Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 143/25

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 12 marca 2025r. w sprawie o sygn. III K 96/22.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

Uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

---

---

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

---

---

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

---

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

---

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Apelacja oskarżyciela publicznego:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, iż L. W. (1), składając w Banku (...) S.A. wniosek o udzielenie kredytu, do którego załączył poświadczające nieprawdę zaświadczenie pracodawcy o zatrudnieniu i zarobkach z dnia 15 stycznia 2010 r., wystawioneprzez M. M. (1) w imieniu firmy (...) Ltd.z z/s w L., z którego wynikało, że jest zatrudniony na czas nieokreślony od dnia 5 stycznia 2009 r. na stanowisku sales manager z dochodem 2900 GBP netto, podczas gdy w rzeczywistości nie był zatrudniony w ww. podmiocie, nie obejmował swoją świadomością i zamiarem bezpośrednim, że wprowadza w błąd inną osobę i nie doprowadził jej w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, co w konsekwencji doprowadziło do wyeliminowania z opisu i kwalifikacji prawnej czynów, zarzuconych L. W. (1) i M. M. (1) art. 286 §1 kk, podczas gdy wszechstronna analiza materiału dowodowego prowadzi do wniosku przeciwnego, albowiem ówczesna wysokość dochodu oskarżonego nie pozwalała mu na spłatę rat, a zaciągając zobowiązanie na podstawie poświadczającego nieprawdę zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach, bez możliwości jego regularnego spłacania, niewątpliwie wprowadził pracownika Banku w błąd, wywołując błędne wyobrażenie u pokrzywdzonego o okolicznościach decydujących o przyznaniu kredytu, co winno skutkować uznaniem L. W. (1) i M. M. (1) za winnych zarzucanych im przestępstw;

- błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę zapadłego orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, że oskarżony L. W. (1) nie działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i M. M. (1) nie udzielił mu pomocy do popełnienia oszustwa, a wina i społeczna szkodliwość czynów nie jest znaczna, co skutkowało przyjęciem, iż zarzucane im czyny wypełniają jedynie znamiona występku, zagrożonego karą do 5 lat pozbawienia wolności i w konsekwencji warunkowym umorzeniem postępowania, podczas gdy znaczna wartość wyłudzonego kredytu, nieterminowe spłacanie zobowiązania, skutkujące dwukrotnym wypowiedzenie umowy przez Bank, świadomość obu oskarżonych, iż L. W. (1) nigdy nie będzie osiągał dochodów takich jak wskazane w zaświadczeniu o zarobkach, przesądzają o znacznym stopniu społecznej szkodliwości popełnionych przestępstw, godzących w interesy finansowe Banku i zasady rzetelnego i uczciwego obrotu gospodarczego, co winno skutkować skazaniem obu oskarżonych i wymierzeniem im kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd apelacyjny w całej rozciągłości zgadza się z zapatrywaniami oskarżyciela publicznego, iż sąd I instancji dopuścił się błędów w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia. Wnikliwa analiza zgromadzonych w sprawie dowodów i ich ocena, przeprowadzona zgodnie z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego, uniemożliwia zaaprobowanie stanowiska sądu I instancji, że w sprawie niniejszej nie doszło do wprowadzenia pokrzywdzonego banku w błąd, skutkiem którego było niekorzystne rozporządzenie mieniem.

Odnosząc się do pierwszego zarzutu apelacji prokuratora, zważyć trzeba, że sąd meriti w sentencji wyroku właściwie przyjął, że doszło do wystawienia stwierdzającego nieprawdę zaświadczenia z dnia 15 stycznia 2010r. o zatrudnieniu od dnia 5 stycznia 2009r. i zarobkach L. W. (1) w firmie (...) Ltd.z z/s w L., pod adresem (...) (...), podczas gdy w rzeczywistości nie był on zatrudniony w tym podmiocie, a zaświadczenie to zostało przedłożone w banku celem uzyskania kredytu. Z kolei w samym uzasadnieniu wyroku, sąd w jednym miejscu wskazał, że w styczniu 2009r. pomiędzy oskarżonymi doszło do zawarcia umowy o pracę, by w innym okoliczność tę podważyć, wskazując na nierzetelny charakter zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach. Jest to sprzeczność, która winna być w toku ponownego rozpoznania sprawy usunięta.

Zdaniem sądu odwoławczego, w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów, chybione są zarzuty apelacji obrońców, sprowadzające się do całkowitego podważania prawidłowości wnioskowania przez sąd I instancji o winie i sprawstwie oskarżonych. W opozycji do stanowiska obrońców, sąd apelacyjny uznał, że sąd okręgowy, prawidłowo w sentencji wyroku ustalił, że zaświadczenie o zarobkach i zatrudnieniu oskarżonego L. W. (1) w spółce oskarżonego M. M. (1) było dokumentem nierzetelnym, gdyż L. W. (1) w firmie tej nie był zatrudniony, a wystawienie tego zaświadczenia służyło ubieganiu się przez wskazanego oskarżonego o kredyt. Na tym jednak kończy się prawidłowość ustaleń sądu, gdyż same skutki poświadczenia nieprawdy we wskazanym dokumencie sąd ocenił w sposób niewłaściwy. Tym samym, sąd odwoławczy uznał, że rację ma prokurator, twierdząc, że sąd okręgowy dokonując ustaleń faktycznych, ze zgromadzonych dowodów, nie wyciągnął wniosków zgodnych z zasadami logicznego rozumowania, co w dalszej kolejności przełożyło się na błędną kwalifikację przestępstwa, a nadto na ocenę stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości. Co więcej, nie sposób pominąć tego, że sąd ustalił, że obaj oskarżeni w 2009r. rozmawiali o współpracy a w styczniu 2009r. zawarli umowę o pracę (k. 1255), choć M. M. (1) nie prowadził wówczas działalności gospodarczej. Dalej w uzasadnieniu sąd wskazał, że zaświadczenie, jakie zostało wystawione dnia 15 stycznia 2010r. było nierzetelne, potwierdzało nieprawdę, gdyż L. W. (1) nie pracował w firmie M. M. (1), nie osiągał dochodów wskazanych w zaświadczeniu, a obaj oskarżeni „zmówili się co do sporządzenia tego zaświadczenia” (k. 1263). Na uwagę zasługują także te twierdzenia sądu, który w zakresie motywów uzasadniających eliminację z opisu i kwalifikacji czynów zarzuconych oskarżonym art. 286 §1 k.k. wskazał, iż „zamiarem L. W. (1) było uzyskanie przede wszystkim kredytu w wysokości znacznie przewyższającej jego możliwości finansowe na zakup nieruchomości, która także przewyższała jego możliwości finansowe, na co oskarżony jako muzyk nie mógł sobie pozwolić, co skutkowało tym, że musiał znaleźć sposób na uzyskanie takiego kredytu, który byłby wiarygodny dla banku. W ten sposób poprzez znajomość i nawiązanie współpracy z M. M. (1) wszedł z nim w porozumienie w zakresie jego zatrudnienia za granicą wraz z zawyżoną wysokością wynagrodzenia, które M. M. (1) w zakresie swojej działalności potwierdził i wystawił oskarżonemu żądane przez niego zaświadczenie, które stanowiło podstawę do udzielenia mu kredytu" (k. 1262v). Zajmując takie stanowisko, sąd jednocześnie wskazał, że oskarżony L. W. (1) poprzez takie zachowanie wprowadził pracowników banku w błąd, co do wysokości swoich dochodów, ale bez zamiaru wykorzystania kredytu niezgodnie z przeznaczeniem, gdyż kredyt ten chciał zaciągnąć na sfinansowanie zakupu działki, na której miał później przeprowadzić inwestycję. Niejako w opozycji do tego stwierdzenia, sąd meriti wskazał, że L. W. (1) wiedział, o tym, iż jako osoba, która nie posiada stałych dochodów i której charakter pracy jest dość swobodny, nie będzie mogła pozwolić sobie na kredyt na zakup jakiejkolwiek nieruchomości, gdyż bez wątpienia taka osoba dla banku była niewiarygodna. W takiej właśnie sytuacji, gdy drugi z oskarżonych M. M. (1), „miał, lub też zamierzał mieć zarejestrowaną działalność za granicą” L. W. (1) postanowił wykorzystać ten fakt, celem nie tylko wykazania zatrudnienia za granicą, ale i osiąganych tam dochodów, które byłyby atrakcyjne dla banku. W świetle takiego stwierdzenia, wnioskować trzeba, że w gruncie rzeczy sąd I instancji przyznał, że obaj oskarżeni wspólnie przygotowali nierzetelne dokumenty, które miały zaświadczać te okoliczności, a które były konieczne dla uzyskania przez L. W. (1) kredytu, choć dalsze uwagi sądu dotyczące celu działania oskarżonych, są niedorzeczne.

Prawnokarna ocena zachowania obu oskarżonych, w szczególności w zakresie zamiaru, jaki im przyświecał, kiedy dokonywali czynności, związanych z wystawieniem stwierdzającego nieprawdę zaświadczenia o zatrudnieniu, a następnie jego wykorzystaniem przez L. W. (1) w związku z ubieganiem się o kredyt, nie może być ograniczona się do stwierdzenia, jakie przyjął sąd I instancji, iż skoro celem działania oskarżonych było uzyskanie instrumentu wsparcia finansowego, bez zamiaru wykorzystania środków finansowych niezgodnie z ich przeznaczeniem, zachowanie oskarżonych można kwalifikować jedynie jako występek z art. 297 § 1 k.k. (w formie sprawstwa i pomocnictwa). Zajmując, takie stanowisko, sąd I instancji, powołując się na rozważania Sądu Apelacyjnego w Szczecinie wyrażone w wyroku z dnia 26 stycznia 2017r. w sprawie II AKa 155/16, uznał, że dopiero, gdy równolegle istnieje zamiar wykorzystania uzyskanych środków finansowych sprzecznie z celem, na który je przyznano, wówczas dodatkowo znajduje zastosowanie przepis art. 286 § 1 k. Sąd odwoławczy, orzekający w niniejszej sprawie, z zapatrywaniem takim nie zgadza się. Co więcej, sama tylko lektura uzasadnienia wcześniej wydanego w tej sprawie wyroku sądu apelacyjnego, uchylającego poprzednie rozstrzygnięcie pierwszoinstancyjne, uniemożliwia przyjęcie prawidłowości obecnego stanowiska sądu okręgowego. Wszakże zgodnie z utrwalonymi poglądami tak doktryny, jak i judykatury, powstanie szkody nie jest warunkiem koniecznym dla bytu przestępstwa oszustwa. Koniecznym jest jednak to, by sprawca, działając w sposób opisany w art. 286 § 1 k.k., doprowadził inną osobę do rozporządzenia mieniem, w wyniku którego dochodzi do pogorszenia sytuacji majątkowej pokrzywdzonego. Z kolei dla oceny, czy rozporządzenie mieniem było niekorzystne, istotne jest to, czy w jego wyniku doszło co najmniej do ogólnego pogorszenia sytuacji majątkowej pokrzywdzonego, w tym między innymi, do zmniejszenia szans na zaspokojenie jego roszczeń w przyszłości lub do zwiększenia ryzyka po stronie pokrzywdzonego, chociażby związanego z nieterminowym uzyskaniem zaspokojenia przysługujących mu roszczeń. Zwracając uwagę na taką a nie inną specyfikę przestępstwa z art. 286 § 1 k.k., wypada jednocześnie zaakcentować, że pogląd, na którym swoje rozstrzygnięcie oparł sąd I instancji o tym, że przy przestępstwie oszustwa należy wykazać, że doszło do wykorzystania środków finansowych sprzecznego z ich przeznaczeniem, nie determinuje przyjęcia, że nie doszło do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Wszakże samo sprzeczne z celem, wykorzystanie środków pochodzących np. z kredytu, nie jest warunkiem sine qua non przestępstwa z art. 286 § 1 k.k., lecz jest jednym z elementów, który w realiach konkretnej sprawy pozwala ocenić, czy rozporządzenie mieniem było dla pokrzywdzonego niekorzystne w rozumieniu art. 286 § 1 k.k. W rozpatrywanej sprawie, kredyt, jaki został udzielony oskarżonemu L. W. (1) został wykorzystany zgodnie z celem, dla którego go udzielono. Okoliczność ta jednak nie ma znaczenia w sytuacji, gdy oskarżony uzyskał ów kredyt podstępnie, a następnie miał ewidentne trudności z jego spłatą, kredyt był wypowiadany, potem dochodziło do porozumień z bankiem i spłaty, choć nieterminowej i niepełnej rat kredytowych. Zatem w świetle zgormadzonych w sprawie dowodów uzasadnione jest przyjęcie, że oskarżony L. W. (1) przedkładając poświadczające nieprawdę zaświadczenie o zatrudnieniu oraz wysokości osiąganych zarobków, wprowadził bank w błąd, skutkujący niekorzystnym rozporządzeniem przez ten podmiot mieniem, przy czym z całą pewnością, nie osiągając wskazanych w zaświadczeniu dochodów, nie miał on możliwości terminowego wywiązania się z obowiązku spłaty kredytu. Takie ujęcie sprawy, wskazuje, że już w momencie ubiegania się o kredyt oraz później w momencie jego uzyskania, a nadto po jego przyznaniu i wykorzystaniu oskarżony L. W. (1), będąc ponownie zarejestrowany jako osoba bezrobotna, nie miał możliwości terminowej spłaty zobowiązań, a celem jego działania było osiągnięcie korzyści majątkowej poprzez wprowadzenie banku w błąd. Jest przecież oczywistym, że gdyby bank miał wiedzę o tym, że oskarżony w rzeczywistości nie jest zatrudniony na warunkach wskazanych z zaświadczeniu, zwłaszcza co do czasu zatrudnienia i wysokości dochodów, to albo nie udzieliłby kredytu w ogóle, albo w najlepszym razie, kredyt ten udzielony zostałby na innych warunkach, lub też w niższej kwocie. Natomiast przyznanie L. W. (1) kredytu po uprzednim wprowadzeniu w błąd pracowników banku co do rzeczywistej sytuacji materialnej, która nie pozwalała mu na spłatę zobowiązań, gdyż jak słusznie przyjął sąd, oskarżony nie pracował w sposób i na warunkach opisanych w zaświadczeniu, doprowadziło bank do pogorszenia jego sytuacji majątkowej. Nie jest przy tym tak jak twierdzi obrona, że bank (...) SA nie tylko nie został pokrzywdzony i nie czuje takowego pokrzywdzenia. Wszakże chociażby z pism pełnomocnika banku (np. k. 1100) wynika, że bank jest podmiotem pokrzywdzonym, wnoszącym o zobowiązanie oskarżonych do solidarnego naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem.

W przekonaniu sądu odwoławczego, pokrzywdzenie banku jest niewątpliwe, a uwagi sądu I instancji, że L. W. (1) działał w celu uzyskania kredytu, ale nie towarzyszył mu zamiar doprowadzenia banku do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, o czym świadczyć miała spłata, nawet nieterminowa zobowiązań, są nieprawidłowe. Ponadto nie można zgodzić się ze stanowiskiem sądu okręgowego, że przecież bank ustanowił zabezpieczenie spłaty kredytu, co dodatkowo wskazywać by miało na brak pokrzywdzenia. Tego typu wnioskowanie zdaje się być całkowitym nieporozumieniem, na co uwagę zwrócił sąd odwoławczy, który w uzasadnieniu uprzednio wydanego wyroku podkreślił, że „powoływanie się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku na okoliczności związane z zabezpieczeniami kredytu, jego częściową spłatę, wydaje się pozostawać bez znaczenia dla oceny zarzucanych oskarżonym działań”.

W doktrynie i judykaturze, zgodnie wskazuje się, iż możliwy jest kumulatywny zbieg art. 297 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. Wystąpić on może w szczególności wtedy, gdy sprawca, przedkładając dokumenty, o których mowa w art. 297 § 1 k.k., dążył do uzyskania kredytu lub pożyczki albo innej formy wsparcia finansowego wymienionej normie prawnej tego przepisu i jednocześnie podejmował inne sposoby oddziaływania, mające doprowadzić do uzyskania przez niego korzyści majątkowej przez niekorzystne rozporządzenie mieniem, polegające na uzyskaniu jednej z form wsparcia finansowego wymienionych w art. 297 § 1 k.k. w wyniku wprowadzenia w błąd podmiotu udzielającego tej formy wsparcia, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego i doprowadzając ten podmiot w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Wskazuje się, że sprawca przestępstwa z art. 297 § 1 k.k. ponosi odpowiedzialność za samo wprowadzenie w błąd co do okoliczności istotnej m.in. dla uzyskania kredytu, co nie oznacza przecież, że gdy to wprowadzenie w błąd spowodowało niekorzystane rozporządzenie mieniem i było dokonane w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nie poniesie on odpowiedzialności także za oszustwo określone w art. 286 § 1 k.k. Jeśli bowiem sprawca - obok przedłożenia dokumentów lub oświadczeń, wskazanych w art. 297 § 1 k.k. – będzie stosował także inne formy oddziaływania po to, by wprowadzić w błąd podmiot przyznający jedną z wymienionych w art. 297 § 1 k.k. form wsparcia finansowego i w konsekwencji doprowadzi do uzyskania określonej postaci takiego wsparcia stanowiącego niekorzystne rozporządzenie mieniem po stronie podmiotu rozstrzygającego o jej przyznaniu, działając jednocześnie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, to w ten sposób zrealizuje swoim zachowaniem znamiona przestępstw określonych w dwóch przepisach ustawy karnej, czyli w przepisach art. 297 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. Zbiegu takiego nie sposób rozstrzygnąć, odwołując się do zasady specjalności, przepis art. 297 § 1 k.k. nie jest bowiem przepisem szczególnym wobec przepisu art. 286 § 1 k.k. (por. m.in. W. Wróbel (red.), A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz. publ. LEX). Możliwość przyjęcia rzeczywistego zbiegu art. 297 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. wymaga ustalenia, że sprawca nie tylko wprowadził w błąd podmiot przyznający powyższą formę wsparcia finansowego, ale nadto, że działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził ów podmiot do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Z sytuacją taką z całą pewnością mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

Reasumując powyższe, sąd odwoławczy uznał, że sąd okręgowy niewłaściwie przyjął, że oskarżeni nie działali w celu uzyskania korzyści majątkowej na skutek wprowadzenia banku w błąd za pomocą nierzetelnego, poświadczającego nieprawdę zaświadczenia. Okoliczności, o jakich w uzasadnieniu apelacji pisze oskarżyciel publiczny, związane z oceną zamiaru sprawcy czynu z art. 286 § 1 k.k., które winny być poddane wnikliwej analizie, przeprowadzonej zgodnie z zasadami logiki, wiedzy i doświadczenia, wskazują, że oskarżony L. W. (1) działał z zamiarem pokrzywdzenia banku, doprowadził ten podmiot do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, a miało to związek z wystawieniem przez M. M. (1) zakwestionowanego co do rzetelności zaświadczenia.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpatrywanego przypadku, zgodzić należy się ze skarżącym oskarżycielem publicznym, iż sąd I instancji, choć co do zasady w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, to nie rozważył całokształtu istotnych okoliczności, dokonał oceny zgromadzonych w sprawie dowodów w sposób częściowo jednostronny oraz sprzeczny z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego, przez co poczynił błędne ustalenia faktyczne odnośnie zamiaru działania oskarżonych, pokrzywdzenia banku, a nadto samej oceny stopnia winy i sprawstwa. Błąd ten, z uwagi na zasadę ne peius uzasadnia uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec zaistniałych błędów w rozpatrywanej sprawie zachodzi konieczność wydania orzeczenia kasatoryjnego. Przepis art. 437 § 2 k.p.k. zdanie drugie wprowadza zamknięty katalog podstaw uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, a do katalogu tego należą zasady ne peius. Orzekanie kasatoryjne na podstawie art. 454 § 1 k.p.k. jest dopuszczalne w wypadku spełnienia warunków w tym przepisie wskazanych. Odnosząc się do reguły ne peius należy mieć na względzie to, że w 2019r. doszło do zmiany przepisów postępowania karnego, na mocy której z katalogu wskazanego w art. 454 § 1 k.p.k. wykreślono zapis o warunkowym umorzeniu postępowania, z którym wszakże mamy do czynienia w rozpatrywanej sprawie. W zakresie obowiązywania zasady ne peius, sąd odwoławczy, zastanawiając się, czy dopuszczalna jest zmiana skarżonego obecnie wyroku poprzez przyjęcie, że oskarżeni dopuścili się zarzucanego każdemu z nich przestępstwa, co wiązałoby się z ich skazaniem, zważył na zapatrywania doktryny i judykatury . Znamienne zwłaszcza są uwagi zawarte w komentarzu do kodeksu postępowania karnego Dariusza Świeckiego ( por. D. Świecki (w:) B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, publ. LEX ), jak również w komentarzu pod red. Jarosława Zagrodnika (por. J. Zagrodnik, Komentarz do kodeksu postępowania karnego, publ. LEX), w których wskazano, że wyeliminowanie z reguły ne peius warunkowego umorzenia postępowania jest wątpliwe, gdyż pozostaje w sprzeczności z prawem oskarżonego do kontroli instancyjnej, wyrażonym chociażby w art. 14 ust. 5 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. W pierwszym z wymienionych komentarzy czytamy, że „Użyte w tym przepisie określenie „osoba skazana” ma autonomiczne znaczenie i obejmuje osobę, co do której wydano wyrok stwierdzający sprawstwo i winę. Taki charakter ma wyrok warunkowo umarzający postępowanie. Zatem w świetle tej regulacji osoba, wobec której warunkowo umorzono postępowanie, może zostać uznana za osobę skazaną w pierwszej instancji. Jednak zgodnie z tym przepisem wymagany jest jeszcze dostęp do sądu wyższej instancji w celu ponownego rozpatrzenia orzeczenia o winie i karze zgodnie z ustawą. W zakresie kary, orzeczonej dopiero w drugiej instancji, nie jest zatem zachowany standard określony w art. 14 ust. 5 wskazanego aktu prawnego, gdyż od tego rozstrzygnięcia nie przysługuje środek odwoławczy do sądu wyższej instancji”.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie, całkowicie zgadza się z powyższymi uwagami komentatorów, które nie są bynajmniej odosobnione. Taki sam pogląd dominuje w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w którym mimo zmiany art. 454 § 1 k.p.k. podnosi się, że reguła ne peuis dotyczy także warunkowego umorzenia postępowania (vide postanowienie SA z dnia 2 lutego 2021r. sygn. I KS 1/2, postanowienie z dnia 20 października 2022 r. sygn. III Ks 52/22 – publ. LEX i inne). Sąd Najwyższy podkreśla, że skazanie oskarżonego w instancji odwoławczej, gdy zaskarżonym wyrokiem warunkowo umorzono postępowanie karne naruszałoby standardy konwencyjne i konstytucyjne.

