Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 213/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 3 lipca 2024r., w sprawie III Ko 299/23.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Prokurator wyrokowi zarzucił obrazę przepisów postępowania karnego, tj. art. 7 k.p.k. mającą wpływ na treść orzeczenia, polegającą na dowolnym i bezpodstawnym uznaniu, że odpowiednią kwotą zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną wnioskodawcy w związku z jego tymczasowym aresztowaniem w sprawie III K 326/20 Sądu Okręgowego w Szczecinie jest kwota 120.000 zł, podczas gdy prawidłowa ocena i analiza zebranego materiału dowodowego z uwzględnieniem zasad prawidłowego ustalenia wysokości zadośćuczynienia nakazuje uznać zasądzoną kwotę zadośćuczynienia za rażąco wygórowaną, nie znajdując oparcia w materiale dowodowym.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sformułowany w apelacji prokuratora zarzut naruszenia art. 7 k.p.k. okazał się chybiony.

Sąd Okręgowy w procesie oceny dowodów respektował w całej rozciągłości zasady poprawnego rozumowania, prawidła logiki, wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego. Pierwszoinstancyjna ocena dowodów znamionuje niezbędny dystans Sądu ad meriti względem rozstrzyganych kwestii, jego krytycyzm oraz roztropność. Przekonuje ona o uchwyceniu istoty rozpatrywanej sprawy, znajomości realiów izolacji więziennej, w tym tej wynikający z tymczasowego aresztowania. Sąd Okręgowy każdemu z zebranych dowodów nadał właściwe znaczenie procesowe, wzajemnie je powiązał, spojrzał na wydźwięk ich całokształtu w sposób wszechstronny, kompleksowy.

W konsekwencji pierwszoinstancyjna ocena dowodów jawi się jako swobodna, a nie dowolna, co bezpodstawnie zarzuca w swej apelacji prokurator, a zatem korzysta z ochrony procesowej wynikającej z przywołanego na wstępie przepisu bez żadnych ograniczeń.

Sąd merytorycznie właściwy nie pominął żadnego z dostępnych dowodów, nie przerysował znaczenia któregokolwiek z nich, w oparciu o nie wykreślił rzeczywisty obraz uciążliwości, których doświadczył w trakcie pozbawienia wolności R. O. (1). Należycie też odniósł podstawę zasądzanego roszczenia do okresu pozbawienia wolności wnioskodawcy, nie zaś do zarzutu, jaki wnioskodawcy w toku prowadzonego przeciwko niemu postępowania był stawiany i ostatecznie został ustalony. Skarżący natomiast argumentując, eksponuje okoliczności te, jakby stanowisko Sądu I instancji było odmienne, co jest oczywiście błędne i służy jedynie zwiększeniu wizualnej obszerności apelacji. Natomiast zupełnie skarżący ignoruje (choć formalnie ją odnotowuje) tę okoliczność, że czas pozbawienia (oczywiście niesłusznego) wnioskodawcy wolności obejmował niemal 20 miesięcy. Jest to okres długi, w którym nawet aresztowanie nie połączone ze szczególnie dolegliwym traktowaniem osadzonego, odczytywane musi być jako znacząca dolegliwość.

W judykaturze, a i w piśmiennictwie podkreśla się, a co dostrzega też skarżący, iż zadośćuczynienie nie może być symboliczne, a powinno być odpowiednie i ma rekompensować doznana krzywdę. Zadośćuczynienie nie może mieć charakteru symbolicznego, ale powinno uwzględniać "indywidualne cechy człowieka, którego niesłusznie wolności (…) pozbawiono" (tak wyr. SA w Katowicach z 24.4.2007 r., II AKa 61/07, KZS 2007, Nr 7–8, poz. 129).

Zadośćuczynienie krzywdzie polega na przyznaniu odpowiedniej sumy pieniężnej. Powinna ona mieć "charakter kompensacyjny, a więc musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, niebędącą jednak wartością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy" (por. m.in. post. SN z 12.8.2008 r., V KK 45/08, OSNwSK 2008, Nr 1, poz. 1638; wyr. SN z 2.2.2007 r., IV KK 444/06, Prok. i Pr. – wkł. 2007, Nr 10, poz. 18). Indywidualny charakter zadośćuczynienia przesądza o tym, że: "ostateczne ustalenia, jaka konkretna kwota jest "odpowiednia", z istoty swej należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, lecz nie może to być uznanie dowolne. Zawsze musi ono opierać się tak na całokształcie okoliczności sprawy, jak i na czytelnych kryteriach ocennych, rzetelnie wskazanych w treści uzasadnienia" (wyr. SA w Lublinie z 5.5.2008 r., II AKa 83/08, KZS 2008, Nr 12, poz. 68).

Skarżący stara się przekonać Sąd odwoławczy, iż zasądzona suma doprowadzi do bezpodstawnego wzbogacenia wnioskodawcy, ponieważ jest wielokrotnie wyższa od dochodów osiąganych przez poszkodowanego. Ale przecież niewątpliwym jest, iż przyznane zadośćuczynienie powinno stanowić dla uprawnionego wartość ekonomicznie odczuwalną, z drugiej zaś powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej. Zasada umiarkowanego (a przy tym, jak się należy domyślać, wyważonego i sprawiedliwego) rozmiaru zadośćuczynienia (…) łączy się z wysokością stopy życiowej społeczeństwa, gdyż zarówno ocena, czy jest ono realne, czy nie nadmierne, pozostawać musi w związku z poziomem życia" (wyr. SA w Katowicach z 7.2.2008 r., II AKa 22/08, KZS 2008, Nr 7–8, poz. 105 i wyr. SA w Szczecinie z 30.06.2022 r. II AKa 70/22 Legalis).

W orzecznictwie wskazuje się, że "do elementów, które należy uwzględnić przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, należy także przeciętna stopa życiowa społeczeństwa. Odwołanie się do owej przeciętnej stopy życiowej pozwala bowiem w pewien sposób obiektywizować przyznane zadośćuczynienie za krzywdy, które z natury rzeczy u poszczególnych pokrzywdzonych ma subiektywny wymiar. "Kwotę zadośćuczynienia należy oznaczać z umiarem, stosownie do realiów społecznych, jak zamożność mieszkańców, wartość pieniądza itp., by nie pozostało poczucie krzywdy niesłusznie tymczasowo aresztowanego, ale by orzeczenie nie było sposobem uzyskania nadmiernych korzyści finansowych" (wyr. SA w Katowicach z 3.11.2017 r., II AKa 342/17, Legalis).

Pamiętać jednak należy, że ustalanie wysokości zadośćuczynienia ma charakter indywidualny, co oznacza, że sąd nie może stosować jakichś ogólnych wskaźników, matematycznych przeliczników, ale winien uwzględnić całokształt okoliczności konkretnej sprawy (wyr. SA w Lublinie z 2.2.2012 r., II AKa 268/11, KZS 2012, Nr 9, poz. 74). Zarzut nieodpowiedniego ustalenia kwoty zadośćuczynienia może być skuteczny tylko wtedy, gdyby zaskarżone orzeczenie w sposób oczywisty naruszyło zasady ustalania wysokości tego zadośćuczynienia. O rażącym naruszeniu tych zasad mogłoby świadczyć przyznanie zadośćuczynienia "symbolicznego" bądź też kwoty wygórowanej, prowadzącej do niestosownego wzbogacenia (zob. wyr. SA w Krakowie z 9.4.2008 r., II AKa 46/08, KZS 2008, Nr 6, poz. 48; wyr. SA w Warszawie z 20.2.2013 r., II AKa 32/13, Legalis.

W kontekście powyższych wskazań, zdaniem Sądu odwoławczego otrzymanie przez uprawnionego w okolicznościach tej sprawy, ustalonych przez Sąd I instancji kwoty 120 000 zł tytułem zadośćuczynienia nie stanowi uzyskania nadmiernych korzyści finansowych. Przy tym nie tyle sposób wyliczenia tej kwoty, co jej wysokość podlega ocenie w kategoriach adekwatności do wielkości krzywdy poniesionej przez wnioskodawcę. W tych kategoriach przyznana kwota zadośćuczynienia za niemal 20 miesięcy oczywiście niesłusznego tymczasowego aresztowania, nie może być uznana za wygórowaną. Stanowi ona wielokrotność kwoty nawet mniejszej niż średnie wynagrodzenie z daty orzekania przez Sąd Okręgowy, za każdy miesiąc aresztowania wnioskodawcy. W rezultacie powyższego, przy takim odniesieniu do obiektywnego wskaźnika, uwzględniającego realia społeczne w jakich sprawa jest rozstrzygana, całkowicie nietrafnym jest zarzut postawiony przez prokuratora w jego apelacji.

Wniosek

Podnosząc powyższy zarzut, prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez obniżenie zasądzonego zadośćuczynienia do kwoty 60.000 zł, a w pozostałym zakresie o utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek reformatoryjny nie zasługiwał z przyczyn wskazanych w rozważaniach poświęconych zarzutowi odwoławczemu na uwzględnienie.

3.2.

Pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Apelacyjnego w Szczecinie zaskarżonemu wyrokowi zarzucił obrazę przepisów postępowania mających wpływ na treść orzeczenia, tj.:

- naruszenie art. 7 k.p.k., poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego sprzeczną z logiką i doświadczeniem życiowym wyrażającym się w przyjęciu, że stosowanie tymczasowego aresztowania wobec wnioskodawcy było niewątpliwie niesłuszne, podczas gdy w realiach niniejszej sprawy to zachowanie wnioskodawcy przyczyniło się do tego, iż stosowano wobec niego środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania,

- art. 552 § 1 i § 4 k.p.k. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w wadliwym uznaniu, że tymczasowe aresztowanie wnioskodawcy było niewątpliwie niesłuszne, podczas gdy zgromadzone w sprawie dowody jednoznacznie wskazują, iż tymczasowego aresztowania dokonano zgodnie z przepisami prawa, gdyż stosowanie środka zapobiegawczego z uwagi na zachowanie wnioskodawcy było konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut niezasadny.

Jakkolwiek skarżący formułuje zarzut obrazy przepisów regulujących ocenę zebranych dowodów, to w istocie dokonanej przez Sąd I instancji oceny dowodów nie kwestionuje. Wywodzi natomiast w uzasadnieniu apelacji, że tymczasowe aresztowanie nie było oczywiście niesłuszne, a roszczenie Wnioskodawcy nie jest zasadne, z uwagi na nieziszczenie się przesłanek z art. 552 § 4 k.p.k. W tym kontekście należy odczytywać zarzuty podniesione przez skarżącego. Sprowadzają się one do twierdzenia skarżącego, że zadośćuczynienie wnioskodawcy za okres jego tymczasowego aresztowania się nie należy, gdyż do zastosowani tego środka doszło wobec postawy procesowej samego (wówczas) podejrzanego, przez co stosowanie tego środka było zasadne.

Kwestionując w gruncie rzeczy zastosowanie przez Sąd Okręgowy przepisu art. 552 § 1 k.p.k., skarżący nie ma jednak racji. Jeśli bowiem mieć na uwadze, że postawienie zarzutu R. O. (1) było niesłuszne, zaś jego odpowiedzialność w obszarze penalizowanym przez art. 262 § 1 i § 2 k.k. została wyłączona na skutek przedawnienia karalności tak kwalifikowanego czynu, to całkowicie prawidłowo uznał Sąd Okręgowy, że wnioskodawca do sprawy w której odpowiadał karnie, nie zostałby tymczasowo aresztowany. Skarżący ignoruje bowiem ustalenie, poczynione przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie III K 326/20, wyrażone zaś na stronie 66 uzasadnienia wydanego w tej sprawie wyroku (k. 48v), że karalność czynu którego znamiona miał wyczerpać swoim zachowaniem m. in. R. O. (1), ustała zanim jeszcze doszło do wszczęcia postępowania w sprawie o ten czyn. Wobec powyższego, całkowicie chybione jest powoływanie się przez skarżącego na wysokość sankcji przewidzianej za przestępstwo, którego znamiona miał wyczerpać czyn wnioskodawcy, czy okoliczności pozwalające dostrzegać realność obawy matactwa ze strony ówczesnego podejrzanego R. O. (1). Nawet jeśli z treści wydawanych orzeczeń o aresztowaniu wnioskodawcy wynika, że to nieprawidłowe jego zachowanie, a nie sama surowość kary przedstawionego mu zarzutu, miała wpływ na stosowanie tymczasowego aresztowania, to w świetle ostatecznego rozstrzygnięcia jakie w sprawie karnej R. O. (1) zapadło, z uwzględnieniem wskazanych wyżej podstaw dla stwierdzenia przedawnienia karalności jego czynu, ze wszech miar trafne jest stwierdzenie Sądu Okręgowego, że tymczasowe aresztowanie wnioskodawcy nie powinno nastąpić. Analiza zachowania wnioskodawcy, jakiej dokonuje skarżący w uzasadnieniu apelacji, bez w świetle powyższego bezprzedmiotowa i nie może podważyć trafności stanowiska Sądu i instancji.

Wniosek

Skarżący ten wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez oddalenie wniosku w całości

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek sformułowany przez tego skarżącego nie zasługiwał z przyczyn wskazanych w rozważaniach poświęconych zarzutowi odwoławczemu na uwzględnienie.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Całość zaskarżonego wyroku

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powody utrzymania zaskarżonego wyroku w mocy przedstawione zostały w rozważaniach Sądu Apelacyjnego poświęconych omówieniu zarzutów odwoławczych podniesionych w poszczególnych apelacjach

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt II.

Zgodnie z treścią art. 554 § 4 kpk koszty sądowe związane z postępowaniem odwoławczym ponosi Skarb Państwa

7.  PODPIS

SSO del. do SA Maciej Kawałko SSA Przemysław Żmuda SSA Robert Mąka

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wysokość zasądzonego zadośćuczynienia

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Zasądzenie zadośćuczynienia na rzecz wnioskodawcy

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana