Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w osobie:

Przewodnicząca	Sędzia SA Jolanta Hawryszko

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 lutego 2025 r. w S.

sprawy ubezpieczonej H. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o wyrównanie emerytury

na skutek apelacji organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 listopada 2023 r. sygn. akt VI U 993/23

1.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie;

2.  zasądza od ubezpieczonej na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed sądem drugiej instancji wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, liczonymi za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

SSA Jolanta Hawryszko

Sygn. akt III AUa 30/24

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., decyzją z 14 czerwca 2023 r. znak: (...) – uchylając decyzję z 24 marca 2023 r. - na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504 ze zm.) i art. 31zy ^{( 9 )}ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku z 21 lutego 2023 r. przyznał ubezpieczonej H. H. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od (...), tj. od spełnienia wszystkich wymaganych warunków do przyznania świadczenia.

Ubezpieczona złożyła odwołanie od decyzji wskazując, że nieprawdziwe jest stwierdzenie decyzji, że spełnienie wszystkich wymaganych warunków do przyznania świadczenia nastąpiło (...), bowiem wszystkie wymagane warunki do przyznania świadczenia zostały spełnione (...), zatem wniosła o wypłacenie świadczenia za okres wstecz od 1 marca 2020 r.

W odpowiedzi organ wskazał, iż ubezpieczona, ur. (...), do wniosku o emeryturę z 21 lutego 2023 r. złożyła oświadczenie na druku ERO. W dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę miała już ukończone 65 lat i miała prawo do emerytury docelowej. Tym samym po złożeniu oświadczenia ERO można było cofnąć uprawnienia wnioskodawczym do dnia spełnienia warunków do nabycia prawa do emerytury docelowej tj. (...) Od tej daty wnioskodawczyni spełniła wszystkie warunki wymagane do przyznania świadczenia, wobec czego zdaniem ZUS brak podstaw do wyrównania świadczenia za okres od 1 marca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wyrokiem z dnia 30 listopada 2023 r., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od 1 marca 2020 roku.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczona ur. (...), złożyła wniosek o emeryturę w dniu 21 lutego 2023. Decyzją z 22 marca 2023 r. organ rentowy ustalił ubezpieczonej kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 77 574,53 zł.

W dniu 21 kwietnia 2023 r. ubezpieczona złożyła w organie rentowym dokument ERO, tj. Oświadczenie w sprawie świadczenia długoterminowego dotyczącego przyznania /ponownego ustalenia wysokości/podjęcia wypłaty tego świadczenia – od dnia spełnienia warunków. W oświadczeniu ubezpieczona zaznaczyła, że w związku z wnioskiem oświadcza, że wnosi o przyznanie świadczenia, o które wnioskuje, od dnia spełnienia wymaganych warunków, nie wcześniej niż od 1 marca 2020 r. Dołączyła do oświadczenia własny wniosek o treści: „Proszę o wypłacenie świadczenia za okres wsteczny od 01.03.2020 r. Jestem tego świadoma, że świadczenie może być niższe i że może być ustalona nadpłata.” Złożone przez ubezpieczoną oświadczenie dotyczyło wniosku z dnia 21 lutego 2023 r. W związku z wnioskiem ubezpieczona oświadczyła iż wnosi o przyznanie świadczenia, o które wnioskuje od dnia spełnienia wymaganych warunków, nie wcześniej niż od 1 marca 2020 r.

Zaskarżoną decyzją z 14 czerwca 2023 r. organ po rozpatrzeniu wniosku z 21 lutego 2023 r. przyznał ubezpieczonej zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od (...), tj. od spełnienia wszystkich wymaganych warunków do przyznania świadczenia.

Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie, odwołując się do przepisów art. 24, art. 26, art. 25 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1251, dalej jako ustawa emerytalna).

Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, a wypłaca się je poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu (art. 129 ust. 1 ostatnio powołanej ustawy). Sąd Okręgowy podkreślił, iż pierwszy z powołanych przepisów odnosi się do nabycia prawa do świadczenia, drugi dotyczy prawa do jego realizacji, bowiem abstrakcyjne spełnienie się przesłanek warunkujących prawo do świadczenia nie stanowi podstawy do jego wypłaty.

