Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 57/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 19 grudnia 2022 roku w sprawie III Ko 602/21

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Pełnomocnik Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Elblągu, zaskarżył wyrok w części - co do pkt I tiret pierwszy (w zakresie kwoty 11.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami) i zarzucił mu:

- obrazę przepisów prawa materialnego polegającą na niewłaściwym zastosowaniu art. 552 § 4 kpk w zw. z art. 445 § 1 i 2 kc, tj. zasądzenie zadośćuczynienia w kwocie nieodpowiedniej, a zawyżonej, prowadzącej do wzbogacenia wnioskodawcy.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja pełnomocnika Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w Elblągu jest niezasadna.

Nie ma racji skarżący twierdząc, iż Sąd pierwszej instancji zasądził na rzecz wnioskodawcy za wysokie zadośćuczynienie prowadzące do wzbogacenia poszkodowanego. Okoliczności przywołane przez Sąd Okręgowy, a jest ich wiele, wskazują, iż krzywda, jaka spotkała K. H., a będąca następstwem niesłusznego pozbawienia wolności, nie była minimalna. Sąd Okręgowy te niekorzystne skutki trafnie dostrzegł i ocenił (wartościował) oraz przekonująco je opisał w uzasadnieniu wyroku. Podkreślić należy, iż, wprawdzie negatywne następstwa bezpodstawnego tymczasowego aresztowania nie spowodowały daleko idących skutków na zdrowiu czy w życiu osobistym i rodzinnym wnioskodawcy, niemiej jednak było ich wiele, a to przecież potęgowało ich odziaływanie na zdrowie psychiczne i fizyczne uprawnionego.

W judykaturze, a i w piśmiennictwie podkreśla się, a co dostrzega też skarżący, iż zadośćuczynienie nie może być symboliczne, a powinno być odpowiednie i ma rekompensować doznana krzywdę. Zadośćuczynienie nie może mieć charakteru symbolicznego, ale powinno uwzględniać "indywidualne cechy człowieka, którego niesłusznie wolności (…) pozbawiono" (tak wyr. SA w Katowicach z 24.4.2007 r., II AKa 61/07, KZS 2007, Nr 7–8, poz. 129). Przyjąć należy, że "nawet krótkotrwałe bezprawne pozbawienie wolności człowieka wyrządza mu znaczną krzywdę. To, że z oczywistych względów różnorodne dolegliwości związane z pozbawieniem człowieka wolności zazwyczaj rosną wraz z wydłużaniem się jego czasu (ze względu na skutki osobiste, rodzinne, społeczne), nie może przesłaniać okoliczności, że – zwłaszcza w przypadku osób, które spotykają się z taką sytuacją po raz pierwszy – największy stres i naturalny lęk, czasem szok wywołują pierwsze godziny i dni więziennej izolacji, co winno znaleźć stosowne odzwierciedlenie w wysokości zasądzonego zadośćuczynienia" (wyr. SA w Katowicach z 16.11.2006 r., II AKa 359/06, KZS 2007, Nr 5, poz. 92). I tak jest w przypadku sumy zasądzonej na rzecz wnioskodawcy. Oczywistym jest, iż przyznane zadośćuczynienie w kwocie 11 000 zł nie jest symboliczne, ale zarazem nie jest wygórowane.

Skarżący przywołując 3 prejudykaty stara się przekonać Sąd odwoławczy, iż zasądzona suma doprowadzi do bezpodstawnego wzbogacenia się, ponieważ jest wielokrotnie wyższa od zarobków osiąganych przez poszkodowanego. Ale przecież niewątpliwym jest, iż przyznane zadośćuczynienie powinno stanowić dla uprawnionego wartość ekonomicznie odczuwalną, z drugiej zaś powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej. Zasada umiarkowanego (a przy tym, jak się należy domyślać, wyważonego i sprawiedliwego) rozmiaru zadośćuczynienia (…) łączy się z wysokością stopy życiowej społeczeństwa, gdyż zarówno ocena, czy jest ono realne, czy nie nadmierne, pozostawać musi w związku z poziomem życia" (wyr. SA w Katowicach z 7.2.2008 r., II AKa 22/08, KZS 2008, Nr 7–8, poz. 105 i wyr. SA w Szczecinie z 30.06.2022 r. II AKa 70/22 Legalis). W orzecznictwie wskazuje się, że "do elementów, które należy uwzględnić przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, należy także przeciętna stopa życiowa społeczeństwa. Odwołanie się do owej przeciętnej stopy życiowej pozwala bowiem w pewien sposób obiektywizować przyznane zadośćuczynienie za krzywdy, które z natury rzeczy u poszczególnych pokrzywdzonych ma subiektywny wymiar. "Kwotę zadośćuczynienia należy oznaczać z umiarem, stosownie do realiów społecznych, jak zamożność mieszkańców, wartość pieniądza itp., by nie pozostało poczucie krzywdy niesłusznie tymczasowo aresztowanego, ale by orzeczenie nie było sposobem uzyskania nadmiernych korzyści finansowych" (wyr. SA w Katowicach z 3.11.2017 r., II AKa 342/17, Legalis).

Zadośćuczynienie krzywdzie polega na przyznaniu odpowiedniej sumy pieniężnej. Powinna ona mieć "charakter kompensacyjny, a więc musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, niebędącą jednak wartością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy" (por. m.in. post. SN z 12.8.2008 r., V KK 45/08, OSNwSK 2008, Nr 1, poz. 1638; wyr. SN z 2.2.2007 r., IV KK 444/06, Prok. i Pr. – wkł. 2007, Nr 10, poz. 18). Indywidualny charakter zadośćuczynienia przesądza o tym, że: "ostateczne ustalenia, jaka konkretna kwota jest "odpowiednia", z istoty swej należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, lecz nie może to być uznanie dowolne. Zawsze musi ono opierać się tak na całokształcie okoliczności sprawy, jak i na czytelnych kryteriach ocennych, rzetelnie wskazanych w treści uzasadnienia" (wyr. SA w Lublinie z 5.5.2008 r., II AKa 83/08, KZS 2008, Nr 12, poz. 68).

Analizując argumentację skarżącego należy dojść do wniosku, iż popada on w sprzeczność, gdyż, z jednej strony odwołuje się do aktualnej stopy życiowej społeczeństwa, z drugiej do aktualnych dochodów wnioskodawcy, które są niemal o połowę niższe. A przecież, jak to wynika z licznych wypowiedzi judykatury i piśmiennictwa wskaźnikiem aktualnej stopy życiowej społeczeństwa jest właśnie przeciętne miesięczne wynagrodzenie (generalnie), od wysokości którego określane są różne świadczenia. Odwoływanie się do średniego wynagrodzenia z chwili orzekania stanowi kryterium pomocnicze przy określaniu wysokości zadośćuczynienia, które, ilustruje poziom, stopę życiową społeczeństwa, którą należy uwzględniać przy miarkowaniu sumy zadośćuczynienia (zob. pod. Komentarz do art. 552 KPK red. Skorupka 2021, wyd. 5/Jasiński Legalis i wyrok SA w Szczecinie z dnia 30 czerwca 2022 r. II AKa 70/22 Legalis). Zatem miarkowanie zadośćuczynienia z odwołaniem się do dochodów uprawnionego nie rekompensowałoby należycie jego krzywdy, gdyż zasądzona suma nie byłaby odpowiednia, ekonomicznie odczuwalna.

Podkreślić należy, iż ustalenie, jaka kwota w konkretnych okolicznościach jest "odpowiednia", należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego (post. SN z 27.7.2005 r., II KK 54/05, OSNwSK 2005, Nr 1, poz. 1423; zob. także post. SN z 5.5.2005 r., V KK 413/04, OSNwSK 2005, poz. 928; wyr. SN z 26.8.2004 r., WA 18/04, OSNwSK 2004, Nr 1, poz. 1487; post. SN z 19.10.2010 r., II KK 196/10, OSNwSK 2010, Nr 1, poz. 1973; wyr. SA we Wrocławiu z 15.2.2012 r., II AKa 8/12, Legalis). Pamiętać jednak należy, że ustalanie wysokości zadośćuczynienia ma charakter indywidualny, co oznacza, że sąd nie może stosować jakichś ogólnych wskaźników, matematycznych przeliczników, ale winien uwzględnić całokształt okoliczności konkretnej sprawy (wyr. SA w Lublinie z 2.2.2012 r., II AKa 268/11, KZS 2012, Nr 9, poz. 74). Zarzut nieodpowiedniego ustalenia kwoty zadośćuczynienia może być skuteczny tylko wtedy, gdyby zaskarżone orzeczenie w sposób oczywisty naruszyło zasady ustalania wysokości tego zadośćuczynienia. O rażącym naruszeniu tych zasad mogłoby świadczyć przyznanie zadośćuczynienia "symbolicznego" bądź też kwoty wygórowanej, prowadzącej do niestosownego wzbogacenia (zob. wyr. SA w Krakowie z 9.4.2008 r., II AKa 46/08, KZS 2008, Nr 6, poz. 48; wyr. SA w Warszawie z 20.2.2013 r., II AKa 32/13, Legalis.

Zdaniem Sądu odwoławczego otrzymanie przez uprawnionego w okolicznościach tej sprawy, właściwie ustalonych przez Sąd pierwszej instancji, kwoty 11 000 zł tytułem zadośćuczynienia nie stanowi uzyskania nadmiernych korzyści finansowych. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia nie można zapominać też o upływie czasu i inflacji, które sprawiają, iż wartość ekonomicznie odczuwalna zasądzonej sumy zadośćuczynienia dla wnioskodawcy po upływie kilku miesięcy od wydania zaskarżonego wyroku, jest niższa, niemniej jednak nie aż tak znacznie, aby uznać, iż należy ją podwyższyć.

Przywołane uwagi prowadzą do wniosku, iż Sąd Okręgowy nie obraził przepisów prawa materialnego wskazanych w zarzucie.

Wniosek

Skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie pkt I tiret pierwszy i oddalenie wniosku w tej części – co do kwoty 11.000 zł, ewentualne obniżenie zasądzonego zadośćuczynienia;

- względnie o uchylenie wyroku w skarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wnioski o zmianę wyroku są bezzasadne z przyczyn wskazanych wyżej. Natomiast domaganie się wydania kasatoryjnego nie znajduje umocowania w przepisach Kodeksu postępowania karnego, bowiem uchylić można wyrok jedynie z przyczyn wskazanych w art. 437§2 kpk, a tych przesłanek apelujący nie wykazuje.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nie zaistniały.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie wystąpiły.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Cały wyrok.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wskazane wyżej przy omawianiu apelacji pełnomocnika Skarbu Państwa.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Nie dotyczy.

Zwięźle o powodach zmiany

Nie dotyczy.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

Nie dotyczy.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy.

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy.

5.3.1.4.1.

Nie dotyczy.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie sformułowano.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie wydano.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Zgodnie z treścią art. 554§4 kpk koszty sądowe związane z postępowaniem odwoławczym ponosi Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSA Maciej Żelazowski SSA Stanisław Kucharczyk SSA Andrzej Olszewski

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik Skarbu Państwa

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wysokość zadośćuczynienia

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wysokość zadośćuczynienia

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana