Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 38/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 15 listopada 2023 r., sygn. akt II Ko 574/23

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Pełnomocnik wnioskodawców: W. F., M. F., K. K. i W. K. - zarzuciła w apelacji w zakresie zadośćuczynienia i odszkodowania:

1. obrazę przepisów postepowania , która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę dowodów i wyciągnięcie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, wniosków sprzecznych z zasadami prawidłowego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, tj. uznanie, że zadośćuczynienie w kwocie 248.000 PLN spełnia cel i wymogi określone w art. 8 ust. 1 i 2a ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (dalej: ustawa lutowa, ustawa rehabilitacyjna) podczas, gdy kwota została obliczona przez sąd jako iloczyn parytetu najniższego wynagrodzenia przez ilość miesięcy z założeniem, że w każdym miesiącu represje były stosowane z tą sama dolegliwością, a w dalszej kolejności, wbrew regułom wyznaczonym w dotychczasowym orzecznictwie i bez uwzględnienia trwałego uszczerbku na zdrowiu wynikającego z choroby więziennej wskazywanej przez pokrzywdzonego, utraty wzroku, chorób układu oddechowego, które to okoliczności winny prowadzić sąd do zwiększenia sumy zadośćuczynienia z uwzględnieniem wartości ekonomicznej mającej znaczenie dla pokrzywdzonego i nie wnioskodawców oraz przyjęcie, wbrew zasadom logiki, że utracone korzyści z powodu niewykonywania odpłatnej pracy, jako rolnik w państwowym gospodarstwie rolnym nie wywołały szkody w majątku pokrzywdzonego M. F., podczas gdy Sąd I instancji rozważył prawidłowo, zgodnie z zasadami logicznego rozumowania, zgromadzony materiał dowodowy dotyczący traumatycznych przeżyć i choroby więziennej, doszedłby do wniosku, że kwota 248.000 PLN jest kwotą jedynie symboliczną, która nie rekompensuje nawet części krzywd wskazanych we wniosku o zadośćuczynienie;

2. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 167 k.p.k. oraz art. 193 k.p.k. poprzez pominięcie części okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, które miały wpływ na wymiar krzywd doznanych przez pokrzywdzonego, wynikających z niedostrzeżonych przez Sąd I instancji dowodów w postaci zeznań wnioskodawców oraz wzmianek historycznych i dokumentów z leczenia M. F., co w konsekwencji miało wpływ na wysokość zadośćuczynienia oraz pominięcie okoliczności poprzedzających zwolnienie z obozu M. F., okoliczności warunków leczenia chorób związanych z depresją więzienną i chorób układu oddechowego, stosowania wobec represjonowanego znęcania się psychicznego i poniżających metod przesłuchań w sytuacji, gdy M. F. doznał w ich wyniku wyjątkowych cierpień na skutek stosowanego terroru psychicznego, co nie zostało prawidłowo dostrzeżone przez Sąd I instancji i pomimo faktycznej skali maltretowania psychicznego represjonowanego, doprowadziło Sąd I instancji do braku decyzji o powołaniu biegłego z urzędu do zbadania okoliczności w jakich doszło do trwałego uszczerbku na zdrowiu, która to okoliczność nie została poddana ekspertyzie przez biegłego, którego Sąd winien powołać do oceny medycznej tych zdarzeń a także niedostrzeżenia przez Sąd I instancji oczywistej przyczyny chorób wynikających z pozbawienia represjonowanego wolności;

3. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 167 k.p.k. oraz art. 177 k.p.k. poprzez pominięcie części okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, które miały wpływ na wymiar krzywd doznanych przez pokrzywdzonego, a które mógłby przedstawić w toku przesłuchania w charakterze świadka K. K. z d. F. - córki pokrzywdzonego, której przesłuchania w charakterze świadka Sąd I instancji nie dopuścił z urzędu w zakresie utraty przez nią częściowej zdolności do pracy z uwagi na deportację w celu ustalenia okoliczności powstania niezdolności do pracy pokrzywdzonego z jednoczesnym okazaniem jej dokumentów ubezpieczeniowych zgromadzonych w postępowaniu sądowym, co miało wpływ na niedostrzeżenie przez Sąd I instancji dowodów potwierdzających utrzymującą się chorobę po zwolnieniu represjonowanego z obozu, prowadzącą do utraty wzroku, chorób psychicznych, co w konsekwencji miało wpływ na wysokość przyznanego zadośćuczynienia w sytuacji, gdy M. F. w wyniku wyjątkowych cierpień na skutek stosowanego terroru psychicznego doznał dalszych objawów choroby psychicznej, takich jak zmiany w osobowości, napady strachu i złości, trudności w adaptacji do otoczenia, strachu i poczucia beznadziejności, co nie zostało prawidłowo dostrzeżone przez Sąd I instancji i pomimo faktycznej skali maltretowania psychicznego represjonowanego, doprowadziło Sąd I instancji do braku decyzji z urzędu przesłuchania tego świadka celem ustalenia okoliczności, w jakich doszło do trwałego uszczerbku na zdrowiu, a także niedostrzeżenia przez Sąd I instancji oczywistej niesłuszności pozbawienia represjonowanego wolności;

4. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie części okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, które miały wpływ na wymiar krzywd doznanych przez pokrzywdzonego, wynikających z niedostrzeżonych przez Sąd I instancji dowodów w postaci dokumentów historycznych, a w konsekwencji mających wpływ na wysokość zadośćuczynienia, poprzedzających wykonanie wyroku wydanego wobec M. F., warunków bytowych panujących w obozie, które miały wpływ na utratę zdrowia, stosowania wobec represjonowanego szykan i poniżających kar w postaci obniżania stawek żywieniowych w sytuacji, gdy M. F. doznał w ich wyniku wyjątkowych cierpień na skutek stosowanego terroru, co nie zostało prawidłowo dostrzeżone przez Sąd I instancji i pomimo faktycznej skali maltretowania represjonowanego skutkującego trwałym uszczerbkiem na zdrowiu, którego wymiar nie został poddany ekspertyzie a także niedostrzeżenia oczywistej niesłuszności pozbawienia represjonowanego rokowań na przyszłość w zakresie rozwoju zawodowego, co prowadziło Sąd do wydania orzeczenia z rażącym naruszeniem prawa, o którym mowa w treści art. 440 k.p.k., co w dalszej kolejności doprowadziło Sąd I instancji do:

5. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść i skutkując bezpodstawnym uznaniem, że krzywdy i szkody doznane przez M. F. wynikłe z wykonania deportacji za udział w działalności niepodległościowej, nie prowadziły do pozbawienia go zdrowia oraz nie wywołały skutku w postaci śmierci pokrzywdzonego, podczas gdy zgodnie z dokumentacją i zeznaniami wnioskodawców doznał on wyższej skali represji, za którą winno zostać zasądzone zadośćuczynienie przedstawiające wymierną wartość ekonomiczną, za którą można byłoby prowadzić życie z gwarancją prawidłowej opieki lekarskiej, diety i dostępu do rehabilitacji i zbiegów leczniczych oraz został pozbawiony korzyści z tytułu wykonywanej pracy przed deportacją, którą mógłby wykonywać gdyby nie wywiezienie go do obozu.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja wniesiona przez pełnomocnika wnioskodawców, jakkolwiek ukierunkowana na uzyskanie na ich rzecz zadośćuczynienia i odszkodowania w kwotach wręcz odrealnionych i pozostających w istotnym oderwaniu od bieżących uwarunkowań ekonomicznych polskiego społeczeństwa, okazała się w pewnym stopniu skuteczna i w rezultacie doprowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku zarówno w zakresie zadośćuczynienia, jak i odszkodowania.

Sąd Okręgowy, wbrew temu co sugeruje autorka apelacji, przeprowadził prawidłowo postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie. Zgromadził taki zasób dowodów, który był wystarczający do poczynienia prawdziwych ustaleń faktycznych. Nie podważył wartości i procesowej przydatności żadnego z uzyskanych dowodów. Stwierdził, że zarówno zeznania przesłuchanych świadków (wnioskodawców), jak też zgromadzona dokumentacja, w tym załączona do wniosku, nadto uzyskana z Instytutu Pamięci Narodowej, jak również materiały historyczne, są wiarygodne i w żadnym zakresie niezasługujące na dyskwalifikację. Ocena taka, jako zgodna z zasadami logicznego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, jest oceną swobodną, która czyniąc zadość ustawowym wymogom, zasługiwała w całości na aprobatę. Wbrew twierdzeniu autorki apelacji, nie miało miejsca naruszenie przepisu art. 7 k.p.k.

Nieprzekonujące są twierdzenia apelującej, iż wydanie trafnego i sprawiedliwego orzeczenia w niniejszej sprawie, wymagało uzyskania opinii biegłych medyków sądowych, którzy mieliby dokonać oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu będącego następstwem zesłania przez NKWD M. F. do obozu pracy na S.. W okolicznościach tej sprawy, tego rodzaju potrzeba nie zachodziła, zwłaszcza, że Sąd pierwszej instancji poczynił ustalenie, iż katorżnicza wieloletnia praca ojca wnioskodawców, spowodowała utratę przez niego zarówno zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Taka ocena jest trafna i znajduje oparcie w materiale dowodowym sprawy, w tym w zeznaniach wnioskodawców. Z ich twierdzeń wynika mianowicie, że po powrocie do Polski w czerwcu 1958 r., M. F. przeżył zaledwie 3 lata, zmarł bowiem w dniu 17 marca 1961 r. W międzyczasie jedynie na bardzo krótkie okresy podejmował lekkie prace, bowiem ze względów zdrowotnych nie był zdolny do wykonywania normalnej, stałej pracy. Przez długie okresy przebywał w szpitalu, natomiast pobyty w domu sprowadzały się do leżenia w łóżku. Miał bardzo poważne problemy ze wzrokiem, płucami, utracił wszystkie zęby, a ponadto był całkowicie wyczerpany psychicznie i emocjonalnie, funkcjonował de facto obok swojej rodziny. W takim więc stanie rzeczy, Sąd pierwszej instancji słusznie uznał, że M. F. utracił całkowicie zdrowie fizyczne i psychiczne. Nie ma żadnych wątpliwości co do faktu, że było to następstwem ponad 7-letniego pobytu w obozie pracy na S. (niezależnie od tego, że zadośćuczynienie z tytułu represji oraz odszkodowanie przysługują jedynie za okres do dnia 31 grudnia 1956 r.). Dążenie do miarkowania stopnia doznanego przez niego uszczerbku na zdrowiu nie było tu ani konieczne, ani uzasadnione. Jeśli jednak pełnomocnik wnioskodawców dostrzegał taką potrzebę, to nie było przeszkód, aby złożył stosowny wniosek dowodowy na etapie postępowania przed sądem pierwszej instancji. Tymczasem, ani we wniosku inicjującym postępowanie, ani przez cały tok postępowania pierwszoinstancyjnego, taka inicjatywa nie została w żaden sposób zmaterializowana. Wręcz nieporozumieniem jest wskazywanie obecnie na uchybienie sądu meriti w tym zakresie i sugestia, że winien był z urzędu taki dowód dopuścić. Ponownie podkreślić trzeba, że sytuacja zdrowotna M. F. jest w realiach dowodowych tej sprawy ustalona dostatecznie, dlatego też nie wystąpiły uzasadnione powody również ku temu, aby w postulowanym przez skarżącą zakresie, przeprowadzać dowody w postępowaniu odwoławczym, jest to bowiem uzasadnione jedynie wtedy gdy określony dowód ma istotne znaczenie dla wydania prawidłowego orzeczenia.

Analogicznie, jak zarzut z pkt 2 apelacji, również w kategoriach raczej nieporozumienia, nie zaś rzetelnego, racjonalnego argumentu, należało postrzegać zastrzeżenia podniesione przez apelującą w zarzutach z pkt 3 i 4 środka odwoławczego. Zauważyć mianowicie trzeba, iż dowód z przesłuchania wszystkich wnioskodawców, w tym także K. K. (córki M. F.), której dotyczy wniosek dowodowy pełnomocnika, został przeprowadzony na rozprawie głównej w dniu 25 października 2023 r. Świadek złożyła stosunkowo szczegółowe zeznania, opisując warunki życia całej rodziny na S. (w czasie wywózki miała 11 lat, a po powrocie z zesłania - ukończone 18 lat), jak też stan zdrowia i sposób funkcjonowania jej ojca po powrocie z zesłania. Zaznaczyć trzeba, że po złożeniu przez nią zeznań obecna na rozprawie pełnomocnik wnioskodawców, zadawała świadkowi pytania, żadne z pytań nie zostało przez sąd uchylone, a przesłuchanie K. K. zakończyło się zapisem: "Strony nie mają pytań do świadka". W związku z tym, sugestie autorki apelacji, iż sąd meriti winien był z urzędu dopuścić dowód z zeznań K. K., pozbawione są jakiegokolwiek rozsądnego uzasadnienia. Sąd Okręgowy w żadnym zakresie nie negował okoliczności wynikających z materiałów historycznych, jakkolwiek oczywiste jest, że miały one charakter pomocniczy i pozostawały bez większego wpływu na uchybienia, które w tej sprawie wystąpiły.

Mankamentem zaskarżonego orzeczenia jest to, że Sąd Okręgowy niewłaściwie wyważył należną w tym przypadku kwotę zadośćuczynienia, a ponadto również fakt, iż nie dostrzegł uzasadnionych podstaw do zasądzenia na rzecz wnioskodawców odszkodowania. Tymczasem skala negatywnych następstw zdrowotnych katorżniczej pracy M. F. na zesłaniu, związek pomiędzy jego stanem zdrowia po powrocie do kraju a warunkami funkcjonowania w obozie pracy, jest oczywisty. Z materiału dowodowego sprawy wynika nadto, że przed wywiezieniem z Polski, ojciec wnioskodawców pracował w gospodarstwie rolnym i był jedynym żywicielem rodziny. Nie posiadał konkretnych kwalifikacji zawodowych, co jednak nie oznacza, że gdyby nie został zesłany przez NKWD, to nie wykonywałby pracy zarobkowej na takich zasadach jak czynił to wcześniej. Skoro dochody uzyskiwane z pracy stanowiły źródło utrzymania całej rodziny, to nie można zaakceptować stanowiska Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym powstanie szkody nie zostało w tym przypadku należycie wykazane, bowiem okoliczności powyższe zostały podniesione we wniosku i znajdują potwierdzenie w materiale dowodowym sprawy. Zaznaczyć należy, że M. F. nie uzyskiwał wynagrodzenia za przymusową pracę przy wycince tajgi. Pewne wątpliwości co do sposobu ustalenia kwoty odszkodowania istnieją w tym przypadku, chociażby ze względu na brak dokumentacji odzwierciedlającej wykonywanie przez ojca wnioskodawców pracy przed zesłaniem. Rozwiewa je we wszystkich podobnych sytuacjach przepis art. 322 k.p.c. Mając na uwadze wskazane wyżej uregulowanie, sąd odwoławczy uznał, że w tym konkretnym przypadku, zasadne jest skalkulowanie szkody poprzez uwzględnienie aktualnej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz długości okresu represji, przy czym zaznaczyć należy, że liczonego do dnia 31 grudnia 1956 r. (od 1 kwietnia 1951 r.), a więc zgodnie z art. 8 ust. 2a i 2b ustawy z dnia 23.02.1991 r. tzw. lutowej, nie zaś do dnia 10 czerwca 1958 r., jak wskazano we wniosku, mając na uwadze cały okres pobytu M. F. na zesłaniu. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. (Dz,U. z 15.09.2023 r., poz. 1893), na okres od dnia 1 lipca 2024 r. ustalono minimalne wynagrodzenie na kwotę 4300 zł. Uwzględniając wskazaną wyżej kwotę, jako punkt wyjścia do określenia wysokości odszkodowania oraz okres represji do dnia 31.12.1956 r., sąd odwoławczy ustalił wysokość odszkodowania na kwotę 320.000 zł, co przy uwzględnieniu faktu, że w sprawie występowało czworo wnioskodawców, spowodowało na rzecz każdego z nich kwot po 80.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od daty uprawomocnienia się wyroku. Sąd nie zasądził odsetek za opóźnienie - o co wnioskowała autorka apelacji, (w tym zakresie nie zmienił też rodzaju odsetek związanych z zadośćuczynieniem), co zaś wynika z faktu, że wskazane przez apelującą odsetki za opóźnienie dotyczą stosunków prywatnoprawnych. Miał również na względzie okoliczność, że przysługują one stronie od uprawomocnienia się wyroku (por. post. SN z 04.11.2021 r., IV KK 527/21, post. SN z 14.07.2022r., III KK 356/21, LEX nr 3482020). Przedstawiony w tym akapicie stan rzeczy, prowadzi do wniosku, że zarzut apelacji zawarty w pkt 1 w zakresie dotyczącym odszkodowania, okazał się w części zasadny.

Uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest nad wyraz zwięzłe, co chyba stanowiło dla skarżącej podstawę do sformułowania w apelacji zarzutów, jakoby części materiału dowodowego Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił, co zaś w rzeczywistości nie miało miejsca. W oparciu o taki zasób dowodów, jaki został zgromadzony w niniejszej sprawie, możliwe było wydanie trafnego wyroku, a więc prawidłowe ustalenie kwoty zadośćuczynienia, jak również zasądzenie odszkodowania.

Zastrzeżenia apelującej, poprzez które zmierzała ona do wykazania, iż odpowiednią kwotą zadośćuczynienia w rozumieniu przepisu art. 445 k.c. byłaby w tym przypadku suma 19.511.337,56 zł, nie są uzasadnione. W tym miejscu należy zauważyć, że zarówno Sąd pierwszej instancji, jak i pełnomocnik wnioskodawców bezzasadnie trzymają się kurczowo metody schematycznego wyliczania kwoty zadośćuczynienia (jako prostego iloczynu). Różnią się w tym zakresie jedynie tym, że Sąd Okręgowy przyjął za podstawę swoich obliczeń najniższe wynagrodzenie krajowe obowiązujące w czasie orzekania, natomiast apelująca - przeciętne wynagrodzenie. Prawidłowe ustalenie kwoty zadośćuczynienia, a więc takie, które może być uznane za "odpowiednie" w rozumieniu art. 445 k.c. winno uwzględniać następujące okoliczności: nie może być zbyt niskie, wręcz symboliczne, musi stanowić odczuwalną realnie korzyść ekonomiczną, będąc należycie wyważoną kompensatą doznanej krzywdy, nadto - winno być należycie osadzone w realiach ekonomicznych społeczeństwa. Innymi słowy, dla prawidłowego zrealizowania funkcji kompensacyjnej, nie może być nadmiernie niskie, ani też wygórowane, pozostając oderwane od uwarunkowań społecznych. W orzecznictwie zwraca się uwagę na to, że zadośćuczynienie jako przybliżony ekwiwalent doświadczonej krzywdy ma wynagradzać doznane cierpienia fizyczne i psychiczne oraz ułatwiać przezwyciężenie ujemnych następstw represji i chociaż nie może definitywnie naprawić doznanej krzywdy, to ze względu na brak lepszych środków, powinno dać – zasadniczo represjonowanemu – a w tym przypadku jego dzieciom, pewnego rodzaju satysfakcję oraz umożliwić zaspokojenie pragnień wykraczających poza zaspokojenie zwykłych potrzeb życiowych (por. wyrok SN z 26.11.2019 r., CSK 386/18, LEX nr 2786140, wyrok SA w Warszawie z 15.02.2023 r., II AKa 462/21, LEX nr 35104042, wyrok SA we Wrocławiu z 10.11.2022r., II AKa 316/22, LEX nr 345545).Istotne jest uwzględnienie indywidualnych okoliczności konkretnej sprawy, co może czasem oznaczać zasadność zasądzenia zadośćuczynienia w kwocie wyższej od przeciętnie zasądzanych (por. wyrok SA we Wrocławiu z 24.04.2019 r., II AKa 47/19, LEX nr 2689225). Biorąc pod uwagę czas trwania wyjątkowo ciężkich represji, jakie stały się udziałem M. F., zasadne stało się znaczące podwyższenie kwoty zadośćuczynienia w stosunku do zasądzonej zaskarżonym wyrokiem.

Mając na uwadze fakt, że Sąd pierwszej instancji niedostatecznie uwzględnił bardzo wysoki stopień pokrzywdzenia M. F., w tym zarówno specyfikę warunków panujących na zesłaniu, nie wyłączając związanych z wykonywaną przez niego pracą, całkowite podporządkowanie władzy sowieckiej ( de facto zniewolenie) zarówno jego samego, jak i członków jego rodziny (co powiększało jego cierpienia), ponadto bardzo długi okres zsyłki (także z uwzględnieniem ograniczenia przewidzianego w ustawie lutowej - art. 8 ust. 2 a i 2b), niezdolność do normalnego funkcjonowania po powrocie do Polski, wynikającą ze skali negatywnych następstw zdrowotnych i szybką śmierć (w wieku 51 lat), sąd odwoławczy podwyższył kwotę zadośćuczynienia do wysokości 800.000 zł, co oznacza realnie zasądzenie na rzecz każdego z wnioskodawców, kwot po 200.000 zł. Argumenty przedstawione powyżej co do rodzaju odsetek, są aktualne także w zakresie zadośćuczynienia.

Wniosek

Pełnomocnik wnioskodawców wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie żądań wnioskodawców w dalszej dochodzonej części, tj. zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawców dalszej kwoty tytułem odpowiedniego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikającą z niewątpliwie niesłusznego pozbawienia wolności oraz wynikłe z izolacji krzywdy i szkody, stanowiącej utracone korzyści z tytułu wykonywania pracy jako pracownik rolny w państwowym gospodarstwie rolnym, w sytuacji gdyby nie został wykonany wyrok o wywiezieniu do obozu pracy utworzonego przez Związek (...),

ewentualnie

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzuty i argumentacja podniesione w apelacji, okazały się uzasadnione jedynie częściowo i przy tym w zakresie dalece bardziej ograniczonym niż w świetle stanowiska autorki apelacji. Dlatego sąd odwoławczy podwyższył kwotę zadośćuczynienia i zasądził odszkodowanie, ale w stopniu znacząco niższym od postulowanego przez apelującą.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Rozstrzygnięcie o odsetkach - w zakresie kwot po 62.100 zł zadośćuczynienia - nie był wyrok skarżony apelacją (pkt I wyroku ), rozstrzygnięcie z pkt II o oddaleniu wniosku w zakresie ponad kwotę 800.000 zł zadośćuczynienia, ponad 320.000 zł - w zakresie odszkodowania (pkt II).

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Apelacja pełnomocnika wnioskodawców okazała się trafna jedynie częściowo, w związku z tym w pewnym zakresie rozstrzygnięcie o oddaleniu wniosku pozostało utrzymane w mocy.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmieniono wysokość zadośćuczynienia podwyższając ją do kwoty 800.000 zł, a ponadto zasądzono na rzecz wnioskodawców kwoty po 80.000 zł (łącznie - 320.000 zł) tytułem odszkodowania.

Zwięźle o powodach zmiany

Kwota zadośćuczynienia zasądzona zaskarżonym wyrokiem w niedostatecznym stopniu uwzględniała zakres pokrzywdzenia M. F., długość okresu represji oraz następstwa tego, dlatego wymagała podwyższenia, aby spełnienie funkcji kompensacyjnej, stało się realne. Ponadto, zasądzono na rzecz wnioskodawców odszkodowanie, w kwotach po 80.000 zł na rzecz każdego z nich, uwzględniając okoliczność, że przed wywiezieniem na S., M. F. pracował i utrzymywał swoją rodzinę. W tym zakresie posłużono się uregulowaniem zawartym w art. 322 k.p.c.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

Zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawców kwoty po 240 zł tytułem zwrotu wydatków związanych z udziałem w postępowaniu odwoławczym ustanowionego pełnomocnika - art. 13 ustawy z dnia 23.02.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.(Dz.U.2021.1693 t.j. z 2021.09.15).

IV

Orzeczono, iż koszty postępowania odwoławczego w sprawie ponosi Skarb Państwa- art. 13 ustawy z dnia 23.02.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.(Dz.U.2021.1693 t.j. z 2021.09.15).

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

SSA Dorota Mazurek SSA Małgorzata Jankowska SSA Piotr Brodniak

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawców

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana