Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Anna Polak
Sędziowie:	SSA Jolanta Hawryszko (spr.) SSO del. Gabriela Horodnicka - Stelmaszczuk
Protokolant:	St. sekr. sąd. Edyta Rakowska

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2015 r. w Szczecinie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

przy udziale A. D., M. L.

o objęcie ubezpieczeniem

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie W.. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 października 2014 r. sygn. akt VI U 450/14

1.  oddala apelację co do A. D.,

2.  uchyla zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję co do M. L. i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O..

SSO del. Gabriela Horodnicka – SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko

Stelmaszczuk

III AUa 68/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzjami z 4.04.2014 r. stwierdził, że A. D. i M. L. jako wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika (...) J. K. podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 11.04.2013 do 9.07.2013.

J. K. złożył odwołania od decyzji żądając ustalania, że zainteresowane nie podlegały tym ubezpieczeniom. Podniósł, że zainteresowanymi zawarł umowy o dzieło, których rezultat był określony.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań. Zainteresowane A. D. i M. L. wniosły o oddalenie odwołań.

Sprawy z obu odwołań połączone zostały do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 22 października 2014 oddalił odwołania.

Sąd okręgowy ustalił, że A. D. i M. L. 11.04.2013 zawarły z J. K. prowadzącym Firmę (...) umowy zlecania. Przedmiotem umów (art. 3 umowy) było m.in. pozyskiwanie na rzecz (...) klientów oraz utrzymywanie dotychczasowych, zawierania umów w imieniu i na rzecz tej spółki, realizacja sprzedaży W. oraz zawieranie umów z grupą zakupową, oferowanie klientom wszystkich dostępnych w danym momencie pakietów usług i produktów, przekazywanie umów wraz z oryginałami lub kopiami dokumentów, prowadzenie procesu sprzedaży w systemie (...), dostarczenie dokumentów i informacji, składanie ofert klientom; zapewnienie upoważnionym osobom możliwości przeprowadzenia kontroli zasad ochrony informacji powierzonych oraz do dokumentacji związanej ze świadczeniem usług agencyjnych, konsultowanie ze zleceniodawcą treści oraz formy wszelkich materiałów reklamowych oraz działań promocyjnych. Zleceniobiorcy zobowiązali się do świadczenia usług wyłącznie osobiście. Wynagrodzenie ustalono jako prowizyjne, płatne na podstawie rachunku zleceniobiorcy. Zainteresowane, korzystając z bazy danych zleceniobiorcy dzwoniły do potencjalnych klientów, miały także pozyskiwać informacje o klientach, umawiać spotkania. W dacie 6.06.2013 r. zawarto aneks do umowy i zmieniono zasady wynagrodzenia. Ustalono, że przypadku umówienia mniej niż 30 spotkań miesięcznie za te usługi wynagrodzenie ustalono na 10 zł bez faktury i 17 zł. Za wykonane prace odwołujący wystawił rachunki za umowę o dzieło. Pracę zainteresowane wykonywały do 20 lipca 2013 r.

W ocenie sądu okręgowego słusznie stwierdził ZUS, że charakter przedmiotu umów i charakter wykonywanych przez zainteresowane czynności decydował o świadczeniu przez nich usług zleconych. Przesądzały również ten fakt zeznania zainteresowanych. Sąd ograniczył przesłuchanie stron do przesłuchania zainteresowanych, albowiem odwołujący - pomimo prawidłowego wezwania - nie stawił się. Sąd okręgowy wskazał na art. 627 k.c., który stanowi, że przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Przedmiotem świadczenia przyjmującego zamówienie jest wykonanie dzieła, a celem procesu wykonywania jest doprowadzenie do rezultatu określonego przez strony w momencie zawierania umowy. W sprawie okoliczności, w których doszło do zawierania przez wnioskodawcę umów z zainteresowanymi w sposób bezsporny eliminują charakter dzieła. Z zeznań zainteresowanych wynika, że ich praca polegała na wykonywaniu czynności zleconych. W umowach nie określono rezultatu, co wynika z ich treści. Odwołujący swoje twierdzenia oparł na zapisie o "skutecznym pozyskiwaniu klientów". Tymczasem jest to jeden z elementów zawartej umowy. Działania zleceniobiorców poległy dzwonieniu klientów (z bazy zleceniodawcy), pozyskiwaniu klientów, ale także na utrzymywaniu dotychczasowych klientów, zawieraniu umów, realizacji sprzedaży, umawianiu spotkań. Wynagrodzenie zainteresowanych było w istocie prowizyjnym i uzależnionym od wartości zawartego kontraktu, a w przypadku umawiania spotkań - od ilości spotkań umówionych. Działania zainteresowanych były realizowane w ramach starannego działania, a więc w ramach umowy zlecenia (art. 734 i następne k.c.), a nie umowy o dzieło (art. 627 k.c.). Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 10.1998 o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2013.1442) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9 osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej wykonują pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, z zastrzeżeniem ust. 4. Natomiast zgodnie z treścią art. 12 ust. 1 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, z zastrzeżeniem ust. 3, który stanowi, iż nie podlegają temu ubezpieczeniu osoby wykonujące pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy. Powyższe uregulowanie wskazują na obowiązek odwołującego się do zgłoszenia zainteresowanych do ubezpieczeń społecznych. Zatem odwołanie jako niezasadne zostało oddalone.

Apelację od wyroku złożył odwołujący się J. K.. Wskazał, że M. L. wykonując pracę miała status studentki, co oznacza, że nie podlegała ubezpieczeniom społecznym nawet gdyby zawarła umowę zlecenia. Niezależnie od powyższego podniósł, że umowy zawarte z zainteresowanymi były umowami ramowymi wg wzoru odgórnie narzuconego przez (...) i wbrew temu co ustalono, zainteresowane nie wykonywały czynności takich jak: utrzymanie dotychczasowych klientów, sprzedaż win-back, zawieranie umów w imieniu i na rzecz spółki (...) (nie posiadały stosownych pełnomocnictw), zawieranie umów z grupą kapitałową. Natomiast jeśli zainteresowane tak zeznawały, to apelujący wyraził gotowość przedstawienia świadków. Wskazał też, że nawet gdyby sąd ostatecznie uznał podleganie ubezpieczeniu, to nie zgadza się na wsteczne działania ZUS i naliczanie składek za tamten okres, a jedynie od dnia decyzji ZUS. Podkreślił, że zainteresowane w momencie zawierania umów z E. były w pełni świadome, że zawierają umowę o dzieło i jaki ma być rezultat dzieła, co mogą potwierdzić świadkowie. Nadto w trakcie pracy zainteresowane nie zgłaszały żadnych roszczeń.

Sąd apelacyjny rozważył sprawę i uznał, że apelacją częściowo zasługiwała na uwzględnienie.

Co do istoty sprawy sąd okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń oraz prawidłowej oceny prawnej, które sąd apelacyjny w całości zaaprobował. Wymaga przy tym podkreślenia, że odwołujący się zawarł z ubezpieczonymi A. D. i M. L. pisemne umowy nazwane zleceniami, których przedmiotem były szeroko zdefiniowane usługi. Z prawidłowych ustaleń sądu okręgowego, dokonanych na podstawie dokumentów i zeznań ubezpieczonych wynika, że umowy były realizowane w warunkach zlecenia. Odwołujący się J. K. nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie zgłaszanych zarzutów. Co więcej twierdził, że zawarł z ubezpieczonymi umowy o dzieło i realizował rezultat dzieła, chociaż podpisał umowy zlecenia. Należy podkreślić, że strony umowy wzajemnej są związane treścią umowy od chwili jej podpisania (art. 72 § 1 kodeksu cywilnego). Od tego momentu strona umowy jednostronnie nie może skutecznie prawnie dowolnie interpretować rodzaju i treści zawartej umowy. Nie może też odstąpić od umowy, chyba że za zgodą drugiej strony, bądź w drodze skutecznego prawnie uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli (84-88 k.c.). W rozpatrywanej sprawie żadna z sytuacji nie miała miejsca, co uzasadnia uznanie, że odwołującego się i zainteresowane oczywiście łączyła umowa zlecenia potwierdzona na piśmie.

Sąd apelacyjny nie zaaprobował stanowiska apelującego, że sporne decyzje ewentualnie powinny być wykonane na przyszłość, nie za wsteczny okres. W tym względzie przepisy ustawy systemowej są jednoznaczne i nakładają na płatnika obowiązek terminowego zgłaszania ubezpieczonych do obowiązkowego ubezpieczenia oraz do opłacania składek bez odrębnego wezwania ze strony Zakładu (art. 36 ust.1-4, art. 16 ust. 1, art.46). J. K. nie wykonał wskazanych ustawowych obowiązków, zatem organ rentowy jest uprawniony do ich wyegzekwowania za nieprzedawniony okres (art. 23, 24 ustawy systemowej)

W rezultacie przedstawionej oceny sąd apelacyjny uznał trafność stwierdzenia organu rentowego, że istniał tytuł prawny do objęcia zainteresowanych, co do zasady ubezpieczeniami społecznymi z tytułu umów zlecenia.

Niezależnie od powyższego, sąd apelacyjny uznał zasadność zarzutu odwołującego J. K. w zakresie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego M. L., a to wobec przypisania statusu studentki. Status ten potwierdziła ubezpieczona A. D.. Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy systemowej zleceniobiorcy, będący uczniami lub studentami do ukończenia 26 lat nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przed wydaniem decyzji o objęciu obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym winien był wyjaśnić wszystkie przesłanki prawne dotyczące tego obowiązku; zatem nie tylko pozytywne, ale też negatywne, do których m.in. należy szczególnych status prawny osób, wykluczający obowiązek ubezpieczenia społecznego. W sprawie M. L. nie wyjaśniono tej kwestii, a jednocześnie status ten został uprawdopodobniony. Wskazanej okoliczności, jako podstawy rozstrzygnięcia nie mógł uwzględnić sąd, ponieważ oznaczałoby to przeskoczenie toku instancji i tym samym pozbawienie stron konstytucyjnego prawa do rozpoznania sprawy w postępowaniu dwuinstancyjnym (art. 78 Konstytucji). Jest to tym bardziej uzasadnione, że postępowanie przed organem rentowym zostało wszczęte na wniosek ubezpieczonych, które domagały się ustalenia ubezpieczenia społecznego.

W konsekwencji przedstawionej oceny prawnej, sąd apelacyjny na podstawie art. 477 ^14a k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego wydaną w sprawie M. L. i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania organowi rentowemu. Na podstawie art. 385 k.p.c. oddalono apelację w sprawie A. D..