Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 208/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 26 maja 2020 r., sygn. akt III K 284/19

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrazy przepisu postępowania mającej wpływ na treść orzeczenia, a to art. 7 k.p.k. i błędu w ustaleniach faktycznych polegających na wadliwej ocenie dowodów, które ocenione z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wiedzy i doświadczenia życiowego prowadzić winny do ustalenia, że oskarżony naruszył mir domowy w rozumieniu art. 193 k.k.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że wobec uchylenia wyroku Sądu I instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania jedynie co do rozstrzygnięcia objętego punktem III części dyspozytywnej wyroku i to jedynie w zakresie przestępstwa z art. 193 k.k. (apelacja prokuratora co do wadliwego zakwalifikowania w ramach tego rozstrzygnięcia zachowania oskarżonego jako przestępstwa z art. 157 § 2 k.k., zamiast z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. okazała się niezasadna, prawidłowo Sąd I instancji ustalił też, że brak jest dowodów wskazujących na to, że stosowane groźby zmierzały do zmuszenia pokrzywdzonej do odstąpienia od żądania opuszczenia przez oskarżonego mieszkania, chociaż miały miejsce zaraz po wypowiedziach pokrzywdzonej by opuścił mieszkanie – na pewno były wynikiem złości, ale brak było dowodu czy zmierzały również do zmuszenia pokrzywdzonej do określonego zachowania i to związanego z opuszczeniem mieszkania), Sąd odwoławczy zobowiązany był do sporządzenia z urzędu uzasadnienia wyroku jedynie w zakresie przestępstwa z art. 193 k.k. W tym bowiem zakresie apelacja prokuratora okazała się zasadna. Wprawdzie apelujący podniósł wewnętrznie sprzeczny zarzut błędu w ustaleniach faktycznych i obrazy art. 7 k.p.k., (błędu w ustaleniach faktycznych można dopuścić się jedynie w sytuacji, gdy pomimo prawidłowej oceny dowodów, a więc zgodniej z dyspozycją art. 7 k.p.k., Sąd I instancji dokona ustaleń, które sprzeczne są z treścią owych dowodów), ale nie zmienia to wniosku, że Sąd I instancji wadliwie wyeliminował z opisu czynu i jego kwalifikacji prawnej, kwestię dopuszczenia się przez oskarżonego również naruszenia miru domowego. Z tym ostatnim przestępstwem mamy bowiem do czynienia w sytuacji, gdy sprawca wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza. Jednocześnie oczywistym jest, że znamiona przestępstwa określonego w art. 193 k.k. może zrealizować jedynie sprawca, któremu nie przysługuje - na mocy obowiązujących przepisów lub istniejących między stronami relacji bądź umów - prawo dostępu do obiektu będącego formalnie mieniem "cudzym" w stosunku do niego. Skoro zaś to pokrzywdzona J. M. była jedyną stroną umowy najmu mieszkania, którego nie chciał opuścić oskarżony, to niewątpliwie na mocy łączącej ją z właścicielem mieszkania umowy, to ona jedynie miała prawo do korzystania z niego i przebywania w nim (ona też jedynie uiszczała wszystkie opłaty za mieszkanie). Oczywiste jest również to, że jakkolwiek pokrzywdzony i oskarżona zamieszkiwali wspólnie i tworzyli konkubinat, to jednak fakt ten w polskim systemie prawnym nie stworzył jakichkolwiek relacji polegających na wspólności majątkowej, czy przejściu praw jednego z konkubentów na drugiego. Trzeba wreszcie podkreślić, że pomimo pozostawania do tragicznych wydarzeń w faktycznym konkubinacie, to jednak jak wynika z zasadnie uznanych przez Sąd I instancji za wiarygodnych, zeznań J. M., ta na skutek ataków ze strony oskarżonego w dniu 5 października 2018 r. zakończyła z nim związek oraz nakazała mu się spakować i wyprowadzić. Oskarżony zaś owo polecenie wykonał i gdy przyjechała wezwana telefonicznie siostra pokrzywdzonej, opuścił mieszkanie. Co najmniej zatem w tym momencie mieszkanie wynajmowane przez pokrzywdzoną stało się dla oskarżonego cudzym w rozumieniu art. 193 k.k. Ani bowiem przepisy prawa, ani treść umowy, ani relacje faktyczne, jakie zaistniały w dniu 6 października 2018 r. nie uprawniały oskarżonego do przebywania w mieszkaniu bez konieczności uzyskania zgody pokrzywdzonej. Nawet bowiem jeżeli oskarżony przebywał w domu wynajmowanym przez pokrzywdzoną za jej zgodą, to faktycznie sytuacja ta w opisanych wyżej realiach ustała. Nie sposób przy tym pominąć postawy oskarżonego, który w nocy nie próbował dostać się do mieszkania, a czekał przed lokalem i prosił J. M. o pozwolenie przenocowania do godziny 4-5 rano. Wprawdzie pokrzywdzona zgodziła się na przenocowanie oskarżonego, ale zgoda obejmowała jedynie czas do godziny 6.00. Tym samym, skoro, jak wynika z zeznań pokrzywdzonej, oskarżony w wyznaczonym czasie nie opuścił mieszkania (został obudzony przez pokrzywdzoną około godziny 9.00), skoro po prośbach o pozwolenie na zamieszkanie jeszcze przez kilka dni, pokrzywdzona nie wyraziła na to zgody, skoro po wyraźnym poleceniu pokrzywdzonej opuszczenia mieszkania tego nie uczynił, a następnie zaczął straszyć pokrzywdzoną doprowadzeniem do odebrania jej dziecka i skoro po ponownym wezwaniu przez pokrzywdzoną do opuszczenia mieszkania odpowiedział „nie” i rzucił się na pokrzywdzoną przewracając ją i dusząc, to niewątpliwie w ten sposób zrealizował znamiona przestępstwa z art. 193 k.k. polegające na braku opuszczenia cudzego mieszkania wbrew żądaniu osoby uprawnionej. Trzeba przy tym podkreślić, że wskazane wyżej okoliczności w sposób jednoznaczny wynikały z zeznań J. M., którym zasadnie Sąd I instancji dał w rozważanym tutaj zakresie wiarę i czego nie kwestionował również oskarżony.

Ostatecznie zatem należało uchylić rozstrzygnięcie zawarte w punkcie III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku i sprawę w tym zakresie przekazać Sądowi Rejonowemu Szczecin-Centrum w Szczecinie, gdyż to do właściwości miejscowej i rzeczowej tego sądu należały przestępstwa objęte wymienionym wyżej punktem. Trzeba przy tym podkreślić, że jak to już zasygnalizowano, apelacja prokuratora w zakresie w jakim domagała się zakwalifikowania zachowań objętych punktem III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, a dotyczących duszenia za szyję, zasłaniania ust, szarpania za włosy i przyduszania ciała, jako zbrodni usiłowania zabójstwa, okazała się niezasadna (prawidłowo Sąd I instancji zachowanie owo zakwalifikował na podstawie art. 157 § 2 k.k.). Podobnie rzecz się miała z kwestią dodatkowego zakwalifikowania zachowania oskarżonego z art. 191 § 1 k.k. Nie było natomiast kwestionowane samo ustalenie co do wypowiadania przez oskarżonego gróźb bezprawnych w rozumieniu art. 190 § 1 k.k. W sytuacji zatem, gdy wszystkie ostatecznie przypisane oskarżonemu zachowania, zakwalifikowane zostały jako czyn ciągły, a naruszenie miru domowego w skład owego czynu ciągłego winno wchodzić, to należało uchylić punkt III części dyspozytywnej wyroku i sprawę w tym zakresie przekazać do ponownego rozpoznania, chociaż co do przestępstw z art. 157 § 2 k.k. i z art. 190 § 1 k.k. sprawa została faktycznie przesądzona i sprawstwo oskarżonego w zakresie w jakiej przypisał mu w tej części Sąd I instancji, nie budziło wątpliwości. Niemożliwe było bowiem wydanie rozstrzygnięcia o charakterze reformatoryjnym, albowiem na przeszkodzie takiej decyzji stała treść art. 454 § 1 k.p.k. Przepis ten stanowi, że sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w pierwszej instancji lub co do którego w pierwszej instancji umorzono postępowanie. Wprawdzie w zakresie przestępstwa z art. 193 k.k. nie zapadł formalnie wyrok uniewinniający (nie objęto „jedynie” opisem czynu znamion tego przestępstwa i nie przywołano wymienionego przepisu w kwalifikacji prawnej) ale jak stwierdził Sąd Najwyższy, w przepisie art. 454 § 1 k.k. nie chodzi jedynie o formalne rozstrzygnięcie uniewinniające sprawcę, ale także o pominięcie w opisie czynu przypisanego sprawcy w wyroku skazującym tych fragmentów zachowań, które w ramach czynu ciągłego zostały mu pierwotnie zarzucone w akcie oskarżenia (wyrok z dnia 29 stycznia 2015 r., II KK 183/15. LEX nr 1653748). Podobna sytuacja zaistniała w przedmiotowej sprawie.

Wniosek

o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sprawy

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Patrz wyżej

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.15.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

Uwzględnienie zarzutu prokuratora obrazy art. 7 k.p.k. i błędu w ustaleniach faktycznych (pomimo formalnej niepoprawności tak sformułowanego zarzutu). Wyrok uległ uchyleniu, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania co do rozstrzygnięcia zawartego w punkcie III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku w zakresie w jakim nie zawierał on opisu naruszenia miru domowego i pomijał w kwalifikacji prawnej czynu ciągłego, przepisu art. 193 k.k. Podstawę prawną uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania stanowi przepis art. 454 § 1 k.p.k.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Patrz punkt 3.1

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Patrz punkt 3.1

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Ponieważ rozstrzygnięcie Sądu odwoławczego w zakresie punktu III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku nie jest rozstrzygnięciem kończącym postępowanie w sprawie, brak było podstaw do orzekania o kosztach sądowych w tym zakresie.

7.  PODPIS

SSA Janusz Jaromin SSA Maciej Żelazowski SSA Stanisław Stankiewicz

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Prokuratury Rejonowej Szczecin-Niebuszewo w Szczecinie

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Punkt III części dyspozytywnej wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 26 maja 2020 r. sygn. akt III K 284/20 w zakresie w jakim pomijał w opisie czynu ciągłego przypisanego oskarżonemu A. N. fakt naruszenia przez niego miru domowego i pomijał w kwalifikacji prawnej art. 193 k.k

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana