Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 47/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 19 kwietnia 2022 sygn. akt II K 50/18

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońcy oskarżonych

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

W. M.

K. M.

Oskarżeni nie byli dotychczas karani.

Gmina O. posiadała środki trwałe, które po jej likwidacji gminy zostały przekazane gminom Z. i D..

Karty karne

Protokoły przejęcia środków trwałych

5570 i 5571

5606--5638

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

W. M.

K. M.

Oskarżeni pozostawali nieświadomi bezprawności czynu o czym świadczy fakt wydania przez prokuratora postanowienia o umorzeniu postępowania w dniu 28 czerwca 2010 roku, jak i treść uchwały Nr (...) z 2004 roku

Postanowienie o umorzeniu,

Dokumentacja Regionalnej Izby Obrachunkowej w tym uchwała Nr (...)Dokumentacja Regionalnej Izby Obrachunkowej. R. (...)- (...),

zeznania A. J.,

wyjaśnienia oskarżonego W. M.,

wyjaśnienia K. K. (1)

5525-5531

5521-5522

5674-5675,

5675-5676,

5676-5677

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Karty karne

Protokoły przejęcia środków trwałych, uchwały Regionalnej Izby Obrachunkowej, postanowienie prokuratora o umorzeniu postępowania.

Dowody wiarygodne sporządzone przez kompetentne organy, stwierdzają tak niekaralność oskarżonych jak i fakt wydania określonych uchwał (RIO) czy decyzji (prokuratora) decyzji. Wydania uchwał czy decyzji procesowych na jakie powołali się skarżący nie dawał jednak podstaw do uznania, że ich treść podważa czy to prawidłowość dokonanej przez Sąd oceny dowodów ani też ustaleń faktycznych i oceny prawnej.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Postanowienie o umorzeniu postepowania wydane przez prokuratora dnia 28 czerwca 2010 roku.

zeznania A. J..

Uchwała Nr (...) Regionalnej Izby Obrachunkowej

Dokumentacja Regionalnej Izby Obrachunkowej. R. (...)- (...)

Wymienione dowody, choć ich wiarygodność jest oczywista, nie mogły doprowadzić do ustaleń jakich oczekiwali skarżący wskazując na potrzebę ich przeprowadzenia, a ich treść w istocie nie miała znaczenia dla ustaleń w przedmiocie stanu świadomości oskarżonych. Dowód w postaci postanowienia prokuratora, za okres w tym postanowieniu wskazany, nie może wpływać na uznanie, że oskarżeni pozostawali w stanie braku świadomości bezprawności czynów im przypisanych. Postanowienie to nie dotyczy okresu zarzutu, a oskarżeni w żaden sposób faktu prowadzenia postępowań karnych względem nich nie uwzględniali przy podejmowaniu decyzji i zawieraniu umów z parabankami, o czym świadczy czas podejmowania części czynności sprawczych, co szczegółowo wskazano przy odnoszeniu się do zarzutów apelacji. Postanowienie to nie powodowało też u oskarżonych, doświadczonych w pracy w samorządzie, braku znajomości przepisów ustawy samorządowej, jak i ustawy o finansach publicznych oraz pozostałych regulacji w tym treści uchwał rady gminy, których zapisy nakładały na oskarżonych określone obowiązki i uprawnienia, ale i regulowały ich kompetencje w określonych zakresach w tym co do wysokości do jakiej mogli zaciągać zobowiązania i byli uprawnieni do czynienia tego bez upoważnienia Rady Gminy. Z tego względu ani treść postanowienia na jakie powołują się skarżący, ani treść pozostałych dokumentów (w tym tych odnoszących się do samej możliwości zawierania umów nie miały wpływu na prawidłowość ustaleń Sądu co do sprawstwa i winy oskarżonych. Podobnie też brak jest podstaw by ustalenia Sądu w tym zakresie podważała treść zeznań A. J., czy dokumentacja Regionalnej Izby Obrachunkowej w S..

Również treść wyjaśnień oskarżonych, nie kwestionując wskazanych przez nich okoliczności, nie daje podstaw do uznania, że działali oni pozostając w błędzie co do bezprawności swoich zachowań. Sam fakt możliwości zawierania umów cywilnoprawnych wskazanych w opisach przypisanych im przestępstw w żadnej mierze nie świadczy o tym, że oskarżeni mogli je zawierać nie bacząc na treść obowiązujących regulacji prawnych, znając przepisy ustaw i pozostałych, wskazanych przez Sąd I instancji, norm regulujących możliwość zaciągania zobowiązań finansowych na warunkach w nich określonych. Stąd dowody na jakie powołują się skarżący, nie dawały podstaw do uznania, że oskarżeni pozostawali w błędzie co do bezprawności swoich zachowań o jakim mowa w art. 30 k.k..

Nie sposób też z dokumentów potwierdzających posiadanie przez gminę majątku wnosić, że nie doszło do powstania szkody. Skarżący nie dostrzegają, że Sąd I instancji nie objął wysokością szkody środków pozyskanych w przestępczy sposób, a ustalając wysokość owej szkody uwzględnił jedynie koszty pozyskania owych środków, jak i te środki, które na skutek niepodjęcia przez oskarżonych konkretnych działań gmina zmuszona była zwrócić wskazanych przez Sąd Okręgowy instytucjom.

Już to wskazuje na brak podstaw do przyjęcia, że stan majątku gminy wpływa na wysokość powstałej szkody. Sąd I instancji w sposób przyjmując, że pozyskane we wskazany przez niego sposób środki pieniężne zostały w całości zużyte na potrzeby gminy i nie wliczając ich do szkody spowodowanej przez oskarżonych postąpił w sposób nader dla oskarżonych korzystny, jako, że w istocie szkodę stanowiły też kwoty pozyskane i wydatkowane na działalność gminy, czy zainwestowane w środki trwałe czy infrastrukturę gminy bo z ekonomicznego punktu widzenia nie miało to uzasadnienia.

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Apelacja obrońcy oskarżonego W. M. :

obraza przepisów prawa materialnego, (art. 438 pkt 1 k.p.k.), a mianowicie – art. 30 w zw. z art. 296 § 1 kk w zw. z art. 296 § 3 kk w zw. z art. 12 k.k. przy zastosowaniu art. 11 § 2 kk i art. 77 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości i art. 231 w zw. z art. 12 k.k. przy zastosowaniu art. 11 § 2 k.k., podczas gdy z zebranego materiału dowodowego, w szczególności z postanowienia Prokuratury Okręgowej w Koszalinie sygn. akt V Ds. 27/09 oraz wyjaśnień oskarżonego wynika, że pozostawał on w usprawiedliwionej nieświadomości, że działania podejmowane w okresie objętym aktem oskarżenia są bezprawne,

- rażącą niewspółmierność kary (art. 438 pkt 4 poprzez wymierzenie oskarżonemu kary 7 lat pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wywiedziona apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie w odniesieniu do pierwszego z podniesionych w niej zarzutów. Nie negując faktu prawomocnego umorzenia postępowania wobec oskarżonego przez Prokuraturę Okręgową w Koszalinie w sprawie o sygn. akt V Ds. 27/09 w dniu 28 czerwca 2010 roku i uznanie przez ten organ, że czyn o jaki wówczas prowadzono postępowanie obejmujący okres od 14 marca 2005 roku do 18 sierpnia 2008 roku nie zawiera znamion czynu zabronionego, wobec wskazania jako podstawy prawnej tegoż umorzenia art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k., nie sposób podzielić stanowiska obrońcy jakoby powyższe mogło mieć jakiekolwiek znaczenie dla oceny prawnej czynów oskarżonego (jak i oskarżonej K. K. (1)) objętych niniejszym postępowaniem, a w szczególności dla możliwości przyjęcia, że z racji wydania przez prokuratora powyższego postanowienia, czy też z innych względów podniesionych w uzasadnieniu środka odwoławczego, oskarżony pozostawał w usprawiedliwionej nieświadomości bezprawności czynów mu przypisanych, w błędzie co do bezprawności o jakim mowa w art. 30 k.k..

Zawarte w postanowieniu z dnia 28 czerwca 2010 roku stwierdzenia odnosiły się do innego okresu (okresu od 14 marca 2005 roku do 18 sierpnia 2008 roku)

i sytuacji gminy w tamtym okresie i do podejmowanych w konkretnej sytuacji gminy decyzji wówczas podejmowanych. Ówczesna sytuacja gminy spowodowała, że podejmowane przez oskarżonego działania zostały ocenione jako próby wyprowadzenia gminy z kryzysu, wywołanego podjętymi w tym czasie zobowiązaniami i chęcią doprowadzenia do zakończenia planowanych inwestycji, czy programów. Tak więc zawarte tam stanowisko nie odnosiło się do kolejnych okresów i brak jest podstaw do uznania by oskarżeni mogli z uwagi na treść tego dokumentu uznać, że wszelkie dalsze podejmowane przez nich działania pozostają w zgodności z prawem i to z każdą jego dziedziną. Skarżący nie dostrzega, że jeszcze zanim doszło do umorzenia postępowania postanowieniem z dnia 28 czerwca 2010 roku, oskarżeni, nie bacząc na to, że toczy się owe postępowanie podejmowali decyzję i zawierali różnorakie umowy z instytucjami pozabankowymi, podejmując zobowiązania nie dostosowane do możliwości finansowych gminy, szkodliwe z punktu widzenia interesów finansowych gminy i co istotne takie, które powodowały zaciąganie zobowiązań finansowych z przekroczeniem limitów określonych w uchwałach Rady Gminy, postępując wbrew treści art. 83 ust 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych, art. 91 ust 1 i art. 170 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych jak i wbrew art. 60 ust 2 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 19990 roku o samorządzie. Skarżący nie dostrzega też, że to właśnie przekroczenie limitów określonych w uchwałach Rady Gminy, jak i samodzielne zaciąganie zobowiązań bez upoważnienia Rady Gminy wskazuje na pełną świadomość oskarżonego, co do charakteru czynności jakie podejmował i wypełnienie przez to znamion przypisanego mu w pkt I części dyspozytywnej wyroku przestępstwa. Oskarżony, podobnie jak i K. K. (1), nie bacząc na treść wskazanych przepisów i całokształtu regulacji obowiązujących w kolejnych latach nie dopełnili swoich obowiązków, nadużyli uprawnień, jak i przekroczyli je w sposób szczegółowo przywołany w opisie przypisanych im przestępstw. W sytuacji w jakiej znajdowała się gmina zawierali kolejne umowy, ignorując zakresy uprawnień im przysługujących, jaki i obowiązki wynikające z przywołanych przez Sąd I instancji regulacji, nakazujące im postępowanie w sposób w nich określony przy zaciąganiu zobowiązań, jak i prowadzenia dokumentacji księgowej gminy w sposób odzwierciedlający jej rzeczywisty obraz finansowy.

W tym zakresie stanowiska wyrażane przez organy sprawujące kontrolę nad finansami gminy były lekceważone, a oskarżeni pomimo pogarszającej się sytuacji gminy w dalszym ciągu kontynuowali jej zadłużanie będąc w pełni świadomi, że gmina nie jest w stanie zaciąganym przez nich kolejnym zobowiązaniom podołać, a co istotne, że nie jest w stanie ponosić kosztów takich zobowiązań, a regulacje prawne nie pozwalają na jej dalsze zadłużanie w sposób przyjęty przez oskarżonych.

Tak więc treść postanowienia prokuratora nie była powodem dla którego oskarżeni, w tym oskarżony W. M., podjął kolejne działania prowadzące wprost do stałego pogarszania się sytuacji finansowej gminy, podnoszenia poziomu jej zadłużenia i w konsekwencji do powstania w jej mieniu szkody majątkowej w wielkim rozmiarze wynikającej, jak to przyjął Sąd I instancji, z ponoszenia przez gminę wysokich kosztów pozyskania środków pieniężnych, tak na kontynuowanie inwestycji, jak i prowadzenie bieżącej działalności. Podobnie też nie sposób dowodzić, że skoro podejmowane przez oskarżonego najróżniejsze formy zaciągania owych zobowiązań były dopuszczalne z punktu widzenia prawa cywilnego (czego Sąd I instancji nie neguje), to dopuszczalne były one w sytuacji gminy i przekraczaniem limitów określonych w uchwałach gminy, jak i zaciąganiem zobowiązań bez upoważnienia Rady Gminy. Oskarżeni negując potrzebę przestrzegania określonych regulacji, obowiązywanie określonych przepisów i dokonując własnej interpretacji zobowiązań krótkoterminowych zupełnie nie dostrzegają, że taki sposób interpretacji był nie do przyjęcia i zaakceptowania w świetle obowiązujących ich przepisów prawa wskazanych w opisach przypisanych im przestępstw, które regulowały sposób prowadzenia gospodarki finansowej gminy. Oskarżony W. M. naruszał dyscyplinę finansów w różny sposób, o czym świadczą też orzeczenia Głównej Komisji orzekającej w sprawach naruszenia dyscypliny finansów publicznych, która choć zajmowała się określonymi zagadnieniami wskazywała, tak na naruszenie przepisów, a oskarżony w czasie prowadzonych w tym zakresie postępowań był informowany o niezgodności podejmowanych działań tak z ustawą o finansach publicznych jak i ustawą o rachunkowości co wprost wynika z art. R. (...)- (...).

Niezmienność zachowań oskarżonych w czasie toczących się postępowań karnych wskazuje, że nie sposób z decyzji prokuratury wywodzić istnienia po stronie oskarżonych błędu co do bezprawności i stwierdzenia, że oskarżeni, pozostawali w usprawiedliwionej nieświadomości bezprawności.

Przedmiotem błędu o jakim mowa w art. 30 k.k. jest bezprawność zachowania sprawcy.

Nie chodzi przy tym jedynie o bezprawność kryminalną, ale o jakąkolwiek sprzeczność zachowania sprawcy z obowiązującymi uregulowaniami. Termin „nieświadomość bezprawności” jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 5 czerwca 2019 roku II AKa 89/19 oznacza, że sprawca nie zdaje sobie sprawy z tego, że jego czyn jest niezgodny z obowiązującym prawem tzn. jakąkolwiek jego dziedziną ( …), wystarczy by sprawca miał świadomość tego, że czyn jest niedozwolony w świetle przepisów prawa. Oskarżony taką świadomość posiadał jako osoba, która nie tylko z racji doświadczenia wynikającego z pełnienia funkcji wójta przez wiele lat pozostając w strukturach samorządowych, uczestnicząc w szkoleniach i będąc informowanym przez RIO o treści przepisów, co istotne przy jasności i przejrzystości regulacji prawnych nakładających na wójta gminy określone obowiązki, wyspecyfikowane przez Sąd I instancji na kartach 5355-5356 uzasadnienia, ignorował powyższe okoliczności w sposób świadomy kierując się własną wizją realizacji zadań społecznych, ignorując swoje obowiązki w zakresie dbania o stan finansów..

Jak trafnie wskazuje się w orzecznictwie świadomość regulacji prawa administracyjnego wprowadzających nakaz, czy zakaz określonego zachowania jest wystarczająca dla uznania, że oskarżony nie pozostawał w nieświadomości bezprawności swoich zachowań. Jedynie przepisy ustawy prawa o wykroczeniach i prawa karnego skarbowego wskazują jako warunek odpowiedzialności możliwość uświadomienia sobie karalności czynu.

O tym zaś, że podejmowane przez oskarżonego w kolejnych okresach, jeszcze przed wydaniem przez prokuratora decyzji w sprawie działania obejmującego okres do sierpnia 2008 roku, godzą w uregulowania prawne wynikające tak z przepisów ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym oraz ustaw z dnia 30 czerwca 2005 roku i z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych, a nadto pozostają w sprzeczności ze statutem Gminy O. uchwalonego uchwałą Rady Gminy o Nr (...) z dnia 14 lutego 2003 roku i Zarządzeniami nr (...) z dnia 31 grudnia 2007 roku i Nr (...) dnia 27 października 2010 roku, przekonuje tak treść owych przepisów do których oskarżony jako wójt gminy winien był się stosować i charakter czynności jakie podejmował

(pomimo toczącego się postępowania karnego, jak i po jego zakończeniu), jak i stanowiska RIO zajmowanego w oparciu o udostępnianą przez gminę i tak wybiórczą dokumentację. Nie sposób uznać, że kolejno zaciągane zobowiązania były dozwolone i prowadziły jedynie do zmiany po stronie wierzyciela, skoro jak wynika z treści owych dokumentów wielokrotnie umowy restrukturyzacje odnosiły się do tego samego podmiotu – wierzyciela, który poprzez udzielenie oskarżonemu kolejnej pożyczki zapewniał sobie spłatę poprzedniej, a gmina ponosiła z tego tytułu realną szkodę w postaci kosztów owych umów, a co istotne kolejne zobowiązania zaciągane były ponad kwoty określone w uchwałach budżetowych i bez upoważnień Rady Gminy nawet jeśli oskarżeni negują potrzeby dostosowywania się do tych regulacji, to nie można tego traktować inaczej niż jako przyjętej przez nich linii obrony, która jednak nie zasługuje na akceptację .

Zobowiązania te wbrew stanowisku skarżącego jako przekraczające limity określone przez uchwałę Rady Gminy na sfinansowanie stanu przejściowego, jak i planowanego deficytu budżetu Gminy O. nie mogły być zaciągane, bez upoważnienia Rady Gminy.

Jedynie w nielicznych przypadkach dochodziło do restrukturyzacji na rzecz innego podmiotu, ale też takiego który stale był dla oskarżonych źródłem finansowania gminy na nie dających się pogodzić z żadną racjonalnością i nie spełniał ustawowych warunków na jakich gminy mogły zaciągać swoje zobowiązania.

Zadłużenie gminy stale rosło i to z uwagi na działania oskarżonego trafnie wyspecyfikowane przez Sąd Okręgowy, a w przedmiotowym zakresie uznane za czynności prowadzące w istocie do „rolowania długów” i to niezależnie od tego czy były to pożyczki, subrogacje, cesje wierzytelności, sprzedaż zwrotna, ugoda cywilnoprawna, finansowanie wierzytelności przyszłych, porozumienie, umowa restrukturyzacyjna przejęcie długu czy umowa mediacyjna.

Tak więc nie można przyjąć, że treść postanowienia prokuratora na jakie powołuje się skarżący spowodowała, że oskarżony pozostawał w błędzie o jakim mowa w art. 30 k.k.. Bo o ile postanowienie prokuratora i treści w nim zawarte mogłoby być potraktowane jako poważne źródło informacji, to w żadnej mierze nie odnosiło się ono do kolejnych podejmowanych przez oskarżonego decyzji i zawieranych umów w kolejnych okresach przy zmieniających się (pogarszających) warunkach funkcjonowania gminy, zwłaszcza w sytuacji gdy oskarżony postępował w sposób mu przypisany zanim doszło do wydania postanowienia na jakie obecnie powołuje się skarżący, nie bacząc tak na toczące się postępowanie karne, stanowiska RIO, czy NIK, ale przede wszystkim na treść regulacji prawnych będących podstawą funkcjonowania samorządu i jego finansowaniu uregulowanym w przepisach, które niewątpliwie oskarżeni znali. To, że oskarżeni treść tych przepisów interpretowali w sposób zaprezentowany w przyjętej linii obrony świadczy jedynie o tym, że koncentrowali się jedynie na zapewnieniu bieżącego funkcjonowania gminy, niezależnie od interesu ekonomicznego tego podmiotu, a w konsekwencji finansów Państwa.

Nie sposób też dopatrywać się istnienia błędu w rozumieniu art. 30 k.k. w zakresie odnoszącym się do czynu przypisanego oskarżonemu w pkt 2 części dyspozytywnej wyroku. Pełniąc funkcję Wójta Gminy oskarżony nie mógł pozostawać w nieświadomości istnienia przepisów zobowiązujących go do rzetelnego dokumentowania operacji gospodarczych Gminy O. oraz obowiązku rzetelnego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Oskarżony nigdy zresztą na brak wiedzy o istnieniu wskazanych regulacji, czy brak ich znajomości się nie powoływał. Tak treść ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku, ustaw z dnia 30 czerwca 2005 roku i z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych , Statuty Gminy O. uchwalone uchwałami Rady Gminy O. o nr IV/15.2003 z dnia 14 lutego 2003, polityki rachunkowości w Gminie O. przyjętej Zarządzeniem nr (...) z dnia 31 grudnia 2007 roku oraz Zarządzeniem nr (...) z dnia 27 października 2010 roku, czy rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2011 roku w sprawie szczegółowych zasad klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego, a nadto Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 16 stycznia 2014 roku w sprawie sprawozdawczości budżetowej, czy wreszcie zawarte w art. 4 ust 1, art. 23 ust. 2 pkt 2 , art. 24 ust 2 , art. 24 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości były dokumentami podstawowymi i tymi regulacjami należało się kierować by obraz finansowy Gminy był należycie odzwierciedlony. Kompetencje oskarżonego w tym zakresie były oczywiste i współgrały z kompetencjami i obowiązkami K. K. (1) pełniącej funkcję skarbnika.

Nie sposób też uznać, że wskazanie przez radcę prawnego zatrudnionego przez gminę, iż co do zasady prawo cywilne pozwala na dokonanie określonych czynności czy, że dana umowa zawiera właściwe zapisy, świadczy o pozostawaniu oskarżonego w błędzie co do bezprawności przypisanych mu przestępstw.

Oskarżony miał świadomość, że zatrudniony prawnik odnosi swoje uwagi co do możliwości zawierania poszczególnych umów przez oskarżonego, nie dokonywał każdorazowo analizy stanu finansów gminy i treści uchwał gminy, brak też jest podstaw do uznania, że dokonywał oceny procesów decyzyjnych wójta w kontekście jego umocowań wynikających z zapisów poszczególnych ustaw. Treść zeznań świadka A. J. nie daje podstaw do uznania, że oskarżony pozostawał w błędzie co do bezprawności czynów, a jedynie że oskarżony pomimo swojej wiedzy co do tego, że zobowiązania jakie zaciąga w parabankach nie mają charakteru zobowiązań krótkoterminowych, z racji ich istoty, pozostawał na stanowisku, że taki charakter mają niezależnie od skutków jakie wywoływały w stanie finansów gminy, a sposób prowadzenia rachunkowości w gminie był ukierunkowany na przedstawianie stanu zadłużenia w sposób umożliwiający ubieganie się o kredyty czy dotacje także z innych źródeł, choć i to okazało się niewystarczające dla realizacji takich celów.

Co też istotne, nawet potwierdzanie zgodności z prawem określonych działań przez radcę prawnego, nie zmienia faktu, że oskarżony dysponował licznymi stanowiskami pracowników RIO w S., która wszak zatrudniała specjalistów w zakresie gospodarki finansowej gminy. Ich krytyczne stanowisko było oskarżonym znane. Oskarżeni byli w pełni tego świadomi, co w sposób oczywisty wynika też treść dokumentów na jakie w apelacji powołuje się skarżący.

W konsekwencji należy stwierdzić, że przepis art. 30 k.k. opiera się niewątpliwie na teorii, według której świadomość (nieświadomość) bezprawności traktowana jest jako problem winy. Wpływa na zarzucalność zachowania, a w konsekwencji umożliwia zwolnienie danej osoby od odpowiedzialności ze względu na brak winy, jeżeli jej nieświadomość bezprawności jest niezawiniona (postanowienie SN z dnia 14 maja 2003 roku II KK 331/02) czego w przypadku oskarżonego (jaki i oskarżonej K. K. (1)) nie sposób dowodzić jako, że już dokumentacja RIO w S. wskazuje, że oskarżeni nie pozostawali w błędzie co do bezprawności. Podobnie też nie sposób uznać, że owa nieświadomość bezprawności mogła wynikać z treści postanowienia prokuratora na jakie powołują się skarżący. Czynności podejmowane przez oskarżonego przy aprobacie skarbnika gminy w istocie nie zmierzały do zastąpienia istniejącego wierzyciela innym wierzycielem, lecz zawierane z instytucjami finansowymi umowy prowadziły do systematycznego wzrostu zadłużenia, czego oskarżony i skarżący zdają się nie dostrzegać odnosząc się do literalnego brzmienia umów, a nie ich rzeczywistej treści i rzeczywistego wpływu na stan finansów gminy.

Przesłuchani w toku rozprawy odwoławczej świadkowie (pracownicy wskazanych firm) wprost podali, że umowy zawierane z gminą O. przez pracowników firm (...) czy (...) S.A. miały na celu „rolowanie długu” co systematycznie powodowało wzrost zadłużenia gminy.

Odnosząc się natomiast do treści zawartych w pismach Regionalnych Izb Obrachunkowych przywołanych w uzasadnieniu apelacji obrońcy k 5484, należy stwierdzić, że pisma te nie odnoszą się do sytuacji w jakiej pozostawała gmina O., co istotne taka sytuacja może występować gdy niesie za sobą jedynie zmianę wierzyciela i dotyczy zobowiązań krótkoterminowych, a nie gdy umowy nie pozostają takimi, prowadzą jedynie do zwiększenia się sumy zobowiązań w kolejnych okresach, w konsekwencji niewypłacalności podmiotu finansującego swoją działalności i dokonujące spłaty zobowiązań poprzez zaciąganie kolejnych zobowiązań, generujących kolejne koszty. Podważanie rzeczywistej treści i charakteru umów nie zmienia faktu, że treść ta przesądza o długoterminowym charakterze owych zobowiązań zawieranych z przekroczeniem limitów zawartych w uchwałach gminy i przy braku upoważnienia tego organu. Przydatność przywołanych w uzasadnieniu apelacji instrumentów finansowych ma miejsce wówczas, gdy jest wynikiem podejmowania racjonalnych decyzji, czego o decyzjach podejmowanych przez oskarżonego przy wsparciu K. K. (1) nie sposób przyjąć i co istotne gdy czynności te pozostają w zgodności z obowiązującymi przepisami prawa.

Dlatego też odwoływanie się do treści zawartych w pismach Regionalnych Izb Obrachunkowych nie świadczy o istnieniu u oskarżonego przekonania o zgodności z prawem podejmowanych działań.

Żadna z umów jakie zawierał oskarżony (przy akceptacji oskarżonej K. K. (1)), nie była zawierana w celu jej realizacji w terminie i na warunkach w nich wskazanych, lecz jedynie dla celów wskazanych trafnie przez Sąd Okręgowy.

Również treść uchwały Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w S. Nr (...) odnoszące się do czynności zawierania umowy subrogacji długów w roku 2004, podobnie jak i pozostałe wskazane przez obrońcę dokumenty, czy porady radcy prawnego, nie pozwalają na uznanie, że oskarżony pozostawał w usprawiedliwionej nieświadomości bezprawności jako, że to suma podejmowanych przez oskarżonych działań wskazuje na fakt świadomego nie respektowania znanych mu norm prawa wynikających z ustawy o samorządzie gminnym oraz ustaw o finansach publicznych, Statusu gminy O. uchwalonego uchwałą Rady Gminy i przyjętymi na mocy zarządzeń polityką rachunkowości (nr (...) i nr (...), które nawet jeśli wydłużały funkcjonowanie gminy powodowały niekorzystne dla gminy konsekwencje prowadzące do powstania szkody w wielkich rozmiarach i doprowadziły do jej niewypłacalności, a w konsekwencji jej likwidacji. Treść art. 519 k.c. nie stanowi przepisu zwalniającego organy gminy od respektowania norm zawartych w przepisach prawa administracyjnego i regulacji z nich wynikających, czy ustawy o rachunkowości .

Nie sposób też uznać, że nieterminowe sporządzanie sprawozdań i nieterminowość dokonywania wpisów w księgach rachunkowych i cel takiego postępowania oskarżonego W. M., był przedmiotem postępowania przed Regionalną Komisją Orzekającą w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej w S., a następnie Głównej Komisji Orzekającej (k 982-964) w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Zainteresowanie tych organów pozostawało wyznaczone wnioskiem Zastępcy Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych z siedzibą w Zespole (...) w K., który to w zakresie na jaki wskazuje skarżący zawiesił postępowanie w związku z prowadzeniem wobec oskarżonego postępowania karnego. Treść decyzji, w szczególności orzeczenia na jakie powołuje się skarżący R. (...)- (...) z dnia 6 listopada 2017 roku oraz Orzeczenia Głównej Komisji orzekającej o naruszenie dyscypliny finansów publicznych z dnia 19 kwietnia 2019 roku wskazują zaś niezbicie na to, że oskarżony nie stosował się do obowiązujących przepisów prawa, a organ ten podzielił stanowisko organu I instancji, tak co do naruszenia określonych przepisów prawa będących przedmiotem owego postępowania, jak i stanu pełnej świadomości ich naruszenia przez W. M. w tym zakresie.

Skarżący nie dostrzega też, że wobec treści art. 8 k.p.k. Sąd Okręgowy był nie tylko uprawniony, ale i zobowiązany do czynienia w przedmiotowej sprawie do własnych ustaleń faktycznych i takie też poczynił. Zasadnie przy tym uznając, że wydana na potrzeby niniejszego postępowania opinia jest dowodem wiarygodnym i jak trafnie wskazał Sąd Okręgowy brak było podstaw do uznania, że w sprawie zachodzi potrzeba dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego w szczególności w zakresie specjalności na jaką powołują się skarżący.

Odnosząc się do stanowiska oskarżonego opartego na piśmie zatytułowanym „ opinia” stwierdzić należy, że i treści tam zawarte nie podważyły trafności zaskarżonego wyroku z zakresie w jakim przypisano oskarżonemu sprawstwo i winę. Bez wątpienia Sąd I instancji przeprowadził w sposób prawidłowy postępowanie w niniejszej sprawie i brak było podstaw do uznania, by opinia (niejednokrotnie zresztą uzupełniana) wydana na potrzeby niniejszego postepowania była niejasna, niepełna, czy też by zachodziły w niej sprzeczności. Brak też jest podstaw do uznania, że jej merytoryczna treść jest wadliwa, z przyczyn na jakie powołują się skarżący. Szczegółowe odniesienie się do tych kwestii zawarto w pkt 3.2 niniejszego uzasadnienia. W tym miejscu jedynie dla porządku należy stwierdzić, że uwzględnienie okoliczności na jakie powołuje się oskarżony, w tym tych dotyczących uwarunkowań działania gminy, tak faktycznych jak i prawnych, jest obowiązkiem Sądu orzekającego w danym postępowaniu, a nie biegłych czy świadków. Sąd I instancji czyniąc ustalenia faktyczne te uwarunkowania dostrzegł (świadczy o tym chociażby sposób ustalenia wysokości szkody). W ocenie Sądu Apelacyjnego uwarunkowania w jakich oskarżony działał nie podważają też treści opinii ani ustaleń Sądu w zakresie sprawstwa i winy oskarżonego. Winny zaś zostać uwzględnione przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości poszczególnych przypisanych oskarżonemu przestępstw oraz stopnia zawinienia oskarżonych, choć nie w takim zakresie na jaki wskazują skarżący. Okoliczności jakie podnosili miały inne znaczenie w roku 2008,2009 czy jeszcze w pierwszej połowie roku 2010, niż to miało miejsce w kolejnym okresie w którym mogły mieć znaczenie jedynie dla wymiaru kar orzeczonych względem oskarżonych za poszczególne przestępstwa. W istocie okoliczności te nie zostały przez Sąd I instancji nie uwzględnione w sposób należyty, a wręcz Sąd ten dokonując oceny stopnia społecznej szkodliwości przypisanych oskarżonemu przestępstw, zupełnie nie dostrzegł faktu, że zachowania oskarżonego choć umyślne, systematycznie pogarszające sytuację finansową gminy O., nie były czynione z premedytacją i dla samego zadłużenia tego podmiotu, lecz dla realizacji celów społecznych gminy, choć tak z uwagi na już istniejącą sytuację finansową gminy i obowiązujące w tym zakresie regulacje nie można było tego czynić w sposób przyjęty przez oskarżonych. Cele społeczne jakie oskarżeni realizowali nie należały też do takich, które z racji ich charakteru można byłoby uznać za podejmowane w stanie np. wyższej konieczności, nie mniej prowadziły do realizacji celów społecznych. Sąd I instancji dostrzegł powyższą okoliczność bo uznał wszak, że szkoda majątkowa w wielkich rozmiarach jaką wyrządzili swoim zachowaniem oskarżeni jest szkodą w kwocie 13.386.091,03 złotych obejmującą jedynie koszty obsługi umów, koszty zbycia urządzeń i sieci wodnokanalizacyjnych i koszty zwrotu części dotacji. Nie obejmująca kwotę całego zadłużenia jakie wygenerowali oskarżeni, a które z punktu widzenia zasad ekonomii nie powinno było w ogóle powstać. Z tego też względu zapatrywanie oskarżonych, że koszty pozyskania kredytów winny zostać uwzględnione bo pozyskanie środków musi pociągać za sobą koszty jest chybione, gdyż zaciąganie kredytów w ogóle nie powinno mieć miejsca. Sąd pierwszej instancji nie przyjął też by oskarżeni w jakimkolwiek zakresie działali z chęci osiągnięcia korzyści majątkowych, czy osobistych oraz wyeliminował z opisu czynu te zachowania, których nie sposób było jednoznacznie powiązać z czasookresem przypisanych oskarżonym przestępstw. To w jakich warunkach gmina funkcjonowała, przy uwzględnieniu, że działanie oskarżonych doprowadzenia do powstania zadłużenia skutkującego utratą płynności finansowej gminy i utratą realnej możliwości spłaty przez gminę jej zobowiązań i realizacji zadań własnych i jej likwidacji, winno w istocie jednak mieć wpływ na wymiar kar orzeczonych względem oskarżonych za poszczególne przypisane im przestępstwa. W konsekwencji na wymiar kary łącznej pozbawienia wolności, jak i na orzeczenie w przedmiocie środków karnych (ich wymiaru).

Nie mniej z powyżej wskazanych względów, nie sposób też podzielić stanowiska skarżących, co do nieprawidłowej oceny prawnej zachowań oskarżonego. Kwestionowanie przypisania oskarżonemu wyczerpania znamion przestępstw tak z art. 296 § 1 i 3 k.k. w zb. z art. 231 § 1 k.k. w zw. z art.11§ 2 k.k. i art. 12§ 1 k.k. jak i znamion przestępstwa 77 pkt 1 ustawy o rachunkowości popełnionych w zbiegu z art. 231§ 1 k.k. w zw. z art.11§ 2 k.k. i art. 12§ 1 k.k. (przy zastosowaniu przez ów Sąd art.. 4 § 1 k.k.) w istocie stanowi polemikę z trafną w tym zakresie oceną prawną dokonaną przez Sad I instancji. Skarżący neguje ją nie wskazując z jakiej to przyczyny uznaje, że ocena Sądu Okręgowego jest nieprawidłowa.

Tymczasem ocena ta jawi się jako prawidłowa, Sąd odwoławczy ją podziela. Brak było podstaw do uznania, że w przedmiotowej sprawie winien też znaleźć zastosowanie art. 30 k.k. na co wskazano powyżej.

Rację należy jedynie przyznać skarżącemu, że kary orzeczone względem oskarżonego przez sąd I instancji jawią się w istocie jako kary rażąco niewspółmiernie surowe i to w stopniu nie dającym się zaakceptować. Kary orzeczone w wymiarach lat 6 i 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności nie uwzględniają w ogóle pozytywnych sylwetek oskarżonych, a co istotne tego, że oskarżeni pełnili swoje funkcje w gminie mającej niekorzystną sytuację od początku jej powstania. Tak jej historycznie niekorzystne uwarunkowania wynikające z faktu, że była gminą, gdzie dominowała działalność rolnicza, uprzednio oparta na funkcjonowaniu PGR- ów, ale i późniejsze restrykcje związane z jej położeniem, jak i zakwalifikowaniem większości gminy jako obszarów chronionych uniemożliwiających rozwój dochodowych inwestycji. Istniały zaś cele społeczne, których realizowano przy wykorzystaniu pozyskanych w sposób nieuprawniony środków i choć nie powinno to mieć miejsca, to ściśle było związane z funkcjonowaniem lokalnej społeczności i realizacją zadań społecznych. Te okoliczności bez wątpienia winny mieć wpływ na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynów przypisanego oskarżonemu, jak i ocenę stopnia zawinienia w odniesieniu do czynu z pkt 1, jak i pośrednio z pkt 2 części dyspozytywnej wyroku. Z tych też względów, jak i uwzględniając argumentację zawartą w tym zakresie w apelacji obrońcy oskarżonego czy stanowisku samego oskarżonego, wskazującego na bierność organów nadzorujących finanse gminy, nawet jeśli nie była ona tak dalece idąca jak na to wskazuje skarżący, skłania do uznania, że kary orzeczone względem oskarżonych, w tym oskarżonego W. M. winny oscylować w dolnych granicach ich ustawowego zagrożenia. Z tego względu Sąd Apelacyjny uznał za konieczne zmniejszenie wymiaru kary za przestępstwo przypisane oskarżonemu w pkt 1 części dyspozytywnej wyroku do 1 roku pozbawienia wolności, za przestępstwo z pkt 2 do wymiaru 6 miesięcy pozbawienia wolności i orzeczenie kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności przy zaakceptowaniu tak ustaleń faktycznych Sądu I instancji, co do sprawstwa i winy oskarżonego, kwalifikacji prawnej przypisanych mu przestępstw uwzględniając zastosowanie art. 4 § 1 k.k.. Wymiar kary łącznej został ukształtowany na zasadzie pełnej absorpcji, jako, że zachodzi ścisły związek tak czasowy, jak i przedmiotowy pomiędzy przypisanymi oskarżonemu czynami. Kara łączna w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności uwzględnia wszystkie cele o jakich mowa w art. 85 a k.k. obowiązującego w czasie popełnienia przestępstw, a więc przede wszystkim względy wychowawcze i łącznie z ze środkiem karnym obniżonym do wymiaru 5 lat, w ocenie Sądu odwoławczego będzie właściwą reakcją prawnokarną. Suma dolegliwości wynikająca ze skazania będzie, w ocenie Sądu odwoławczego, adekwatna, tak do wagi i charakteru przestępstw przypisanych oskarżonemu jak i danych dotyczących jego osoby, które to nakazywały uznanie za zasadne warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres i przy warunkach wskazanych w wyroku. Nie sposób bowiem uznać, że motywacja oskarżonego związana z chęcią realizacji celów społecznych, nawet jeśli oskarżony zignorował swoje obowiązki w zakresie dbania o finanse publiczne i skoncentrował się na realizacji potrzeb społeczności w której funkcjonował, winna pozostawać w ogóle poza uwagą Sądu.. Mając na uwadze, że oskarżony nie był dotychczas karany, prowadził akceptowany społecznie tryb życia, przejawiał zachowania prospołeczne Sąd uznał za zasadne warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej wobec oskarżonego kary łącznej 1 roku pozbawienia wolności na okres lat 2. Wskazany okres próby, jak i nałożony na oskarżonego obowiązek informowania sądu o przebiegu okresu próby w wystarczającym stopniu będą wpływały na postawę skazanego, który nie jest sprawcą zdemoralizowanym by koniecznym było wdrażanie wobec niego innych warunków koniecznych dla wymuszenia na nim subordynacji w okresie próby i wdrożenia go do przestrzegania prawa w przyszłości. Czemu będzie sprzyjać też środek karny, którego wymiar należało też ustalić na poziomie adekwatnym do wagi i charakteru przestępstw przypisanych oskarżonemu.

W ocenie Sądu odwoławczego tak orzeczona kara w połączeniu ze środkiem karnym spełni należycie cele i wdroży oskarżonego do przestrzegania porządku prawnego.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego W. M. nie zasługiwały na uwzględnienie,

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak jest podstaw do uniewinnienia oskarżonego od przypisanych mu przestępstw z przyczyny wskazanej w apelacji, jak i z innych przyczyn na jakie wskazał sam oskarżony. Swoje stanowisko w tym zakresie Sąd odwoławczy zaprezentował w treści pkt 3.1.wskazując z jakich względów brak jest możliwości uznania, że oskarżony działał w usprawiedliwionej bezprawności czynu. Sąd I instancji po prawidłowym zebraniu materiału dowodowego, poddał go prawidłowej ocenie i dokonał niewadliwych ustaleń faktycznych. Również dokonana ocena prawna nie budzi zastrzeżeń. Brak było podstaw do uznania, że w sprawie winna znaleźć zastosowanie treść art. 30 k.k. .

Sad odwoławczy podzielił natomiast zawarty w apelacji zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonych względem oskarżonych kar, uznając, że tak wymiar kar jednostkowych orzeczonych wobec oskarżonego za poszczególne przypisane mu przestępstwa, jak i kary łącznej pozbawienia wolności, jak i wymiar środków karnych, rażą surowością w stopniu nie dającym się zaakceptować. Nie uwzględniają bowiem tak sytuacji gminy i warunków jej funkcjonowania niezależnych od oskarżonych, jak i celów w jakim oskarżeni działał w tym tych wymienionych na k 5486 sprawia, że kara jawi się jako niesprawiedliwa , nie dająca się pogodzić z funkcjami kary. Motywacja oskarżonych, dążących do realizacji celów społecznych, nawet jeśli przyjęty przez nich sposób realizacji owych celów, jako wprost godzący w interes społeczny i prywatny mieszkańców (doprowadził do szkody w wielkich rozmiarach, konieczności, likwidacji gminy, co niewątpliwie było działaniem na jej szkodę i szkodę jej mieszkańców), nakazuje wymiar kar i środków karnych ukształtować w sposób uwzględniający wszystkie okoliczności, a nie jedynie poprzez pryzmat okoliczności niekorzystnych dla oskarżonych. Oskarżeni działali w określonych warunkach i niewątpliwie organy nadzorujące gminę, jak i struktury organizacyjne państwa mogły zareagować wcześniej i zapobiec rozmiarom szkody jaką oskarżeni wyrządzili, nawet jeśli inicjatywa w tym zakresie należała do oskarżonego. To zaś nakazywało zmniejszenie wymiaru orzeczonych względem oskarżonego kar jednostkowych i orzeczenie kary łącznej w sposób uwzględniający i treść art. 85 a k.k. przy uwzględnieniu art. 4 § 1 k.k.

3.2.

Obrońca oskarżonej K. K. (1):

- powołując się na treść art. 437 pkt 3 k.p.k. zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na treść orzeczenia,

1. obrazy przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonej i wskazał, że Sąd naruszając art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. jako, że błędnie niezgodnie z prawdą i w sposób sprzeczny z całokształtem zebranego materiału dowodowego ustalił, że udział oskarżonej w zakresie czynności kontrasygnowania podejmowanych decyzji zarządzania sprawami majątkowymi gminy O. w okresie od 1 września 2008 roku do 25 października 2016 roku spowodował powstanie szkody w majątku gminy na łączną kwotę 13.386,091,03 złotych, w skład której wchodziły koszty obsługi umowy zawartych z instytucjami pozabankowymi wynoszące 11. 006,264 zł, koszty wynikłe z dwóch umów sprzedaży środków trwałych wynoszące 1.333.727,03 (netto)oraz odsetki od wartości części dotacji podlegającej zwrotowi w kwocie 1.042.100 zł oraz, że swoim działaniem oskarżona jako skarbnik Gminy O. wyczerpała znamiona przestępstwa określonego w art. 296 § 3 k.k. w zw. z art. 296 § 1 kodeksu karnego,

2. błędne przyjęcie przez sąd, że oskarżona wypełniła znamiona drugiego z przypisanych jej przestępstw w sytuacji gdy dokumenty te prowadzą zgodnie z wiedzą i nigdy organy nadzorcze nie zarzuciły jej w tym zakresie nieprawidłowości, jak też naruszenia dyscypliny finansów publicznych i była pozytywnie oceniana,

3. Dokonanie sprzecznej z przepisami prawa oceny z naruszeniem zasady domniemania niewinności i nietrafnego przydania waloru wiarygodności opinii biegłych nie posiadających przymiotu biegłych sądowych, podmiotu prywatnego w ramach którego opiniowała biegła rewident, osoby nie mającej stosownej wiedzy i kompetencji w zakresie wydania opinii, którą to winien sporządzić biegły z zakresu finansów publicznych- samorządowych , gdyż meritum sprawy dotyczy nie tylko kwestii rachunkowych, ale świadomości i wiedzy o działaniu zgodnym z prawidłowym gospodarowaniem i zarządzaniem finansami publicznymi

4.Obrazę art. 201 k.p.k. i nie dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu finansów samorządowych czy obrotu gospodarczego pomimo składanych w tym zakresie wniosków co spowodowało dokonanie błędnych ustaleń faktycznych,

5.Obrazy art. 193, 194,198 i 200 k.p.k. jako oparcie ustaleń faktycznych o dowód nieprzydatny dla wydania wyroku, a co istotne opinia ta została sporządzona przez osobę, która nie została powołana do jej wydania w treści postanowienia Sądu,

6.Nie uwzględnienia przez Sąd roli oskarżonego w gminie i okoliczności związanych z dokonywaniem kontrasygnaty w sytuacji gdy tak orzeczenie Prokuratury Okręgowej w Koszalinie z dnia 28 czerwca 2010 roku jak i uchwała nr (...)Regionalnej Izby Obrachunkowej w S. potwierdzają legalność jej działań wskazując na posiadanie przez gminę prawa do zbywania swoich długów na podstawie art. 519 k.c. jak też nie uwzględnienie przez Sąd przeznaczenia środków jakie były pozyskiwane na realizację zadań gminy i mają swoje odzwierciedlenie w majątku gminy,

7.Nie uwzględnienie przy wyrokowaniu charakteru gminy i braku możliwości pozyskiwania funduszy na realizację zadań gminy z innych źródeł, a konieczności realizowania podstawowych potrzeb jej mieszkańców, jak też nie uwzględnienia faktu, że sytuacja gminy uległaby poprawie z uwagi na planowane powstanie farm wiatrakowych gdyby nie zmiana przepisów ustawowych.

8.Rażącej niewspółmierności kary pozbawienia wolności z uwagi na nieuwzględnienia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia czynów oraz jest karą, która nie zrealizuje celów kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma uczynić w stosunku do osób skazanych, nadto nie uwzględnia osobowości sprawcy

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnosząc się do zarzutów zawartych w apelacji obrońcy oskarżonej K. K. (1) należy stwierdzić, że i one są bezpodstawne w zakresie w jakim skarżący kwestionuje sprawstwo i winę oskarżonej. W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że Sąd I instancji w sposób prawidłowy nie tylko zebrał materiał dowodowy, ale też wbrew stanowisku skarżącego, materiał ten poddał prawidłowej ocenie, w żadnej mierze nie naruszając treści art. 7 i art. 410 k.p.k. Poczyniona ocena dowodów jest wszechstronna, a Sąd uwzględnił wszystkie wynikające z tych dowodów okoliczności i dokonał tej oceny zgodnie z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego, zasadnie dochodząc do wniosków o wyczerpaniu przez oskarżoną znamion przypisanych jej przestępstw. Poczynioną przez Sąd Okręgowy ocenę prawną, Sąd odwoławczy w pełni podziela.

W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał z jakich przyczyn uznał określone dowody za wiarygodne i z jakich względów uczynił je podstawą ustaleń faktycznych. W konsekwencji ustalenia faktyczne Sądu jawią się jako trafne w zakresie tak charakteru podejmowanych czynności sprawczych, faktu dokonywania kontrasygnaty, jak i jej znaczenia faktycznego i prawnego. Trafnie uznał Sąd I instancji, że właśnie poprzez takie zachowanie oskarżoaj zrealizowała znamiona przestępstwa przypisanego jej w pkt 5 części dyspozytywnej wyroku. Sąd dokonał prawidłowej subsumpcji prawnej zachowania oskarżonej i skutków owego zachowania i zasadnie przypisał jej wypełnienie znamion przestępstwa z art. 296 § 3 k.k. w zb. z art. 231 § 1 k.k. popełnionego czynem ciągłym, jak i przestępstwa z art. 77 ustawy o rachunkowości w zb. z art. 231 § 1 k.k. w zakresie odnoszącym się do drugiego z przypisanych oskarżonej przestępstw. Sąd nie pominął tego jaką funkcję w gminie pełniła oskarżona i wskazał z jakiej przyczyny jej zachowanie uznane zostało za wyczerpujące znamiona poszczególnych przypisanych jej przestępstw. Dostrzegając przy tym, że działania oskarżonej pełniącej w gminie funkcję skarbnika gminy O. dawało jej określone uprawnienia, jak i nakładało określone obowiązki i przywołując stosowne regulacje prawne o tym świadczące. Sąd I instancji wykazał z jakich przyczyn podjęte przez nią zachowania należało uznać za podjęte w celi realizacji wspólnego celu i zasadnie uznał, że oskarżona pozostaje współsprawcą przestępstw jej przypisanych, oceniając to poprzez pryzmat jej roli w gminie, kompetencji, jak i skutków jakie w związku z jej działaniem powstały.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów ukierunkowanych na podważenie prawidłowości w zakresie gromadzenia materiału dowodowego należy wskazać, że myli się obrońca oskarżonej, że wydana w przedmiotowej sprawie opinia została sporządzona przez osobę niekompetentną, nie mającą kwalifikacji i należytej wiedzy specjalistycznej, a przy tym by osoba ta nie była uprawniona do wydania opinii w niniejszej sprawie i by z tego względu Sąd I instancji był obligowany do powołania nowego biegłego.

Co prawda rację ma skarżący, że opinia w przedmiotowej sprawie, sporządzona przez H. T., na etapie postępowania przygotowawczego była dotknięta wadą. Sporządzenie opinii zostało powierzone innym osobom, a mianowicie J. K. i J. N., jako biegłym rewidentom prowadzącym działalność w ramach spółki cywilnej (...). Żaden z organów prowadzących postępowanie przygotowawcze nie zareagował na to, że prowadzący ową spółkę wspólnicy powierzyli badanie sprawy i wydanie przedmiotowych opinii H. T.. Sąd Okręgowy nie odebrał od H. T. przyrzeczenia zgodnie z treścią art. 197 § 1 k.p.k., ale pouczył ją o konsekwencjach prawnych wydania opinii fałszywej. Nie mniej, jak wynika z protokołu rozprawy z dnia 7 lutego 2019 roku przesłuchał wymienioną jako biegłą do sprawy, po ujawnieniu sporządzonych przez nią opinii k 4283. Postanowieniem z dnia 19 października 2019 roku dopuścił zaś dowód z uzupełniającej opinii wskazując H. T. z imienia i nazwiska (k 4483). Takim postąpieniem konwalidował uprzednie nieprawidłowości w tym zakresie.

Wprawdzie postanowienie to (podobnie jak i postanowienie z dnia 14 lipca 2020 roku k 4554 i kolejne) oparto o art. 201 k.p.k. lecz niewątpliwie na skutek tej czynności H. T. została powołana do sprawy w charakterze biegłego ad hoc. Tym samym nie sposób uznać, by nieprawidłowości na jakie wskazuje skarżący miały wpływ prawidłowość gromadzenia dowodów, a w konsekwencji na treść wydanego w przedmiotowej sprawie wyroku. Biegła uczestnicząc w rozprawach poprzedzających wydanie przedmiotowego postanowienia, a na mocy wskazanego postanowienia Sądu Okręgowego, obligowana była też do odniesienia się do całokształtu sporządzonych przez siebie opinii poprzez pryzmat materiałów, których analizy uprzednio dokonywała, jak i zebranych dodatkowo w toku postępowania sądowego. Wydając opinię uwzględniała istotne z punktu widzenia odpowiedzialności oskarżonych okoliczności.

Co istotne ocena wartości merytorycznej owej opinii wskazuje, że wymieniona nie tylko z racji swoich doświadczeń zawodowych, ale i wiedzy merytorycznej, w tym uprawnień zawodowych - biegłego rewidenta, miała kompetencje do jej sporządzenia. Opinie wydane w przedmiotowej sprawie tak główna, jak i opinie uzupełniające, jawią się jako pełne, jasne i nie wymagające uzupełnienia. Brak jest podstaw do ich zdyskwalifikowania z przyczyn wskazanych przez skarżącego. Dla pełnienia funkcji biegłego z danej dziedziny nie jest wymaganym by dana osoba była uprzednio zatrudniona w strukturach samorządu o kompetencjach, jaki jest przedmiotem opiniowania.

Skarżący zresztą poza odwołaniem się do kwestii formalnych, nie wskazał przyczyn z powodu których treść opinii mogłaby merytorycznie zostać uznana za nieprawidłową i wymagającą, bądź to powołania innych biegłych, bądź też by wystąpiła potrzeba jej kolejnego uzupełnienia. Z tego też względu zarzuty obrazy tak art. 193,194, 198 czy 200 k.p.k. należy uznać za bezpodstawne, w kontekście wydanego ostatecznie przez Sąd postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii H. T., treści art. 195 k.p.k., a co istotne w kontekście braku wykazania wpływu uchybień formalnych, tak na treść opinii, ale i treść wyroku. Oczekiwanie, że biegły wypowie się też w kwestiach „świadomości i zgodności z zasadami prawidłowego gospodarowania i zarządzania finansami publicznymi” zachowań oskarżonych w istocie wskazuje, że w ocenie obrońcy to biegły, a nie Sąd właściwy dla rozpoznania sprawy ma czynić ustalenia faktyczne, jest nieuprawnione. Zawarte w pkt 3.1 treści odnoszące się do tego zagadnienia, odnoszą się i do zarzutów zawartych w apelacji obrońcy oskarżonej K. K. (1).

Stosownie zaś do treści art. 438 pkt 2 k.p.k. obraza przepisów prawa procesowego może prowadzić do uchylenia, czy zmiany wyroku o ile miała wpływ na treść wyroku.

W przedmiotowej sprawie taka sytuacja nie nastąpiła i co istotne trafnie uznał Sąd I instancji, że opinia wydana dla potrzeb niniejszego postępowania (wielokrotnie uzupełniana) jest dowodem pełnym i jasnym, a przy tym wiarygodnym i przydatnym dla czynienia ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wskazał z jakich przyczyn dowód ten uznaje za wiarygodny i przydatny dla czynienia ustaleń faktycznych, powołując się też na jego spójność z wynikami poszczególnych kontroli jakie miały miejsce w gminie w okresie zarzutu tak zawartymi w dokumentacji RIO jak i NIK-u. Sąd odwoławczy ową argumentację w pełni podziela jako, że jest ona przekonywująca i znajduje wsparcie w treści relacji osób, które z racji ich obowiązków zawodowych miały bezpośredni kontakt z oskarżonymi jak i na bieżąco dokonywały kontroli dokumentacji gminy.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów dotyczących obrazy prawa procesowego należy stwierdzić, że i one są bezzasadne. Sąd I instancji oceniając zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy w sposób oczywisty dostrzegł rolę jaką pełniła oskarżona w gminie i wskazał z jakich powodów posiadała ona określone kompetencje, jak też jaki był zakres jej obowiązków wynikających z przepisów prawa w zakresie zajmowania się sprawami majątkowymi gminy i prawidłowości w zakresie gospodarowania środkami budżetowymi i związanymi z tym uprawnieniami dotyczącymi polityki rachunkowości w sektorze finansów publicznych. Sąd dostrzegł prawidłowo fakt, że oskarżona poprzez niedopełnienie obowiązków i nadużywając swoich uprawnień dokonując kontrasygnaty wskazanych w treści przypisanego jej czynu umów, aneksów umów, szczegółowo wymienionych w pkt 5 przypisanego jej przestępstwa, swoim zachowaniem wyczerpała znamiona przestępstwa z art. 296 § 1 k.k. i art. 231 § 1 k.k. popełnionego w warunkach art. 11 § 1 k.k. i arty.12 § 1 k.k... Okoliczność, że oskarżona dokonywała jedynie kontrasygnaty wskazanych dokumentów, nie podważa ani zasadności uznania przez Sąd, że działała ona wspólnie i w porozumieniu z W. M., ani tego że spowodowała ona wspólnie i w porozumieniu z wójtem wielką szkodę w mieniu gminy i to we wskazanej przez Sąd Okręgowy wysokości. Trafnie też wskazał na czym polegało naruszenie ustawy o rachunkowości i obowiązków jakie na oskarżonej w tym zakresie ciążyły.

Nie można uznać, że z powodu formalnego podporządkowania oskarżonej wójtowi gminy jej rola w przestępstwie była podrzędna, a oskarżona musiała dokonać kontrasygnaty. Oskarżona jak wynika z treści materiału dowodowego nigdy nie działała na skutek wydania jej polecenia służbowego poprzedzonego odmową udzielenia kontrasygnaty, nie powiadamiała odpowiedniej rady, czy Regionalnej Izby Obrachunkowej o udzieleniu kontrasygnaty na polecenie. Nie skorzystała z regulacji ustawowych w tym zakresie. swoich uprawnień. Co więcej zgromadzony materiał dowodowy wskazuje, że oskarżona aktywnie uczestniczyła w ustalaniu podmiotów skłonnych udzielić kolejnych pożyczek, jak i zawrzeć z gminą inne zakwestionowane w toku tego postępowania umowy o czym świadczą chociażby treści wynikające z relacji świadków - pracowników firm udzielających pożyczek, jak i zgromadzone w sprawie dokumenty. Wiarygodności owych dowodów skarżący nie negowali.

Z tej też racji myli się obrońca oskarżonej, że Sąd I instancji dokonał nieprawidłowych ustaleń faktycznych i by oskarżona swoim zachowaniem nie wyczerpała znamion przestępstwa z art. 296 § 3 k.k. w zw. z art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 11 p 2 k.k. w zw. z art. 12§ 1 k.k..

Brak też jest podstaw do uznania by zgromadzony materiał dowodowy nie pozwalał na uznanie, że oskarżona jako skarbnik gminy dopełniła swoich obowiązków w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych. Ich prowadzenie obwarowane jest koniecznością przestrzegania zapisów ustawy o rachunkowości. Tymczasem sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych nie był rzetelny. Już niewykazywanie w sprawozdaniach (...) oraz (...) za lata 2011 do 2015 zadłużeń wynikających z umów o refinansowanie długu i pożyczek zawartych z instytucjami pozabankowymi wprowadzające odbiorców sprawozdań w błąd co do rzeczywistego obrazu finansowego Gminy i jej faktycznego zadłużenia, podobnie, jak i nierzetelne prowadzenie ksiąg wbrew, tak przepisom ustawy o rachunkowości, jak i wbrew polityce rachunkowości Gminy O. - nie zamykanie ksiąg w terminie 15 dni po zatwierdzeniu przez Radę Gminy sprawozdań z wykonania budżetu , jak i pozostałe wskazane w opisie czynu nieprawidłowości niewątpliwie dawały podstawę do przypisania oskarżonej wypełnienia znamion tak przestępstwa z art. 77 pkt 1 ustawy o rachunkowości w zb. z art. 231§ 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12§ 1 k.k..

Sad I instancji dokonując ustaleń faktycznych w tym zakresie zasadnie oparł się o treść opinii biegłej, ale i zgromadzone w toku postępowania dokumenty, przywołane szczegółowo w treści uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia na kartach 5355-5406.

Szczegółowo poddając owe dokumenty analizie i wskazując z jakich przyczyn w oparciu o ich treść dokonał określonych ustaleń faktycznych co do czynu wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 77 pkt 1 w ustawy o rachunkowości jak i art. 231 1 k.k..

Zawieranie umów z instytucjami pozabankowymi powodowało stały, niekontrolowany wzrost zadłużenie gminy. Zobowiązania te wbrew twierdzeniom oskarżonych w żadnej mierze nie można było uznać za zobowiązania krótkoterminowe i tak te czynności jak i pozostałe doprowadziły do powstania szkody w wielkich rozmiarach.

Również wysokość szkody została ukształtowana w sposób prawidłowy, a Sąd ograniczając jej wymiar do w kwoty 13.386.091,03 złotych obejmującą koszty obsługi umów, zbycie urządzeń i sieci wodnokanalizacyjnych i koszty zwrotu części dotacji, a nie obejmując kwotę całego zadłużenia gminy, w istocie uwzględnił fakt, że kwoty pozyskane z instytucji finansowych zostały przeznaczone na potrzeby gminy, tak jej bieżącą działalność, jak i po części na inwestycje, które prowadzono w okresie zarzutu. Choć nie zmienia to faktu, że pozyskiwanie owych kwot nie było w ogóle uprawnione, a majątek gminy nie powinien powstać przy wykorzystaniu owych środków, które wszak niezależnie od uznania, że nie wchodzą one do wysokości szkody jaką wyrządzili oskarżeni, pozostawały jej zobowiązaniem (a obecnie zobowiązaniem Skarbu Państwa).

Sąd pierwszej instancji dostrzegając, że pozyskane środki zostały wydane na cele gminy, uznał, że szkodę jaką wyrządzili oskarżeni należy postrzegać poprzez pryzmat bezzasadności sięgania po owe środki wskutek zawierania wskazanych w opisie czynu umów, jak i w zakresie zbycia urządzeń i sieci wodnokanalizacyjnych i koszty zwrotu części dotacji. Skarżący powołując się na zawierane z instytucjami finansowymi umowy były zawierane w celu realizacji i wypełniania określonych zadań publicznych i w celu nie zwiększania kosztów istniejącego już zadłużenia, czy dla odroczenia terminów spłat by zapobiec postępowaniom egzekucyjnym zupełnie nie dostrzega, że wszystkie te zabiegi ciągle zwiększały zadłużenie i doprowadziły jeszcze dalej idących konsekwencji nie tyko dla gminy (jej niewypłacalności i postawienia w stan likwidacji), ale dla Skarbu Państwa. Nie dostrzega też co istotne, że to działania oskarżonych doprowadziły do istnienia zagrożenia egzekucjami i wynikającymi z nich skutkami. Szkodą w rozumieniu art. 296 § 1 k.k. jest takie następstwo działania osób zobowiązanych do zajmowania się sprawami majątkowymi stanowiące nadużycie uprawnień i niedopełnienie obowiązków, które skutkuje uszczupleniem jej majątku a w przypadku oskarżonych niewątpliwie to uszczuplenie polega na wykreowaniu zobowiązań, które wykraczały poza możliwości ich spłaty przez gminę. Oskarżeni zaś doprowadzając do skutku im przypisanego nie tylko przekroczyli swoje uprawnienia (nadużywając ich) ale też nie dopełnili obowiązków.

Odnosząc się do zarzutu obrazy prawa materialnego mającego mieć swoje źródło w nie uwzględnieniu treści art. 30 k.k.. należy, że już z przyczyn wskazanych w pkt 3.1 zarzut ten należało uznać za bezpodstawny. Nie ma racji skarżący jakoby Sąd I instancji dokonał niewłaściwej oceny prawnej czynów przypisanych oskarżonej. Dokonana przez Sąd Okręgowy ocena prawna jest prawidłowa, a z przyczyn wskazanych już szczegółowo w pkt 3.1. Brak było podstaw do uznania, że treść postanowienia prokuratora z dnia 28 czerwca 2010 roku wskazuje, że oskarżona pozostawała w błędzie co do bezprawności przestępstw. Treść wskazanego postanowienia nawiązywała do działań podejmowanych w celach restrukturyzacji i wyprowadzenia gminy z kryzysu w okresie do sierpnia 2008 roku , tymczasem działania oskarżonych podejmowane, tak przed wydaniem decyzji w sprawie V Ds. 27/09 Prokuratury Okręgowej w Koszalinie, jak i po nim nie mogły już doprowadzić do poprawy sytuacji finansowej gminy, a jedynie ją pogarszały systematycznie i to w sposób znaczący. Oskarżeni przedmiotowe postanowienie traktują instrumentalnie, nie dostrzegając oczywistego faktu, że ich działania były też poddawane kontrolom tak RIO w S., czy NIKU i te organy jednoznacznie wskazywały na naruszanie przez oskarżonych norm prawa regulującego gospodarkę finansową gminy, jak i zawartych w ustawach o samorządzie czy ustawy o rachunkowości. Na te dokumenty i zawarte w nich treści już się skarżący nie powołuje. Sąd Apelacyjny w pkt 3.1 wskazał z jakich przyczyn brak było podstaw do zastosowania względem oskarżonego W. M. art. 30 k.k. i stanowisko powyższe odnosi się w całości do oskarżonej K. K. (1).

Tak więc ani treść wskazanego powyżej postanowienia, ani też treść uchwały Regionalnej Izby Obrachunkowej z 1 grudnia 2004 roku nie stanowi o możliwości uznania, że oskarżona kontrasygnując umowy wymienione szczegółowo w pkt 5 wyroku, działała w przeświadczeniu o zgodności z prawem, znając wszak rzeczywisty stan finansów gminy, jej potrzeb i możliwości regulowania zobowiązań, a w zasadzie braku takiej możliwości. Stąd ani jej funkcja, ani zapisy ustawy i uchwały gminy nie dawały podstawy do niczym nieuzasadnionej akceptacji umów, które stale pogarszały sytuację finansową gminy. O tym, że oskarżona była świadoma owych nieprawidłowości świadczy też sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych i zapisów dokumentujących stan finansów gminy. W zasadniczym zakresie nie sposób bowiem uznać by sposób prowadzenia owych dokumentów był li tylko wynikiem braku czasu, czy braku kompetencji osób zatrudnionych w gminie, czy nieustannych kontroli i związanym z nimi braku dostępu do ewidencji. Nie podjęcie przez organy kontroli możliwych działań, nie daje podstaw do uznania, że nie doszło do realizacji znamion przestępstwa. Powyższe, podobnie jak brak woli do podjęcia działań zmierzających do likwidacji gminy i inicjatywy w tym zakresie innych organów, czy wreszcie nie postawienie oskarżonej zarzutów przez organy nadzorujące, nie podważa prawidłowości uznania, że oskarżeni dopuścili się przypisanych im przestępstw, jako, że to na oskarżonych ciążyły określone obowiązki i uprawnienia w tym zakresie. Treść dokumentów jakie zostały poddane analizie przez biegłą jednoznacznie wskazuje nie tylko wskazuje na wysokość szkody ale i jednoznacznie wskazuje, że oskarżona nie prowadziła ksiąg rachunkowych w sposób do jakiego obligowały ją przepisy prawa, a to w konsekwencji prowadziło do tego, że obraz finansowy gminy w sprawozdaniach nie wykazywał faktycznego jej zadłużenia w tym w szczególności zadłużenia wynikającego z umów o refinansowanie długu i pożyczek zawartych z instytucjami pozabankowymi i nie sposób uznać, że takie działania były uprawnione, bo nie temu służą tak przepisy zawarte w ustawie o rachunkowości jak i nie zakłamywaniu stanu finansów gminy miała służyć polityka rachunkowości. Wskazywanie przez oskarżonych, że niczego nie ukrywali i pracownicy instytucji kontrolnych mieli wiedzę o zaciąganiu przez gminę zobowiązań w parabankach nie wpływa na trafność uznania, że oskarżona wyczerpała też znamiona przypisanego jej w pkt 6 przestępstwa.

Niewątpliwie Sąd Okręgowy winien był okoliczności dotyczące uwarunkowań historycznych związanych z powstaniem gminy, jak i jej charakteru oraz motywacji oskarżonych związanych z chęcią realizacji zadań społecznych uwzględnić przy wymiarze kary, czego nie uczynił. Zmniejszając wielkość szkody i uznając, że działanie oskarżonych nie było podjęte w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, winien był poprzez ten pryzmat i motywację oskarżonych ocenić stopień społecznej szkodliwości czynów im przypisanych, jak i stopień winy. W tym zakresie pozostają aktualne treści zawarte w pkt 3.1.

Odnosząc się do zarzutu rażącej niewspółmierności kary należy stwierdzić, że ten zarzut jest w znacznej części zasadny.

Abstrahując od motywacji oskarżonych, ukierunkowanej zasadniczo na utrzymywanie działalności gminy, która to motywacja, choć należy ją ocenić krytycznie, to jednak prowadziła do zaspokajania celów społecznych, Sąd Okręgowy w istocie kary orzeczone względem oskarżonych tak jednostkowe i związane z nimi środki karne, a w konsekwencji i karę łączną pozbawienia wolności ukształtował na poziomie nie dającym się zaakceptować, czyniąc ja karą rażąco niewspółmiernie surową. Brak przesłanek do uznania, że mogło to wpłynąć na ustalenia w przedmiocie sprawstwa i winy, które skarżący kwestionuje, lecz niewątpliwie winno wpłynąć na wymiar kary i środków karnych jakie należało orzec względem oskarżonej (jak i oskarżonego). Działanie oskarżonych doprowadziło wprawdzie do powstania zadłużenia skutkującego utratą płynności finansowej gminy i utratą realnej możliwości spłaty przez gminę jej zobowiązań i w konsekwencji do utraty możliwości realizacji zadań własnych, powodując szkodę w wielkich rozmiarach, nie mniej miały na to też wpływ różnorakie czynniki, w tym i te na jakie wskazywali tak oskarżeni w toku całego postepowania. Z kolei relacje świadków wskazują, że nie było woli by gminę znajdującą się od początku jej istnienia w niekorzystnej sytuacji ekonomicznej likwidować, co niewątpliwie wpłynęło na zachowania oskarżonych. Bez wątpienia inicjatywa władz gminy w tym zakresie mogła to zmienić, nie mniej oskarżeni choć umyślnie naruszali normy prawne, to dążyli do dalszej kontynuacji działalności gminy.

Wszelkie oczekiwania oskarżonych, co do możliwości rozwoju gminy okazywały się bezpodstawne i niewątpliwie przedwcześnie z faktu istnienia hipotetycznie możliwości rozwoju gminy wyciągali wnioski dla tej gminy korzystne, ale co gorsza zaciągali już na poczet tych nierealnych założeń zobowiązania, których realizacja była niemożliwa. Skarżący powołując się na owe okoliczności nie dostrzega, że takie zachowania wskazują na umyślność ich działań bo oskarżeni winni dostosować swoje decyzje do realnych możliwości istniejących w danych warunkach i czasie, a nie zdarzeń mogących wystąpić w przyszłości na które nie mieli wpływu (np. na regulacje prawne dot. możliwości powstania farm wiatrowych, itp.). Specyfika gminy, jej umiejscowienie, to, że teren gminy obejmował D.Park Krajobrazowy czy to, że jej powierzchnia została objęta obszarem chronionym Natura 2000 były okolicznościami o których oskarżeni wiedzieli przed podjęciem decyzji -zawarciem umów, mających destrukcyjny wpływ na sytuację finansową gminy. Nie mniej powyższe, choć nie dawało podstaw do uniewinnienia oskarżonych, to winno było zostać uwzględnione przy wymiarze kary, jako zmniejszające tak stopień społecznej szkodliwości czynów jak i stopień winy, które nie mogą by postrzegane jedynie poprzez pryzmat wielkości wyrządzonej szkody.

Reasumując, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uznania, że wskazane przez skarżącego okoliczności czyniły by zasadnym uniewinnienie oskarżonej od popełnienia przypisanych jej przestępstw. Nie mniej Sąd odwoławczy podzielił stanowisko skarżącego, że uwzględnienie wszystkich okoliczności mających wpływ tak na ocenę stopnia społecznej szkodliwości przypisanych jej przestępstw, jak i stopnia winy i uznanie, że pomimo wyrządzenia szkody w wielkich rozmiarach nie można uznać za adekwatne do stopnia społecznej szkodliwości tych przestępstw i stopnia winy orzeczonych względem oskarżonej kar. Kary w rozmiarze ukształtowanym przez Sąd Okręgowy są karami rażąco niewspółmiernie surowymi i to w stopniu nie dającym się zaakceptować. Zasady związane z wymiarem kary – analizowane w kontekście okoliczności sprawy- zostały naruszone w stopniu jaskrawym, obiektywnie niezrozumiałym, zupełnie nie dających się pogodzić z zasadniczymi funkcjami kary. Uwzględnienie wskazanych powyżej okoliczności dotyczących uwarunkowań w jakich funkcjonowała gmina O. i ich wpływu na zachowania podjęte przez oskarżoną nakazywały sięgnięcie po kary w dolnym ustawowym zagrożeniu w odniesieniu do czynu przypisanego oskarżonej w pkt 5 części dyspozytywnej wyroku i w wymiarze 6 miesięcy za przestępstwo przypisane w pkt 6. Wymierzenie kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku i ukształtowanie okresu próby na poziomie 2 lat, jak też uznanie, że 5 letni okres stosowania środka karnego będą czyniły karę adekwatną. Sąd przy ustaleniu, że kara pozbawienia wolności winna być karą, której wykonanie należało warunkowo zawiesić uwzględnił podnoszoną przez obrońcę dotychczasową niekaralność oskarżonej, jak i prowadzenie nienagannego trybu życia.

Tak orzeczona kara będzie adekwatna do wagi i charakteru przestępstw, jak i osoby sprawcy i niewątpliwie poza wskazanie, że oskarżona winna raz na pół roku informować o przebiegu próby, nie ma podstaw do nakładania na nią innych obowiązków, bo te wskazane powyżej cele kary zwłaszcza te wychowawcze niewątpliwie spełnią. Zwłaszcza, że priorytetowym celem kary jest cel wychowawczy, a cele społecznego oddziaływania też zostaną osiągnięte poprzez wskazanie, że sprawca nie pozostaje bezkarny lecz kara uwzlędnia wszystkie okoliczności.

Wniosek

1.  zmianę wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej ewentualnie zmniejszenie wymiaru kary bądź uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn wskazanych w pkt 3.2 (ale i po części w pkt 3.1), brak było podstaw do uniewinnienia oskarżonej od przypisanych jej przestępstw. Sąd nie znalazł też podstaw do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Dostrzegając zasadność zarzutu rażącej niewspółmierności kary orzeczonej względem oskarżonej, tak w odniesieniu do kar jednostkowych, jak i kary łącznej pozbawienia wolności, Sąd odwoławczy obniżył ich wymiary, podobnie jak i wymiar środka karnego.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymano w mocy, tak co do sprawstwa i winy, jak i opisu czynów i orzeczenia środków karnych co do ich orzeczenia w odniesieniu do obojga oskarżonych, jak i zaliczenia na poczet środków karnych okresów stosowania środków zapobiegawczych obciążenia kosztami sądowymi.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Obniżono wymiary kar jednostkowych za przypisane oskarżonym przestępstwa za czyny przypisane w pkt 1 i 5 do kar po 1 roku pozbawienia wolności w odniesieniu do każdego z oskarżonych, do wymiaru po 6 miesięcy pozbawienia wolności za przypisane im przestępstwa z pkt 2 i 6 i wymierzono na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 4 § 1 k.k. kary łączne pozbawienia wolności w wymiarze po jednym roku, które to kary w oparciu o art. 69 § 1 k.k. i art. 70 §1 k.k. , art. 72 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 4 § 1 k.k. warunkowo zawieszono na okres próby lat 2 zobowiązując oskarżonych do informowania sądu o przebiegu okresów próby co 6 miesięcy, zakazy zajmowania stanowisk w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego związanych z prowadzeniem spraw majątkowych tych jednostek ustalając na okresy 5 lat.

Zwięźle o powodach zmiany

Z przyczyn wskazanych w pkt 3.1 i 3.2.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt III

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt III

Sąd zasadził od oskarżonych koszty sądowe związane z postępowaniem odwoławczym w oparciu o art. 636 § 1 k.p.k. i wymierzył stosowne opłaty.

7.  PODPIS

SSA Dorota Mazurek SSA Maciej Żelazowski SSA Małgorzata Jankowska

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego W. M.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonej K. K. (1)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana