Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Romana Mrotek
Sędziowie:	SSA Anna Polak (spr.) SSA Zofia Rybicka - Szkibiel
Protokolant:	St. sekr. sąd. Katarzyna Kaźmierczak

po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2015 r. w Szczecinie

sprawy W. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 2 kwietnia 2014 r. sygn. akt VII U 1756/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 480/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 września 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. odmówił W. N. prawa do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym, przewidzianego dla pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach, gdyż w ocenie organu rentowego ubezpieczony mimo udowodnienia 27 lat, 2 miesięcy i 28 dni ogólnego stażu ubezpieczeniowego, według stanu na dzień 1.01.1999r. nie udokumentował co najmniej 15 lat pracy
w warunkach szczególnych. Z treści decyzji wynika, że organ rentowy odmówił uznania pracy w szczególnych warunkach w okresie od 20.05.1981r. do 31.12.1998r. na stanowisku spawacza z powodu nie przedłożenia przez ubezpieczonego świadectwa wykonywania pracy w tych warunkach.

W odwołaniu od decyzji organu rentowego ubezpieczony wniósł
o jej zmianę i przyznanie emerytury. W uzasadnieniu podniósł, że pracował w warunkach szczególnych na stanowisku spawacza przez 17 lat, 6 miesięcy i 16 dni
w następujących zakładach i okresach:

- w Fabryce (...) od dnia 14 lipca 1981 roku do dnia 30 listopada 1988 roku, to jest przez 7 lat 4 miesiące i 16 dni,

- w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością od dnia 1 grudnia 1988 roku do dnia 31 lipca 1990 roku, to jest przez 1 roku i 9 miesięcy,

- w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością od dnia 1 sierpnia 1990 roku do dnia 28 lutego 1995 roku, to jest przez 4 lata i 7 miesięcy,

- (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością od dnia 1 marca 1995 roku do dnia 30 listopada 1995 roku, to jest przez 9 miesięcy,

- (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością od dnia 1 grudnia 1995 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, to jest przez 3 lata i 1 miesiąc.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. Organ podtrzymał argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji i wskazał dodatkowo,
że ubezpieczony spełnił warunek nabycia prawa do emerytury związany z wiekiem, ogólnym stażem pracy oraz brakiem członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym, a odmowa przyznania prawa do emerytury wynikała z faktu, że nie udokumentował żadnego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Stanowiska stron w toku postępowania nie uległy zmianie.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2014 r. oddalił odwołanie.

Sąd I Instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

W. N. urodził się (...). W dniu 31 lipca 2013 roku ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek o emeryturę.
Do wniosku dołączył oświadczenie nazwane „Przebieg pracy zawodowej" w którym wskazał w szczególności, że pracował w warunkach szczególnych na stanowisku spawacza od 20 maja 1981 roku do 31 sierpnia 2001 roku, w okresach i zakładach szczegółowo opisanych w treści pisma. Decyzją z 3 września 2013 roku, po rozpatrzeniu wniosku z 31 lipca 2013 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił przyznania W. N. prawa do emerytury wskazując, że nie udokumentował żadnego okresu zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy przyjął,
że ubezpieczony udokumentował na dzień 1 stycznia 1999 roku łącznie 27 lat,
2 miesiące i 28 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia
od 20 maja 1981 roku do 31 grudnia 1998 roku z uwagi na brak świadectw pracy
w warunkach szczególnych. Ubezpieczony nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego, nie pozostaje w stosunku pracy.

W okresie od 2 sierpnia 1971 roku do 30 listopada 1988 roku W. N. pracował w Fabryce (...) w S.. W umowie o pracę z 2 sierpnia 1971 roku stanowisko zajmowane przez W. N. określono jako tokarz. Do 10 listopada 1972 roku ubezpieczony pracował jako tokarz, a od wskazanego dnia powierzono mu obowiązki tokarza - frezera i podwyższono stawkę osobistego zaszeregowania z V na VI.

Od 11 czerwca 1976 roku W. N. powierzono obowiązki tokarza i przyznano VII grupę zaszeregowania. W angażach wystawianych ubezpieczonemu w latach siedemdziesiątych zajmowane przez wnioskodawcę stanowiska są określane jako tokarz lub tokarz - frezer.

W angażu z 7 listopada 1979 roku stanowisko zajmowane przez ubezpieczonego określono jako tokarz - zaliczając jednocześnie wnioskodawcę, od 1 stycznia 1980 roku do VIII kategorii zaszeregowania. W angażu z 1 października 1980 roku wskazano, że ubezpieczony pracuje jako tokarz z VIII kategorią zaszeregowania. W kolejnych angażach wystawianych do 1986 roku ubezpieczonego zaliczano do VIII kategorii zaszeregowania, bez informacji o zmianie stanowiska.

Od 1 października 1986 roku W. N. powierzono pierwotnie obowiązki spawacza - tokarza i przyznano IX grupę zaszeregowania (taką informację zawarto w niedatowanym pełną datą angażu z 1986 roku).

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika również, że pismem z 24 października 1986 roku nazwanym „zmiana umowy o pracę" powierzono ubezpieczonemu obowiązki spawacza, począwszy od dnia 1 października 1986 roku i przyznano mu IX grupę zaszeregowania. Od wskazanej daty do końca zatrudnienia w Fabryce (...) w S. ubezpieczony pracował na stanowisku spawacza. W trakcie zatrudnienia w Fabryce (...) w S. były okresy w których ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę spawacza.

Następnie, w okresie od 1 grudnia 1988 roku do 31 lipca 1990 roku W. N. pracował w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w S. na stanowisku spawacza. Wskazaną pracę ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie od 1 sierpnia 1990 roku do 28 lutego 1995 roku W. N. pracował w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w S.. W umowie o pracę z 1 sierpnia 1990 roku stanowisko zajmowane przez W. N. określono jako spawacz. Do 2 stycznia 1991 roku ubezpieczony pracował jako spawacz. Od wskazanego dnia ubezpieczonemu powierzono obowiązki ślusarza - tokarza. Pierwotnie nastąpiło to pismem z 2 stycznia 1991 roku na czas do 31 marca 1991 roku, a następnie - pismem z 25 lutego 1991 roku na czas nieokreślony.

W kolejnych dokumentach pracowniczych wystawianych ubezpieczonemu
(w szczególności w kolejno zawieranych umowach o pracę) do 28 lutego 1995 roku stanowisko zajmowane przez ubezpieczonego jest określane jako ślusarz - tokarz. Brak przy tym informacji o wykonywaniu przez ubezpieczonego pracy na stanowisku spawacza.

Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o zeznania świadków M. R. (1), H. B., J. G., K. O., P. Ż. oraz ubezpieczonego, że w trakcie zatrudnienia w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w S. były takie okresy, kiedy ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę spawacza.

Następnie, w okresie od 1 marca 1995 roku do 30 listopada 1995 roku W. N. pracował w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w S.. W umowie o pracę z 28 lutego 1995 roku stanowisko zajmowane przez W. N. określono jako ślusarz - tokarz.
W świadectwie pracy z 30 listopada 1995 roku wskazano, że ubezpieczony pracował jako spawacz - tokarz.

Z ustaleń Sądu Okręgowego, poczynionych w oparciu o zeznania wszystkich zeznających w sprawie świadków oraz samego W. N.
wynika, że w trakcie opisywanego okresu zatrudnienia w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w S. były okresy w których ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę spawacza.

W okresie od 1 grudnia 1995 roku do 31 sierpnia 2001 roku W. N. pracował w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w S.. W umowie o pracę z 1 grudnia 1995 roku stanowisko zajmowane przez W. N. określono jako spawacz - tokarz. Do 31 lipca 1996 roku 19 ubezpieczony pracował jako spawacz - tokarz. Od wskazanego dnia wnioskodawcy powierzono obowiązki tokarza - ślusarza.

Od dnia 1 stycznia 1999 roku W. N. powierzono ponownie obowiązki tokarza - spawacza. Od 1 lipca 1999 roku ubezpieczonemu powierzono ponownie obowiązki tokarza -ślusarza. W świadectwie pracy z 31 sierpnia 2001 roku wskazano, że ubezpieczony pracował jako spawacz - ślusarz.

W taki sam sposób stanowisko zajmowane przez ubezpieczonego określono w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. W trakcie opisywanego okresu zatrudnienia w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w S. były okresy w których ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę spawacza.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie i wskazał na przepisy art. 184 ust. 1, ust. 2 w zw. z art. 32 ust. 1, ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2013 roku, poz. 1140, ze zm.) - zwaną dalej ustawą emerytalną - § 2 ust. 1, § 4 ust. 1 w związku z poz. 12 działu XIV „Prace różne” - prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowo wodorowym - wykazu A, będącego załącznikiem
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.) – zwanego dalej rozporządzeniem z dnia 7 lutego 1983r.

Sąd pierwszej instancji podniósł, że w rozpoznawanej sprawie W. N. osiągnął wiek emerytalny 60 lat i udokumentował 27 lat, 2 miesiące
i 28 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Sporny pozostawał okres pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy dopuścił zatem dowód z akt osobowych ubezpieczonego z tytułu zatrudnienia w Fabryce (...) oraz w spółkach (...) i (...) oraz z zeznań świadków M. R. (1), H. B., J. G., K. O., P. Ż., oraz z zeznań ubezpieczonego. Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego doprowadziła Sąd orzekający do wniosku, że odwołanie nie może zostać uwzględnione i przesądziła w tym względzie sprzeczność między twierdzeniami ubezpieczonego a treścią zachowanej dokumentacji pracowniczej ze spornych okresów, a w szczególności z dokumentacją dotyczącą zatrudnienia w Fabryce (...) w S.. Zachowana dokumentacja pracownicza z Fabryki (...) w S. w sposób jednoznaczny wskazuje, że powierzenie ubezpieczonemu obowiązków spawacza (i podwyższenie stawki zaszeregowania osobistego) nastąpiło pismem z 24 października 1986 roku nazwanym „zmiana umowy o pracę" od 1 października 1986 roku. Analiza kompletnie zachowanej dokumentacji pracowniczej pokazuje, że przed tą datą ubezpieczony pracował jako tokarz, tokarz - ślusarz lub tokarz - frezer. Zeznania świadków - jakkolwiek stanowią co do zasady wartościowy środek dowodowy, to w ocenie Sądu pierwszej instancji nie mogły podważyć dat, które w sposób pewny wynikają z dokumentów. W szczególności nie można na ich podstawie, a wbrew wyraźnej treści dokumentów przyjąć, że ubezpieczony przed 1 października 1986 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i w okresie możliwym do oznaczenia w sposób pewny datami kalendarzowymi, wykonywał pracę spawacza, skoro ten rodzaj zatrudnienia nie jest w ogóle wymieniany w dokumentacji pracowniczej ubezpieczonego.

Zdaniem Sądu orzekającego brak jest podstaw do przyjęcia, że wskazana dokumentacja prowadzona była w sposób nierzetelny. Powyższa okoliczność skutkowała koniecznością oddalenia odwołania, bowiem okres od 1 października 1986 roku do 31 grudnia 1998 roku jest krótszy niż 15 lat, nawet gdyby można było uznać, że w całym tym okresie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze wskazane okoliczności, w ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony nie spełnił wszystkich warunków do uzyskania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Z tej przyczyny Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się ubezpieczony. Zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu:

1.  błąd w ustaleniach stanu faktycznego przez przyjęcie, że ubezpieczony według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r. nie legitymował się stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i przez to nie nabył uprawnień do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych,

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. wskutek braku wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiał dowodowego przez pominięcie dowodu
z dokumentu w postaci książki spawacza, opinii z dnia 25.07.1989 r. oraz dowodów z przesłuchania świadków H. B., J. G., P. Ż., M. R. (1) K. O..

Skarżący w uzasadnieniu apelacji podniósł, że w postępowaniu została złożona
do akt sprawy książka spawacza, która odzwierciedla rzeczywiste czynności jakie wykonywał ubezpieczony w okresie zatrudnienia w Fabryce (...) w latach od 14 lipca 1981 r. do 30 listopada 1988 r. oraz w okresie późniejszym w spółkach (...). W sposób niebudzący wątpliwości z zapisów w książce spawacza wynika, że od roku 1981r. ubezpieczony wykonywał czynności spawacza mimo, że formalna zmiana umowy o pracę w Fabryce (...) nastąpiła w dniu 24.10.1986 r. Z treścią zapisów w Książce spawacza korespondują dowody w postaci przesłuchania świadków H. B., J. G., P. Ż., M. R. (1), K. O. oraz dowody w postaci świadectw pracy i opinii, w których jako rodzaj wykonywanej przez ubezpieczonego pracy wskazano „spawacz" lub „ tokarz spawacz" albo „ślusarz spawacz". Zdaniem apelującego Sąd I instancji w całości pominął wyżej przywołane dowody i nie wyjaśnił w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku, dlaczego dowodom tym odmówił wiarygodności i całkowicie je pominął przy ustaleniach stanu faktycznego. Prawidłowa ocena tych dowodów stanowiłaby natomiast podstawę do ustalenia takiego okresu pracy w charakterze spawacza, który uprawniałby do otrzymania emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł:

1.  o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie dochodzonego prawa,

2.  ewentualnie, o uchylenie wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego z dnia 3 września 2013 r. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji w całości. Wskazując, że Sąd pierwszej instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne oraz dokonał trafnej oceny prawnej, którą organ w pełni podziela, jak również Sąd meriti właściwie zastosował przepisy prawa materialnego i procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym zarzutów apelacyjnych, doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że wyrok Sądu Okręgowego odpowiada prawu. Sąd pierwszej instancji wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności w sprawie przeprowadził wystarczające postępowanie dowodowe, dokonując przy tym prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o wszechstronną ocenę zebranego
w sprawie materiału dowodowego, której dokonał w granicach swobodnej oceny dowodów, o której stanowi art. 233 § 1 k.p.c. Sąd orzekający wskazał w pisemnych motywach wyroku jaki stan faktyczny stał się podstawą rozstrzygnięcia oraz podał na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu, stosując przy tym prawidłową wykładnię przepisów prawnych mających zastosowanie w sprawie. Rozpoznający istotę sprawy Sąd Okręgowy, odmawiając przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytalny w obniżonym wieku emerytalnym, nie naruszył tak norm prawa materialnego, jak i zasad postępowania, które uzasadniałyby uwzględnienie wniosków apelacji.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny przyjął poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne za własne, bez potrzeby ich korekty, czy uzupełniania, czyniąc je zarazem integralną częścią niniejszego orzeczenia, w konsekwencji czego nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego powtarzania (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r., sygn. II UKN 61/97, opubl. w OSNAP z 1998 nr 3, poz. 104, z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAP z 1998 nr 24, poz. 776, z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, lex nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, lex nr 558303). Zarzuty apelacji nie podważyły poczynionych prawidłowo przez Sąd pierwszej instancji niezbędnych w sprawie ustaleń faktycznych, w szczególności faktu, że ubezpieczony w spornych okresach do 30 września 1986r. mógł wykonywać co najwyżej sporadycznie prace spawalnicze, gdyż przede wszystkim był zatrudniany jako tokarz i ślusarz. Z treści umowy o pracę z dnia 28.11.1988r. wynika, że ubezpieczony w okresie od 02.08.1971r. do 30.11.1988r. pracował początkowo tokarz, tokarz – frezer, a dopiero w ostatnio pracował jako spawacz. Ubezpieczony posiadając wykształcenie zawodowe w zawodzie tokarza (świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej z dnia 23.06.1971r., k. 5 akt osobowych ubezpieczonego nadesłane z Archiwum (...) sp. z o.o. w G. ) aż do chwili nabycia podstawowych uprawnień spawalniczych, co nastąpiło dopiero w lipcu 1981r. (k.38 akt, i k. 6 akt osobowych ubezpieczonego z Archiwum (...) sp. z o.o. w G.) mógł co najwyżej doraźnie i w zastępstwie wykwalifikowanego spawacza wykonywać niektóre prace spawalnicze, lecz tak przyjętą korzystnie dla ubezpieczonego, choć też hipotetycznie, okoliczność wyklucza przewidziany w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 litego 1983r. wymóg świadczenia takiej pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony do lipca 1981r. nie mógł w ogóle wykonywać stale prac spawalniczych, bez uprawnień, a zatem z narażeniem siebie i przełożonych na prawną odpowiedzialność wynikającego z faktu. Nadto wpisy w Książce Spawacza (k.6,7) nie mogą przesądzać o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych a świadczą o zdobyciu przez ubezpieczonego uprawnień spawacza, a następnie o ich podnoszeniu. W żadnym razie nie potwierdzają wykonywania przez ubezpieczonego pracy spawacza stale i w pełnym wymiarze pracy.

Podkreślić należy dopiero chronologicznie później zawierane umowy o pracę wskazują, że ubezpieczony począwszy od 01.10.1986r. pracował jako spawacz, w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż od tego dnia został skierowany na stanowisku spawacza. Stan ten trwał tylko kilka lat (tak zmiana warunków pracy – na stanowisko spawacza od dnia 01.10.1986r. – akta pracownicze nadesłane z (...) Urzędu Wojewódzkiego, umowa z dnia 15.08.1988r., zaświadczenia z dnia 01.12.1988r., zgoda pracodawcy z dnia 04.07.1989r. na udzielenie ubezpieczonemu urlopu bezpłatnego do „pracy eksportowej”, umowa o pracę z dnia 31.07.1990r., z dnia 01.08.1990r., świadectwo pracy z dnia 31.07.1990r. za okres od 01.12.1988r. do 31.07.1990r. na stanowisku spawacza).

Powołana przez ubezpieczonego w apelacji opinia pracodawcy z dnia 1.08.1989r. (1 strona akt pracowniczych nadesłanych z (...) Urzędu Wojewódzkiego) potwierdza tylko, że ubezpieczony był zatrudniony w Fabryce (...) w S. w okresie od 2.08.1971r. do 30.11.1988r., gdzie najpierw był zatrudniony na stanowisku tokarza, a dopiero potem jako spawacz. Opinia ta znajduje zresztą potwierdzenie w dokumentacji zgromadzonej w aktach pracowniczych, w tym w świadectwie pracy z dnia 28.11.1988r., z którego wynika, że ubezpieczony pracował najpierw jako tokarz, tokarz – frezer, a ostatnim zajmowanym przez niego stanowiskiem było stanowisko spawacza. Zdaniem Sądu Apelacyjnego zgromadzone dokumenty pracownicze jednoznacznie wskazują, że ubezpieczony również po dniu 30 września 1986r. nie miał wyłącznego stałego zajęcia jako spawacz i wykonywał również inne zadania, na co zresztą wskazywali świadkowie.

Z zawieranych przez ubezpieczonego z nowym pracodawcą umów o pracę z dnia 25.02.1991r., z dnia 30.09.1991r., z dnia 28.12.1991r., z dnia 01.10.1993r., z dnia 31.12.1993r. z dnia 01.04.1994r., z dnia 01.07.1994r., z dnia 01.12.1995r., z dnia 28.02.1995r., świadectwa pracy z dnia 28.02.1995r. i zmian angaży – w aktach osobowych ubezpieczonego nadesłanych z Archiwum (...) sp. z o.o. w G. - wynika, że ubezpieczony był zatrudniany
na stanowisku spawacza – tokarza, spawacza – ślusarza. Pracodawca ubezpieczonego miał zatem ograniczone już zapotrzebowanie na prace spawalnicze i potrzebował pracownika również do realizacji innych zleceń, a mianowicie wymagających wiedzy
i umiejętności tokarza, czy ślusarza, co po raz kolejny wyklucza spełnienie przez ubezpieczonego przesłanki wykonywania pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zeznania świadków M. R. (2), H. B., J. G., K. O., P. Ż. oraz samego ubezpieczonego nie znajdują zatem potwierdzenia w zgromadzonej w sprawie dokumentacji źródłowej (akta osobowe ubezpieczonego) i tym samym nie stanowią wystarczającej podstawy dla przyjęcia, że ubezpieczony co najmniej przez 15 lat, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym, ujęte w pkt 12 działu XIV „Prace różne” załącznika A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r.

Nie ulega przy tym wątpliwości, że przy ustalaniu okresów, charakteru (rodzaju i warunków) zatrudnienia winny być przede wszystkim analizowane dokumenty z przebiegu zatrudnienia, a dopiero, gdy występują braki w dokumentacji pracowniczej, dopuszczalne jest posiłkowanie się zeznaniami świadków, a nie zastępowanie źródłowej dokumentacji związanej ze stosunkiem pracy zeznaniami świadków, w szczególności, gdy treści tych obu źródeł dowodowych stoją
w opozycji wobec siebie. W sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia emerytalnego lub wysokość tego świadczenia wymaga się dowodów
nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych, potwierdzających czy choćby uprawdopodobniających w stopniu graniczącym z pewnością fakt zatrudnienia (status pracownika) oraz pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 29 maja 2014 r., sygn. III AUa 750/13, lex nr 1483808). Nie jest przy tym dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w szczególności, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne. Zdaniem Sądu Apelacyjnego taki rygoryzm w ocenie materiału sprawy jest w pełni uzasadniony, zwłaszcza, że próby odtworzenia stanu faktycznego sprzed kilkunastu czy kilkudziesięciu lat w oparciu o zeznania świadka, czy ubezpieczonego, są nader ryzykowne, gdyż pamięć po takim czasie bywa zawodna, a zeznania mogą być obarczone ryzykiem konfabulacji czy świadomej kreacji. Zresztą znaczny upływ czasu powoduje zatarcie w pamięci świadków szczegółów zatrudnienia w poszczególnych latach pracy ubezpieczonego, tym bardziej, gdy zeznają oni o odległych zdarzeniach dotyczących obcej im osoby, co nie daje tym bardziej pewnych podstaw dla przyjęcia, że świadkowie potrafią dokładnie odtworzyć poszczególne lata i miesiące pracy ubezpieczonego, do tego tak precyzyjnie, aby wskazać również w jakich konkretnie okresach, jakimi pracami faktycznie ubezpieczony zajmował się, w jakim wymiarze czasowym, w jakich warunkach (środowisku) pracy pracował. W niniejszej sprawie zakres zadań (obowiązków) ubezpieczonego z podziałem na poszczególne lata, jak wynika z zeznań świadków, był nader ogólnie podawany, bez przedziałów czasowych, bez wyraźnej chronologii, z zatarciem szczegółów. I choć zeznania świadków są cennym i wiarygodnym źródłem wiedzy, ale w niniejszej sprawie okazały się niewystarczającym dowodem dla przyznania ubezpieczonemu świadczenia emerytalnego z powodów wyżej wskazanych.

Sąd orzekający w pierwszej instancji, odmawiając przyznania prawa do emerytury nie naruszył prawa materialnego, w tym przepisu art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej, gdyż ubezpieczony w dacie decyzji nie spełnił wszystkich wymaganych warunków. Należy wyjaśnić, że w myśl art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3. Zgodnie z art. 32 ust. 2 cyt. ustawy dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Należy też podkreślić, że praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jedną z prac wymienionych w wykazie, stanowiącym załącznik do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. Z przywileju przejścia na emeryturę w wieku niższym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą bowiem skorzystać wyłącznie ci pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy w rozumieniu art. 32 ustawy emerytalnej w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. Prawo do tego szczególnego świadczenia z istoty jest związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Jednym z koniecznych warunków jest, aby praca w szczególnych warunkach była wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie po 6 dni w tygodniu i przeciętnie po 46 godzin tygodniowo, jeżeli taki obowiązywał pracownika wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z 1983r. (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152). Nie wchodzi zatem w rachubę sporadyczne wykonywanie takich prac. Ze zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, w szczególności ze źródłowej dokumentacji dotyczącej zatrudnienia, wynika, że ubezpieczony tylko przez kilka lat mógł pracował wyłącznie jako spawacz, a inne zaś wykonywane przez niego obowiązki (tokarza, ślusarza) nie zostały przewidziane w żadnym dziale wykazu A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. Ubezpieczony nie zdołał podważyć poczynionych przez Sąd I instancji w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych, poprzestając na powołaniu się na znane Sądowi pierwszej instancji dowody, będące przedmiotem analizy w postępowaniu apelacyjnym. Apelujący co prawda wniósł też o uzupełniające przeprowadzenie postępowania dowodowego poprzez przesłuchanie w charakterze świadka B. G.. Zgodnie jednak z treścią art. 381 k.p.c. sąd drugiej instancji może dopuścić nowe fakty i dowody tylko wtedy, gdy strona nie mogła powołać ich w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, a także gdy wprawdzie mogła je wówczas powołać, jednak nie było ku temu potrzeby, gdyż takowa powstała dopiero w postępowaniu apelacyjnym. Uregulowanie zawarte w art. 381 k.p.c. jest wyrazem dążenia do koncentracji materiału dowodowego przed sądem pierwszej instancji. Strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie przysługującej jej inicjatywy dowodowej w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, musi się liczyć z tym, że Sąd drugiej instancji jej wniosku dowodowego nie uwzględni (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2002 r., IV CKN 980/00, niepubl., LEX nr 53922). Ubezpieczony w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji miał możliwość wnioskowania o dopuszczenie określonych dowodów i tym samym zgłoszone dopiero w toku postępowania apelacyjnego (k.89 akt) wnioski dowodowe należało uznać za spóźnione. Zeznania zawnioskowanego świadka czy listy płac (k.89 – 90 ) na okoliczność otrzymania przez ubezpieczonego dodatku szkodliwego nie mogły zresztą zmienić zasadniczych ustaleń w sprawie, gdyż wypłacenie dodatku szkodliwego nie świadczy jeszcze o wykonywaniu pracy warunkach wymienionych w art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Reasumując, posiadany w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na przyjęcie, że ubezpieczony pracował co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach, stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy, a konsekwencji nie został spełniony wymóg
z § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r., co słusznie skutkowało odmową przez Sąd Okręgowy przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Romana Mrotek SSA Anna Polak