Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodnicząca - sędzia Urszula Iwanowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Hajko,

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2025 r. na rozprawie w S.,

sprawy z odwołania M. Z. i W. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o podstawę wymiaru składek

na skutek apelacji ubezpieczonej od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 lutego 2024 r., sygn. akt VI U 1617/22,

uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie przeprowadzone od dnia 8 listopada 2023 r. i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

sędzia Urszula Iwanowska

sygn. akt III AUa 208/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 października 2022 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. określił wysokość podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne M. Z., podlegającej ubezpieczeniom jako pracownik u płatnika składek W. W. za okres od lipca 2020 r. do grudnia 2020 r. oraz od marca 2022 r. do września 2022 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji płatnik składek - W. W. oraz ubezpieczona - M. Z. wnieśli o jej zmianę poprzez ustalenie postawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne M. Z. zgodnie z aneksem do umowy o pracę z dnia 1 lipca 2020 r. oraz kolejnym aneksem do tej umowy z dnia 2 grudnia 2020 r.,

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 22 lutego 2024 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie i zasądził od M. Z. i W. W. kwoty po 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny sprawy i podzielił stanowisko organu rentowego.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodziła się M. Z., która zaskarżyła je w całości. Apelująca, zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego oraz materialnego, jako najdalej idący zarzut, podniosła zarzut nieważności postępowania, tj. art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i wydanie orzeczenia pomimo utraty przez stronę tj. W. W. zdolności procesowej. Apelująca wskazała, że powyższe winno doprowadzić do obligatoryjnego zawieszenia sprawy przez Sąd Okręgowy. Natomiast nie zawieszenie postępowania i jego kontynuowanie po utracie przez W. W. zdolności procesowej od dnia 16 listopada 2023 r. skutkowało wystąpieniem w sprawie nieważności postępowania, o której mowa w art. 379 pkt 2 k.p.c.

Z uwagi na powyższe, M. Z. wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku, zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację M. W., będąca opiekunem prawnym W. W. popierła apelację ubezpieczonej, wniosła o przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej oraz o uchylenie zaskarżonego wyroku.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonej doprowadziła do uchylenia zaskarżonego wyroku, bowiem w sprawie od dnia 8 listopada 2023 r. wystąpiła nieważność postępowania.

Sąd Apelacyjny ustalił, że:

Płatnik składek W. W. w dniu 1 marca 2023 r. uległ wypadkowi na nartach, po którym przebywał w klinice w I. w Austrii. U płatnika rozpoznano: ciężki uraz czaszkowo-mózgowy, urazowe rozwarstwienie tętnicy szyjnej po stronie prawej. W maju 2023 r. pacjent był w stanie śpiączki (bezsporne, nadto dowód: opinia sądowo - psychiatryczna psychologiczna z dnia 28 czerwca 2023 r. k. 247).

Żona płatnika wystąpiła o jego ubezwłasnowolnienie i Sąd Okręgowy w Siedlcach I Wydział Cywilny postanowieniem z dnia 8 listopada 2023 r., w sprawie I Ns 96/23, ubezwłasnowolnił całkowicie W. W. (bezsporne, nadto dowód: postanowienie z dnia 8 listopada 2023 r. k. 251).

Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie VIII Wydział Rodzinny i Nieletnich ustanowił dla całkowicie ubezwłasnowolnionego W. W. opiekuna prawnego w osobie M. W. - jego żony (bezsporne, nadto dowód: zaświadczenie z dnia 26 lutego 2024 r. k. 252).

Po dniu 8 listopada 2023 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie kontynuował postępowania dowodowe w sprawie z odwołania płatnika i ubezpieczonej wydając zaskarżony wyrok w dniu 22 lutego 2024 r.

Powyższe ustalenia dokonane na podstawie dokumentów urzędowych nie budzą wątpliwości zostały w całości potwierdzone także przez opiekuna prawnego płatnika podczas przesłuchania na rozprawie w dniu 7 marca 2025 r.

W niniejszej sprawie należy mieć na uwadze, że w myśl art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. sąd zawiesza postępowanie z urzędu w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela. Jak stanowi § 2, w przypadkach wymienionych w § 1 pkt 1, 4 i 6 zawieszenie ma skutek od chwili zdarzeń, które je spowodowały. Przy czym, zawieszając postępowanie, sąd z urzędu uchyla orzeczenia wydane po nastąpieniu tych zdarzeń, chyba że nastąpiły one po zamknięciu rozprawy.

Zgodnie zaś z art. 379 pkt 2 k.p.c., nieważność postępowania zachodzi, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 16 października 2024 r., II NSNc 505/23 (LEX nr 3779871) wyjaśnił, że brak zdolności sądowej stwarza przeszkodę do merytorycznego rozpoznania sprawy przez sąd (art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c.), a rozpoznanie sprawy mimo braku tej zdolności prowadzi do nieważności postępowania (art. 379 pkt 2 k.p.c.). Stanowisko to odnieść należy także do utraty zdolności procesowej przez stronę postępowania.

Ustalenia faktyczne przedstawione powyżej, a zwłaszcza fakt całkowitego ubezwłasnowolnienia W. W. w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji wskazują, że doszło do utraty przez stronę zdolności procesowej w tym postępowaniu. W tych okolicznościach zaniechanie zawieszenia postępowania przez sąd pierwszej instancji oraz jego kontynuowanie, bez udziału opiekuna prawnego płatnika, skutkuje nieważnością postępowania po dacie ubezwłasnowolnienia W. W., o której mowa w art. 379 pkt 2 k.p.c.

Stwierdzenie nieważności postępowania i przekazane sprawy do jej ponownego rozpoznania zwalnia sąd odwoławczy z obowiązku merytorycznego rozpoznania sprawy i zajęcia stanowiska odnośnie pozostałych zarzutów apelacji.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 2 k.p.c., uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie przeprowadzone przez Sąd Okręgowy po dniu wydania postanowienia o ubezwłasnowolnieniu płatnika i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

sędzia Urszula Iwanowska