Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w osobie:

Przewodnicząca:	Sędzia SA Jolanta Hawryszko

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 lipca 2024 r. w S.

sprawy M. P. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie z dnia 20 czerwca 2023 r. sygn. akt VI U 142/23

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz M. P. (1) kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję apelacyjną wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi po upływie tygodnia od dnia doręczenia zobowiązanemu niniejszego orzeczenia, do dnia zapłaty.

SSA Jolanta Hawryszko

III AUa 363/23

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie z odwołania M. P. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z 9 lutego 2023 r. nr (...) przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. o ustalenie niepodlegania ubezpieczeniu społecznemu wyrokiem z 20 czerwca 2023 r zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że M. P. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 26 listopada 2020 r. jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz odwołującego 180 zł zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że odwołujący M. P. (2) jest wspólnikiem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Od 26.11.2020 r. posiada 95,24% udziałów. Drugim wspólnikiem jest matka ubezpieczonego L. P.. Spółka prowadzi sklepy z żywnością. Posiada sklepy w G., G., Z. oraz w S.. Pracę w sklepach nadzoruje L. P.. Kontroluje wpłaty gotówkowe, frekwencję pracowników, zajmuje się inwentaryzacją. Pracę wykonuje bezpośrednio w sklepach oraz zdalnie.

Sąd Okręgowy rozważył, że zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. 2022 r. poz. 504 ze zm.) za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej. Pojęcie „iluzorycznego wspólnika” nie jest kategorią prawną. Taka kategoria posiłkowo przyjmowana jest w orzecznictwie, jednak na tle sporów o pracownicze zatrudnienie wspólnika jedynego lub dominującego „w swojej” spółce (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 7 kwietnia 2010 r., II UK 177/09 oraz z 3 sierpnia 2011 r., I UK 8/11). Kategoria iluzorycznego wspólnika przyjmowana jest w orzecznictwie jako podstawa do dalszego wnioskowania, że nie spełnia się przesłanka pracowniczego zatrudnienia. Chodzi o przesłankę podporządkowania pracodawcy, czyli o jej spełnienie w sytuacji, gdy „pracownik” jest jednocześnie dominującym lub niemal jedynym wspólnikiem w spółce, która ma być jego pracodawcą. Wspólnik, który ma tylko 4,76 udziałów jest wspólnikiem spółki z o.o., co oznacza, że drugi wspólnik nie jest wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. (...) choćby jednego udziału w jednoosobowej spółce z o.o. powoduje, że wspólnik traci tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2020 r., I UK 225/19). Szczególny tytuł podlegania ubezpieczeniom przyjęty w art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oznacza, że obowiązek ubezpieczenia wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest powiązany jedynie z posiadaniem przez niego takiego statusu prawnego, a nie z osobistym prowadzeniem działalności gospodarczej, czy wykonywaniem pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 3 lutego 2011 r., II UK 271/10 oraz z 22 października 2019 r., I UK 233/18).

Apelację od wyroku złożył organ rentowy, zarzucając rozstrzygnięciu:

-

naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz.1230 ze zm.) zwanej dalej także ustawą systemową przez przyjęcie, że ubezpieczony nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytal­nemu, rentowym, wypadkowemu od 26 listopada 2020 r. jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

-

naruszenie przepisów postępowania w sposób mający istotne znaczenie dla rozstrzygnię­cia sprawy, tj. art. 233 § l k.p.c. przez nieprawidłowe ustalenie, że V. spółka z ograni­czoną odpowiedzialnością w G., począwszy od dnia 26 listopada 2020 r. nie powinna być traktowana dla celów ubezpieczenia społecznego większościowego wspólnika spółki jako spółka jednoosobowa, lecz mająca dwoje wspólników, mimo iż udziały drugiego ze wspólników w postaci 4.76% w kapitale zakładowym spółki miały charakter iluzoryczny i nie powinny mieć znaczenia dla oceny dokonanej przez organ rentowy, iż ubezpieczony podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą.

Sąd Apelacyjny rozważył sprawę i uznał, że apelacja jest niezasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy z poszanowaniem reguł procesowych i bez naruszenia zasady swobodnej oceny materiału dowodowego, zakreślonej w art. 233 § 1 k.p.c., prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, dokonał prawidłowej oceny dowodów, trafnie ustalił okoliczności sprawy i w rezultacie dokonał właściwej oceny prawnej. Sąd Apelacyjny w całości aprobuje ustalenia i ocenę prawną Sądu pierwszej instancji. Przy czym na wstępie należy zauważyć, że w sprawie istotę stanowi objęcie ubezpieczeniem społecznym wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a nie ustalenie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym z uwagi na zamiar wyłudzenia świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Analizowana sprawa jest więc jakościowo inna od spraw do których odwołał się organ w uzasadnieniu apelacji. Zwykle bowiem przedmiotem analizy, były decyzje o niepodleganiu ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o prace, co dotyczyło osób, które w istocie były jedynymi udziałowcami spółek, a wprowadzały iluzorycznego wspólnika, tylko po to by wykreować nielegalny pracowniczy tytuł ubezpieczenia. Istotne przy tym było, że spór dotyczył pracowniczego tytułu podlegania ubezpieczeniom, zaś w analizowanej sprawie mamy do czynienia z tytułem wskazanym w art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. 2022 r. poz. 504 ze zm.), który to przepis w treści jest jednoznaczny.

W istocie rozstrzygnięcie sprawy, wobec bezsporności ustaleń, zasadza się na ocenie prawidłowości subsumpcji na gruncie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Trafnie zważył Sąd pierwszej instancji, że wspólnik, który ma znikomą ilość udziałów, w istocie z tej racji ma status wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zbycie choćby jednego udziału w jednoosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością powoduje, że wspólnik traci tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym, wynikający z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Przy czym zbycie nawet jednego udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jako czynność prawna jest zgodne z prawem, o czym stanowią art. 180 i art. 182 Kodeksu spółek handlowych, i czynność ta nie może być zakazane w drodze rozszerzającej interpretacji prawa.

Sąd Okręgowy w tej kwestii prawidłowo odwołał się do orzecznictwa najwyższej instancji. Uzupełniająco należy wskazać, że Sąd Najwyższy w postanowieniu z 13 marca 2024 r. (...) 22/23; www.sn.pl podtrzymując dotychczasowy tren orzeczniczy wskazał: Objęcie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, choćby w nieznacznej części, przez innych udziałowców uznać należy za okoliczność wyłączającą zastosowanie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Analogicznie w postanowieniu z 9 stycznia 2024 r, I (...) 472/23: Jeżeli w konkretnym stanie faktycznym nie można przyjąć, że mniejszościowy udziałowiec jednoosobowej spółki z o.o. jest udziałowcem fikcyjnym (figurantem), ponieważ bierze rzeczywisty udział w prowadzeniu spraw spółki (choćby nawet nie był członkiem jej zarządu, a na zgromadzeniu wspólników mógłby być przegłosowany w każdej sprawie przez wspólnika dominującego), to nie ma miejsca na stosowanie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wątpliwe jest poszukiwanie na siłę - wbrew woli i świadomej decyzji samego wspólnika spółki kapitałowej - tytułu do podlegania przez niego obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Zasada powszechności ubezpieczeń społecznych nie jest realizowana w pełni w systemie prawa.

Sąd Apelacyjny nie ma wątpliwości, że system ubezpieczeń społecznych jest pochodny od określonych w ustawie tytułów ubezpieczeń społecznych. Z tego względu to ubezpieczony decyduje o swojej działalności i w konsekwencji o podleganiu ubezpieczeniom społecznym.

Odnosząc się do argumentów organu, należy podkreślić, że mniejszościowy (...) spółki (...) ma wpływ na działalność spółki i wykonuje w niej czynności. Zgodnie z prawidłowymi ustaleniami Sądu Okręgowego, L. P. jako wspólnik m.in. nadzoruje pracę w sklepach należących do spółki, kontroluje zarówno wypłaty jak i pracę pracowników, zajmuje się inwentaryzacją oraz samodzielnie wykonuje pracę w sklepie.

W ocenie Sądu drugiej instancji, powyższe i tak nie ma determinującego znaczenia dla rozstrzygnięcia, wobec stanowczego brzmienia art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy. A przy tym, posiadanie już nawet znikomej liczby udziałów przez L. P., (4,76 %), wpłynęło na prawa i obowiązki ubezpieczonego w spółce, bowiem utracił status jedynego (...) spółki (...), a tym samym utracił tytuł ubezpieczenia.

Podsumowując, Sąd Apelacyjny nie stwierdził naruszenia przez Sąd Okręgowy prawa materialnego na gruncie art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepisy są jednoznaczne i stanowcze. (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, oprócz którego istnieją jeszcze inni wspólnicy tej spółki, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, ponieważ ustawa nie wprowadza takiego tytułu ubezpieczenia. Decyzja organu była nieprawidłowa, ponieważ wynikła z niedopuszczalnej interpretacji rozszerzającej.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego. O kosztach orzeczono zgodnie z wnioskiem ubezpieczonego
na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.1935 j.t.).

SSA Jolanta Hawryszko