Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

POSTANOWIENIE

Dnia 6 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Zofia Rybicka - Szkibiel (spr.)
Sędziowie:	SSA Jolanta Hawryszko SSA Barbara Białecka
Protokolant:	St. sekr. sąd. Edyta Rakowska

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2013 r. na rozprawie

sprawy J. K.

przeciwko Wojskowemu Biuru Emerytalnemu w S.

w związku ze skargą o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 30 listopada 2010 roku w sprawie o sygn. III AUa 568/10

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 30 czerwca 2010 r. sygn. akt VI U 554/10

o prawo do renty rodzinnej

p o s t a n a w i a :

1.  odrzucić skargę,

2.  zasądzić od ubezpieczonej J. K. na rzecz Wojskowego Biura Emerytalnego w S. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania.

Sygn. akt III AUa 381/12

UZASADNIENIE

J. K. w dniu 4 maja 2012 r. wniosła skargę o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie z dnia 30 listopada 2010 r., III AUa 568/10 oraz o uchylenie tego wyroku, jak i poprzedzającego go wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 czerwca 2010 r., sygn. akt VI U 554/10 i zmianę orzeczenia poprzez uwzględnienie odwołania skarżącej J. K. i o zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego na rzecz skarżącej w maksymalnej wysokości, a nadto o przywrócenie stanu poprzedniego, poprzez wypłatę na rzecz J. K. renty rodzinnej od dnia jej wstrzymania, to jest od dnia 1 maja 2010 r.

Jako podstawę prawną skargi o wznowienie postępowania J. K. wskazała art. 401 ¹ k.p.c. w związku z art. 114 ust. 1 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Skarżąca podniosła, że z decyzji Wojskowego Biura Emerytalnego z dnia 12 kwietnia 2010 r., którą organ orzekł o ustaniu prawa skarżącej do renty rodzinnej i wstrzymał jej wypłatę oraz z treści uzasadniania skarżonych wyroków wynika, że rozstrzygnięcia te zapadły na podstawie art. 114 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2012 r. (sygn. akt K 5/11) został uznany za niezgodny z zasadą zaufania obywateli do państwa i prawa wynikającą z art. 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji.

Organ rentowy wniósł o odrzucenie skargi o wznowienie postępowania oraz zasądzenie na rzecz organu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny rozważył i ocenił, że skarga nie podlega merytorycznemu rozpoznaniu, ponieważ nie opiera się na ustawowej przyczynie wznowienia postępowania.

Według art. 401 ¹ k.p.c. można żądać wznowienia postępowania w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. Uzyskanie rezultatu w postaci wznowienia postępowania na podstawie art. 401 ¹ k.p.c. wymaga stwierdzenia, że powołany w skardze wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczy aktu normatywnego stanowiącego oparcie dla zaskarżonego w tym trybie orzeczenia. Tylko w takiej sytuacji sąd w wyniku wznowienia postępowania ma możliwość innego niż poprzednio rozstrzygnięcia sprawy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje stanowisko, że skarga o wznowienie postępowania nie opiera się na ustawowej podstawie nie tylko wtedy, gdy powołana w skardze podstawa nie podpada pod którąkolwiek z przewidzianych w ustawie podstaw wznowienia, lecz także wtedy, gdy podstawa ta w rzeczywistości nie istnieje. Określona w art. 401 ¹ k.p.c. podstawa wznowienia występuje natomiast jedynie wtedy, gdy Trybunał Konstytucyjny zakwestionował ten przepis, który był podstawą wydania zaskarżonego orzeczenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 152/11, z dnia 26 stycznia 2011 r., I PZ 36/10, z dnia 20 czerwca 2007 r., V CNP 45/07, z dnia 6 listopada 2009 r., I CO 17/09, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2010 r., I CSK 487/10 i z dnia 21 maja 2010 r., I PK 12/10).

W tej sprawie skarżąca wiązała podstawę wznowienia postępowania z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2012 r. uznającym, że art. 114 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z 2010 r. Nr 40, poz. 224, Nr 134, poz. 903, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 149, poz. 887, Nr 168, poz. 1001 i Nr 187, poz. 1112) jest niezgodny z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 oraz z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. (OTK-A 2012/2/16, Dz.U.2012/251, K 5/11). Przepis, którego dotyczy powyższe orzeczenie Trybunału, nie był jednak przedmiotem rozstrzygnięcia zawartego w wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 czerwca 2010 r., ani też wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 30 listopada 2010 r.

Z okoliczności faktycznych wynika, że decyzją z dnia 22 maja 1997 r. wojskowy organ rentowy przyznał J. K. prawo do wojskowej renty rodzinnej, począwszy od dnia 15 maja 1997 r. i wynikające z tego świadczenie organ wypłacał ubezpieczonej do 30 kwietnia 2010 r. W lutym 2010 r. organ rentowy przeprowadził z urzędu kontrolę dotyczącą prawidłowości przyznania ubezpieczonej prawa do renty rodzinnej po zmarłym mężu i w efekcie w dniu 12 kwietnia 2010 r. Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w S. orzekł o unieważnieniu własnej decyzji z maja 1997 r. o przyznaniu renty rodzinnej J. K. oraz wstrzymał z dniem 1 maja 2010 r. wypłatę renty rodzinnej. Jako podstawę prawną decyzji organ rentowy wskazał przepisy art. 32, art. 44 ust. 1 pkt 2 lit. C, art. 44 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (tekst jednolity Dz.U. z 2004 r., Nr 8, poz. 66 ze zmianami) oraz art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Odwołanie od tej decyzji zainicjowało postępowania sądowe objęte niniejszą skargą (VI U 554/10, III AUa 568/10). Zarówno z pisemnego uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego, jak również uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego oraz treści skargi o wznowienie wynika bezsprzecznie, że przyznanie ubezpieczonej prawa do renty rodzinnej w maju 1997 r. nastąpiło wskutek błędu organu rentowego polegającego na tym, że zastosował niewłaściwe przepisy ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r., zamiast obowiązującej ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. Wyraźnie, co przyznaje sama skarżąca, po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie przyznania ubezpieczonej prawa do renty nie zostały przedstawione, ani analizowane żadne nowe okoliczności faktyczne albo ujawnione nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, a mające wpływ na prawo do świadczeń i ich wysokość. Kwestionowana decyzja wojskowego organu rentowego z dnia 12 kwietnia 2010 r. nie zapadła też w efekcie odmiennej interpretacji przepisów. Zarówno przepisy ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r., jak i ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. nie nastręczają trudności interpretacyjnych w zakresie nabycia i przyznania prawa do renty rodzinnej. Organ rentowy, a następnie sądy wskazały, że wydanie decyzji o przyznaniu ubezpieczonej prawa do renty było błędem z tej przyczyny, że nastąpiło to na podstawie nie obowiązującej już w dacie decyzji podstawy prawnej. Jedynie więc błędne zastosowanie ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r., w odpowiedzi na wniosek ubezpieczonej z dnia 13 maja 1997 r. doprowadziło do przyznania prawa wbrew obowiązującej wówczas ustawie z dnia 10 grudnia 1993 r. Decyzją o ustaniu prawa do renty wojskowej organ rentowy miał zatem nie tylko prawo, ale i obowiązek błąd ten naprawić, to jest przywrócić stan zgodny z obowiązującymi przepisami. Te niesporne okoliczności legły u podstaw zaskarżonej decyzji z dnia 12 kwietnia 2010 r., jak również wyroku Sądu Okręgowego z dnia 30 czerwca 2010 r. oraz wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 30 listopada 2010 r. i dodatkowo zostały przyznane w treści skargi o wznowienie postępowania.

W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu Apelacyjnego nie można uznać, że podstawą zaskarżonych rozstrzygnięć był art. 114 ust. 1a ustawy emerytalnej. Przyznaje to w istocie sama skarżąca podnosząc w treści skargi, że w sprawie, w której wydano zaskarżoną decyzję żadne nowe okoliczności ani dowody nie ujawniły się, a powodem wydania decyzji o wstrzymaniu prawa ubezpieczonej do renty było wykrycie błędu organu rentowego. Podstawą prawną takiego rozstrzygnięcia był więc nie art. 114 ust. 1a ustawy emerytalnej, a przepis z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, z którego wynika, że decyzje ostateczne, od których nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu, mogą być z urzędu przez wojskowy organ emerytalny zmienione, uchylone lub unieważnione, na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.), w tym zgodnie z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Wskazana regulacja jest zatem samodzielną i odrębną podstawą prawną stwarzającą wojskowemu organowi rentowemu możliwość eliminowania z obrotu wadliwej decyzji wojskowego organu rentowego bez potrzeby odwoływania się od przepisów ustawy emerytalnej i wyraźnie nie została objęta wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, na który powołuje się skarżąca. Wzmiankować przy tym wypada, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczył innej materii, bowiem zasadniczo zakwestionował praktykę stosowania art. 114 ust. 1a ustawy emerytalnej, jako przepisu stanowiącego podstawę ponownego ustalenia prawa do emerytury lub renty wówczas, gdy po uprawomocnieniu się decyzji okazywało się, że przedłożone dowody nie dawały podstaw do ustalenia prawa do emerytury lub renty albo ich wysokości. W ramach przesłanki sformułowanej w kwestionowanym przepisie organy rentowe dokonywały bowiem w istocie ponownej (odmiennej) oceny przedłożonych pierwotnie dowodów. Regulacji tej nie sposób więc odnieść do przywołanych w skardze podstaw faktycznych i prawnych objętych nią rozstrzygnięć.

Przedstawiona ocena podstawy wznowienia postępowania objętej art. 401 ¹ k.p.c., zdaniem Sądu Apelacyjnego nie pozwala na wniosek, że skarga J. K. została oparta na ustawowej podstawie. Z tych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. odrzucił skargę jako nieopartą na ustawowej podstawie.

O kosztach postępowania wywołanego skargą Sąd Apelacyjny orzekł przy zastosowaniu zasady wyrażonej w art. 98 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c., zgodnie z wnioskiem zgłoszonym przez organ rentowy, zasądzając od strony przegrywającej, tj. ubezpieczonej, na rzecz organu rentowego – Wojskowego Biura Emerytalnego koszty zastępstwa procesowego w stawce minimalnej, tj. w kwocie 120 zł, zgodnie z treścią § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, (Dz. U z 2002 r., nr 163, poz. 1349 ze zm.).

SSA Barbara Białecka SSA Zofia Rybicka-Szkibiel SSA Jolanta Hawryszko