Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

POSTANOWIENIE

Dnia 30 września 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie (...) – sędzia Urszula Iwanowska, po rozpoznaniu w dniu 30 września 2024 r., w S. na posiedzeniu niejawnym,

sprawy z odwołania A. W.

przeciwko Zakładowi Emerytalno-Rentowemu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o wysokość emerytury policyjnej i policyjnej renty inwalidzkiej

na skutek apelacji ubezpieczonego od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 maja 2023 r., sygn. akt VI U 806/19,

postanawia: uchylić zaskarżany wyrok i umorzyć postępowanie w sprawie (art. 386 § 3 k.p.c. w związku z art. 477 ¹³ § 1 k.p.c.).

sędzia Urszula Iwanowska

sygn. akt III A Ua 306/23

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 14 lipca 2017 r. Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W., działając z urzędu po otrzymaniu z Instytutu Pamięci Narodowej informacji nr (...) z dnia 11 kwietnia 2017 r., ponownie ustalił od dnia 1 października 2017 r. wysokość należnej A. W.:

- policyjnej emerytury na kwotę 2.069,02 zł (decyzja nr (...)),

- policyjnej renty inwalidzkiej na kwotę 750,00 zł (decyzja nr (...)).

W odwołaniach od powyższych decyzji A. W. wniósł o ich uchylenie i umorzenie postępowania prowadzonego przez organ rentowy, a ewentualnie o ich zmianę poprzez stwierdzenie, że ma prawo do policyjnej emerytury i policyjnej renty inwalidzkiej na zasadach i w wysokości ustalonej jak przed 1 października 2017 r. oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według spisu kosztów.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych podkreślając, że zaskarżone decyzje zostały wydane zgodnie z obowiązującym prawem.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 12 maja 2023 r. oddalił odwołania oraz zasądził od ubezpieczonego A. W. na rzecz Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł ubezpieczony. Apelujący, zaskarżając rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji w całości, zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego oraz prawa procesowego (k. 232-238) wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez:

- zmianę w całości decyzji z dnia 14 lipca 2017 r., nr (...) i przyznanie A. W. prawa do ustalenia wysokości emerytury policyjnej z pominięciem art. 15c ust. 1-3 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, (...) Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz rodzin - począwszy od 1 października 2017 r.,

- zmianę w całości zaskarżonej decyzji z dnia 14 lipca 2017 r., nr (...) i przyznanie się ubezpieczonemu prawa do ustalenia wysokości renty inwalidzkiej z pominięciem art. 22a ust. 1-3 ustawy wyżej przywołanej - począwszy od 1 października 2017 r.,

- zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed sądem pierwszej instancji,

ewentualnie o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie,

ewentualnie o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz zniesienie postępowania w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji;

- zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pismem z dnia 5 września 2024 r. organ rentowy, powołując się na treść art. 477 ¹³ § 1 k.p.c. w zw. z art. 398 ²¹ k.p.c. oraz art. 391 § 1 k.p.c. wniósł o umorzenie postępowania w sprawie oraz nieobciążanie go kosztami postępowania.

Organ rentowy wskazał, że decyzjami z dnia 5 sierpnia 2024 r.,(...) ustalono dla A. W. nową wysokość policyjnej emerytury i policyjnej renty inwalidzkiej wypłacaną od dnia 1 września 2024 r. oraz wyrównanie przysługujące za okres od dnia 1 października 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2024 r. Wypłata wyrównania nastąpiła w dniu 14 sierpnia 2024 r. Mając powyższe na uwadze, organ rentowy wskazał, że żądanie odwołującego się dochodzone w przedmiotowym postępowaniu zostało w całości zaspokojone, w związku z czym spełnione zostały przesłanki do umorzenia postępowania.

Pismem z dnia 19 września 2024 r. ubezpieczony wskazał, że nie ma podstaw do uwzględnienia wniosku o umorzenie postępowania w przedmiotowej sprawie, bowiem dysponuje on konkretnym interesem prawnym w prowadzeniu postępowania celem weryfikacji prawidłowości zaskarżonej decyzji.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Wydanie przez organ rentowy decyzji uwzględniających w całości żądanie strony - skutkuje umorzeniem postępowania w całości.

W myśl art. 477 ¹³ § 1 zd. 1 k.p.c., zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji, przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji lub orzeczenia uwzględniającego w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części.

W utrwalonym orzecznictwie sądów powszechnych opartym na orzeczeniach Sądu Najwyższego przyjmuje się, że wydanie przez organ rentowy, przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd, decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony stanowi szczególną postać uznania powództwa, na skutek czego wydanie wyroku staje się zbędne. Ten szczególny rodzaj ustania procesu właściwy jest postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w których sąd nie rozstrzyga o żądaniu pozwu, lecz o zasadności odwołania przez badanie prawidłowości stanowiska organu rentowego w decyzji załatwiającej zgłoszone przed nim żądanie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 1998 r., II UKN 138/98, OSNAP 1999/13/440; z dnia 25 stycznia 2012 r., II UK 228/11, LEX nr 1215435 i z dnia 5 maja 2000 r., II UKN 191/00, OSNAP 2002/4/96 oraz wyrok tego Sądu z dnia 26 września 2017 r., II UK 423/16, LEX nr 2401070).

W opisanej sytuacji sąd zobowiązany jest do umorzenia postępowania, które następuje na podstawie art. 477 ¹³ k.p.c., stanowiącego lex specialis w stosunku do art. 355 § 1 k.p.c. Art. 477 ¹³ k.p.c. określa bowiem szczególne przesłanki umorzenia postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2011 r., III UK 196/10, OSNP 2012/17-18/222; czy postanowienie tego Sądu z dnia 25 lipca 2012 r., II UK 333/11, OSNP 2013/13-14/164 i z dnia 23 stycznia 2018 r., (...) 63/17, Legalis nr 1733687).

Brzmienie przepisu art. 477 ¹³ k.p.c. jest jasne, a jego wykładnia nie budzi. Zmiana zaskarżonej decyzji może nastąpić przez wydanie - stosownie do okoliczności danej sprawy - każdej decyzji, byleby tylko jej skutkiem było uwzględnienie w całości lub w części żądania strony objętego przedmiotem zaskarżonej decyzji (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2018 r., I UZ 40/18, Legalis nr 1846939). Ostatnio zaś Sąd Najwyższy wyjaśnił, że wskazana w art. 477 ¹³ k.p.c. "zmiana zaskarżonej decyzji" nie musi polegać na wydaniu nowej decyzji zmieniającej zaskarżoną, ale na wydaniu takiej decyzji, której skutkiem jest uwzględnienie w całości lub w części żądania strony objętego przedmiotem zaskarżonej decyzji (por. wyrok: z dnia 14 lutego (...)., (...) 124/22, LEX nr 3702074 czy z dnia 27 marca 2024 r., (...) 4/23, LEX nr 3716004). Inaczej mówiąc, decyzja uwzględniająca w całości lub w części żądanie stron w rozumieniu art. 477 ¹³ k.p.c. to nie tylko decyzja zmieniająca, lecz każda forma decyzji, z której w sposób jednoznaczny wynika, że rozstrzyga o materialnoprawnym stosunku, będącym przedmiotem wcześniejszej decyzji i to zgodnie z żądaniem odwołania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2024 r., (...) 27/23, LEX nr 3652227 i postanowienie tego Sądu z dnia 12 kwietnia 2023 r., (...) 105/22, LEX nr 3580192).

Jednocześnie warto zaakcentować, że do umorzenia postępowania z omawianej przyczyny zobowiązany jest także sąd drugiej instancji. Tak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 16 lipca 1998 r., II UKN 138/98 (OSNAP 1999/13/440) i jest to oczywiste, skoro umorzenie postępowania następuje w każdym wypadku unicestwienia przedmiotu sporu.

Podzielając w całości wyżej przedstawione stanowisko Sąd Apelacyjny miał także na uwadze, że organ rentowy w związku z otrzymaniem decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Nr(...)z dnia 10 maja 2024 r. - wydanej w trybie art. 8a ustawy zaopatrzeniowej - ponownie ustalił ubezpieczonemu wysokość obu świadczeń obniżonych z urzędu od 1 października 2017 r. z uwzględnieniem wszystkich przysługujących waloryzacji. W związku z powyższym decyzjami z dnia 5 sierpnia 2024 r. ZER- (...) (...) oraz ZER- (...) (...) ustalono nową wysokość policyjnej emerytury i policyjnej renty inwalidzkiej, wypłacaną od dnia 1 września 2024 r. Nadto organ wyliczył wyrównanie przysługujących świadczeń za okres od 1 października 2017 r. do 31 sierpnia 2024 r. i wypłacił je ubezpieczonemu w dniu 14 sierpnia 2024 r. Powyższe okoliczności nie były kwestionowane przez ubezpieczonego.

Mając powyższe na uwadze, w sprawie należy przyjąć, że organ rentowy - wydając nowe decyzje z dnia 5 sierpnia 2024 r. - uwzględnił w całości żądanie odwołującego się (zmienił wysokość świadczeń i to od dnia, w którym pierwotnie ją obniżono), a co za tym idzie zachodzą przesłanki do uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania w trybie art. 386 § 3 k.p.c. w zw. z art. 477 ¹³ § 1 k.p.c., o czym Sąd Apelacyjny orzekł w sentencji.

Jednocześnie odwołując się do stanowiska prezentowanego przez ubezpieczonego, wskazującego na bezprawność działania Instytutu Pamięci Narodowej, jak i rzekomego interesu ubezpieczonego co do dalszego prowadzenia postępowania celem weryfikacji prawidłowości zaskarżonej decyzji, Sąd Apelacyjny pragnie wskazać, iż przedmiotowe zapatrywania odwołującego się są bezzasadne i nie zasługują na uwzględnienie. Wyjaśnić bowiem należy ubezpieczonemu, że w wyniku wydania zaświadczenia przez IPN o pełnieniu służby na rzecz totalitarnego państwa, organ emerytalny był zobowiązany przeliczyć wysokość emerytury i renty A. W. i podjąć wypłatę tak ustalonych świadczeń od dnia 1 października 2017 r.

Natomiast z informacji o przebiegu służby z dnia 11 kwietnia 2017 r., nr (...), sporządzonej przez IPN wynika, że w odwołujący w okresie od 1 września 1984 r. do 31 lipca 1990 r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej. Przy czym, ustalenia faktyczne dokonane przez sąd pierwszej instancji na podstawie dokumentów personalnych A. W. przedstawionych przez IPN (płyta CD – k. 58) wskazują na fakt pełnienia przez niego służby w SB, co czynił dobrowolnie i świadomie oraz z pełnym zaangażowaniem, uzyskując pozytywne oceny od swoich przełożonych. Ubezpieczony w tym czasie był określany mianem funkcjonariusza zdyscyplinowanego, dyspozycyjnego, systematycznie podnoszącego wyniki pracy operacyjnej. A. W. zatem, pełniąc codzienne, stałe obowiązki inspektora IV Wydziału (do 31 października 1989 r.) oraz Wydziału Studiów i (...) w S. wykonywał czynności służbowe, które wynikały z zakresu działania tych wydziałów. Pełniąc służbę w IV Wydziale zajmował się między innymi inwigilacją zarówno duchowieństwa, jak też świeckich katolików, typując i pozyskując przy współudziale kierownika sekcji osobowe źródła informacji, organizował pracę z osobowymi źródłami informacji stosując przewidziane instrukcją formy i metody pracy operacyjnej. Natomiast w Wydziale Studiów i (...) ubezpieczony między innymi analizował wyniki z kontroli odpowiedników Departamentu w terenie oraz opracowywał wnioski i wytyczne do pracy pionu, współdziałał w tym zakresie z wyspecjalizowanymi jednostkami kontrolnymi Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Już zatem ogólne przytoczenie bezspornych okoliczności wynikających z dokumentacji IPN - co do której wiarygodności nie ma żadnych wątpliwości - i zestawienie ich z zadaniami jednostek, w których służbę pełnił ubezpieczony, skupiających się na wykonywaniu zadań operacyjnych w celu zapobiegania, wykrywania i likwidacji zagrożeń, które mogły mieć w ówczesnym mniemaniu negatywny wpływ na bezpieczeństwo Państwa i szeroko pojęte problemy ładu społecznego, łącznie z jego awansami służbowymi, nie budzi żadnych wątpliwości, że A. W., wykonując powierzone obowiązki w sposób akceptowany przez przełożonych pełnił służbę na rzecz państwa totalitarnego w rozumieniu art. 13b ustawy zaopatrzeniowej, zaś służba ta skierowania była przeciwko jakimkolwiek objawom opozycji przeciwko zaprowadzonemu terrorowi komunistycznemu. W tych okolicznościach w ocenie sądu odwoławczego informacja IPN z dnia 11 kwietnia 2017 r., nr (...), o przebiegu służby A. W. odpowiada prawdzie.

Podkreślenia wymaga, że zamiast uczestniczyć w totalitarnym reżimie ubezpieczony, jak i inni funkcjonariusze mogli, jak wielu współobywateli, podjąć walkę o jego szybsze obalenie, co niewątpliwie przyspieszyłoby demokratyczne przemiany, których pozytywne skutki są obecnie odczuwalne dla ogółu obywateli, w tym – co należy zauważyć – również dla byłych funkcjonariuszy reżimu komunistycznego. Nie można ponadto tracić z pola widzenia, że podejmując taką służbę świadomie i dobrowolnie, korzystając w jej ramach z przywilejów finansowych (wysokich świadczeń finansowych) IPN słusznie uznał, iż ubezpieczony należy
do grupy funkcjonariuszy objętych regulacją wprowadzoną ustawą zmieniającą.

Skoro ubezpieczony otrzymał świadczenia w wysokości wnioskowanej w odwołaniu to dalsze prowadzenie postępowania sądowego stało się zbędne.

Dlatego z wszystkich powołanych względów Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

sędzia Urszula Iwanowska