Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia SA Jolanta Hawryszko (spr.)
Protokolant:	st. sekr. sąd. Elżbieta Kamińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 listopada 2024 r. w Szczecinie

sprawy Z. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o emeryturę pomostową

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 29 czerwca 2023 r., sygn. akt VI U 1353/22

1.  zmienia zaskarżony wyrok i przyznaje ubezpieczonemu Z. D. prawo do emerytury pomostowej od 1 lutego 2022 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na rzecz Z. D. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami należnymi od dnia uprawomocnienia się tego orzeczenia do dnia zapłaty.

SSA Jolanta Hawryszko

III AUa 384/23

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 31 maja 2022 r. odmówił ubezpieczonemu Z. D. prawa do emerytury pomostowej.

Odwołanie od decyzji wniósł ubezpieczony, domagając się przyznania prawa do emerytury pomostowej.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 29 czerwca 2023 r. oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony, ur. (...), w dniu (...). ukończył 60 rok życia. W dniu 25 stycznia 2022 r. złożył wniosek o emeryturę pomostową. Ostatni stosunek pracy rozwiązał z dniem 31 stycznia 2022 r. W dacie złożenia wniosku o emeryturę pomostową, ogólny staż ubezpieczeniowy wynosił 40 lat, 3 miesiące i 13 dni (okresy składkowe i nieskładkowe), a staż pracy w warunkach szczególnych wynosił 16 lat i 9 miesięcy. W okresie od 7 września 1981 r. do 31 sierpnia 1982 r. ubezpieczony był zatrudniony u J. K. i wykonywał obowiązki tokarza-ślusarza w pełnym wymiarze czasu pracy w Warsztacie Ślusarskim w O.. Od 1 października 1982 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza remontowego w Centrali (...) S.A. Oddział w S.. W okresie od 1 października 1982 r. do 30 czerwca 1999 r., obowiązki ubezpieczonego polegały na naprawie aparatów i pojemników, np. cystern i zbiorników po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prac wewnątrz cystern, zbiorników, kotłów, aparatów i kanałów technologicznych, co stanowiło pracę wymienioną w wykazie A dziale IV poz. 39 pkt 6 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MG z 1987 r. Nr 4, poz. 7). Nadto, w okresie od 1 kwietnia 1986 r. do 31 marca 2000 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) S.A. w S. na stanowisku konserwatora stacji paliw w wymiarze czasu pracy 0,25 etatu. W dniu 14 stycznia 2002 r. powstał (...) SERWIS spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. W związku z powyższym, dotychczasowi pracownicy Centrali (...) S.A. Oddział w S. z mocy prawa stali się pracownikami (...) SERWIS spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. Z dniem 9 maja 2002 r. firma (...) sp.z o.o. przekształciła się w Serwis (...) sp. z o.o. w S.. W dniu 13 sierpnia 2018 r. doszło do połączenia (...) sp. z o.o. w B. z Serwis (...) sp. z o.o. w S.. Wskutek powyższego połączenia spółek, dotychczasowi pracownicy Serwis (...) sp. z o.o. w S. z mocy prawa stali się pracownikami (...) sp. z o.o. w B..

Ubezpieczony pracował w Serwis (...) sp. z o.o. w S. i następnie w (...) sp. z o.o. w B. razem z Ł. G. i M. C.. Obowiązki ubezpieczonego i wyżej wskazanych pracowników były tożsame i nie ulegały zmianom przez cały okres pracy w wymienionych spółkach. Polegały one przede wszystkim na rozbrajaniu zbiorników paliwowych, wypompowywaniu paliwa i czyszczeniu zbiornika, a także dokonywaniu naprawy dystrybutorów paliwa, rewizji wlewania paliwa, wymiany pomp, pracach ślusarskich oraz wymienianiu uszczelnienia. Po kontroli wykonanych czynności dokonywanej przez inspektora dozoru technicznego, zbiornik był skręcany i następnie napełniany paliwem za pomocą cysterny. Zbiorniki, w których pracował ubezpieczony miały pojemność od 5.000 litrów do 50.000 litrów.

W okresie od 26 października 2018 r. do 4 lutego 2019 r. ubezpieczony był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w S. jako osoba bezrobotna i pobierał w tym okresie zasiłek. W okresie od 5 lutego 2019 r. do 31 stycznia 2022 r. ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku pracownika obsługi klienta na Stacji Paliw (...) S.A. nr (...) w S. przez Z. K. w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił odwołania, odwołując się do art. 4 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1924, dalej jako ustawa pomostowa). Zgodnie z art. 4 ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Stosownie zaś do treści art. 3 ust. 1 ustawy pomostowej, prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. W myśl ust. 3 cytowanego przepisu, prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy. Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy prace, o których mowa w ust. 1 lub 3 w pełnym wymiarze czasu pracy (art. 3 ust. 4 i 5).

Sąd Okręgowy wskazał, że świadek M. C. zeznał, że obowiązki wykonywane przez pracowników Serwis (...) sp. z o.o. w (...) sp. z o.o. w B. nie różniły się od siebie, a profil obu przedsiębiorstw był taki sam. Z kolei ubezpieczony wskazywał, że po powstaniu (...) SERWIS spółki z o.o. w S., jego obowiązki były tożsame z obowiązkami wykonywanymi przez niego wcześniej. Nadto, praca była wykonywana nie wewnątrz cystern, lecz wewnątrz zbiorników paliwowych, a zbiorniki te miały pojemność od 5.000 litrów do 50.000 litrów.

Załącznik nr 1 do ww. ustawy, w punkcie 28 wskazuje na prace wykonywane bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.); w punkcie 29 - prace bezpośrednio przy malowaniu, nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.), zaś w punkcie 30 - prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych.

Sąd Okręgowy ocenił, że w realiach niniejszej sprawy brak było podstaw do przyjęcia, że obowiązki wykonywane przez ubezpieczonego w spornym okresie stanowiły pracę wymienioną w załączniku nr 1 bądź nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. W ocenie Sądu, istotna w tym kontekście była również okoliczność, że także (...) sp. z o.o. w S. (następca prawny Serwis (...) sp. z o.o.) stała na stanowisku, iż Z. D. w okresie od dnia 13 sierpnia 2018 r. do 12 października 2018 r. nie wykonywał prac w warunkach szkodliwych. Nadto akta osobowe przejęte z Serwis (...) sp. z o.o. w S. przez (...) sp. z o.o. w S. nie zawierały dokładnego zakresu obowiązków pracowniczych, wykonywanych przez ubezpieczonego, wobec czego nie sposób było zweryfikować zasadności skierowania przez (...) sp. z o.o. w S. do organu rentowego druku (...), dotyczącego okresu od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2017 r., zgodnie z którym obowiązki ubezpieczonego stanowiły prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze. Brak jest przy tym w aktach sprawy dokumentów, które mogłyby potwierdzić, że obowiązki wykonywane przez ubezpieczonego stanowiły pracę w takich warunkach. Okoliczności te nie znalazły także potwierdzenia w zeznaniach ubezpieczonego, który na rozprawie przeprowadzonej w dniu 15 czerwca 2023 r. wskazał, że zbiorniki w których pracował, miały pojemność od 5.000 litrów do 50.000 litrów. Natomiast zgodnie z zeznaniami świadka Ł. G., praca ubezpieczonego była wykonywana na bazach paliwowych, gdzie znajdowały się duże zbiorniki. Powyższe ustalenia nie pozwoliły na przyjęcie, że praca świadczona przez Z. D. była wykonywana w zbiornikach o małej kubaturze. W ocenie Sądu Okręgowego, złożony do organu rentowego druk (...) z kodem 130, tj. prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze, nie był dowodem wystarczającym do uwzględnienia twierdzeń ubezpieczonego, prezentowanych w toku niniejszego postępowania.

Apelację od wyroku złożył ubezpieczony, zarzucając rozstrzygnięciu:

I. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. przez przekroczenie przez Sąd pierwszej instancji granic swobodnej oceny dowodów, wyrażające się w naruszeniu przez Sąd orzekający uznanych reguł interpretacyjnych oraz w braku logicznego wiązania faktów i w nierozumieniu wynikających z nich treści, a także w braku wszechstronności i bezzasadnym pominięciu dowodów, których uwzględnienie doprowadziłoby do wysnucia odmiennych wniosków, konsekwencją czego była wadliwa ocena materiału dowodowego zebranego w sprawie i dokonanie ustaleń sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności błędne przyjęcie, iż:

a) Ubezpieczony ukończył 60 rok życia w dn. (...). podczas, gdy Z. D. urodził się (...), a zatem 60 rok życia ukończył (...)

b) Ubezpieczony po dn. 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dn. 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, podczas gdy Z. D. w po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, tj. w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją i po substancjach niebezpiecznych - wewnątrz zbiorników paliwowych o pojemności od 4500 litrów do 50000 litrów i co wynika również ze zgromadzonej w sprawie dokumentacji;

c) (...) Sp. z o.o. miała siedzibę w S., a nie w B.;

d) z twierdzenia (...) Sp. z o.o., iż w okresie od 13 sierpnia do 12 października 2018 r. Ubezpieczony nie wykonywał prac w warunkach szkodliwych wynika, że zapewne nie wykonywał ich również w okresie od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2017 r. świadcząc pracę na rzecz innego podmiotu, tj. Serwis (...) Sp. z o.o., podczas gdy ze zgromadzonej dokumentacji - druki (...) oraz pisma Spółki z dn. 02.05.2022 r. - wynika odmienna konkluzja;

e) zbiornik o pojemności 4500 litrów czy 5000 litrów nie jest zbiornikiem o bardzo małej kubaturze, podczas gdy zbiornik taki ma zwykle średnicę od 1,3 m do 1,5 m, a zatem nie ma możliwości swobodnego przemieszczania się w jego wnętrzu podczas czyszczenia;

f) Ubezpieczony nie wykonywał pracy w zbiornikach o małej kubaturze, podczas, gdy wykonywał on prace w pełnym wymiarze czasu pracy, polegające na czyszczeniu zbiorników o pojemności 4500 litrów, 5000 litrów oraz 8000 litrów;

g) Ubezpieczony nie wykazał, iż wykonywał pracę w szczególnych warunkach bądź o szczególnym charakterze, podczas gdy zarówno Z. D., jak i świadkowie, wskazywali, iż wykonywał on takie prace, tj. polegające na czyszczeniu zbiorników o bardzo małej kubaturze, a także wynika to ze zgromadzonej w sprawie dokumentacji;

a nadto sporządzenie uzasadnienia z pominięciem elementów obligatoryjnych, w sposób utrudniający kontrolę merytoryczną orzeczenia, w tym w szczególności, poprzez niewyjaśnienie przyczyn nieprzyznania wiarygodności dowodom z dokumentów tj. drukom (...) z kodem 130 i uznania ich za niewystarczający dowód;

2. art. 232 zd. 2 k.p.c. przez niedopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu w postaci opinii biegłego właściwej specjalności na okoliczność ustalenia czy po dniu 31 grudnia 2008 r., wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze; zobowiązania organu do przedłożenia pełnej dokumentacji związanej ze zgłoszeniem Ubezpieczonego na drukach (...) oraz zapisów zaewidencjonowanych na koncie Ubezpieczonego (wydruku z kartoteki Ubezpieczonego); zobowiązania (...) Sp. z o.o. jako następcy prawnego SERWIS (...) Sp. z o.o. do przedłożenia archiwalnej dokumentacji pracowniczej i kadrowej (w tym akt osobowych) Ubezpieczonego, ewentualnie zobowiązanie do udzielenia informacji o miejscu przechowywania tejże dokumentacji archiwalnej, a następnie dopuszczenie i przeprowadzenia dowodu z przedłożonych dokumentów;

3. art. 244 k.p.c. przez jego niezastosowanie, co doprowadziło do nieprawidłowego
przyjęcia, iż pomimo przedstawienia dokumentu urzędowego w postaci druków ZUS
(...) i zaewidencjonowanych zapisów na koncie ZUS Ubezpieczonego, korzystających
z domniemania prawdziwości, Ubezpieczony nie wykazał, iż po dniu 31 grudnia 2008 r.,
wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, tj. w
pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją i po substancjach
niebezpiecznych,

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 35 ustawy o emeryturach pomostowych w zw. art. 4 w zw. z art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z przez jego niezastosowanie i tym samym nie uwzględnienie, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami składki na Fundusz Emerytur Pomostowych opłacane są za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy, zaś obowiązek ich uiszczania powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tych prac, co w przedmiotowej sprawie miało miejsce, i w konsekwencji nieuzasadnione uznanie, iż Ubezpieczony nie wykonywał po dniu 31 grudnia 2008 r. prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze pomimo dokonania stosownych zgłoszeń i opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych przez pracodawcę za Ubezpieczonego.

W oparciu o powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji, tj. przyznanie prawa do emerytury pomostowej od dnia 1 lutego 2022 r. oraz zasądzenie kosztów postępowania;

Sąd Apelacyjny, po dokonaniu dodatkowych ustaleń, rozważył sprawę i uznał, że apelacja jest zasadna .

Na wstępie należy wskazać, iż postępowanie apelacyjne ma merytoryczny charakter i jest kontynuacją postępowania rozpoczętego przed sądem pierwszej instancji, a de facto przed organem rentowym. Zgodnie z treścią art. 378 § 1 k.p.c., sąd drugiej instancji samodzielnie rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, w oparciu o dowody zgromadzone w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, jak też w oparciu o ustalenia własne.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, ponowna analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, również w zakresie dowodów uzyskanych w postepowaniu apelacyjnym, w kontekście zarzutów podniesionych w apelacji prowadzi, do wniosku, że Sąd Okręgowy właściwie przywołał podstawy prawne rozstrzygnięcia, wskazując że warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów, oraz kontynuowanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych po dniu 31 grudnia 2008 r., tj. od dnia wejścia w życie ustawy. Jednak Sąd ten w istotnej części dokonał niepełnych ustaleń i ostatecznie niewłaściwie ocenił, że po 2009 roku ubezpieczony nie wykonywał prac w szczególnych warunkach. Co istotne, Sąd pierwszej instancji, bez argumentacji prawnej, nie uwzględnił faktu, że ubezpieczony złożył dokument urzędowy tj. druki systemowe (...) z kodem 130, chociaż jest to formalny dokument Zgłoszenie/ korekta danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze

Sąd Apelacyjny we własnym zakresie ustalił, co następuje.

Ubezpieczony od 1 stycznia 2009 r. w dalszym ciągu wykonywał pracę w szczególnych warunkach/ o szczególnym charakterze. Z tego względu wykazywany był na formularzach (...) u płatnika składek (...) SP. Z O.O. w okresach:

- od 01.01.2009 r. do 30.06.2009 r.;

- od 01.07.2009 r. do 31.12.2009 r.;

- od 01.01.2010 r. do 30.06.2010 r.;

- od 01.07.2010 r. do 31.12.2010 r.;

- od 01.01.2011 r. do 31.12.2011 r.;

- od 01.01.2012 r. do 31.12.2012 r.;

- od 01.01.2013 r. do 31.12.2013 r.;

- od 01.01.2014 r. do 07.12.2014 r.;

- od 13.12.2014 r. do 31.12.2014 r.;

- od 01.01.2015 r. do 17.02.2015 r.;

- od 23.02.2015 r. do 29.09.2015 r.;

- od 06.10.2015 r. do 23.11.2015 r.;

- od 28.11.2015 r. do 31.12.2015 r.;

- od 01.01.2016 r. do 22.02.2016 r.;

- od 21.03.2016 r. do 31.12.2016 r.;

- od 01.01.2017 r. do 04.09.2017 r.;

- od 12.09.2017 r. do 31.12.2017 r.; dowód: k. 98, 110.

Sąd Apelacyjny uznał, że orzekając o prawie do emerytury pomostowej należy mieć na uwadze, że ustawodawca w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych uregulował tę instytucję prawną systemowo, w tym sensie, że określił nie tylko warunki nabycia i realizacji prawa do emerytury pomostowej oraz tryb postępowania w sprawach o to świadczenie, ale też zasady finansowania tego świadczenia, w tym podmiot finansujący, jakim jest Fundusz Emerytur Pomostowych oraz sposób i zasady finansowania Funduszu, jak też obowiązki płatników i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jako dysponenta Funduszu. W Rozdziale 6. Ustawy: Z. i tryb opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych oraz zasady finansowania emerytur pomostowych ustawodawca zawarł przepis art. 35 ust. 1 o treści: składki na Fundusz Emerytur Pomostowych opłaca się za pracownika, który spełnia łącznie następujące warunki: 1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.; 2) wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3.

Zgodnie z art. 38 ust. 1 ustawy płatnik składek przekazuje informację o pracowniku, za którego był obowiązany opłacać składkę na (...), zawierającą dane dotyczące pracownika.

Zakład (ZUS) zgodnie z art. 41 ustawy, prowadzi centralny rejestr stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz centralny rejestr pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na (...). Centralny rejestr pracowników zawiera dane płatnika składek, dane dotyczące pracownika, za którego jest przewidziany obowiązek opłacania składek na (...), kod pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Natomiast płatnik składek jest obowiązany prowadzić wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i ewidencję pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na (...), zawierającą dane pracownika.

Nadto, płatnik składek jest obowiązany powiadomić zatrudnionych pracowników o treści wykazu oraz o wpisie lub odmowie dokonania wpisu do ewidencji.

W nawiązaniu do wskazanych przepisów, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 10 maja 2023 r. III OSK (...) wyraził pogląd: 1. Określona w art. 41 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych kompetencja pracodawcy sprowadza się do ustalenia jasnego, czytelnego wykazu stanowisk pracy w ramach zindywidualizowanego zakładu pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Każdy zakład pracy i wyodrębnione w ramach jego organizacji stanowiska pracy charakteryzują się specyfiką odnoszoną do danego zakładu. Stanowiska pracy w tym zakładzie muszą być odpowiednio opisane przez pryzmat okoliczności, o których mowa w art. 3 ust. 1 tej ustawy. (…)

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wskazane przepisy prowadzą do jednoznacznego wniosku, że spoczywający na pracodawcy obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych został uregulowany w oderwaniu od przesłanek warunkujących nabycie prawa do emerytury pomostowej określonych w art. 4. Z tego względu, od roku 2009 każdy pracodawca, zatrudniający pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub pracę o szczególnym charakterze, o której mowa w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, obowiązany jest opłacać za każdego pracownika składki na Fundusz Emerytur Pomostowych. Ustawowy obowiązek opłacania składek na (...) w powiązaniu z ustawowymi obowiązkami rejestrowymi pracodawcy i organu, pozwalają na jednoznaczne dokonanie ustalenia, czy dany pracownik po 2008 roku wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Jest to konstrukcja prawna pozwalająca na przyjęcie domniemanie prawdziwości zapisów rejestrowych, której celem jest usunięcie wszelkich wątpliwości dowodowych co do charakteru zatrudnienia w warunkach szczególnych/szczególnym charakterze po roku 2008 r. Wobec zapisów rejestrowych nie ma wątpliwości dowodowych co do charakteru zatrudnienia. Każdy pracownik, za którego zostały opłacone składki na (...) powinien być odpowiednio ujęty w rejestrach ustawowych jako wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy, zatem organ nie ma podstaw formalnych by kwestionować taki charakter zatrudnienia. Natomiast pracownik nie ujęty w przepisowych rejestrach nie pracował w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, co jest oczywiste w kontekście przepisów ustawy, w szczególności art. 41 ust. 6 i 6a ustawy (por. wyroki Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2015 r., I UK 330/14 oraz z 24 maja 2016 r., III UK 148/15).

W okolicznościach sprawy Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że w dacie złożenia wniosku o przyznanie prawa do emerytury pomostowej ogólny staż ubezpieczeniowy wynosił 40 lat, 3 miesiące i 13 dni, natomiast staż pracy w warunkach szczególnych wynosił 16 lat i 9 miesięcy. Jedyną kwestią sporną pozostawało ustalenie wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach po dniu 31 stycznia 2008 r. Zatem fakt opłacania przez pracodawcę za ubezpieczonego składek na (...) przesądził o rozstrzygnięciu sprawy, ponieważ ubezpieczony niewątpliwie po 2008 roku pracował w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Przedłożenie na etapie postepowania apelacyjnego dokumentów, stanowiących potwierdzenie zgłoszenia ubezpieczonego do ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jednoznacznie potwierdzało charakter zatrudnienia, a tym samym prawo do emerytury pomostowej, wobec spełnienia pozostałych przesłanek z art. art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Wobec powyższego, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., orzekając
co do istoty sprawy, zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej od 1 lutego 2022 r., a to wobec art. 15 ust. 1 ustawy. O kosztach zastępstwa procesowego w drugiej instancji orzeczono według stawek minimalnych, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. oraz art. 108 k.p.c. w związku z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023, poz. 1935).

SSA Jolanta Hawryszko