Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Romana Mrotek
Sędziowie:	SSA Urszula Iwanowska SSA Zofia Rybicka - Szkibiel (spr.)
Protokolant:	St. sekr. sąd. Edyta Rakowska

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2014 r. w Szczecinie

sprawy T. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 14 listopada 2013 r. sygn. akt VII U 1843/12

oddala apelację.

SSA Urszula Iwanowska SSA Romana Mrotek SSA Zofia Rybicka – Szkibiel

Sygn. akt III AUa 96/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 23 marca 2012 roku odmówił T. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ Komisja Lekarska ZUS uznała, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczona T. P. zakwestionowała ocenę stanu zdrowia wystawioną przez Komisję Lekarką ZUS. Podniosła, że obecny stan zdrowia uległ pogorszeniu, a leczenie rehabilitacyjne przynosi poprawę na krótko. Wskazała, że wyniki badania tomografem komputerowym kręgosłupa odcinka szyjnego i lędźwiowego wykonane w 2012 roku wskazują na duże zmiany w porównaniu do poprzednich badań.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie w całości.

Wyrokiem z dnia 14 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie ubezpieczonej T. P..

Sąd ten ustalił, że T. P. urodziła się (...). Posiada wykształcenie średnie ogólne, pracowała miedzy innymi jako rolnik, sprzedawca, pracownik biurowy, a ostatnio od 1998 roku prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą – handel odzieżą. Od 31 maja 2007 roku do 30 listopada 2011 roku ubezpieczonej przysługiwała renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W dniu 27 października 2011 roku T. P. złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Z ustaleń Sądu Okręgowego wynikało, że aktualnie u T. P. rozpoznaje się:

- zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego, z kręgozmykiem L5, bez istotnego upośledzenia funkcji,

- zmiany przeciążeniowe stawów biodrowych i kolanowych,

- alergiczny nieżyt nosa i gardła w wywiadzie,

- alergię wziewną (pleśnie, roztocza),

- przepuklinę rozworu przełykowego,

- zaburzenia czynnościowe motoryki jelita grubego,

- przebytą cholecystektomię laparoskopową bez jakichkolwiek trwałych następstw niepożądanych,

- wrzód opuszki dwunastnicy w wywiadzie,

- stan po leczeniu eradykacyjnym z powodu zakażenia Helicobacter pylori,

- nadciśnienie tętnicze utrwalone w II okresie WHO, bez powikłań naczyniowych mózgu i nerek, bez objawów niewydolności krążenia i bez danych dla choroby niedokrwiennej serca,

- przewlekły, prosty nieżyt gardła, związany z chorobą refleksową,

- okresowe zawroty głowy, pochodzenia prawdopodobnie szyjnego,

- otyłość prostą (BMI=38,17), bez danych dla zespołu metabolicznego.

W oparciu o stan zdrowia ubezpieczonej Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawczyni jest zdolna do pracy z ogólnego stanu zdrowia. Stan narządu ruchu nie upośledza sprawności w stopniu uzasadniającym długotrwałą niezdolność do pracy. Dolegliwości odwołującej mogą być łagodzone odpowiednim postępowaniem leczniczym, z ewentualnym okresowym zwolnieniem lekarskim. Schorzenie alergologiczne daje mierny stopień zaburzeń i ulega wyrównaniu po leczeniu F.. Brak jest danych dotyczących istnienia danych oraz innych nasilonych objawów chorób z zakresu alergologii. U ubezpieczonej nie stwierdza się określonych zaburzeń psychiatrycznych, świadczących o niezdolności do pracy. Nie była ona od 2009 roku objęta leczeniem psychiatrycznym. Podobnie stan gastryczny, kardiologiczny czy laryngologiczny nie uzasadnia orzekania o całkowitej albo częściowej niezdolności do pracy.

Rozstrzygając w oparciu o ustalone wyżej okoliczności faktyczne Sąd Okręgowy uznał, na podstawie art. 12, 13 oraz art. 57 i 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm. zwanej dalej ustawą emerytalną), że odwołanie ubezpieczonej nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustaleń co do stanu zdrowia T. P. Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o dokumentację medyczną i rentową ubezpieczonej. Sąd przeprowadził ponadto dowody z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów adekwatnych do schorzeń zgłaszanych przez T. P..

W opinii z dnia 12 czerwca 2012 roku biegły ortopeda i neurolog zgodnie stwierdzili, że stan narządu ruchu skarżącej nie upośledza sprawności w stopniu uzasadniającym długotrwałą niezdolność do pracy. W ich ocenie występujące dolegliwości mogą być łagodzone odpowiednim leczeniem, również w ramach ewentualnych zwolnień lekarskich. Biegły specjalista z zakresu alergologii dodał, że nasilenie dolegliwości alergologicznych jest mierne, ulegają one wyrównaniu po leczeniu F..

Ubezpieczona zakwestionowała przedmiotową opinię podnosząc w szczególności, że biegli nie ustosunkowali się należycie do przedłożonych im wyników tomografii komputerowej oraz zdjęć RTG. Jednocześnie skarżąca dołączyła do akt sprawy dodatkową dokumentację medyczną, w tym m.in. dokumentację z leczenia psychiatrycznego i laryngologicznego oraz przedstawiła wykaz placówek medycznych, w których była leczona w latach 1999-2012.

W związku z powyższym Sąd pierwszej zwrócił się do wymienionych przez odwołującą placówek o dostarczenie dokumentacji medycznej, a następnie zobowiązał biegłego ortopedę, neurologa i alergologa do ustosunkowania się do tych dokumentów, jak również dopuścił dodatkowo dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu chirurgii, laryngologii, kardiologii, gastrologii i psychiatrii.

Według biegłych z zakresu neurologii, ortopedii i laryngologii nowo załączona dokumentacja nie wpływa w żaden sposób na ich dotychczasowe stanowisko. Biegły gastrolog uznał, że z przyczyn gastrycznych odwołująca nie może zostać uznana za osobę niezdolną do pracy. Przesłanek do orzekania o niezdolności do pracy nie doszukał się również biegły laryngolog oraz psychiatra. Ten drugi podkreślił, że wnioskodawczyni od 2009 roku nie leczyła się psychiatrycznie. Podobnie w łącznej opinii z 11 grudnia 2012 roku biegły kardiolog, laryngolog i chirurg uznali badaną za zdolną do pracy. W uzasadnieniu tej opinii zwrócono uwagę na poprawę stanu zdrowia skarżącej, będącą skutkiem rehabilitacji narządu ruchu, potwierdzoną uprzednio w opinii z 12 czerwca 2012 roku wydanej przez neurologa i ortopedę.

T. P. zakwestionowała również powyższe ustalenia biegłych. Po raz wtóry zarzuciła biegłemu ortopedzie i neurologowi, że niewłaściwie odnieśli się do przedstawionej im tomografii komputerowej. Nadto wskazała, że badanie psychiatryczne jest niemiarodajne, ponieważ zostało przeprowadzone w nieodpowiednich, krępujących ją warunkach, biegły pominął też istotne pytania odnośnie stosunków pracy. W opinii psychiatrycznej jest błąd, gdyż jej brat nie zabił się, a jedynie podejmował próby samobójcze. Wreszcie skarżąca zaprzeczyła temu jakoby podała, że związek w którym pozostaje jest udany.

Sąd Okręgowy mając na uwadze, iż zastrzeżenia dotyczące opinii ortopedycznej i neurologicznej są tożsame do zarzutów zawartych w piśmie z 24 listopada 2012 roku, co do których biegli z tych specjalizacji już się ustosunkowali, uznał, że zachodziła potrzeba wydania jedynie uzupełniającej opinii psychiatrycznej.

Biegła psychiatra po zapoznaniu się z zarzutami ubezpieczonej podtrzymała wnioski zawarte w uprzednio wydanej opinii. Jak wskazała, zastrzeżenia co do warunków przeprowadzonego badania i błędnych informacji w wywiadzie nie mają znaczenia dla wniosków wydanej opinii. Biegła uzyskała bowiem wystarczającą ilość informacji koniecznych do oceny stanu zdrowia psychicznego ubezpieczonej oraz jej zdolności do pracy. Biegła dodała, że aktualna postawa ubezpieczonej jest dostosowaną reakcją na toczące się postępowanie oraz stanowi postawę roszczeniową.

W piśmie procesowym z dnia 1 lutego 2013 roku skarżąca zwróciła się do Sądu o dopuszczenie dodatkowego dowodu z opinii biegłego neurochirurga. Sąd przychylił się do przedmiotowego wniosku, jednakże wnioski do jakich doszedł biegły z tej specjalizacji były analogiczne do pozostałych opinii wydanych w tej sprawie – biegły wskazał bowiem, że badana jest zdolna do pracy. Biegły podkreślił, że brak jest podstaw do stwierdzenia występowania u wnioskodawczyni obiektywnie występujących i przedmiotowo badanych objawów deficytu funkcji ustroju mogących stanowić o niezdolności do pracy.

W ocenie Sądu pierwszej instancji opinie biegłych sporządzone w toku postępowania są jasne, logiczne oraz wyczerpująco odpowiadają na postawione przez Sąd pytania. Z treści zapisów zawartych w protokole badań sądowo - lekarskich jednoznacznie wynika rzetelne wykonanie badań przedmiotowych ubezpieczonej. Biegli sporządzający opinie posiadali właściwe kwalifikacje z zakresu specjalności odpowiadających schorzeniom wnioskodawczyni. W świetle powyższego Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do kwestionowania treści tychże opinii i ich mocy dowodowej, w związku z czym uznał je za wiarygodne i na ich podstawie dokonał ustaleń faktycznych w sprawie. Sąd pierwszej instancji zauważył, że odwołująca w dalszym ciągu kwestionowała ustalenia biegłych, aczkolwiek w ocenie Sądu zarzuty te w żaden sposób nie mogły podważyć tych opinii. Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do kierowania sprawy do kolejnej opinii uzupełniającej, ponieważ biegli w sposób kategoryczny wypowiedzieli się z jakich przyczyn nie można uznać T. P. za niezdolną do pracy.

Sąd Okręgowy zgodził się z odwołującą, że jest ona osobą cierpiącą na szereg schorzeń, jednakże ich zakres nie powoduje niezdolności do pracy, ponieważ o niezdolności do pracy decyduje upośledzenie funkcji organizmu, czy danego narządu, a nie same zmiany anatomiczne. Na zakończenie rozważań prawnych Sąd pierwszej instancji podał, że brak jest jakiejkolwiek normatywnej relacji między instytucjami niepełnosprawności i niezdolności do pracy. W obowiązującym stanie prawnym brak jest podstaw do utożsamiania pojęć prawnych „całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji” oraz „niepełnosprawności w stopniu znacznym” skoro każde z nich posiada odrębną definicję legalną.

Apelację co do całości orzeczenia Sądu Okręgowego wniosła ubezpieczona. Podała, że Sąd Okręgowy nie przeprowadził opinii zbiorowej przy udziale wszystkich lekarzy. Dopiero ten dowód mógłby przesądzić o tym czy ubezpieczona jest osobą niezdolną do pracy. Ubezpieczona podniosła, że biegli w opinii z 11 grudnia 2012 roku bezzasadnie stwierdzili, że nastąpiła poprawa stanu funkcji narządu ruchu, gdyż choroba jest nieuleczalna i nie ustępuje mimo systematycznego i intensywnego leczenia. Do tego doszły liczne nowe schorzenia ze strony kręgosłupa uwidocznione w tomografiach komputerowych z 2012 roku, co biegli sądowi pominęli. W oparciu o podniesione zarzuty ubezpieczona wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie bądź jego zmianę.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie w całości. Wskazał, że w pełni podziela ustalenia faktyczne i ocenę prawną Sądu Okręgowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja ubezpieczonej nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny aprobuje ustalenia i ocenę prawną Sądu pierwszej instancji w zakresie stanu zdrowia ubezpieczonej T. P. i posiadanych przez nią kwalifikacji zawodowych jako przesłanek prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Zarzuty zawarte w apelacji praktycznie zaś sprowadzają się do odmiennej oceny materiałów sprawy pod kątem spełnienia przez ubezpieczoną przesłanek do uzyskania renty, stanowią polemikę z opinią biegłych i dokonanymi przez Sąd meriti ustaleniami, a zatem jawią się jako zupełnie niezasadne.

Sąd Okręgowy słusznie wskazał, że renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem związanym z istnieniem w organizmie osoby ubezpieczonej stanu chorobowego czyniącego badanego niezdolnym do pracy. Przy ocenie częściowej niezdolności do pracy chodzi zaś przede wszystkim o ustalenie możliwości dalszego wykonywania dotychczasowej pracy, a następnie w razie niemożliwości wykonywania dotychczasowej pracy, ewentualnie możliwości wykonywania innej pracy przy uwzględnieniu posiadanych kwalifikacji zawodowych. Rację ma skarżąca, że orzeczenia lekarzy orzeczników ZUS jak i opinie biegłych sądowych, weryfikujących orzeczenia lekarzy orzeczników, powinny uwzględniać ocenę stanu zdrowia badanego z punktu widzenia wiedzy medycznej. Biegli stan zdrowia badanej powinni rozpoznać w powiązaniu z tzw. elementami ekonomicznymi jak posiadane kwalifikacje, a także powinni respektować możliwość przywrócenia niezbędnej do wykonywania pracy sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, podjęcie innej pracy lub celowość przekwalifikowania, wiek badanego, rokowania na przyszłość. Skarżąca nie dostrzega jednak, że wszystkie omówione tutaj przesłanki (także te wskazane przez nią), Sąd Okręgowy uwzględnił, o czym przekonuje prawidłowo oraz szczegółowo uargumentowane stanowisko tego Sądu zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Zasadnie również Sąd Okręgowy wskazał, że ocena kwestii niezdolności do pracy jako, że dotyczy stanu zdrowia i jego wpływu na czynności organizmu z zasady wymaga wiadomości specjalnych i dopuszczenia dowodu z opinii biegłych sądowych. Opinie te stanowią podstawę ustaleń faktycznych, a następnie rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy o specjalności z zakresu ortopedii i neurologii, alergologii, chirurgii, laryngologii, kardiologii, gastrologii i psychiatrii i w oparciu o te opinie ustalił, że ubezpieczona T. P. nie jest niezdolna do pracy po 30 listopada 2011 roku. Sąd Apelacyjny podziela dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę tych dowodów jako rzetelnych i wiarygodnych, które pozwoliły z kolei na w pełni trafną ocenę prawną sprawy. Apelująca nie podnosi zaś żadnych argumentów, które wskazywałyby na niewiarygodność opinii biegłych, podważały dokonane rozpoznania chorób, a także wskazywały na nielogiczne wnioski czy brak wiedzy biegłych.

Wbrew zarzutom składającej apelację, biegli wyczerpująco uzasadnili swoje stanowisko co do występowania u ubezpieczonej zaburzeń funkcji narządu ruchu, a także wyniki tomografii komputerowej przeprowadzonej u ubezpieczonej w 2012 roku. W opinii uzupełniającej biegły ortopeda podał, że początkowe zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych jak i kręgozmyk L5/S1 III st. nie wskazują na istotne upośledzenie funkcji. W opinii z 12 czerwca 2012 roku biegli stwierdzili u ubezpieczonej szereg chorób, między innymi boczne ostre skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego w prawo, zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo – krzyżowego, z kręgozmykiem L5, ale ostatecznie ocenili, że schorzenia te nie upośledzają sprawności w stopniu uzasadniającym długotrwałą niezdolność do pracy. Opinie te Sąd pierwszej instancji uznał za przekonującą i wiarygodną, a Sąd Apelacyjny pogląd Sądu Okręgowego podziela.

Wszystkie wyżej opisane opinie biegłych Sąd Apelacyjny ocenił jako rzetelny i miarodajny dowód na okoliczność wyjaśnienia spornej w niniejszej sprawie kwestii określenia charakteru niezdolności wnioskodawczyni do pracy oraz rokowań co dalszego stanu zdrowia ubezpieczonej. Opinie zostały wydane przez lekarzy o specjalnościach adekwatnych dla dokonania oceny schorzeń, na które cierpi wnioskodawczyni, ich wpływu na stan zdrowia i zdolność do pracy. Opinie uzasadniono w sposób wnikliwy i rzetelny, według specjalistycznej wiedzy medycznej i doświadczenia orzeczniczego, a wydane zostały po zapoznaniu się ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją medyczną, jak też po przeprowadzeniu badania wnioskodawczyni oraz z uwzględnieniem jej kwalifikacji zawodowych, a przede wszystkim zdolności ubezpieczonej do wykonywania pracy sprzedawcy odzieży. Apelująca zupełnie przy tym pomija, że o niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 01.12.2000 r., II UKN 113/00, OSNP 2002/14/343).

W świetle przedstawionych wniosków nieuprawnione jest stanowisko apelującej, że Sąd Okręgowy przyjmując jako wiarygodną opinię biegłych, dokonał ustaleń niezgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy. Podkreślić należy, że dla rozpoznania odwołania ma znaczenie stan zdrowia ubezpieczonej z dnia wydania decyzji. W orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych ugruntował się pogląd, że w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji (art. 477 ¹⁴ § 2 i art. 477 ^14a k.p.c.) w granicach jej treści i przedmiotu. Decyzja odmawiająca prawa do renty rozstrzyga o braku prawa do tego świadczenia od dnia wniosku do dnia wydania decyzji i nie wypowiada się co do okresu późniejszego. Inaczej zatem niż w przypadku decyzji przyznającej świadczenie - nie rozstrzyga ona na przyszłość - poza okres zamknięty decyzją. Przedmiotem postępowania sądowego nie może być zatem prawo do renty za okres, którego nie obejmuje zaskarżona decyzja. W konsekwencji, istotę sprawy stanowi prawo do renty od wniosku o świadczenie do dnia wydania decyzji i tylko co do niej istnieje zakaz merytorycznego orzekania przez sąd w sytuacji wskazanej w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. akt II UK 79/11, LEX nr 1130387; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 28 kwietnia 2014 r., sygn. akt III AUz 33/14, LEX nr 1455627). Innymi słowy dokumenty bądź schorzenia dotyczące stanu zdrowia ubezpieczonej występujące po dacie wydania decyzji odmawiającej przyznania świadczenia rentowego nie mogą być brane pod uwagę przy ocenie czy zaskarżona decyzja organu rentowego była trafna. Mogą one stanowić podstawę do złożenia ponownego wniosku o świadczenie, który będzie podlegał ponownej ocenie organu rentowego, w tym także lekarza orzecznika ZUS, a w przypadku sprzeciwu ubezpieczonego także komisji lekarskiej. Stąd też niedosłuch jako schorzenie, które skarżąca wskazała dopiero na etapie postępowania apelacyjnego nie mógł być uwzględniony przy kontroli zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Ponadto, niezdolność do pracy nie jest niezdolnością tożsamą dla krótkotrwałego zwolnienia lekarskiego oraz długotrwałą dla celów rentowych. Zgodnie z komentarzem Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wyd. III pod redakcją Kamila Antonowa art. 12 wyżej wymienionej ustawy określa pojęcie niezdolności do pracy w rozumieniu ustawy. Zastrzeżenie powyższe wynika z potrzeby odróżnienia niezdolności do pracy od tzw. czasowej niezdolności do pracy, której stwierdzenie jest przesłanką do przyznania wynagrodzenia z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego. Stąd też jeśli ubezpieczona twierdzi, że często korzysta z czasowych zwolnień lekarskich od pracy to taka sytuacja nie świadczy jeszcze o tym, że ubezpieczona jest trwale lub okresowo niezdolna do pracy dla celów rentowych. Tym bardziej, że sama ubezpieczona na rozprawie apelacyjnej podała, że niezdolność do pracy uprawniająca do uzyskania zasiłku chorobowego była powodowana różnymi okolicznościami, w tym także koniecznością odbycia rehabilitacji.

W świetle powyższego Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia zarzutów apelacji ubezpieczonej i na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w wyroku.

SSA Urszula Iwanowska SSA Romana Mrotek SSA Zofia Rybicka - Szkibiel