Sąd apelacyjny, uznał, że wobec omówionych powyżej błędów sądu okręgowego, który winien był stwierdzić winę i sprawstwo obu oskarżonych w zakresie zarzucanego im przestępstwa wyczerpującego określoną prawnie postać sprawczą nie tylko przestępstwa z art. 297 § 1 k.k., ale również, w warunkach zbiegu z art. 11 § 2 k.k., także przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. (oczywiście w formie kwalifikowanej z art. 294 § 1 k.k.) w sprawie niniejszej możliwe jest jedynie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Takie rozstrzygnięcie sądu odwoławczego zagwarantuje realizację prawa oskarżonych do obrony poprzez możliwość przyszłego ewentualnego zakwestionowania orzeczenia, w którym orzeka się o winie oraz karze.

Za wydaniem w rozpatrywanej sprawie rozstrzygnięcia kasatoryjnego przemawiają także, szeroko aprobowane zapatrywania Trybunału Konstytucyjnego, zawarte w postanowieniu z dnia 9 listopada 2009r. w sprawie S7/09 (publ. LEX), w którym stwierdzono konieczność poddania każdej decyzji o pozbawieniu wolności, niezależnie od tego, w jakiej postaci to następuje, stosownej, sądowej weryfikacji i kontroli. W orzeczeniu tym wskazano, że sytuacji, w której karnoprawną konsekwencją rozstrzygnięcia sądu jest orzeczenie kary, w tym w szczególności kary pozbawienia wolności, oskarżonemu powinna przysługiwać gwarancja kontroli odwoławczej wynikająca z art. 14 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Takie ujęcie obecnie obowiązującego przepisu art. 454 § 1 k.p.k., przemawia za tym, że aby w rozpoznawanej sprawie zastosować przepisy art. 8 ust. 2 oraz art. 91 ust. 2 Konstytucji RP i co za tym idzie uchylić zaskarżony wyrok. Reguła ne peius bezwzględnie wymaga przeprowadzenia kontroli odwoławczej obejmującej ocenę prawidłowości wydania wyroku uniewinniającego, umarzającego lub warunkowo umarzającego postępowanie, pod kątem spełnienia warunku wynikającego z tego przepisu, że sąd odwoławczy "nie może skazać oskarżonego". Wymaga to wykazania przez ten sąd, że gdyby nie stwierdzone uchybienie, mógłby zapaść wyrok skazujący, ale jego wydanie nie jest dopuszczalne w instancji odwoławczej z uwagi na zakaz takiego orzekania (vide: D. Świecki (w:) B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, publ. LEX).

W związku ze stwierdzonymi powyżej uchybieniami, skoro w rozpatrywanej sprawie istnieją podstawy do skazania oskarżonych L. W. (1) i M. M. (1) za zarzucane im przestępstwo konieczne jest uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

3.2.

Apelacja obrońcy oskarżonego L. W. (1).

Zarzut:

1). obrazy prawa materialnego mającej wpływ na treść wyroku tj. art. 297 § 1 k.k., polegającej na błędnym przyjęciu, że oskarżony dopuścił się czynu zabronionego określonego w/w przepisie poprzez to, że w dniu 1 lutego 2010 r. w celu uzyskania kredytu, przedłożył za pośrednictwem (...) P. B. w (...) Bank (...) S.A. Oddział (...) w S. wniosek o udzielenie kredytu z dnia 22 stycznia 2010 r., do którego załączył nierzetelne zaświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania kredytu, tj. zaświadczenie pracodawcy o zatrudnieniu i zarobkach z dnia 15 stycznia 2010 r. wystawione przez firmę (...) Ltd. z z/s w L., pod adresem (...) (...), z którego wynikało, że jest zatrudniony na czas nieokreślony od dnia 5 stycznia 2009 r. na stanowisku sales manager z dochodem 2900 GBP netto, podczas gdy w rzeczywistości nie był zatrudniony w tym podmiocie - podczas gdy z zebranego materiału dowodowego, oraz ustaleń sądu wynika, że oskarżony w inkryminowanym okresie zawarł umowę o pracę z dniem 5 stycznia 2009 r., i wykonywał ją między innymi na terenie Gwinei Równikowej, a zatem jego zachowanie nie wyczerpywało znamion czynu zabronionego,

2). obrazę przepisów prawa procesowego mającą wpływ na treść orzeczenia tj. art. 7 kpk poprzez:

a) sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów z dokumentów, co do wykazywania funkcjonowania spółki (...) Ltd. w okresie od stycznia 2009 roku do stycznia 2010 r. i realizowania umowy o pracę przez L. W. (1) w/w spółce, albowiem spółka, nie była zarejestrowana w styczniu 2009 roku, w sytuacji gdy zebrany, materiał dowodowy wskazuje, iż:

- oskarżeni umówili się w biurze M. M. (1) w S. przy ul. (...), gdzie ustalili warunki współpracy i w dniu 5 stycznia 2009 r. pomiędzy L. W. (1), a (...) Ltd. została zawarta umowa, o pracę na pełny etat - co wskazuje, iż M. M. (1) pomimo problemów z rejestracją spółki prowadził działalność gospodarczą,

- L. W. (1) podróżował w tym czasie do A. w celu pozyskania muzyki afrykańskiej, a także w celu zakupu ludowych instrumentów afrykańskich, co potwierdzają zeznania żony L. W. (1), stemple w paszporcie, oraz okazywana dokumentacja zdjęciowa, przedstawiająca kontakty z miejscową ludnością,

- wielomiesięczne pobyty L. W. (1) w Gwinei Równikowej, oraz wyjazdy z tym związane, uzasadniały konieczność otrzymywania środków finansowych w kwocie 2900 funtów,

- M. M. (1) jest artystą nieprzywiązującym wagi do formalności, spraw urzędowych, a nadto cierpi na schizofrenię paranoidalną - co tłumaczy jego problemy organizacyjne związane choćby z rejestracją spółki,

- powyższe problemy z nietypowym podejściem M. M. (1) do sposobu prowadzenia spraw spółki nie mogą obciążać w żadnej mierze pracownika jakim był L. W. (1),

b) przyjęcie, że brak przelewów wynagrodzenia w inkryminowanym okresie w wysokości 2900 funtów, co w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego wskazuje na brak świadczenia przez L. W. (1) pracy na rzecz spółki (...) Ltd. w sytuacji gdy:

- wypłata wynagrodzenia w gotówce bezpośrednio do rąk pracownika oraz brak przelewów na rachunek bankowy w 2009 roku w Polsce nie stanowiły sytuacji niezwykłej ani nadzwyczajnej, a ich oceny nie można dokonywać w oparciu, o standardy obowiązujące w 2025 roku,

- Gwinea Równikowa, jako państwo rozwijające się, zarówno obecnie, jak i w 2009 roku, charakteryzuje się ograniczonym dostępem do rozwiniętej sieci banków i bankomatów, co uzasadnia wypłacanie wynagrodzenia L. W. (1) w gotówce na potrzeby związane z wykonywaną pracą,

c). dokonanie oceny wyjaśnień L. W. (1) i M. M. (1) z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów, naruszające przy tym zasady logiki i doświadczenia życiowego, ostatecznie uznające je za niewiarygodne, podczas gdy z ich wyjaśnień wynikało, iż afrykańska muzyka etniczna wymaga nawiązania bliskiego kontaktu z lokalną społecznością, zdobycia jej zaufania, prowadzenia rozmów z mieszkańcami wiosek, oraz starszyzną plemienną, która rzadko ma styczność z osobami spoza swojego kręgu kulturowego, tego rodzaju zaangażowanie uzasadnia wielomiesięczny pobyt w jednym kraju, konieczny do budowania autentycznych relacji z lokalną ludnością,

- oczekiwanie, że M. M. (1) lub L. W. (1) w roku 2025 wskażą imiona i nazwiska muzyków, nazwy konkretnych utworów - zważywszy na ich tradycyjny i często pierwotny charakter - a tym bardziej przedstawią umowy z określonymi wykonawcami na konkretne utwory, korespondencję biznesową z takimi osobami jest nierealistyczne i nie uwzględnia specyfiki pracy w środowisku afrykańskiej muzyki etnicznej, której walory nie zmieniły się od ponad kilku tysięcy lat,

- oczekiwanie, że w 2025 oskarżeni przedstawią bilety lotnicze z podróży do A. odbytych w 2009 roku, jest niepraktyczne i nie uwzględnia realiów związanych z przechowywaniem takich dokumentów przez tak długi okres,

d). dokonania oceny zeznań świadka P. B., z przekroczeniem: granic swobodnej oceny dowodów poprzez dokonanie błędnej, rozszerzającej interpretacji zeznań świadka, dotyczącej znaczenia okresu zatrudnienia kredytobiorcy - nierezydenta - dla uzyskania kredytu, oraz przyjęcie motywów działania sprawców polegających na wskazaniu nieprawdziwej daty zatrudnienia - w sytuacji gdy świetle przedstawionego stanu faktycznego, nie było podstaw do rozstrzygania wątpliwości na niekorzyść oskarżonego.

Apelacja obrońcy oskarżonego M. M. (1).

Zarzut:

1). naruszenia przepisów postępowania mającego wpływ na treść orzeczenia — art. 413 § 1 pkt. 4 w zw. z art. 413§ 2 pkt. 1 w zw. z art. 332 § 1 k.p.k, poprzez dokonanie opisu zarzucanego czynu w sposób naruszający prawo oskarżonego do obrony albowiem z opisu czynu przypisanego w wyroku wynikać miało, iż oskarżony L. W. (1) nie był zatrudniony w spółce, w sytuacji w której ten sam Sąd Okręgowy w Szczecinie już na drugiej stronie uzasadnienia wskazał, iż w dniu 5 stycznia 2009 roku oskarżeni zawarli umowę o pracę na pełen etat, zaś z dalszej części uzasadnienia wynika, iż wątpliwość sądu wzbudził nie fakt zatrudnienia oskarżonego w dacie zawarcia umowy, a to czy w całym okresie świadczył on pracę oraz czy wysokość wynagrodzenia była rzeczywista.

2). naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść orzeczenia - art. 7 k.p.k.:

a) a contrario w zakresie, w jakim pomimo wskazania przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie jako podstawy dla uchylenia wyroku sądu I instancji Sąd Okręgowy zaniechał przesłuchania kluczowych w ocenie prokuratora świadków wskazanych w jego apelacji, przy jednoczesnym braku jakiejkolwiek decyzji procesowej takiej jak oddalenie lub pominięcie tych dowodów, w konsekwencji czego nie uzyskano całego materiału dowodowego niezbędnego dla oceny zachowań oskarżonych,

b) sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów z dokumentów, co do wykazywania funkcjonowania spółki (...) Ltd. w okresie od stycznia 2009 roku do stycznia 2010 r, i realizowania umowy o pracę przez L. W. (1) w spółce, albowiem spółka nie była zarejestrowana w styczniu 2009 roku, w sytuacji gdy zebrany materiał dowodowy wskazuje, iż:

- oskarżeni umówili się w biurze M. M. (1) w S. przy ul. (...), gdzie ustalili warunki współpracy, i w dniu 5 stycznia 2009 r. została zawarta umowa, o pracę,

- wielomiesięczne pobyty L. W. (1) w Gwinei Równikowej, oraz wyjazdy z tym związane, uzasadniały konieczność otrzymywania środków finansowych w kwocie 2900 funtów w gotówce tak aby mógł się on utrzymać na miejscu,

- praca L. W. (1) wymagała nawiązania bliskiego kontaktu z buszmeńską społecznością wioskową, a konsekwencji brak spisanych dokumentów na współpracę, czy nieznajomość nazwisk lub konkretnych utworów nie stanowi o tym, iż praca nie była wykonywana, a jedynie o tym, iż oskarżeni jak wyjaśnili sami dopiero poszukiwali tej muzyki niejako odkrywając ją po raz pierwszy,

- pomimo przedłożenia paszportu L. W. (1) winien po 14 lata przedłożyć bilety lotnicze z podróży do A. odbytych w 2009 roku.

3). obrazę przepisów prawa materialnego mającą wpływ na treść wyroku tj. art. 297 § 1 kk, polegającą na błędnym przyjęciu, że oskarżony dopuścił się czynu zabronionego określonego w/w przepisie polegającego na udzieleniu pomocy L. W. (1) polegającemu na tym, iż wystawił on zaświadczenie nierzetelne które to posłużyło jemu aby w dniu 1 lutego 2010 r. w celu uzyskania kredytu, przedłożył za pośrednictwem (...) P. B. w (...) Bank (...) S.A. Oddział (...) w S. wniosek o udzielenie kredytu z dnia 22 stycznia 2010 r., do którego załączył nierzetelne zaświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania kredytu, tj. zaświadczenie pracodawcy o zatrudnieniu i zarobkach z dnia 15 stycznia 2010 r. wystawione przez firmę (...) Ltd.z z/s w L., pod adresem (...) (...), z którego wynikało, że jest zatrudniony na czas nieokreślony od dnia 5 stycznia 2009 r. na stanowisku sales manager z dochodem 2900 GBP netto, podczas gdy w rzeczywistości nie był zatrudniony w tym podmiocie - podczas gdy z zebranego materiału dowodowego, oraz ustaleń sądu wynika, że oskarżony zawarł umowę o pracę z dniem 5 stycznia 2009 r., a nadto art. 3 kodeks pracy zezwalał na zatrudnienie pracownika niezależnie do tego, czy prowadzona była działalność gospodarcza, w konsekwencji czego nawet przy przyjęciu, iż umowa o pracę była świadczona nie dla spółki, a dla M. M. (1) tego typu błąd nie był okolicznością istotną dla uzyskania kredytu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacje obrońców obu oskarżonych nie mogą być uwzględnione. Obrońcy na korzyść oskarżonych interpretują fakty, których znaczenie ocenił Sąd Apelacyjny w Szczecinie w uzasadnieniu uprzednio wydanego wyroku kasatoryjnego. Pomijając kwestię przepisów kodeksu pracy, wskazujących na warunki konieczne dla istnienia umowy o pracę, w rozpatrywanej sprawie stwierdzić z całym przekonaniem należy, że w styczniu 2009r. oskarżonych nie łączył stosunek pracy. Co więcej, nie było tak, że M. M. (1), planując założenie w przyszłości działalności gospodarczej, mógł zatrudnić L. W. (1) (nawet z tzw. 3-mięcznym wyprzedzeniem). Powołując się na tę okoliczność obrońcy pomijają to, że wystawione dnia 15 stycznia 2010r. zaświadczenie o zatrudnieniu i zarobkach dotyczyło okresu od dnia 5 stycznia 2009r., podczas, gdy oskarżony M. M. (1) firmę miał zawiązać w dniu 12 sierpnia 2009r., a więc po upływie ponad 7 miesięcy rzekomego zatrudniania L. W. (1). Poza tym wątpliwa jest kwestia wysokości wynagrodzenia, formy jego płatności oraz samego wykonywania pracy, o czym słusznie pisał sąd I instancji w uzasadnieniu skarżonego wyroku.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zasadniczego problemu, związanego z tym, że zdaniem obrony oskarżonych łączył stosunek pracy, zaznaczyć trzeba, że nic takiego nie miało miejsce. Owszem oskarżeni umówili się na współpracę, związaną z realizacją zamierzeń artystycznych, ale nie była to praca, określona jako stosunek pracy. Zważyć trzeba, że umowa o pracę może przybrać różną formę, a sama praca może być świadczona na podstawie stosunku pracy lub też w innej formie prawnej. Istotne przy tym jest, że przedmiotem sprawy jest zaświadczenie o zatrudnieniu i zarobkach, a podstawą jego wystawienia miało być świadczenie pracy w oparciu o umowę o pracę.

Podążając tokiem rozumowania obrońców, powołujących się na art. 3 polskiego kodeksu pracy, choć w przedmiotowej sprawie umowa o pracę miała być zawarta w Wielkiej Brytanii, wypada odnieść się do kodeksowego pojęcia stosunku pracy. Zgodnie z przepisem art. 22 § 1 k.p., w brzemieniu obowiązującym w latach 2009-2010 przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Natomiast przepis art. 22 § 1 ¹ k.p. stanowił, że zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Zacytowany przepis art. 22 § 1 k.p. zawiera legalną definicję stosunku pracy, wskazuje na cechy stosunku pracy, określa jego treść, podmioty oraz zobowiązania wzajemne stron. Co istotne, dla ustalenia, czy mamy do czynienia ze stosunkiem pracy, sam rodzaj pracy nie ma decydującego znaczenia, gdyż tę samą pracę można wykonać zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i umów cywilnoprawnych. O formie prawnej zatrudnienia decyduje sposób, w jaki strony ustalają wykonanie pracy, zaś sam wybór rodzaju stosunku prawnego, na którego podstawie jest świadczona praca, zależy od woli stron. Jednak z dokonaniem wyboru podstawy zatrudnienia wiąże się konieczność przyjęcia pewnego modelu, a co za tym idzie – konstytutywnych cech, jakie charakteryzują każdą z form zatrudnienia. Oczywiste przy tym jest, że o charakterze prawnym łączącego strony stosunku zatrudnienia nie decyduje nadana mu przez strony nazwa, ale zgodny zamiar stron i cel. (art. 65 § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p.). W tym miejscu podkreślić trzeba, że konstytutywne cechy stosunku pracy, odróżniające go od innych stosunków prawnych to: dobrowolność, osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, podporządkowanie, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy ponoszącego ryzyko związane z zatrudnieniem i odpłatny charakter zatrudnienia. Elementy te, jak podkreśla się w doktrynie i orzecznictwie powinny wystąpić łącznie. Samo wystąpienie jednego z wymienionych elementów nie determinuje przyjęcia istnienia stosunku pracy. Co istotne, nie będziemy mieli do czynienia ze stosunkiem pracy, gdy w relacji stron umowy brak jest podporządkowania, czy też powtarzalnego wykonywania pracy na rzecz pracodawcy i na jego ryzyko. Oceniając istnienie stosunku pracy, należy odwołać się do zasad wykładni woli stron, a także skutków oświadczeń złożonych dla pozoru (art. 60 k.c. i art. 83 k.c.). O ważności stosunku pracy decyduje to, czy oświadczenia woli zawarte w umowie o pracę wolne są od wad, powodujących ich nieważność bądź bezskuteczność.

W rozpatrywanej sprawie, sąd apelacyjny analizując dokumenty sporządzone na potrzeby uzyskania kredytu, mając na względzie wyjaśnienia oskarżonych i zeznania świadków, uznał, że z całą pewnością nie doszło do zawarcia umowy o pracę. Umowa ta nie mogła być zawarta, skoro sama działalność spółki, określonej w niej jako pracodawca, miała rozpocząć się dopiero po 7 miesiącach od wystawienia zaświadczenia. Na istnienie ważnego stosunku pracy składa się złożenie oświadczeń w przedmiocie zawarcia umowy o pracę, zamiar stron oraz faktyczne wykonywanie określonej w umowie pracy. Owszem, oskarżeni rozmawiali o pracy, lecz to, co ich łączyło, jak powyżej wskazano można nazwać współpracą przy działaniach artystycznych, czy też przy dystrybucji takowych, a nie świadczeniem pracy na podstawie umowy o pracę. Obrońcy, zaś wbrew obowiązującym przepisom oraz wbrew wnioskom wynikającym z czynności, jakie L. W. (1) miał wykonywać na rzecz M. M. (1) pojęcia stosunku pracy oraz współpracy pomiędzy różnymi podmiotami, traktują jako synonimy, co jest co najmniej nieporozumieniem.

W rozpatrywanej sprawie oskarżeni rzeczywiście umówili się, jak przyjął sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku na współpracę a ich rozmowy kwestii tej dotyczące były prowadzone kilka miesięcy przed zawiązaniem spółki (...), po czym miało dojść do zawarcia samej umowy o pracę, ale do tego, zdaniem sądu odwoławczego z całą pewnością nie doszło i jak powyżej wskazano, słusznie sąd przyjął, że zaświadczenie o zatrudnieniu i wysokości zarobków L. W. (1) było nierzetelne, a wystawione zostało na potrzeby uzyskania kredytu.

