyć istnienie domniemania faktycznego (art. 231 k.p.c.) wskazującego na ich prawdziwość. Na kolejnych aneksach dotyczących poręczenia znajduje się adnotacja, że zostały złożone w obecności pracownika Banku, a umowa kredytu była dalej wykonywana według aneksów, co kreuje domniemanie, oparte na doświadczeniu życiowym, że wszystkie parafy znajdujące się pod zgodami poręczyciela na zmianę wprowadzone aneksami do umowy kredytu pochodzą od B. K. (1). Nie jest konieczne przeprowadzenie dowodu z zeznań pracownicy Banku, zasada swobodnej oceny dowodów, której elementem jest ocena prawdopodobieństwa wystąpienia faktów dokonywana zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego, pozwala na ustalenia faktyczne bez konieczności przeprowadzenia ściśle określonego dowodu. Nie jest prawdopodobne, aby taka sama parafa, której pochodzenie wynika z pisemnego oświadczenia pracownicy Banku złożonego w tej samej dacie, została sfałszowana. Domniemanie to jest wystarczające dla ustalenia, że podpisy na dokumentach zawierających zgodę poręczyciela na zmianę umowy kredytu oraz na dokumencie inkorporującym oświadczenie o poręczeniu pochodzą od pozwanego bez konieczności odwoływania się do dowodu z opinii biegłego grafologa.

Sąd pierwszej instancji trafnie również zwrócił uwagę na sposób sformułowania wniosku dowodowego przez pozwanego, który zmierzał do ustalenia faktu możliwości nieskładania podpisów. Nie zachodziła sytuacja, o której mowa w art. 253 k.p.c. mianowicie pozwany nie twierdził, że zawarte w dokumencie prywatnym oświadczenie od niego nie pochodzi, tylko że może od niego nie pochodzić. Autor wniosku dowodowego nie wykluczał zatem sytuacji, że podpisy pod poręczeniem cywilnym i aneksami do niego zostały złożone przez pozwanego. Wnioski i oświadczenia stron składają się na materiał procesowy podlegający ocenie zgodnie z art. 233 k.p.c. Niejednoznaczność wypowiedzi pozwanego co do tego, czy złożył podpis, czy nie, co jest oczywiście objęte jego wiedzą, jednoznacznie wskazuje na niewiarygodność możliwości, że nie złożył podpisu i czyni wiarygodnym ustalenie, że wszystkie podpisy pochodzą od pozwanego. Zarzut apelacji naruszenia art. 278 § 1 k.p.c. przez niedopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu badań dokumentów i pisma ręcznego, notabene z niezrozumiałych przyczyn kwestionujący niedopuszczenie dowodu z urzędu, mimo złożenia wniosku, jest oczywiście bezzasadny.

8.  W odniesieniu do wysokości długu pozwanego sąd pierwszej instancji trafnie odwołał się do wyciągu z ksiąg banku, dokumentu prywatnego. Zgodnie z art. 95 ust. 1 i 1a prawa bankowego moc prawna dokumentów sporządzonych na podstawie ksiąg rachunkowych banków w postępowaniu sądowym nie została zrównana z mocą dokumentów urzędowych, ich wartość dowodowa wynika z wiarygodności wystawcy. Nieprzyznanie wyciągowi z ksiąg banku wiarygodności dokumentu urzędowego nie pozbawia jego oceny w kontekście całokształtu materiału dowodowego. Zasada swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 2 k.p.c.) odwołuje się do zebranego w sprawie materiału, a na ten składają się twierdzenia faktyczne stron, wyniki postępowania dowodowego, zachowania stron w toku procesu. Trafnie Sąd Okręgowy stwierdził, że pozwany w ogóle nie odniósł się do dowodu w postaci dokumentu – wyciągu z ksiąg bankowych w tym rozumieniu, że nie powołał konkretnych argumentów mogących wskazywać na niewiarygodność faktów wynikających z dokumentu, więc wysokości długu. Pozwany nie przedstawił żadnych dowodów, które mogłyby stanowić podstawę do uznania, że dowody przedstawione przez Bank nie są wiarygodne; nie chodzi oczywiście o przerzucenie ciężaru dowodu na stronę pozwaną, ale o przedstawienie dowodów przeciwnych, których rola polega na wykazaniu niewiarygodności dowodów głównych przedstawionych przez Bank albo poddaniu ich w wątpliwość. W szczególności dotyczy to sposobu obliczenia odsetek od należności głównej. Jedynym argumentem, który mógłby mieć znaczenie dla wysokości długu, jest jego częściowa zapłata przez osoby trzecie. O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika (art.879 § 1 k. c.).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty w punkcie 9. pozwany sformułował wniosek o zobowiązanie do „przedłożenia do akt postępowania wyciągów z ksiąg rachunkowych oraz rachunków bankowych” wskazanych podmiotów, w tym powoda oraz spółek z grupy (...), co miało być pomocne dla przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego celem ustalenia „faktu uregulowania należności” oraz „ustalenia rzeczywistej wysokości kwoty należnej powodowi od spółek z grupy (...)”. Pozwany wniósł o badanie ksiąg rachunkowych sześciu podmiotów, przy czym w stosunku do powoda nie wskazał okresu objętego badaniem, a najwcześniejszy początek badania ksiąg przypadał od 10 sierpnia 2008 roku w stosunku do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Umowa kredytu została zawarta w 2013 roku, zatem jeśli miało dojść do zapłaty albo wygaśnięcia zobowiązania w inny sposób konieczne było sformułowanie twierdzeń faktycznych dotyczących tego okresu. Konieczne było zatem wskazanie, która ze spółek i w jakim zakresie zapłaciła dług spółki (...) albo która ze spółek zawarła z powodem umowę skutkującą wygaśnięciem zobowiązania. Ciężar procesowy twierdzeń faktycznych wyprzedza ciężar dowodu; powód nie zawarł twierdzeń faktycznych o zapłacie, potrąceniu albo zawarciu czynności prawnej skutkującej wygaśnięciem zobowiązania. Wnioski dowodowe sformułowane przez pozwanego nie odnoszą się do konkretnych faktów, a do „ustalenia rzeczywistej wysokości kwoty” i mają na celu poszukiwanie faktów i dowodów przez badanie ksiąg rachunkowych sześciu podmiotów przez kilkunastoletni okres. Pozwany może domagać się wydobycia określonych dokumentów od osób trzecich, którymi nie może dysponować jednak dla udowodnienia uprzednio przytoczonych przez siebie faktów. Pozwany posługuje się sformułowaniem „wyciągi z ksiąg rachunkowych”, nie konkretyzując dokumentów i w ten sposób faktów które mogłyby decydować o wygaśnięciu zobowiązania. W art. 249 § 1 k.p.c. mowa jest o wyciągu z ksiąg i dokumentów przedsiębiorstwa, jednak zobowiązanie osoby trzeciej do przedstawienia wyciągów musi wskazywać konkretnie jakie fakty mają z tego wyciągu wynikać. Efektem badania ksiąg rachunkowych przez biegłego we wskazanym zakresie mogłoby być jedynie wzbogacenie materiału procesowego o fakty odnoszące się do sposobu wygaśnięcia zobowiązania, które powinien przytoczyć pozwany. Działalność biegłego nie może polegać na poszukiwaniu faktów i dowodów. Biegły nie może ustalić, jakie zdarzenia prawne mogły ewentualnie skutkować wygaśnięciem zobowiązania, ponieważ ciężar przytoczeń faktycznych ( onus proferendi) spoczywa na pozwanym. Badanie ksiąg rachunkowych podmiotów przez okres kilkunastoletni celem ustalenia faktów, których pozwany nie przytoczył, zatem odwołujących się do wygaśnięcia zobowiązania zmierzało jedynie do przedłużenia postępowania. Nie było też podstaw do zastosowania art. 235 ¹ k.p.c. ponieważ pozwany w ogóle nie przytoczył faktów odnoszących się do wygaśnięcia zobowiązania, przykładowo zapłaty, potrącenia, datio in solutum. We wniosku dowodowym określono fakt podlegający dowodzeniu, jednak w sposób tak ogólny, że przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego zmierzałoby w istocie do ustalenia tego faktu (pozwany posługuje się sformułowaniem „ustalenie rzeczywistej wysokości kwoty”). Zarzuty apelacji naruszenia art. 235 ² § 1 pkt 1, 2, 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 248 § 1 k.p.c. przez pominięcie dowodu „o zobowiązanie do przedłożenia do akt postępowania wyciągów…” oraz rachunków bankowych bliżej określonych podmiotów oraz zarzut naruszenia art. 235 ² § 1 pkt 1, 2, 5 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. przez pominięcie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości są bezpodstawne). Apelacja w zakresie opisanych zarzutów nie zawiera odpowiedniego uzasadnienia, zatem także w postępowaniu apelacyjnym nie można ustalić, na czym miałoby polegać wygaśnięcie zobowiązania.

12.  Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, że w sprawie nie ma podstaw do przyjęcia, że pozwany uchylił się od oświadczenia woli o poręczeniu, notabene, którego istnienie kontestuje wskutek twierdzenia o nieautentyczności własnego podpisu, odwołując się do błędu. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie w terminie roku od wykrycia błędu (art. 88 par 1 i 2 k.c.). Warunki ważności oświadczenia woli o uchyleniu się od skutków prawnych podlegają udowodnieniu przez składającego takie oświadczenie, zatem w rozpoznanej sprawie pozwanego. Oznacza to, że ciężarem dowodu objęty jest fakt, że pozwany wykrył błąd przed upływem roku od złożenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych. Oświadczenie w tym przedmiocie zawarto w sprzeciwie od nakazu zapłaty opatrzonego datą 1 czerwca 2021 roku, zatem pozwany powinien udowodnić że błąd wykrył po 1 czerwca 2020 roku. Sprzeciw ani twierdzenia faktyczne pozwanego zawarte w pozostałym materiale procesowym nie zawierają twierdzeń tego rodzaju, co jest wystarczające dla przyjęcia, że pozwany nie udowodnił, że skutecznie uchylił się od skutków prawnych oświadczenia o potrąceniu wskutek błędu.

Nie wiadomo ponadto na czym ten błąd miałby polegać. Okoliczności wskazane przez stronę pozwaną w sprzeciwie (k. 176) w ogóle nie odnoszą się do błędu, o którym mowa w art. 84 § 1 k.c. W szczególności nie są zrozumiałe twierdzenia odnoszące się do oświadczeń wiedzy albo do składania poświadczeń, nie istnieje ich prawna relewantność. Nie udowodniono zatem, że istnieje błąd co to treści czynności prawnej, że to strona powodowa wywołała ten błąd chociażby bez swojej winy albo widziała o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć (art.84 § 1 k.c.). Zarzut apelacji naruszenia art. 84 § 1 k.c. w zw. z art. 88 § 1 k.c. jest oczywiście bezzasadny. W konsekwencji bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 235 ² § 1 pkt 1, 2, 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. przez pominięcie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach spraw upadłościowych oznaczonych w apelacji oraz sprawy przed Sądem Okręgowym w Warszawie, sygn. XXV C 647/16, która nie ma żadnego związku z rozpoznaną, art. 235 ² § 1 pkt 1, 2, 5 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. przez pominiecie dowodu z zeznań pozwanego, art. 235 ² § 1 pkt 1, 2, 5 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 458 ¹⁰ k.p.c. przez pominięcie dowodów z zeznań świadków.

14.  Zarzut naruszenia art. 876 k.c. i art. 881 k.c. przez uznanie, że B. K. (1) poręczył za zobowiązania (...) sp. z o.o., w sytuacji gdy poręczenie to nie było ważne ani skuteczne jest bezpodstawny.

13.  Żądanie wykonania zobowiązania od poręczyciela z pominięciem dłużnika głównego może być uznane za sprzeczne z zasady społecznego i niepodlegające ochronie, kiedy stanowiłoby szykanę, to jest uzyskanie świadczenia od dłużnika głównego byłoby możliwe i nieproblematyczne, jednak wierzyciel domaga się spełnia świadczenia od poręczyciela. Zgodnie z art. 881 k.c. poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny, zatem to wierzyciel decyduje do którego z nich skieruje swoje roszczenia na drodze postępowania sądowego. Trafnie Sąd pierwszej instancji przyjął, że nie istnieją argumenty natury moralnej przemawiające za niemożnością żądania świadczenia od dłużnika solidarnego, którym jest pozwany poręczyciel. Pozwany nie zaprzeczył, że złożony do akt sprawy wyciąg z listy wierzytelności sporządzony w postępowaniu upadłościowym kredytobiorcy (k. 221) obejmuje wierzytelność z tytułu umowy kredytu objętą poręczeniem. Bank podejmował działania zmierzające do zaspokojenia wierzytelności z majątku kredytobiorcy w ramach postępowania upadłościowego. Pozwany został zawiadomiony o długu, wezwany do zapłaty, podejmowano także próby polubownego rozwiązania sporu. Jak trafnie zauważył Sąd pierwszej instancji, stworzono tym samym poręczycielowi przestrzeń do wypracowania dogodnych warunków wykonania zobowiązania. Sąd pierwszej instancji prawidłowo pominął wnioski dowodowe z osobowych źródeł dowodowych, powołane bez wskazania konkretnych okoliczności, które mogą być rozważane w płaszczyźnie moralnej i mieć znaczenie dla zastosowania art. 5 k.c. Nie wiadomo jaki związek apelujący łączy z umową inwestycyjną, zeznaniami świadków, zeznaniami pozwanego, dokumentami w aktach spraw upadłościowych, aktach Sądu Okręgowego w Warszawie, sygn. XXV C 647/16 i naruszeniem, jak wskazano w apelacji, naruszenia zasad uczciwości kupieckiej i nadużycia prawa. Powołując się na zarzut naruszenia art 5 k.c. pozwany nie może żądać, z niewyjaśnionych przyczyn, przedstawienia niezanonimizowanej umowy inwestycyjnej. Zarzut apelacji naruszenia art. 5 k.c. jest oczywiście bezzasadny, w konsekwencji wszystkie zarzuty apelacji dotyczące pominięcia dowodów, które zarzut ten miały dowodzić art. 235 ² § 1 pkt 1, 2, 5 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c., art. 227 k.p.c., art. 458 ¹⁰ k.p.c..

14.  Powodowi przysługuje legitymacja czynna, a argumentacja Sąd Okręgowego w tym przedmiocie jest pełna; Sąd Apelacyjny w całości odwołuje się do niej. Wierzytelność Banku wynikająca z umowy o kredyt obrotowy nr (...) z 29 kwietnia 2013 r. pozostawała zabezpieczona hipoteką wpisaną – według stanu na 7 listopada 2022 r. (k. 374) - do księgi wieczystej nieruchomości (...). Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej (art. 79 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Pozew doręczono pozwanemu 19 maja 2021 r. (k. 159), zatem bez względu na zapisy umowy inwestycyjnej z 18 grudnia 2019 r. (k. 351 i n.) zawartej między powodem a (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W. (nabywcą), która skutkuje między innymi przelewem wierzytelności będącej przedmiotem rozpoznanej sprawy oraz bez względu na pismo powoda do (...) sp. z o.o. zawiadamiające o przelewie tej wierzytelności (k. 318 i n.) powodowi przysługuje czynna legitymacja procesowa z uwagi na art. 192 pkt 3 k.p.c. Stabilizacja stosunku prawno-procesowego następuje z chwilą doręczenia odpisu pozwu, w tej dacie powód był wierzycielem pozwanego i ewentualne zbycie wierzytelności podręczeniu pozwu nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy. Zarzut naruszenia art. 192 pkt 3 k.p.c. jest bezpodstawny.

15.  Dla powyższej oceny legitymacji czynnej zupełnie bez znaczenia pozostaje złożenie przez powoda umowy inwestycyjnej z 18 grudnia 2019 roku w postaci fragmentarycznej, częściowo zanonimizowanej. Sąd ocenia na podstawie okoliczności poszczególnego wypadku, czy i o ile dokument zachowuje mocno dowodową, mimo przekreśleń (art. 257 k.p.c.). Istotną dla rozstrzygnięcia jest nie poddawana w wątpliwość treść umowy przewidująca zbycie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Przejście wierzytelności mogło nastąpić jedynie, kiedy doszło do wpisu w księdze wieczystej, ten zaś w dacie doręczenia pozwu bez wątpienia nie istniał. Jedynie już z tej przyczyny zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przez przypisanie waloru wiarygodności dowodowi w postaci umowy inwestycyjnej jest nietrafny.

15.  Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostaje zatem treść umowy, w szczególności zapis przewidujący termin przejścia wierzytelności. Na marginesie można zauważyć, że Sąd Okręgowy prawidłowo wyeksponował, że przejście na nabywcę wierzytelności wraz z zabezpieczeniami miało nastąpić po uiszczeniu w całości kwoty wynikającej z § 1 ust. 2 i § 3 ust. 2 Umowy, z wyjątkiem tych wierzytelności, które są w dacie zapłaty całości ceny zabezpieczone hipoteką lub zastawem; w zakresie wierzytelności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem przejście wierzytelności na nabywcę następuje z datą wpisu nabywcy, jako uprawnionego z tytułu hipoteki/zastawu do rejestru zastawów lub księgi wieczystej. Umowa była aneksowana w zakresie terminów płatności poszczególnych rat, ze wskazaniem dat 1 marca 2021 r. (druga rata) i 18 czerwca 2021 r. (trzecia rata) i zastrzeżeniem, że Bank przeleje na nabywcę wszystkie przysługujące mu wierzytelności po wpłacie pierwszej i drugiej raty. termin płatności drugiej raty przypada po doręczeniu pozwu, co miało miejsce 19 maja 2021 r. Treść umowy także nie potwierdza skuteczności zarzutu naruszenia art. 192 pkt 3 k.p.c.

16.  Nieprzeprowadzenie przez Sąd Apelacyjny dowodów wskazywanych przez pozwanego apelacji, odwołującego się do treści art. 380 k.p.c., oznacza że Sąd pierwszej instancji prawidłowo pominął dowody wydając postanowienia w tym przedmiocie (rozpoznanie postanowień, o jakich mowa w art. 380 k.p.c.).

17.  Pozwany przegrał sprawę w całości i jest zobowiązany do zwrotu powodowi kosztów procesu (art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c.) - wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości określonej § 2 pkt 9 w zw. z § 10 ust 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Robert Bury