Stosownie natomiast do treści art. 7 ust. 1 ustawy emerytalnej ze środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanym dalej "subkontem", przysługuje okresowa emerytura kapitałowa. Stosownie do art. 8 tej ustawy członek otwartego funduszu emerytalnego nabywa prawo do okresowej emerytury kapitałowej, jeżeli:

1) ukończył 60 lat oraz

2) kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie, ustalona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura, jest równa lub wyższa od dwudziestokrotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego.

Stosownie do art. 24 tej ustawy o emeryturach kapitałowych wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi iloraz kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie ustalonych na dzień, o którym mowa w art. 8 pkt 2, i średniego dalszego trwania życia, o którym mowa w art. 26 ustawy emerytalnej.

Zgodnie z treścią art. 8 ust. i art. 9 ustawy o emeryturach kapitałowych okresowa emerytura kapitałowa przysługuje kobiecie, która jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ukończyła 60 lat i ma ustalone prawo do emerytury określonej w 24 ust. 1 lub 24a ustawy emerytalnej. Prawo do okresowej emerytury kapitałowej wygasa z dniem poprzedzającym dzień, w którym członek OFE ukończył 65 rok życia.

Z kolei stosownie do treści art. 31zy ^{( 9 )}ust. 1 i 2 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374 ze zm. dalej jako ustawa covidowa), osobom, które w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z COVID 19 zgłoszą wniosek o przyznanie, ponowne ustalenie wysokości lub podjęcie wypłaty emerytury, renty lub innego świadczenia o charakterze długoterminowym, do którego przyznania właściwy jest organ rentowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do świadczenia, prawo do świadczenia w ponownie ustalonej wysokości lub wypłata świadczenia przysługuje, na ich żądanie wyrażone w formie oświadczenia, od dnia, w którym zostały spełnione warunki do przyznania, ponownego ustalenia wysokości lub podjęcia wypłaty świadczenia, nie wcześniej jednak niż od 1 marca 2020 r. (ust. 1).

Sąd pierwszej instancji wskazał, że odwołująca ubiegała się o prawo do emerytury i prawo do emerytury kapitałowej. Wywiódł więc, że treść przytoczonych przepisów pozwalała na sformułowanie wniosku, że uprawnienia do świadczeń długoterminowych powstają ex lege, a o terminie wypłaty świadczenia co do zasady decyduje data złożenia wniosku. Innymi słowy, określonej osobie przysługuje świadczenie z ubezpieczenia społecznego ustalone w decyzji mającej charakter deklaratoryjnej od dnia złożenia stosownego wniosku.

W przypadku wnioskodawczyni emerytura przysługiwałaby jej od miesiąca złożenia wniosku, tj. od lutego 2023 r., jednak z uwagi na złożenie przez nią oświadczenia w sprawie świadczenia długoterminowego dotyczącego przyznania/ponownego ustalenia wysokości/podjęcia wypłaty świadczenia – od dnia spełnienia warunków, w myśl art. 31zy ⁹ ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19, w którym przewidziano wyjątek od zasady określonej w art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej, podjęcie wypłaty mogło nastąpić wcześniej, jednak nie wcześniej niż od dnia spełnienia przez ubezpieczoną wszystkich warunków do nabycia świadczenia emerytalnego oraz nie wcześniej niż od 1 marca 2020 r. W realiach niniejszej sprawy – rozpoznając wniosek ubezpieczonej z 21 lutego 2022 - organ rentowy winien przyznać jej, zgodnie z regulacją przewidzianą w art. 31zy ⁹ ust. 1 ustawy covidowej, prawo do emerytury od dnia 1 marca 2020 r., bowiem w tym dniu ubezpieczona spełniała wszystkie warunki do nabycia żądanych świadczeń, czego jednak nie uczynił.

Sąd rozważył argument organu, iż ubezpieczona złożyła wniosek 21 lutego 2023 r., zatem w dacie złożenia wniosku o emeryturę nie spełniała warunków do przyznania okresowej emerytury kapitałowej, gdyż ukończyła już 65 lat - ubezpieczona miała przyznane prawo do emerytury docelowej. Tym samym, po złożeniu oświadczenia ERO można było cofnąć uprawnienia ubezpieczonej do dnia nabycia prawa do emerytury docelowej tj. do dnia (...), od tej daty wnioskodawczyni spełniła wszystkie warunki wymagane do przyznania świadczenia, wobec czego brak było podstaw do wyrównania świadczenia za okres od 1 marca 2020 r.

Sąd pierwszej instancji nie zgodził się ze stanowiskiem ZUS. Przepis art. 31zy ^{( 9)} ust. 1 ustawy covidowej nie zawiera żadnych dodatkowych warunków ani nie odsyła do innych przepisów, które takie warunki by artykułowały (również w odniesieniu do prawa do emerytury kapitałowej). Sąd meriti uznał, że ustawodawca, z uwagi na panującą epidemię koronawirusa, zdecydował się wprowadzić możliwość przyznania, przeliczenia lub podjęcia wypłaty świadczenia za cały okres, w którym obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii. Z brzmienia przywołanego przepisu wynika, że złożenie wniosku o przyznanie prawa do emerytury wraz z oświadczeniem ERO zawierającym żądanie przeliczenia emerytury za okres wsteczny, tj. od dnia spełnienia warunków, nie wcześniej niż od 1 marca 2020 r. – traktowane jest tak, jakby wniosek został złożony w dniu, od którego świadczenie mogło zostać przyznane (z zastrzeżeniem, że nie wcześniej niż od 1 marca 2020 r.). Przywołany przepis został wprowadzony ustawą z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-COV-2 (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 376) i obowiązuje od dnia 18 kwietnia 2020 r. Sąd pierwszej instancji uznał, że zamierzonym zamysłem legislacyjnym było nieuzależnianie skuteczności wniosków złożonych w trybie tego przepisu od innych okoliczności aniżeli wyartykułowane w przepisie. Istotne jest wyłącznie to, aby zgłosić wniosek o dane świadczenie o charakterze długoterminowym, do którego przyznania właściwy jest ZUS, najpóźniej w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z COVID 19 i zgłosić żądanie przyznania tego świadczenia od dnia, w którym zostały spełnione warunki jego przyznania, nie wcześniej jednak niż od 1 marca 2020 r. Wniosek taki ubezpieczona złożyła 21 kwietnia 2023 r. na formularzu ERO (uzupełnienie wniosku z dnia 21 lutego 2023 r.) z prośbą o przyznanie świadczeń od 1 marca 2020 r., w tej zaś dacie spełniała warunki zarówno do przyznania prawa do emerytury powszechnej, jak i emerytury kapitałowej – powszechny wiek emerytalny osiągnęła bowiem w dniu (...), zaś wiek 65 lat ukończyła(...)

Apelację od wyroku złożył organ rentowy, zarzucając rozstrzygnięciu naruszenie przepisów prawa materialnego: - art. 8 i 9 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 926) przez przyznanie ubezpieczonej prawa do emerytury, pomimo okoliczności, iż na dzień złożenia wniosku w/w nie spełniała przesłanek do jej nabycia albowiem ukończyła 65 rok życia oraz z pominięciem okoliczności, iż jest to świadczenie okresowe, które wygasa z dniem poprzedzającym ukończenie 65 roku życia; - art. 31zy ⁹ ust. 1 i 2 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.) - przez błędną wykładnię i uznanie, że w dniu złożenia wniosku o świadczenie wnioskodawczyni spełniła warunki do emerytury oraz, iż wniosek ten należy traktować jakby został złożony w dniu, od którego świadczenie mogło zostać przyznane, pomimo brzmienia treści przepisu, z którego nie wynika, iż wniosek należy uznać za złożony wcześniej, a jedynie, iż prawo to należy przyznać z datą wsteczną.

Organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości przez oddalenie odwołania w całości.

Sąd Apelacyjny rozważył sprawę i uznał, że apelacja jest zasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, przy bezsporny stanie faktycznym sprawy, Sąd pierwszej instancji wskutek błędnej interpretacji, nieprawidłowo zastosował prawo materialne i w oparciu o błędne przesłanki tego prawa, nietrafnie ocenił okoliczności sprawy.

W stanie faktycznym sprawy, ubezpieczona, ur. (...) , osiągnęła ustawowy wiek emerytalny 60 lat w dacie (...) W dniu 21 lutego 2023 r. złożyła wniosek o emeryturę i wtedy miała już skończone 65 lat. Organ ustalił kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. decyzją z 22 marca 2023 r. W dacie 21 kwietnia 2023 r. ubezpieczona złożyła oświadczenie na formularzu ERO, w którym wskazała, że wnosi o przyznanie emerytury od dnia spełnienia warunków, ale nie wcześniej niż od 1 marca 2020 r. Organ decyzją z 14 czerwca 2023 r. , powołując się na art. 31zy ^{( 9)} ustawy COVID-19 przyznał ubezpieczonej zaliczkę na poczet emerytury od (...) tj. od dnia spełnienia warunków do jej przyznania. Wysokość emerytury nie została ostatecznie ustalona, ponieważ trwało wyjaśnianie sprawy dotyczącej środków zgromadzonych w OFE. Prawo do emerytury kapitałowej przysługiwało ubezpieczonej między rokiem 2017 a 2022.

Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że stan faktyczny sprawy w ogóle nie kwalifikuje się do zastosowania przepisu art. 31zy ⁹ ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374 ze zm. dalej jako ustawa covidowa). Przepis ten znajduje się w rozdziale 4 ustawy zatytułowanym Przepisy przejściowe i końcowe, co jednoznacznie wskazuje na ograniczoną naturę czasową zawartych tam regulacji. Nie są to zatem przepisy stałe, obowiązujące aż do czasu ich legislacyjnego uchylenia, lecz regulacje wyjątkowe, swoiste przez wzgląd na sytuację pandemiczną i epizodyczne.

Z treści art. 31zy ⁹ ust. 1 ww. ustawy wynika wprost, że osobom, które w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z COVID-19 zgłoszą wniosek o przyznanie, ponowne ustalenie wysokości lub podjęcie wypłaty emerytury, renty lub innego świadczenia o charakterze długoterminowym, do którego przyznania właściwy jest organ rentowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do świadczenia, prawo do świadczenia w ponownie ustalonej wysokości lub wypłata świadczenia przysługuje, na ich żądanie wyrażone w formie oświadczenia, od dnia, w którym zostały spełnione warunki do przyznania, ponownego ustalenia wysokości lub podjęcia wypłaty świadczenia, nie wcześniej jednak niż od dnia 1 marca 2020 r.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, celem tego przepisu było umożliwienie osobom, które z powodu pandemii COVID-19 nie mogły wcześniej zgłosić wniosku o świadczenie, uzyskanie świadczenia z datą wsteczną, nie wcześniejszą niż 1 marca 2020 r., tak jakby wniosek złożyły w trakcie pandemii. Ustawodawca wziął pod uwagę kontekst pandemiczny, gdy to wiele osób nie miało realnej możliwości złożenia wniosku o świadczenie z powodu ograniczonego dostępu do urzędów i placówek ZUS, problemów zdrowotnych, ograniczeń związanych z kwarantanną i lockdownem, czy też innych trudności administracyjnych wynikających z chaosu prawnego w czasie pandemii. Wprowadzenie tego przepisu miało zatem charakter kompensacyjny i pozwalało nadrobić stracony czas oraz uzyskać świadczenie tak, jakby wniosek został złożony wcześniej, w czasie optymalnym dla uprawnionego. Dla Sądu drugiej instancji jest oczywiste, że przepis miał charakter wyjątkowy i tymczasowy, a jako taki nie służył jako stała zmiana w systemie świadczeń. Stanowił przejściowe rozwiązanie dla osób, które zostały poszkodowane przez pandemię. Dlatego też ustawodawca zapewnił zamknięcie tego okresu, właśnie by uniknąć niekontrolowanego wydłużania możliwości składania takich wniosków. Okres 30 dni po zakończeniu stanu zagrożenia epidemicznego stanowiło okres przejściowy, w którym osoby zainteresowane mogły jeszcze skorzystać z tego wyjątku, ale po tym czasie powrócono do zwykłych zasad przyznawania świadczeń, czyli wypłata nie wcześniej niż od miesiąca złożenia wniosku. Takie rozwiązanie było też optymalne dla zabezpieczenia budżetu ZUS, ponieważ długie okresy wstecznych wypłat niewątpliwie nadmiernie obciążyłby system. Należy też zauważyć, że ustawodawca nie objął tym przepisem wszystkich osób, które spełniały warunki do świadczenia w okresie pandemii, bowiem wprowadził konieczność wyraźnego zgłoszenia wniosku i oświadczenia w określonym terminie, a to oznacza, że nie przyznawano automatycznie świadczeń wszystkim osobom spełniającym warunki, lecz tylko tym, które aktywnie o to zawnioskowały. Takie rozwiązanie z pewnością zapobiegło nadużyciom, np. późniejszym roszczeniom zgłaszanym z dużym opóźnieniem, ale też wcześniejszym roszczeniom zgłaszanym sukcesywnie mimo trwania pandemii.

Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że art. 31zy9 ust. 1 ustawy covidowej miał na celu czasowe złagodzenie skutków pandemicznych ograniczeń i umożliwienie uzyskania świadczenia z mocą wsteczną przez osoby, które z różnych powodów nie mogły złożyć wniosku w okresie pandemii. Ograniczenie do 30 dni po zakończeniu stanu zagrożenia epidemicznego było celowe i miało na celu zamknięcie tego wyjątkowego okresu, aby uniknąć niekontrolowanego przedłużania możliwości zgłaszania roszczeń.

Przyjmując powyższą interpretację, Sąd Apelacyjny uznał, że stosowanie wyjątku z art. 31zy ⁹ ust. 1 ustawy covidowej do wniosków i oświadczeń składanych w trakcie pandemii, a nie w okresie 30 dni po jej zakończeniu , jest błędną interpretacją przepisu i przeczy jego ratio legis. Przepis wprost wskazuje, że prawo do wstecznej wypłaty przysługuje osobom, które złożyły wniosek w ciągu 30 dni po zakończeniu stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego. Nie obejmuje wniosków składanych w trakcie pandemii, ponieważ w normalnym trybie obowiązywały dla ubezpieczonych ogólne zasady z ustawy emerytalnej, tj. wypłata świadczenia najwcześniej od miesiąca złożenia wniosku. Ta kategoria osób nie była bowiem doświadczona skutkami pandemii, skoro mimo jej obowiązywania, realizowała przysługujące im uprawnienia. Nie można traktować wniosku złożonego np. w 2021 r. jako równoznacznego z wnioskiem złożonym w wymaganym 30-dniowym terminie po pandemii, ponieważ taka ocena prowadzi do wykładni rozszerzające i sprzecznej z literalnym brzmieniem przepisu, ale również z celem przepisu. Sąd Okręgowy błędnie uznał, że art. 31zy9 ust. 1 pozwala na traktowanie wcześniejszych wniosków tak, jakby zostały złożone w tym specjalnym okresie. Jeśli sąd przyznaje świadczenie osobie, która nie spełniła podstawowego warunku polegającego na złożeniu wniosku po ustaniu pandemii, działa ultra vires.

Należy podkreślić, że przepis art. 31zy ⁹ ust. 1 ustawy covidowej wprost wskazuje, że uprawnienie do wstecznej wypłaty świadczenia przysługuje osobom, które zgłosiły wniosek w okresie 30 dni po ustaniu stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego . Stan epidemii w Polsce obowiązywał do 15 maja 2022 r. Został zniesiony i zastąpiony stanem zagrożenia epidemicznego wg przepisów rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2022 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1028). Stan zagrożenia epidemicznego obowiązywał do 30 czerwca 2023 r. i został zniesiony od 1 lipca 2023 r., w myśl przepisów Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1118). Zgodnie ze interpretowanym przepisem, 30-dniowy termin na skorzystanie z regulacji rozpoczął się 1 lipca 2023 r. i upłynął 31 lipca 2023 r. Tylko wnioski złożone w tym okresie podlegały wyjątkowej regulacji art. 31zy ⁹ ust. 1 ustawy covidowej.

Analizując stan sprawy oraz obowiązujące przepisy, ubezpieczonej przysługuje emerytura od miesiąca złożenia wniosku, czyli od lutego 2023 r. , ponieważ nie miała prawa do skorzystania z wyjątku przewidzianego w art. 31zy9 ust. 1 ustawy covidowej. Aby skorzystać z wyjątku i uzyskać świadczenie od 1 marca 2020 r., musiała spełnić dwa warunki, po pierwsze złożyć wniosek w okresie 30 dni po ustaniu stanu zagrożenia epidemicznego, czyli między 1 a 31 lipca 2023 r., po drugie spełniać warunki do emerytury przed 1 marca 2020 r. Ubezpieczona spełniła kryteria do emerytury w 2017 r., więc warunek materialny był zrealizowany . Jednak złożyła wniosek 21 lutego 2023 r., czyli zanim rozpoczął się wymagany okres dla sytuacji wyjątkowej. Ubezpieczona złożyła wniosek w trakcie pandemii, co oznacza, że skutki i następstwa pandemii nie były dla niej przeszkodą. Ubezpieczona zatem nie spełniła warunku terminowego, ponieważ zgłosiła wniosek oraz oświadczenie przed rozpoczęciem 30-dniowego okresu uprawniającego do skorzystania z wyjątku i tym samym formalnie nie mogła skorzystać z regulacji art. 31zy ⁹ ust. 1 ustawy .

Niezależnie od powyższego, mając na uwadze argumentację Sądu pierwszej instancji, Sąd Apelacyjny rozważył, że emerytura kapitałowa, zgodnie z art. 8 ustawy z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych przysługuje, jeśli spełnione są dwa warunki: ukończenie 60 lat – ubezpieczona spełniła ten warunek (...), więc już w marcu 2020 r. miała prawo do emerytury kapitałowej, oraz posiadanie odpowiednich środków na subkoncie w ZUS. Jednak kluczowe znaczenie ma art. 9 ustawy o emeryturach kapitałowych, który stanowi, że prawo do emerytury kapitałowej wygasa w dniu poprzedzającym ukończenie 65 lat – ubezpieczona ukończyła 65 lat (...) , co oznacza, że po tej dacie nie mogła już nabyć prawa do emerytury kapitałowej. Nie ma wątpliwości, że emerytura kapitałowa to świadczenie okresowe, które wygasa dzień przed ukończeniem 65 lat. Ubezpieczona miała prawo do emerytury kapitałowej przed (...), ale nie zgłosiła wniosku na czas. Ponieważ zgłosiła wniosek w lutym 2023 r. to już nie mogła uzyskać tego świadczenia, gdyż wygasło przed złożeniem wniosku. Wniosek po ukończeniu 65 lat oznacza, że została utracona możliwość otrzymania emerytury kapitałowej.

Z drugiej strony, możliwa jest też literalna interpretacja art. 31zy ^{( 9)} ust. 1 ustawy covidowej, z której wynika, że jeśli spełniono warunki do danego świadczenia w okresie pandemicznym, można je przyznać wstecz. Wtedy ubezpieczona miałaby prawo do wstecznego przyznania emerytury kapitałowej od 1 marca 2020 r., ale tylko do (...), bowiem po ukończeniu 65 lat emerytura kapitałowa wygasła, zaś po (...) mogłaby otrzymać tylko emeryturę powszechną.

Tak czy inaczej, powyższe nie ma zastosowania w okolicznościach sprawy, ponieważ ubezpieczona nie złożyła wniosku w lipcu 2023 r. Wniosek o emeryturę złożyła w okresie pandemii, która nie była dla niej przeszkodą w realizacji prawa, zatem równie dobrze – w zakresie emerytury kapitałowej - mogła zgłosić wniosek przed ukończeniem 65 roku życia.

Sąd Okręgowy błędnie przyznał prawo do emerytury od 1 marca 2020 r. , opierając się na przepisie, który nie dotyczył ubezpieczonej. Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej, świadczenie przysługuje najwcześniej od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Skoro ubezpieczona złożyła wniosek 21 lutego 2023 r. to emerytura powinna zostać przyznana od 1 lutego 2023 r.

W konsekwencji, Sąd Apelacyjny orzekając co do istoty sprawy zgodnie z wnioskiem apelacji, na podstawie art. 386 §1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie ubezpieczonej od zaskarżonej decyzji. O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na wniosek strony przeciwnej, reprezentowanej przez radcę prawnego, wg stawki minimalnej 270 zł, w zakresie instancji apelacyjnej na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 99 k.p.c. i §10 ust. 1 pkt 2 w zw. za §9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z 22 października 2015 r. t.j. z dnia 24 sierpnia 2023 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1935).

SSA Jolanta Hawryszko