Jeszcze raz podkreślić trzeba, że to wszystko, o czym w apelacjach tak szeroko piszą obrońcy, to nic innego jak współpraca pomiędzy muzykami, a nie świadczenie pracy. Owszem oskarżeni, czyli osoby ze świata artystycznego, ze swoistą nonszalancją podchodzili do zagadnień związanych z zawieraniem umów, czy rejestracją działalności oraz jej późniejszym rozliczeniem, ale nie oznacza to, że nie wiedzieli i nie obejmowali swą świadomością tego, że ich kontakty mają charakter współdziałania, a nie umowy o pracę. L. W. (1) pomagał M. M. (1) w poszerzeniu sieci dystrybucji muzyki, a ten za ową pomoc, wypłacał mu jakieś środki, co jednak nie mogło stanowić podstawy do przyjęcia, że M. M. (1), czy to jako osoba fizyczna, czy przedstawiciel osoby prawnej, wypłacał współoskarżonemu wynagrodzenie za pracę. Nic takiego nie miało miejsca, o czym była mowa powyżej, gdy sąd apelacyjny uznał za właściwe stanowisko sądu okręgowego co do nierzetelności zaświadczenia o zatrudnieniu L. W. (1).

Sąd powyżej wskazywał na sprzeczności ustaleń faktycznych zawartych w wyroku i jego uzasadnieniu, na które słusznie uwagę zwracają obrońcy, kładąc jednak niewłaściwy akcent na tę kwestię, gdyż jak powyżej wskazało, nawet w obliczu owych sprzeczności, niewątpliwe jest, że zaświadczenie, które umożliwiło przyznanie dla oskarżonego L. W. (1) kredytu potwierdzało zdarzenia, które nie miały miejsca.

W zakresie dalszych uwagi obrońców, co do oceny dowodów, wypada odwołać się do przedstawionych powyżej zapatrywań, które uzasadniają uchylenie zaskarżonego wyroku ze względu na błędne przyjęcie, że inkryminowane zachowania oskarżonych stanowiły jedynie naruszenie art. 297 § 1 k.k. O wszystkim tym wspominał sąd apelacyjny poprzednio w sprawie orzekający, a jego zapatrywania wszakże były dla sądu meriti wiążące. Obecnie obrońcy w swych apelacjach całkowicie opacznie interpretują konkretne i jasne stanowisko Sądu Apelacyjnego w Szczecinie wyrażone w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. II AKa 23/21, w którym nie tylko podkreślono wątpliwości związane wystawieniem zaświadczenia o zatrudnieniu, ale również zwrócono uwagę na szereg okoliczności niejako pobocznych, które umożliwiały wnioskowanie o przestępczym zamiarze działania oskarżonych. Sąd apelacyjny zwrócił uwagę na, obecnie pomijaną przez obronę kwestię, stosunkowo szybkiego zakończenia działania spółki (...) Ltd., która zaprzestała funkcjonowania dnia 29 marca 2011 r. a której działalność nie przyniosła w zasadzie żadnych efektów. Poza tym zwrócono uwagę na to, że oskarżony L. W. (1) przed rzekomym podjęciem zatrudnienia, a także później (w czasie, gdy zdaniem obrony obowiązywać miała bezterminowa umowa o pracę) w okresie od lipca 2011r. do października 2011 i od lipca 2012r. do września 2012 r. był zgłoszony jako osoba bezrobotna, a w urzędzie skarbowym w ogóle nie deklarował dochodów w wysokości wskazanej bankowi w zaświadczeniu o zatrudnieniu. Poza tym, w świetle odpisu brytyjskich dokumentów (vide m.in. k. 882,926), spółka (...) z siedzibą w L. ( (...) (...) (...) (...) (...) (...) (...) Company No. (...)) została założona dopiero 12 sierpnia 2009r., tak więc, wbrew ciągle podnoszonym przez obronę okolicznościom, skoro podmiot ten w styczniu 2009 r. nie istniał nie mógł zatrudnić L. W. (1). To zaś samo w sobie wskazuje, że zaświadczenie, tak jak przyjął sąd w zaskarżonym wyroku, było nierzetelne, gdyż L. W. (1) we wskazanej firmie nie pracował. Za takim wnioskowaniem, oczywiście sprzecznym z linią obrony oskarżonych, przemawiają zasady logiki i doświadczenia życiowego. L. W. (1) nie mógł być zgłoszony do ubezpieczenia, nie mógł być stroną umów, ani mieć rachunku bankowego, czy też adresu, który był wskazany w rzekomej umowie o pracę na czas nieokreślony. Oskarżony pracy nie realizował, tym bardziej, że jak pokreślił sąd apelacyjny, nie ma absolutnie żadnego dowodu na to, że spółka, rzekomy pracodawca L. W. (1), wykazywała jakoś działalność biznesową. Nie można przy tym przejść obojętnie nad kwestą tego, że w większości wynagrodzenie oskarżony L. W. (1) miał otrzymywać gotówką, a przed rzekomym zatrudnieniem i później, po uzyskaniu kredytu, był osobą bezrobotną. Okoliczności, te ocenione zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 7 k.p.k. przemawiają za przyjęciem, że zaświadczenie, jakie oskarżeni wytworzyli i wykorzystali było nierzetelne, a służyło ono do dokonania zarzuconego im przestępstwa, związanego z wyłudzeniem kredytu mieszkaniowego na kwotę 714 285 zł, w spłacie którego oskarżony L. W. (1) miał ogromne trudności, co zrozumiałe, skoro w rzeczywistości pracy nie świadczył i nie uzyskiwał wskazanych w zaświadczeniu dochodów.

To, że L. W. (1) wykonywał jakieś czynności na rzecz M. M. (1) w czasie rzeczywistych swych podroży zagranicznych, w tym związanych z pobytami w kraju pochodzenia jego późniejszej żony, ni jak ma się do oceny rzetelności wskazanego powyżej zaświadczenia, tym bardziej, że same ruchy na rachunku bankowym oskarżonego L. W. (1) przeczą temu, aby pracował on na rzecz współoskarżonego, o czym pisał Sąd Apelacyjny w Szczecinie, podkreślający również brak jakichkolwiek materialnych oznak działalności obu oskarżonych na rzecz wskazanej spółki, brak jest konkretnych umów zawieranych z określonymi wykonawcami, konkretnymi utworami sprzedanymi za granicą, korespondencji biznesowej itp. Oczywiste jest to, że po upływie wielu lat od zdarzeń ciężko jest przedstawić jakieś dokumenty, co słusznie podnoszą obrońcy, ale wszakże gdyby poza samą luźną współpracą oskarżonych, spółka (...) Ltd. prowadziła jakąś działalność, jej ślad chociażby z uwagi na formę prawną tego podmiotu, pozostałby, a tego nie było. Jeszcze raz zaakcentować trzeba, że same plany biznesowe i bliżej nieokreślone rezultaty współpracy oskarżonych, nie oznaczają, że L. W. (1) pracował na warunkach, jakie w zaświadczeniu z dnia 15 stycznia 2010r. poświadczył M. M. (1).

W przekonaniu sądu odwoławczego, obrońcy nie mają racji twierdząc, że M. M. (1) wyjaśniał zgodnie z prawdą o zatrudnieniu L. W. (1), a ten ostatni nie może ponosić odpowiedzialności za zaniechania związane z rejestracją podmiotu, który miał go zatrudniać. Nawet jeżeli przyjąć, że M. M. (1) miał problemy z rejestracją spółki (...), wbrew tezie forsowanej przez obronę, zważyć trzeba, że brytyjska zasada trzymiesięcznego okresu na rejestrację rozpoczętej działalności gospodarczej obejmuje jednoosobową działalność gospodarczą - sole trade (pisał o tym sąd apelacyjny), zaś rejestracja spółki przebiega w sposób zbliżony do prawa polskiego. Okoliczność ta sama w sobie uniemożliwia przyjęcie, że w dniu 5 stycznia 2009 r. L. W. (1) był zatrudniony w spółce o określonej nazwie i adresie rejestrowym, gdyż podmiot ten wówczas nie istniał. Rozumowanie obrony, że było inaczej, jest całkowicie oderwane od realiów niniejszej, razi dowolnością, jest sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Odnosząc się do podnoszonej przez obronę kwestii rzekomego braku pokrzywdzenia banku, którego należności są spłacane, zważyć trzeba, na omówione powyżej uwagi dotyczące znamion przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. Oszustwo z art. 286 § 1 k.k., wypełnione zostaje wtedy, gdy sprawca, działając w sposób w tym przepisie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem, które oceniane z punktu widzenia interesów tej osoby, jest niekorzystne. Dotyczy to nie tylko sytuacji, gdy sprawca nie zamierza zwrócić mienia, ale także innych powodów, co do których wprowadza on w błąd, wyzyskuje błąd lub niezdolność do należytego pojmowania przedsiębranego działania, o czym była mowa powyżej.

Podsumowując, sąd apelacyjny stwierdza, że zarzuty apelacji obrońców nie mogą być uwzględnione. W jednym jednak obrońcy mają częściową rację. Otóż sąd I instancji, zgodnie z zapatrywaniami sądu apelacyjnego w trakcie ponownego rozpoznania sprawy, zamierzał przesłuchać świadków G. Ś. i M. M. (4), co jednak okazało się niemożliwe do przeprowadzenia. Z protokołów z rozprawy wynika, że sąd podejmował starania, zmierzające do przesłuchania tych świadków, ale nie zdołano ustalić miejsca ich pobytu i nie było możliwości ich wezwania, nad czym sąd przeszedł do porządku, zapominając wydać postanowienie o oddaleniu wniosku dowodowego z uwagi na to, że postulowanych dowodów nie dało się przeprowadzić. Uchybienie to jest oczywiste, ale z całą pewnością, niezależnie od przyczyn uchylenia skarżonego wyroku, nie miało ono żadnego znaczenia dla oceny rozstrzygnięcia sądu i instancji. Obecnie samo przeprowadzenie dowodu z zeznań tych świadków zdaje się być zbędne, o czym jednak, winien zdecydować sąd ponownie rozpoznający sprawę.

Wniosek

Wnioski apelacji obrońców obu oskarżonych o zmianę wyroki i uniewinnienie względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Ze względu na omówione powyżej okoliczności nie ma powodów do uwzględnienia zarzutów apelacji obrońców. Z całą pewnością nie ma podstaw do uniewinnienia oskarżonych. Z kolei wnioski o uchylenie wyroku zostały ostatecznie uwzględnione, ale z powodu określonego w art. 454 § 1 k.p.k., a nie ze względu na zapatrywania obrońców.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

---

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

---

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

---

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

---

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

---

Zwięźle o powodach zmiany

---

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

---

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

---

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

---

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

---

5.3.1.4.1.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Wobec uwzględnienia apelacji oskarżyciela publicznego zaistniała konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, z uwagi na obowiązujące w postępowaniu odwoławczym reguły ne peius określone w art. 454 § 1 k.p.k., o czym była mowa w punkcie 3.1. niniejszego uzasadnienia.

Celem reguł ne peius jest zapewnienie oskarżonym dwuinstancyjność postępowania ("dwuinstancyjność skazania"). W uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2018 r. sygn. akt I KZP 10/18 (publ. LEX), stwierdzono, że możliwość uchylenia wyroku uniewinniającego i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania związana z regułą ne peius określoną w art. 454 § 1 k.p.k. (art. 437 § 2 zd. drugie k.p.k.) zachodzi dopiero wtedy, gdy sąd odwoławczy - w wyniku usunięcia stwierdzonych uchybień stanowiących jedną z podstaw odwoławczych określonych w art. 438 pkt 1-3 k.p.k. (czyli np. po uzupełnieniu postępowania dowodowego, dokonaniu prawidłowej oceny dowodów, poczynieniu prawidłowych ustaleń faktycznych) - stwierdza, że zachodzą podstawy do wydania wyroku skazującego, czemu stoi na przeszkodzie zakaz określony w art. 454 § 1 k.p.k. Jak powyżej wskazano, także w przypadku warunkowego umorzenia postępowania, wzgląd na brzemiennie przepisów art. 14 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz art. 8 ust. 2 i art. 91 ust. 2 Konstytucji RP, uzasadnia przyjęcie obowiązywania w postępowaniu przed sądem odwoławczym reguły ne peius.

Oczywiste jest to, że zastosowanie reguły ne peius nie może nastąpić w sytuacji, gdy istnieje jedynie potencjalna możliwość wydania wyroku skazującego. Jednakże przypadek taki nie występuje w przedmiotowej sprawie, o czym była mowa powyżej. Dokonana przez sąd odwoławczy ocena dowodów, które były przedmiotem oceny sądu I instancji, prowadzi do wniosku, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że oskarżeni dopuścili się zarzucanych im przestępstw, w postaci przyjętej w zarzutach aktu oskarżenia, a nie w postaci wskazanej w skarżonym obecnie, warunkowo umarzającym postępowanie, wyroku sądu I instancji. W badanej sprawie nie doszło zatem do sytuacji, w której zdaniem sądu II instancji zachodzi tylko potencjalna możliwość wydania wyroku skazującego, ale możliwość ta wręcz graniczy z pewnością. Z tego powodu, na podstawie art. 454 § 1 k.p.k. sąd II instancji uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji winien dokonać swobodnej, zgodnej z zasadami logicznego rozumowania oraz pozostałymi dyrektywami wskazanymi w art. 7 k.p.k. oceny dowodów zgormadzonych w sprawie, bacząc na konieczność dokonania prawidłowej subsumpcji ustalonego w sprawie stanu faktycznego na obowiązujące normy prawa karnego materialnego. W tym zakresie sąd ten winien mieć na względzie zapatrywania prawne sądu odwoławczego zawarte w niniejszym uzasadnieniu. Zważyć przy tym należy, że w rozpatrywanej sprawie zachodzi możliwość zastosowania art. 442 § 2 k.p.k. Sąd powinien także, w sposób przewidziany w art. 170 k.p.k. odnieść się do wniosków dowodowych, na jakie powołują się obrońcy – to jest zeznań świadków G. Ś. i M. M. (4).

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnię-cia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

---

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnię-cia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Zgodnie z przepisem art. 636 § 1 k.p.k. o kosztach procesu rozstrzyga się w orzeczeniu kończącym postępowanie. Takim zaś orzeczeniem nie jest wyrok sądu odwoławczego, którym uchylono wyrok organu pierwszej instancji i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania. Wyrok sądu II instancji odwoławczej nie kończy postępowania, lecz stanowi punkt wyjścia do dalszego jego prowadzenia przez sąd I instancji. Wobec tego, w aktualnym stanie procesu, brak było podstaw do orzeczenia o kosztach za postępowanie odwoławcze.

7.  PODPIS

Arleta Wawrzynkiewicz Stanisława Kucharczyk Andrzej Wiśniewski

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Prokuratury Okręgowej w Szczecinie

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 12 marca 2025r. sygn. III K 96/22.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

Uchylenie

☐

Zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego L. W. (1).

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 12 marca 2025r. sygn. III K 96/22.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.13.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego M. M. (1).

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 12 marca 2025r. sygn. III K 96/22.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana