Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 stycznia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Jolanta Hawryszko
Sędziowie:	SSA Romana Mrotek SSA Beata Górska (spr.)
Protokolant:	St. sekr. sąd. Edyta Rakowska

po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2016 r. w Szczecinie

sprawy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wydanie pisemnej interpretacji

na skutek apelacji płatnika

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 21 stycznia 2015 r. sygn. akt VII U 1913/14

oddala apelację.

SSA Romana Mrotek SSA Jolanta Hawryszko SSA Beata Górska

Sygn. akt III AUa 303/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 kwietnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił wydania interpretacji w sprawie z wniosku z dnia 24 marca 2014 r. (...) spółki z o.o. w P. w przedmiocie rozstrzygnięcia, czy w sytuacji zapłaty zaległych składek na ubezpieczenia społeczne wraz z odsetkami zostanie spełniony obowiązek uiszczenia zaległych składek wraz z odsetkami i przedsiębiorca nie będzie zobowiązany do uiszczenia dalszych odsetek od momentu dokonanej wpłaty oraz zwrotu zapłaconych składek w sytuacji wygranego sporu przed sądem. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że niemożliwe jest wydanie interpretacji w powyższym zakresie. Podkreślił, że przedmiotem interpretacji mogą być tylko te sprawy, które odnoszą się bezpośrednio do zakresu i sposobu zastosowania wyłącznie przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne a nie rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej.

W odwołaniu od powyższej decyzji, (...) spółka z o.o. w P. (dalej: spółka) wniosła o jej uchylenie w całości, zarzucając naruszenie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej poprzez ich niezastosowanie pomimo, że obowiązkiem organu rentowego jest wydanie interpretacji w zakresie zasad obliczania składek na ubezpieczenia społecznego, czego dotyczył wniosek odwołującego się. Nadto, spółka zarzuciła także naruszenie art. 10 ust. 2 ww. ustawy poprzez jego błędne zastosowanie i stwierdzenie, że stan faktyczny opisany we wniosku dotyczy zdarzeń przeszłych pomimo, że w zakresie opisanego stanu faktycznego toczy się sprawa przed sądem powszechnym, a wniosek ten dotyczy obowiązku opłacania odsetek od składek na ubezpieczenia społeczne, do których zapłaty na dzień składania wniosku spółka nie była zobowiązana.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od spółki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, podnosząc, że przedsiębiorca chciałby uzyskać potwierdzenie, że na wypadek korzystnego dla niego rozstrzygnięcia przez Sąd Zakład dokona zwrotu zapłaconych składek, a ich ewentualne zapłacenie nie spowoduje uznania stanowiska organu rentowego w przedmiocie obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne. Podkreślił zarazem, że wydanie interpretacji przez Zakład mogłoby stać w sprzeczności z ustaleniami dokonanymi przez sąd w toku prowadzonego postępowania.

Wyrokiem z dnia 21 stycznia 2015 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie spółki (punkt I) oraz zasądził na rzecz organu rentowego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt II).

Sąd I instancji ustalił, że do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. wpłynął wniosek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. o wydanie interpretacji w trybie art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 672 ze zm., dalej: sdg). W opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego spółka wskazała, że pomiędzy nią a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych toczą się przed Sądem Okręgowym w Szczecinie sprawy o objęcie przedsiębiorcy obowiązkiem płatnika i ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od pracowników przedsiębiorcy w zakresie obowiązków, jakie wykonywali oni w podmiocie trzecim. Przedsiębiorca dysponuje środkami finansowymi w wysokości umożliwiającej zapłatę rzekomo zaległych składek i odsetek za zwłokę w ich opłaceniu i w dalszym ciągu podtrzymuje stanowisko o braku podstaw do objęcia przedsiębiorcy obowiązkiem płatnika i ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia od pracowników przedsiębiorcy w zakresie obowiązków, jakie wykonywali oni w podmiocie trzecim. Zapłata zaległych składek wraz z odsetkami miałaby zapobiec naliczaniu przez pozwanego dalszych odsetek od zaległych składek (na wypadek przegrania sprawy) oraz prowadzić do obowiązku zwrotu przedsiębiorcy wpłaconych kwot w całości w przypadku wygrania sporu z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.

W oparciu o art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o sdg w zw. z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Sąd I instancji uznał odwołanie za nieuzasadnione.

Sąd Okręgowy podkreślił, że przedmiotem sporu była zasadność odmowy wydania interpretacji pisemnej w trybie art. 10 ust. 1 ustawy o sdg.

Sąd I instancji zważył, że wniosek spółki nie odnosił się do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenie społeczne. Wniosek, w ocenie Sądu meriti dotyczył sankcji, jakie ustawodawca nakłada na płatnika składek w przypadku ich nieopłacenia w terminie. Zgodnie z treścią art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2015r. poz. 121, dalej: sus) wydawane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 sdg, mieścić się powinny w zamkniętym zakresie: obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. W ocenie Sądu I instancji obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasady obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstawy wymiaru tychże składek dotyczą odmiennych stanów faktycznych niż skutki uiszczenia rzekomo zaległych składek wraz z odsetkami. Uiszczenie zaległych składek wraz z odsetkami (niezależnie od tego, czy słusznie naliczonych) następuje w następstwie ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz zasad obliczania składek i podstawy ich wymiaru. Sąd I instancji podkreślił, że konsekwencją powstania stosunku ubezpieczenia społecznego są prawa i obowiązki obu stron. Przy czym powinny być one realizowane w terminach wskazanych w ustawach. Dopiero opóźnienie w ich realizacji kreuje prawo do odsetek, przy czym prawo organu rentowego do odsetek wynika z treści art. 23 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Innymi słowy, prawo (organu rentowego) do odsetek powstaje dopiero jako następstwo nieuiszczenia składek, co do których istnienia, wysokości oraz podstawy wymiaru nie ma wątpliwości.

Sąd I instancji zaznaczył, że przepis art. 83d sus nie jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 10 sdg. Przepisy te, w odniesieniu do wniosku o pisemną interpretację, należy odczytywać łącznie. Dyspozycja art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi podstawę prawną wydania interpretacji oraz określa tryb ich wydawania i przesłanki, jakie muszą być spełnione, aby zakład mógł taką interpretację wydać. Art. 83d ustawy o sus doprecyzowuje jedynie zakres przedmiotowy skutecznych wniosków o wydanie pisemnych interpretacji.

W ocenie Sądu meriti przedmiot indywidualnych interpretacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ujęty w art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej został ujęty wyczerpująco i należy go traktować ściśle, a nie rozszerzająco. Wyklucza to ustalenie, że dyspozycja art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej obejmuje także interpretację w przedmiocie naliczania odsetek od zaległych składek.

Sąd I instancji zaznaczył, że istotnie przepis art. 23 dotyczący powstania odsetek za zwłokę od nieopłaconych składek, znajduje się w rozdziale 3 ustawy „Zasady ustalania składek na ubezpieczenie społeczne”, jednak w rozdziale tym umieszczono także szereg innych przepisów, które nie dotyczą zakresu art. 83d. Sama nazwa rozdziału 3 nie może, w ocenie Sądu meriti przesądzać o tym, że kwestia powstania odsetek za zwłokę od nieopłaconych składek oraz obowiązku ich opłacania mieści się w dyspozycji art. 83d sus. Przy czym odmienne potraktowanie tego przepisu doprowadziłoby do wydania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych interpretacji nie tyle w przedmiocie obowiązku świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne, co w przedmiocie konsekwencji zadośćuczynienia żądaniu Zakładu w toku sporu sądowego przy równoczesnym podtrzymaniu stanowiska o braku istnienia takiego obowiązku, a zatem do rozstrzygnięcia konkretnej, spornej sprawy administracyjnej, co z uwagi na istotę i cel wydania pisemnej interpretacji było niedopuszczalne. Na marginesie Sąd meriti wskazał, że wniosek o wydanie interpretacji w przedmiocie obowiązku zapłaty odsetek od odsetek nie dotyczy zdarzeń przyszłych w rozumieniu art. 10 ust. 2 sdg w zw. z art. 83d sus.

Sąd I instancji uznał, że wniosek (...) spółki z o.o. w P. nie dotyczył zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, a tym samym nie mieścił się w dyspozycji art. 83d sus w związku z art. 10 ust. 1 i 2 sdg.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 §1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. oraz §5 i §11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013r. poz. 490).

Z powyższym wyrokiem w całości nie zgodziła się (...) sp. z o. o. w wywiedzionej apelacji spółka zarzuciła:

1.  Naruszenie przepisów prawa materialnego, a konkretnie:

- art. 10 ust. 2 sdg przez jego błędne zastosowanie i uznanie, iż wniosek o interpretację nie dotyczy zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych pomimo, że w zakresie opisanego stanu faktycznego, który dotyczy objęcia obowiązkiem płatnika i ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracowników spółki, w dalszym ciągu toczy się sprawa przed sądem powszechnym, a ponadto wniosek dotyczy opłacania odsetek od składek na ubezpieczenia społeczne, do których zapłaty na dzień składania wniosku apelująca nie była zobowiązana

- art. 10 ust. 1 i ust. 5 sdg w zw. z art. 83d sus przez ich niezastosowanie i nienakazanie wydania przez organ rentowy interpretacji pomimo, że obowiązkiem organu rentowego jest wydanie interpretacji w zakresie zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne.

2.  Naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie:

- art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. przez bezpodstawne przyjęcie, że w sprawie nie zachodzą podstawy i powody do uwzględnienia odwołania i jego niezastosowanie.

Mając na uwadze powyższe, apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i uwzględnienie odwołania, ewentualnie uchylenie wyroku w całości oraz poprzedzającej go decyzji i przekazanie sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania. Apelująca wniosła nadto o zasądzenie na swoją rzecz od organu rentowego kosztów postepowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych. Dodatkowo wniosła o zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych w przedmiotowej sprawie w całości z uwagi na brak dostatecznych środków na ich uiszczenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja (...) sp. z o. o. nie zasługiwała na uwzględnienie. Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym zarzutów apelacji, doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego jest prawidłowy. Sąd Odwoławczy podzielił w całości ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne poczynione przez Sąd Okręgowy przyjmując je za własne i nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania W ocenie Sądu Odwoławczego, zarzuty apelacji pozbawione są merytorycznego uzasadnienia i stanowią jedynie polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem Sądu I instancji. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776; z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, LEX nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, LEX nr 558303).

Spór sprowadzał się w istocie do kwestii wykładni przepisów, gdyż niespornym w sprawie było, że apelująca wystąpiła do organu rentowego o wydanie interpretacji zgodnie z dyspozycją przepisu art. 83d sus w zw. z art. 10 sdg.

Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 10 sdg przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Przy tym wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

Zawarty zaś w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych art. 83d stanowi, że Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 sdg, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Nie można było zdaniem Sądu Apelacyjnego przyjąć stanowiska spółki, że wnioskowana interpretacja miała dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego (w zakresie przewidzianym przepisami) lub zdarzeń przyszłych. Jak podkreślił Sąd I instancji o ile obowiązek zapłaty odsetek od odsetek należy zaliczyć do zdarzeń przyszłych, o tyle żądanie wydania interpretacji w tym przedmiocie nie mieści się w dyspozycji wyżej wskazanych przepisów. Dodatkowo jeśli chodzi o stan faktyczny przedstawiony we wniosku, to zaznaczenia wymaga, że nie dotyczył on w żaden sposób interpretacji i sposobu zastosowania przepisów. Należy podkreślić, że już z brzmienia samego przepisu wynika, iż interpretacja o której mówi treść art. 10 sdg i art. 83d sus musi dotyczyć zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w indywidualnej sprawie przedsiębiorcy, a więc tych wszystkich przepisów, z których wynika obowiązek opłacania przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz ich wysokość. Mając na uwadze powyższe, wydanie spornej interpretacji przez organ rentowy skutkowałoby w rzeczywistości rozstrzygnięciem konkretnej sprawy administracyjnej. W szczególności bowiem spółka chciała uzyskać wiedzę, czy może uiścić kwotę wraz z odsetkami, o którą toczy się zawisły spór przed sądem, by uniknąć narastania dalszych odsetek, bez przyznania jednak racji organowi rentowemu i w konsekwencji liczyć na jej zwrot w razie wygrania procesu. Wydanie interpretacji przez organ rentowy, w przedmiocie konsekwencji zadośćuczynienia przez spółkę żądaniu Zakładu w toku sporu sądowego przy równoczesnym podtrzymaniu stanowiska o braku istnienia takiego obowiązku w żaden sposób nie mieści się w zakresie ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym (…), przy czym stanowisko to znalazło wyraz już w uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji. Wbrew więc zarzutom apelacji odmowa wydania spornej interpretacji pozostaje w zgodzie z przepisami art. 83d i art. 10 sdg. Zakład Ubezpieczeń Społecznych działa na podstawie i w granicach prawa, co wręcz zakazuje mu wydania spornej interpretacji, brak jest ponieważ jakiejkolwiek podstawy normatywnej do jej wydania w przedmiocie wnioskowanym przez spółkę. Zakres w jakim Zakład Ubezpieczeń Społecznych może dokonywać interpretacji przepisów dotyczących obowiązku ponoszenia danin publicznych został ściśle określony i taksatywnie wymieniony przez ustawodawcę w treści cytowanych przepisów, toteż nie pozostawia miejsca na dowolność w jego pojmowaniu (por. wyrok SA w Szczecinie z 12 stycznia 2016 r., III AUa 305/15 niepubl.).

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Apelacyjny uznał, że apelacja płatnika okazała się nieuzasadniona, a ponieważ brak było innych podstaw do wzruszenia trafnego rozstrzygnięcia Sądu I instancji, które Sąd Odwoławczy bierze pod rozwagę z urzędu - apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. należało oddalić.

SSA Romana Mrotek SSA Jolanta Hawryszko SSA Beata Górska