Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 314/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 20 października 2020 r., sygn. akt III K213/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca oskarżonego

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,


jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca oskarżonego P. S. zaskarżył powyższy wyrok w całości i na podstawie art. 438 pkt 1 k.p.k., zarzucił:
„obrazę przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu – polegającą na nieuzasadnionym zakwalifikowaniu czynu jako usiłowania zabójstwa (art. 148 par 1 w zw. z art. 13 par 1 k.k.) – w sytuacji, gdy z samego opisu czynu , ustalonych faktów oraz zgromadzonych dowodów wynika, że oskarżonemu nie sposób przypisać usiłowania zabójstwa w zamiarze ewentualnym.”

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja obrońcy oskarżonego P. S. okazała się częściowo trafna. Należało bowiem, co do zasady, zaaprobować stanowisko skarżącego, że Sąd Okręgowy wadliwie ustalił kwestię zamiaru, z jakim działał ww. oskarżony. Stąd, konsekwencją wniesienia tej skargi, była odpowiednia zmiana zaskarżonego wyroku, o czym strony, stosownie do treści art. 399 § 1 k.p.k., zostały uprzedzone na rozprawie odwoławczej.

Przed przedstawieniem powodów korekty zaskarżonego orzeczenia, dokonanej przez sąd ad quem, a także merytorycznej oceny argumentacji omawianej apelacji, należy zauważyć, że ta skarga została niewłaściwie skonstruowana. Mianowice jej autor, nie bacząc na samoistność sformułowanego w jej petitum zarzutu obrazy prawa
materialnego i jakby nie ufając jego skuteczności, jednocześnie zakwestionował w uzasadnieniu apelacji poczynione dotychczas ustalenia faktyczne. Być może wyjaśnia to intencję obrońcy, który zapewne zakładał niekonsekwencję stanowiska zajętego w wywiedzionym środku odwoławczym. Tymczasem z punktu widzenia kontroli odwoławczej istotne jest rozróżnianie pierwotnych źródeł uchybienia i jego następstw. Wypada przypomnieć, że obraza prawa materialnego ma miejsce wtedy, gdy stan faktyczny został w orzeczeniu ustalony prawidłowo, a nie zastosowano do niego właściwego przepisu prawa materialnego (postanowienia SN: z 09.01.2002 r., V KKN 319/99, LEX nr 53010; z 02.12.2008 r., III KK 230/08, LEX nr 491425; z 26.10.2016 r., II KK 272/16, LEX nr 2139245; z 08.05.2015 r., III KK 333/14, LEX nr 1713025). Z

obrazą prawa materialnego mamy do czynienia w szczególności wówczas, gdy
dokonano jego błędnej wykładni, co finalnie doprowadziło do uznania, że doszło do wyczerpania znamion innego czynu zabronionego niż tego, którego znamiona w istocie zostały wyczerpane. Natomiast nie ma obrazy prawa materialnego, gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń przyjętych za jego podstawę (wyroki SN: z 23.07.1974 r., V KR 212/74, OSNKW 1974/12/223; z 02.08.1978 r., I KR 155/78, OSNPG 1979/3/52). W takich wypadkach podstawą odwoławczą powinien być zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku albo obrazy prawa procesowego, jeżeli wadliwość orzeczenia jest wynikiem błędnych ocen sądu (postanowienia SN: z 09.01.2002 r., V KKN 319/99, LEX nr 53010; z 06.02.2007 r., III KK 407/06, LEX nr 467593; z 15.02.2007 r., IV KK 234/06, LEX nr 445859; z
20.11.2008 r., V KK 158/08, OSNwSK 2008/1/2340). Jeśli zatem obrońca P. S. wyraźnie kwestionuje dokonane ustalenia faktyczne, w zakresie zamiaru
z jakim działał oskarżony: „(…) nie doszło nawet do wyrażenia, poprzez zachowanie, zamiaru pozbawienia życia, to nie można zgodzić się z tym, że Sąd domniemywał
istnienie takiego zamiaru”; ustalenia dotyczące zamiaru ewentualnego zabójstwa nie mogą opierać się wyłącznie na fragmentarycznych faktach wiążących stronę wykonawczą” (s. 3 apelacji); „(…) nie można domniemywać, że ujawniony w toku postępowania konflikt miał tak duże rozmiary i nasilenie, że mógłby przerodzić się w zamiar zabójstwa” (s. 5 apelacji), a jednocześnie próbuje wykazać, że doszło do obrazy prawa materialnego, to taki sposób dedukcji należy uznać za nieprawidłowy, albowiem tylko niekwestionowany stan faktyczny może być następnie podstawą procesu
subsumcji. W tym świetle, w zaistniałym układzie procesowym, podniesiony w apelacji zarzut z art. 438 pkt 1 k.p.k., ma charakter zarzutu alternatywnego, a więc będzie on stanowił przedmiot oceny sądu ad quem dopiero wówczas, gdy zostaną zaaprobowane ustalenia faktyczne (postanowienie SN z 19.10.2016 r., V KK 239/16, LEX nr 2148667).

Nieporadnie sformułowany przez obrońcę zarzut apelacji, nota bene w powiązaniu z mało zrozumiałymi wnioskami tej skargi („ o uchylenie rozstrzygnięcia o karze; zmianę kwalifikacji prawnej czynu zarzucanemu oskarżonemu; wymierzenie kary według nowej kwalifikacji”), stanowi w istocie polemiką z poczynionymi, w zaskarżonym wyroku ustaleniami faktycznymi. W ocenie sądu odwoławczego, Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób wyczerpujący i wszechstronny, zaś na jakąkolwiek potrzebę uzupełniania materiału dowodowego, nie wskazywały również strony, a w tym
i autor apelacji (zarówno na rozprawie głównej, we wniesionej skardze, jak i na
rozprawie odwoławczej). Również dokonane zasadnicze ustalenia faktyczne (pomijając kwestię zamiaru), a dotyczące samego przebiegu zdarzenia (a w tym roli jego
uczestników i sprawstwa P. S.), w którym doszło do uszkodzenia ciała pokrzywdzonego B. K., w istocie także są prawidłowe. Wprawdzie sąd ad quem nie podzielił w całości wszystkich argumentów obrońcy, a zwłaszcza tych, które wskazywały na rzekomą konieczność oceny czynu oskarżonego jedynie poprzez
pryzmat przepisów „art. 160 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k.”, to jednak generalnie zaaprobował stanowisko skargi, że w dotychczasowym postępowaniu w nieprawidłowy sposób ustalono kwestię zamiaru z jakim działał oskarżony P. S..

W orzecznictwie powszechnie akceptowane jest stanowisko, że ustalenia co do zamiaru sprawcy powinny wynikać z analizy całokształtu okoliczności zarówno przedmiotowych, jak i podmiotowych. W sytuacji zaś, gdy na podstawie wyjaśnień oskarżonego (innych dowodów) nie da się w sposób niebudzący wątpliwości ustalić zamiaru sprawcy, to dla prawidłowego ustalenia rzeczywistego zamiaru sąd powinien sięgnąć do najbardziej uchwytnych i widocznych elementów działania sprawcy, to jest okoliczności przedmiotowych (wyroki SN: 3.09.2002 r., V KKN 401/01, LEX nr 74581; z 6.01.2004 r., IV KK 276/03, OSNwSK 2004/1/29). Jednakże ustalenia co do zamiaru,
z jakim działa sprawca przestępstwa, powinna zatem poprzedzać dokładna analiza całokształtu przesłanek zarówno przedmiotowych jego zachowania, jak i tych natury podmiotowej. Znaczenie w tym zakresie mają takie okoliczności jak sposób działania sprawcy, rodzaj użytego przez niego narzędzia, siła i intensywność zadanych ciosów, ich liczba i ukierunkowanie oraz rodzaj spowodowanych urazów i ich umiejscowienie. Okoliczności te nie powinny być oceniane w oderwaniu od tego, jakie było tło i powód zajścia, motywy i pobudki, jakie kierowały sprawcą, jak też bez uwzględnienia tego, jaki był jego stosunek do pokrzywdzonego. Znaczenie ma również osoba samego sprawcy, jego właściwości osobiste i dotychczasowy tryb życia oraz zdolność do oceny sytuacji i przewidywania skutków określonego zachowania się (wyrok SN z 28.06.1977 r., VI
KRN 14/77, OSNKW 1978/4-5/33; wyrok SA w Lublinie z 13.09.2001 r., II AKa
161/01, OSA 2002/12/83; wyroki SA we Wrocławiu: z 20.12.2012 r., II AKa 373/12,
LEX nr 1283537; z 20.09.2012 r., II AKa 254/12, LEX nr 1220380; wyrok SA w
Gdańsku z 29.06.2019 r., II AKa 146/18, LEX nr 2698106; wyrok SA w Szczecinie z 12.07.2018 r., II AKa 92/18, LEX nr 2544933 i szeroko przywołane tam orzecznictwo).

W tym kontekście należy zwrócić uwagę na następujące elementy stanu faktycznego, dotyczące zarówno okoliczności przedmiotowych, jak i podmiotowych. Przede wszystkim oceniane zdarzenie miał dość dynamiczny, by nie rzecz gwałtowny charakter. W trakcie wspólnego spożywania alkoholu już w mieszkaniu B. R. (1), doszło do szarpaniny pomiędzy jej bratem – B. K. (pokrzywdzonym), a konkubentem – P. S. (oskarżonym), po której B. K. ugodził oskarżonego nożem (scyzorykiem o nieustalonych rozmiarach) w szyję, a następnie wyszedł do pobliskiej piwiarni (namiotu), gdzie przebywała też B. R.. W trakcie kolejnej scysji
pomiędzy pijanymi mężczyznami, jaka miała miejsce przed ową piwiarnią (namiotem) - to z kolei oskarżony P. S. nagle wyciągnął z kurtki nóż kuchenny, ugodził nim B. K., po czym zbiegł z miejsca zdarzenia. Cios był skierowany w okolicę lewej strony klatki piersiowej pokrzywdzonego B. K., który zdołał jeszcze wejść do piwiarni, ale obsługa lokalu, widząc zakrwawionego mężczyznę zawiadomiła pogotowie ratunkowe i Policję. Nietrzeźwy pokrzywdzony został niezwłocznie przewieziony do szpitala, gdzie „zaopatrzono mu chirurgicznie ranę kłuto-ciętą klatki piersiowej” (s. 2-3 uzasadnienia SO). Biegły z zakresu medycyny sądowej (S. M.), wnioskując na podstawie odniesionych przez B. K. obrażeń, wskazał, że rana kłuta klatki piersiowej, nieprecyzyjnie opisana w dokumentacji medycznej, jako rana kłuta, była skutkiem urazu zadanego ze średnią siłą narzędziem takim, jak nóż (k. 140-141, 148). O ile zgodzić się należy z Sądem Okręgowym, że w świetle całokształtu okoliczności przedmiotowej sprawy nie można z całą pewnością przyjąć, że P. S. działał w zamiarze bezpośrednim zabójstwa B. K. (jak to pierwotnie wskazano w akcie oskarżenia), to w ocenie sądu ad quem także i ustalenie, iż oskarżony działał z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia pokrzywdzonego, jest zupełnie dowolne i budzi zasadnicze zastrzeżenia. Obrońca trafnie w tej materii akcentuje, że ugodzenie pokrzywdzonego (przez oskarżonego) nożem, nie było zdarzeniem odosobnionym, tylko końcową sekwencją wcześniejszej kłótni, jaka miała miejsce pomiędzy ww.
nietrzeźwymi mężczyznami (s. 3 apelacji). Zresztą Sąd Okręgowy sam ustalił, że „(…) pomiędzy oskarżonym i pokrzywdzonym panował konflikt, tego dnia doszło do kłótni, pokrzywdzony jest niewątpliwie osobą porywczą, nadużywa alkoholu, a jego styl życia,
w szczególności uprzednia karalność za popełnienie przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu prowadzi do wniosku, że to właśnie on ugodził oskarżonego nożem w szyję,
zanim udał się z siostrą na piwo” (s. 5 uzasadnienia SO). W tym świetle nietrafna jest jednak ocena, iż za przyjęciem zamiaru ewentualnego zabójstwa przemawiały: „(…) w szczególności uprzednia karalność oskarżonego, jego sposób życia przed zdarzeniem, konflikt istniejący pomiędzy mężczyznami, chęć zemsty związanej z wcześniejszym
urazem, który został mu zadany przez B. K., miejsce, w które zostało zadane uderzenie” (s. 5 uzasadnienia SO). Nie sposób pominąć, że we wcześniejszych akapitach pisemnych motywów wyroku Sąd I instancji sam przecież wskazał, iż oskarżony wprawdzie chciał „odpłacić się” pokrzywdzonemu ale zadał mu tylko jeden cios, ze średnią siłą – choć miał sposobność aby zadać więcej uderzeń i użyć większej siły.
Nadto oskarżony widział, że pokrzywdzony (po zadaniu mu ciosu) wraca samodzielnie do namiotu i nie atakował go już (s. 5 uzasadnienia SO). Wprawdzie Sąd I instancji
trafnie zwrócił uwagę, że zadanie ciosu w okolice klatki piersiowej, gdzie znajdują się ważne dla życia organy, nie może wskazywać na to, aby oskarżony działał „jedynie w celu uszkodzenia ciała” (jak to postulował obrońca - w wyniku zdarzenia doszło do
rozstroju zdrowia pokrzywdzonego i naruszenia czynności narządu ciała na okres
trwający dłużej niż 7 dni (art. 157 § 1 k.k.), jednakże dalsza konstatacja, że oskarżony działał w zamiarze wynikowym zabójstwa wprost oznacza, że w ogóle poza polem widzenia Sądu Okręgowego znalazło się rozważenie okoliczności, czy P. S. nie działał z zamiarem spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu z art. 156 § 1 k.k.

Jak już to wyżej podniesiono nieuprawnione były tezy autora apelacji, że prawidłowa ocena dowodów i ustalonych faktów, winna prowadzić do przypisania oskarżonemu popełnienia jedynie przestępstwa z art. 160 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k., gdyż „w opisie czynu wskazano tylko na ranę, która nie uszkadzała żeber i nie penetrowała do
jamy klatki piersiowej”. Warto zauważyć, że w przypadku usiłowania (lub dokonania) któregokolwiek z umyślnych przestępstw skierowanych przeciwko życiu lub zdrowiu wykluczona jest bowiem jednoczesna kwalifikacja tych czynów z art. 160 k.k.
(Konarska-Wrzosek V. [red.]: Kodeks karny. Komentarz. WKP, 2020). Zdaniem
obrońcy „wadliwość kwalifikacji prawnej jest szczególnie uderzająca”, kiedy porówna się sprawę P. S. ze sprawą karną prowadzoną przeciwko pokrzywdzonemu B. K., w której został on oskarżony (za wcześniejszy atak nożem w szyję oskarżonego) - o czyn z art. 157 § 1 k.k. W przekonaniu autora apelacji pokrzywdzony potwierdził, że doszło tylko do kłótni, utarczki słownej, oskarżony nie wyraził zamiaru pozbawienia życia, zaś zdarzenie miało wręcz charakter przypadkowy. Obrońca
wskazuje też, iż prawie „identyczne zachowanie pokrzywdzonego, nie zostało uznane za usiłowanie zabójstwa – a przecież w obu przypadkach mamy do czynienia z jednym ciosem nożem, brakiem utraty świadomości lub przytomności oraz uzyskaniem pomocy
medycznej po niedługim czasie” (s. 3-4 apelacji). W ten sposób zgłaszane tezy zdają się wskazywać, że autor apelacji zupełnie bagatelizuje treść zgromadzonych w niniejszej sprawie dowodów, a w tym istotę relacji pokrzywdzonego oraz wnioski opinii sądowo-lekarskiej, biegłego medycyny sądowej z (...) w S.. Tymczasem z opinii tej jasno wynika, iż wprawdzie rana kłuta lewej połowy klatki piersiowej nie uszkodziła żeber i nie penetrowała do jamy klatki piersiowej ale: wymagała zaopatrzenia chirurgicznego (do 08.02.2020 r. B. K. był hospitalizowany), zaś uwzględniając lokalizację rany (w górnej części klatki piersiowej) - należy wykluczyć możliwość doznania ww. obrażenia przypadkowo, to jest w wyniku „nadziania się” na nóż
trzymany przez P. S.; nadto w następstwie obrażeń ciała doszło do rozstroju zdrowia i naruszenia czynności narządu ciała, którym są powłoki klatki piersiowej na okres trwający dłużej niż 7 dni, jednakże biorąc pod uwagę charakter użytego narzędzia oraz lokalizację i głębokość rany kłuto-ciętej pokrzywdzony został narażony na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (opinia k. 141). Skarżący zdaje się też nie dostrzegać, że nawet w trafnie przywołanym
w apelacji wyroku SA w Szczecinie (z 12.12.2019 r., II AKa 151/19, Legalis 2357482) finalnie doszło przecież do przyjęcia usiłowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, a nie afirmowanego przez autora apelacji czynu („tylko”) z art.160§1 k.k. w zb. z 157§1 k.k.

Oczywiste jest, że samo uderzenie drugiego człowieka nożem nie prowadzi jednak
do konkluzji o działaniu w zamiarze bezpośrednim zabójstwa, czy też godzeniu się sprawcy na skutek śmiertelny (zamiar wynikowy). Uświadomiona możliwość zranienia nie jest przecież tym samym co uświadomiona możliwość spowodowania śmierci. Nie zawsze bowiem użycie noża i skierowanie go przeciwko drugiemu człowiekowi
oznacza, że sprawca miał zamiar, choćby ewentualny wywołania skutku śmiertelnego, gdyż w każdym przypadku zależy to od niepowtarzalnych okoliczności danego
zdarzenia. Wbrew odmiennym ustaleniom zaskarżonego wyroku, w przekonaniu sądu ad quem, okoliczności przywołane w uzasadnieniu wyroku są niewystarczające dla bezspornego wykazania owego zamiaru wynikowego (ewentualnego), tj. in concreto
tego, że P. S. chcąc spowodować uszkodzenie ciała pokrzywdzonego B. K., swą zgodą stanowiącą realny proces psychiczny towarzyszący czynowi, rzeczywiście obejmował tak wyjątkowo ciężki skutek, jakim jest śmierć ofiary. Trafne były zatem generalnie w tej materii uwagi skarżącego obrońcy. Nie sposób pominąć, że nietrzeźwy oskarżony chciał tylko „odpłacić” nietrzeźwemu pokrzywdzonemu (za wcześniejsze zranienie nożem w szyję), zadał mu tylko jeden cios, ze średnią siłą i nie ponowił go, pomimo, że miał ku temu sposobność (podobnie jak i możliwość zadania ciosu używając większej siły – ustalenia SO vide s. 7 uzasadnienia SO). Jak już wyżej zaznaczono, Sąd I instancji przyjmując finalnie działanie w zamiarze w wynikowym zabójstwa, ogóle jednak nie rozważył, czy oskarżony P. S. (poza dokonaniem występku z art. 157 § 1 k.k.) nie dopuścił się usiłowania spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 § 1 k.k.), a przecież winien to uczynić w świetle
naczelnej zasady procesowej - prawdy materialnej (art. 2 § 2 k.p.k.). Tymczasem okoliczności tej sprawy, oceniane globalnie i we wzajemnym powiązaniu, w ocenie
Sądu Apelacyjnego, świadczą o tym, że P. S. działał z zamiarem (ewentualnym) spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu i stąd, konsekwencją częściowej zasadności apelacji obrońcy, musiała być modyfikacja zakresu odpowiedzialności karnej ww.oskarżonego. Generalnie przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu są przestępstwami materialnymi, czyli dokonanymi w momencie spowodowania ustawowo określonego skutku. W wypadku tych czynów o kwalifikacji prawnej czynu decyduje przede wszystkim powstały skutek, jednakże, gdy skutek zamierzony był dalej idący niż osiągnięty, zaś nastąpiło to z przyczyn od sprawcy niezależnych, możliwe jest przyjęcie usiłowania do surowiej zagrożonego przestępstwa (wyroki SN: z 5.04.1976 r., IV KR 33/76, LEX nr 21708, z 19.11.1981 r., II KR 184/81, OSNKW 1982/1/4; wyrok SA w Lublinie z 13.09.2001 r., II AKa 161/01, LEX nr 56651). Warto przypomnieć, że
sprawca przestępstwa nie musi dokładnie uświadamiać sobie charakteru uszkodzeń ciała, jakie spowoduje swoim działaniem i nie jest to warunkiem przyjęcia określonego
zamiaru działania. Słusznie wskazuje się, że przyjmowanie tzw. zamiaru ogólnego przy przestępstwach przeciwko życiu i zdrowiu wymaga, gdy chodzi o art. 156 § 1 k.k., aby zamiar sprawcy obejmował nie jakiekolwiek naruszenie czynności narządów ciała lub rozstrój zdrowia, ale w aspekcie choćby ewentualnym ciężki uszczerbek na zdrowiu, w tym wynikający np. ze sposobu działania sprawcy (wyrok SN z 13.01.2011 r., II KK 188/10, OSNKW 2011/2/17). Należy zauważyć, że biegły nie określa kwalifikacji prawnej czynu, a jedynie ustala rodzaj obrażeń i stopień naruszenia czynności narządów ciała, co pozwala na prawidłowe zakwalifikowanie zachowanie sprawcy. W realiach niniejszej sprawy opinia biegłego wyjaśniła wszystkie wątpliwości, została sporządzona rzetelnie z uwzględnieniem aktualnego stanu wiedzy medycznej i nie zawierała wad (z art. 201 k.p.k.). Także w jej świetle, skoro oskarżony zdecydował się na tak radykalny sposób działania, to będąc osobą poczytalną (opinia sądowo-psychiatryczna k. 157-161), o określonym bagażu doświadczenia życiowego, musiał także godzić się z poważnymi (ciężkim) obrażeniami ciała B. K. mimo, iż na skutek udzielenia pokrzywdzonemu pomocy lekarskiej, realnie spowodowane obrażenia były lekkie (art. 157§1 k.k.). Warto też nadmienić, że materiał dowodowy był wystarczający do wydania wyroku reformatoryjnego (nie wymagał uzupełnienia przewodu sądowego), zaś sąd ad quem był zobowiązany wydać orzeczenie merytoryczne i orzec odmiennie co do istoty sprawy. Jak podkreśla się w doktrynie, zmiana zaskarżonego orzeczenia oznacza, że sąd odwoławczy przejmuje kompetencje sądu I instancji, gdyż rozpoznaje sprawę, co jest domeną sądu orzekającego. W zakresie, w jakim sąd odwoławczy orzeka odmiennie co do istoty, orzeczenie tego sądu „zastępuje" rozstrzygnięcie pierwszej instancji, a więc
jednocześnie powoduje „uchylenie" tego rozstrzygnięcia i w jego miejsce wydanie rozstrzygnięcia przez sąd odwoławczy (D. Świecki [red.]: Kodeks postępowania
karnego, Komentarz. Tom II, Warszawa 2017, s. 140). W przypadku, gdy sąd ad quem zmienia zaskarżone orzeczenie, to w tym zakresie - wchodząc w rolę sądu orzekającego
- powinien jedynie dostosować treść rozstrzygnięcia do wymogów art. 413 § 1 pkt 5 i 6 oraz § 2 pkt 1 i 2 k.p.k., a treść uzasadnienia wyroku - do wymogów art. 424 § 1 i 2
k.p.k. (art. 458 k.p.k.) [wyrok SN z 21.11.2002 r., IV KKN 423/99, LEX Nr 75464]. Tak też stało się w niniejszej sprawie, dlatego Sąd Apelacyjny dokonał ponownej oceny ustalonego stanu faktycznego, na podstawie całokształtu zebranych dowodów, kierując się przy tym zasadą swobodnej oceny dowodów oraz doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania. Wykorzystując zatem opisane powyżej kompetencje, a także opierając się zasadniczo na ustaleniach poczynionych w pierwszej instancji, sąd odwoławczy, zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że w miejsce czynu przypisanego oskarżonemu P. S. uznał go za winnego popełnienia przestępstwa z art. 13
§ 1 k.k. w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Przypisanie ww. przestępstwa P. S. obligowało także sąd ad quem, do wymierzenia za ten czyn (na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k.) sprawiedliwej kary. Biorąc pod uwagę ustawowe zagrożenie oraz wszystkie okoliczności tak obciążające, jak i łagodzące (generalnie trafnie wskazane
przez SO), za adekwatną represję do stopnia zawinienia oraz stopnia szkodliwości społecznej ww. czynu, spełniającą wszystkie dyrektywy wymiaru kary z art. 53 k.k., Sąd Apelacyjny uznał karę 5 lat pozbawienia wolności. Wprawdzie przepis art. 14 § 1 k.k. stanowi, że za tę postać stadialną przestępstwa wymierza się kary w granicach
zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa, to poza sporem powinna pozostawać okoliczność, iż skoro sprawca nie osiągnął przestępczego skutku, to winno mieć to znaczenie dla oceny stopni aspołecznej szkodliwości tego przestępstwa i w
efekcie kara wymierzona za usiłowanie powinna być w zasadzie łagodniejsza niż za dokonanie przestępstwa (wyrok SN z 31.10.2017 r., V KK 201/17, OSNKW 2018, z. 2., poz. 16). Zamiar ewentualny zawsze wskazuje też na niższy stopień winy (w rozumieniu art. 53 § 1 k.k.) od stopnia, którego przypisanie - w takim samym układzie okoliczności - uzasadniałoby udowodnienie sprawcy działania z zamiarem bezpośrednim (J. Majewski: Kodeks Karny. Część Ogólna. Komentarz. Tom I, pod red. A. Zolla, W-wa 2012, teza 70 do art. 32, s. 567). W przekonaniu sądu ad quem orzeczona kara spełnia cele w zakresie prewencji generalnej, tudzież wszelkie cele zapobiegawcze, jakie ma osiągnąć wobec oskarżonego, słowem stanowi realną i wystarczającą dolegliwość, która właściwie uświadomi P. S. niewłaściwość naruszenia obowiązującego porządku prawnego i na przyszłość będzie stanowiła odpowiedni bodziec resocjalizacyjny, zniechęcający go do popełnienia tego rodzaju przestępstw.

Mając na uwadze wszystkie zaprezentowane wyżej względy, Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji wyroku odwoławczego.

Wniosek

Obrońca P. S. wniósł o: 1) uchylenie rozstrzygnięcia o karze; 2) zmianę kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu;

3 wymierzenie kary według nowej kwalifikacji prawnej.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn wskazanych we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia, za częściowo uzasadniony uznać należało wniosek apelacji zmierzający do zmiany kwalifikacji prawnej czynu, natomiast pozostałe jej postulaty były niezasadne.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1) w miejsce czynu przypisanego oskarżonemu P. S. w punkcie I uznaje go za winnego tego, że w dniu 6 lutego 2020 r. w S., w pobliżu targowiska (...) w rejonie ul. (...), przewidując możliwość spowodowania u pokrzywdzonego B. K. ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu i godząc się na to, zadał mu jeden cios nożem w lewą połowę klatki piersiowej, czym spowodował u niego obrażenia ciała w postaci, wymagającej zaopatrzenia chirurgicznego, rany kłuto-ciętej lewej połowy
klatki piersiowej, bez uszkodzenia żeber i nie penetrującej do jamy klatki piersiowej, które spowodowały rozstrój zdrowia i naruszenie czynności narządu ciała pokrzywdzonego, jakim są powłoki klatki piersiowej na okres powyżej 7 dni, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na udzielenie pokrzywdzonemu szybkiej i skutecznej pomocy medycznej, to jest popełnienia przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to, na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k.,
skazuje oskarżonego na karę 5 (pięciu) lat pozbawienia wolności;

2) na podstawie art. 62 k.k. określił, że orzeczoną karę pozbawienia wolności oskarżony winien odbywać w systemie terapeutycznego jej wykonania wobec osób uzależnionych od alkoholu.

Zwięźle o powodach zmiany

Dokonana zmiana zaskarżonego wyroku była konsekwencją częściowej zasadności

obrońcę apelacji. Szczegółowa argumentacja postąpienia sądu ad quem,
zaprezentowana została wcześniej w niniejszych motywach orzeczenia odwoławczego.

0.1. 5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.9.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Wszystkie zaprezentowane powyżej względy sprawiły, że Sąd Apelacyjny, dokonał w orzeczeniu sądu I instancji opisanych powyżej zmian, zaś wobec braku innych przyczyn z art. 435 k.p.k., art. 439 § 1 k.p.k., art. 440 k.p.k. oraz
z art. 455 k.p.k., w pozostałej części, na podstawie art. 437 § 1 k.p.k., zaskarżony wyrok jako trafny i sprawiedliwy - utrzymał w mocy.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt III i IV

W pkt III wyroku zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. G. (Kancelaria Adwokacka w S.) kwotę 738 złotych, w tym podatek VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym, zaś podstawą takiego rozstrzygnięcia była treść art. 29 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz.U.2016.1999 j.t. ze. zm.) oraz § 17 ust. 2 pkt 5 w zw. z § 2, §
4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2016.1714 ze zm.).

Z kolei o kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze orzeczono w pkt IV wyroku, na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 634 k.p.k. (w zw. z art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych - Dz. U.1983.49.223 j.t. ze zm.), zwalniając od nich oskarżonego P.
S. (w tym od opłaty za obie instancje) wobec uznania, że
uiszczenie ich byłoby, w jego aktualnej sytuacji majątkowej, tudzież konieczności odbycia kary pozbawienia wolności – zbyt uciążliwe.

7.  PODPIS

SO del. Jacek Szreder SSA Stanisław Stankiewicz SSA Andrzej Olszewski

1.10.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego P. S.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość wyroku sądu I instancji

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść
orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana