Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 108/25

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 22 stycznia 2025 r., sygn. akt II K 102/24.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

rażąca niewspółmierność kary orzeczonej wobec oskarżonej A. J. polegająca na wymierzeniu oskarżonej kary ograniczenia wolności, podczas gdy rodzaj kary jest nieadekwatny do stopnia winy oskarżonej jak również nie uwzględnia w należytym stopniu okoliczności łagodzącej takiej jak opinii biegłych z której wynika, iż oskarżona miała ograniczoną zdolność rozpoznania znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem co sprawia tym samym, iż orzeczona kara nie spełnia swoich celów prewencji indywidualnej i generalnej

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut oraz wniosek, które zostały sformułowane w apelacji, z uwagi na wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej, nie mogły być przedmiotem oceny Sądu odwoławczego.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nienależyta obsada Sądu Okręgowego, który rozpoznał niniejszą sprawę.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Prezentację wyników przeprowadzonego postępowania odwoławczego należy rozpocząć od przypomnienia, że zgodnie z treścią art. 28 § 4 k.p.k., w składzie dwóch sędziów i trzech ławników sąd orzeka jedynie w sprawach o przestępstwa, za które ustawa przewiduje karę dożywotniego pozbawienia wolności. Zaakcentować jednocześnie wypada, że w świetle utrwalonego i jednolitego orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych, które to ukształtowało się na kanwie wspomnianego przepisu „o właściwości rzeczowej sądu oraz o jego składzie nie decyduje ocena prawna czynu wskazana w akcie oskarżenia, lecz charakter okoliczności, które zarówno w aspekcie historycznym,
jak i obiektywnym są wyznacznikami tego czynu.” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie
z dnia 25 kwietnia 2024 r., II AKa 2/24, LEX nr 3741235). Gdyby bowiem przyjąć, że jest inaczej, to jak wskazano to w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia
16 listopada 2000 r., I KZP 35/00, LEX nr 44025, „(…) zarówno o właściwości sądu,
jak i o jego składzie decydowałby prokurator (…)”. Konkretyzując, wypada więc jedynie powtórzyć to co w tej samej uchwale stwierdził Sąd Najwyższy, a mianowicie,
że „(…) określenie „w sprawach o przestępstwa”, użyte zarówno w art. 28 § 3 k.p.k.
jak i w art. 25 § 1 k.p.k., determinujące właściwość i skład sądu, nie może być rozumiane jako oznaczające czyny, których opis i kwalifikacja prawna zostały zaproponowane w akcie oskarżenia, gdyż wtedy zarówno o właściwości sądu, jak i o jego składzie decydowałby prokurator, lecz musi być rozumiane jako sprawy, które według zebranych dowodów
i okoliczności obiektywnie wskazują na określoną kwalifikację prawną tych czynów.” Tymczasem na gruncie przedmiotowej sprawy zmaterializowała się właśnie taka sytuacji,
o której mowa w cytowanej uchwale Sądu Najwyższego, a mianowicie, że o składzie Sądu, który rozpoznał tę sprawę, de facto, zadecydował prokurator błędnie kwalifikując czyn zarzucany oskarżonej. Uzasadniając tę tezę, należy zaś przypomnieć, że od samego początku postępowania przygotowawczego przeprowadzonego w niniejszej sprawie, czyn zarzucany oskarżonej, prokurator kwalifikował, między innymi z art. 118 § 1 k.k., który przewiduje przestępstwo polegające na tym, że jego sprawca w celu wyniszczenia w całości
albo w części grupy narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy
o określonym światopoglądzie, dopuszcza się zabójstwa albo powoduje ciężki uszczerbek
na zdrowiu osoby należącej do takiej grupy. Owo przestępstwo jest zaś zagrożone
karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12 albo karą dożywotniego pozbawienia wolności. Dodać też trzeba, że również w akcie oskarżenia prokurator wskazał, że czyn,
o popełnienie którego została oskarżona A. J. wyczerpuje, między innymi, znamiona przestępstwa stypizowanego w art. 118 § 1 k.k. Rzecz jednak w tym, że ustalone w trakcie postępowania przygotowawczego okoliczności tego czynu absolutnie nie stwarzały podstaw do tego, by w jego ocenie prawnej uwzględniać przepis art. 118 § 1 k.k. Tę oczywistą wadliwość kwalifikacji prawnej czynu, na pierwszej rozprawie w dniu 11 grudnia 2024 r. dostrzegł również Sąd Okręgowy, który to bezpośrednio po otwarciu przewodu sądowego,
a jeszcze przed złożeniem wyjaśnień przez oskarżoną, na podstawie art. 399 § 1 k.p.k., pouczył strony o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego A. J., poprzez wyeliminowanie z niej przepisu art. 118 § 1 k.k. (k.187). Następnie,
Sąd pierwszej instancji przystąpił do merytorycznego rozpoznania sprawy, a ostateczne
jej rozstrzygnięcie odzwierciedlił w wyroku z dnia 22 stycznia 2025 r., którym to przypisał
A. J. przestępstwo kwalifikowane z art. 117 § 3 k.k., art. 126a k.k.,
art. 256 § 1 k.k. oraz z art. 257 k.k., a więc z przepisów, w których stypizowane są wyłącznie występki. Sam fakt przypisania oskarżonej tak prawnie ocenionego przestępstwa, oczywiście nie determinował, bo nie mógł determinować kasatoryjnej decyzji Sądu odwoławczego. Konieczność jej podjęcia wynikała zaś z tego, że Sąd Okręgowy rozpoznał przedmiotową sprawę w składzie dwóch sędziów i trzech ławników, w sytuacji gdy od samego początku postępowania przygotowawczego, a i również, a właściwie przede wszystkim od samego początku postępowania jurysdykcyjnego było wiadomo, że czyn zarzucany oskarżonej,
co najwyżej może wyczerpywać znamiona występków, a nie jakiejkolwiek zbrodni, za którą to ustawa karna przewiduje karę dożywotniego pozbawienia wolności. Taka, a nie inna specyfika czynu, o popełnienie to którego prokurator oskarżył A. J., powodowała zaś i w dalszym ciągu powoduje, że sprawa oskarżonej, zgodnie z treścią art. 28 § 1 k.p.k., powinna zostać rozpoznana przez Sąd w składzie jednego sędziego, a nie w składzie w jakim rozpoznał ją Sąd pierwszej instancji, to jest w składzie dwóch sędziów i trzech ławników. Formułując tę tezę należy jednocześnie zaakcentować, że ustawa karna procesowa
nie klasyfikuje składów sądu, poprzez rozróżnienie składu „lepszego” i „gorszego”,
czy „silniejszego” i „słabszego”. Innymi słowy, skład sądu rozpoznającego jakąkolwiek sprawę musi być ukształtowany tak, jak stanowią to przepisy Rozdziału 1 kodeksu postępowania karnego i co najistotniejsze, a o czym była już mowa wcześniej,
przy uwzględnieniu w pierwszej kolejności rzeczywiście istniejących okoliczności czynu zarzucanego oskarżonemu, a nie jego kwalifikacji prawnej zaproponowanej przez prokuratora w akcie oskarżenia. Czyniąc te uwagi, oczywiście nie sposób nie zauważyć
tego, o czym również już była mowa powyżej, a mianowicie, że Sąd Okręgowy, przystępując do merytorycznego rozpoznania niniejszej sprawy, już na pierwszej rozprawie dostrzegł wadliwość odzwierciedlonej w akcie oskarżenia kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonej i w konsekwencji uprzedził strony o możliwości jej modyfikacji. Rzecz jednak
w tym, że tego rodzaju postąpienie Sądu pierwszej instancji nie przełożyło się na modyfikację jego składu. Sąd merti, po owym uprzedzeniu w dalszym ciągu procedował bowiem
w składzie dwóch sędziów i trzech ławników i w takim też składzie wydał zaskarżone orzeczenie. Natomiast dążąc do sformułowania odpowiedzi na pytanie, jak powinien
w opisanej sytuacji postąpić Sąd Okręgowy, po raz wtóry należy się odwołać do cytowanej uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2000 r. i wskazać, że istnienie okoliczności determinujących właściwość sądu do rozpoznania sprawy oraz jego skład podlega wstępnej kontroli sądu, a to oznacza, że uprzedzenie o ewentualnej zmianie kwalifikacji prawnej
czynu może, a w realiach niniejszej sprawy powinno nastąpić na posiedzeniu, o którym mowa w art. 349 k.p.k. Wówczas to zmaterializowałaby się sytuacja, która nie narażając Sądu Okręgowego na jakikolwiek zarzut dotyczący omawianej materii, dałaby mu asumpt
do rozpoznania przedmiotowej sprawy w składzie właściwym, to jest w składzie jednego sędziego. Innym, alternatywnym postąpieniem sanującym sytuację, która zaistniała na gruncie rozpoznawanej sprawy było to przewidziane w art. 337 § 1 k.p.k. Skoro bowiem
w akcie oskarżenia wadliwie wskazano kwalifikację prawną czynu, o popełnienie to którego została oskarżona A. J., zaś owa wadliwość była oczywista, to oczywistym
jest również i to, że akt oskarżenia nie czynił zadość warunkowi formalnemu wymienionemu w art. 332 § 1 pkt 4 k.p.k. W takiej zaś sytuacji, stosownie do treści art. 337 § 1 k.p.k., możliwym więc było zwrócenie aktu oskarżenia prokuratorowi celem usunięcia wspomnianej wadliwości i zakładając, że prokurator uczyniłby to, poprawiony przez niego akt oskarżenia, tak jak w pierwszym przypadku, stworzyłby podstawę do rozpoznania sprawy w składzie właściwym. W aktualnym układzie procesowym oczywiście zbędnym jest podejmowanie przez Sąd ponownie rozpoznający niniejszą sprawę wspomnianych aktywności.
W uzupełnieniu dotychczas przedstawionych uwag trzeba jeszcze zaakcentować, że to
już przy kształtowaniu składu Sądu orzekającego w niniejszej sprawie istniały okoliczności przesądzające o jego wadliwości. Co więcej, ich nad wyraz oczywisty charakter pozwalał
już na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego, a nie dopiero odwoławczego stwierdzić, że niniejsza sprawa powinna być rozpoznana przez sąd w składzie jednoosobowym
a nie kolegialnym. Dodać trzeba, że Sąd Okręgowy bez wątpienia miał tego świadomość skoro bezpośrednio po otwarciu przewodu sądowego uprzedził strony o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu na taką, która determinowała jednoosobowy, a nie kolegialny skład tego Sądu. A zatem, w takich, a nie innych, dodać trzeba specyficznych w niniejszej sprawie uwarunkowaniach, nie sposób przyjąć, ażeby samo przystąpienie Sądu pierwszej instancji do jej rozpoznania mogło być traktowane jako czynność, która wywołała skutek konwalidujący zarządzenie o rozpoznaniu tej sprawy w składzie kolegialnym, a nie jak być powinno
w składzie jednego sędziego.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

Nienależyta obsada Sądu, który rozpoznał niniejszą sprawę - art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k.

☒ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji było konieczne z powodów zaprezentowanych powyżej.

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Rozpoznanie sprawy w składzie jednego sędziego.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

SSA Małgorzata Jankowska SSA Dorota Mazurek SSA Piotr Brodniak

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca A. J.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Kara wymierzona oskarżonej.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana