Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 stycznia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Anna Polak (spr.)
Sędziowie:	SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Urszula Iwanowska
Protokolant:	St. sekr. sąd. Katarzyna Kaźmierczak

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2014 r. w Szczecinie

sprawy Z. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o stopień niezdolności do pracy i prawo do renty na dalszy okres

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 23 maja 2013 r. sygn. akt VII U 1173/12

oddala apelację.

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSA Zofia Rybicka - Szkibiel

Sygn. akt III AUa 574/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5.01.2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. przyznał ubezpieczonej Z. M. prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, z ogólnego stanu zdrowia, na dalszy okres, do dnia 30.11.2012r.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczona podniosła, że jest osobą całkowicie niezdolną do pracy z powodu nowotworu złośliwego piersi lewej, po usunięciu węzła wartowniczego i lewostronnej limfandektomii pachy. Z. M. podniosła,
że cierpi również na inne schorzenia i wymaga wsparcia oraz leczenia psychiatrycznego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i podniósł, że Komisja Lekarska ZUS stwierdziła, że ubezpieczona nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy.

Decyzją z dnia 14.12.2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy
na dalszy okres, ponieważ Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 10.12.2012r. stwierdziła, że Z. M. nie jest już niezdolna do pracy.

W odwołaniu od spornej decyzji ubezpieczona podniosła, że decyzja jest dla niej bardzo krzywdząca, gdyż od kilku lat choruje na nowotwór piersi i węzłów chłonnych, przebyła kilka operacji, radioterapię, hormonoterapię i z uwagi
na kontynuowane leczenie, w tym u psychologa i psychiatry, nie jest w stanie podjąć jakiejkolwiek pracy wymagającej wysiłku fizycznego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości i podtrzymał argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z dnia 17.01.2013 roku połączył sprawy z wyżej wskazanych odwołań celem ich wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wyrokiem z dnia 23.05.2013 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1.12.2011 roku do 30.11.2013 roku (pkt I) i w pozostałym zakresie oddalił odwołania (pkt II wyroku).

Sąd I Instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych. Z. M., urodziła się (...), posiada wykształcenie zasadnicze, jest fryzjerką. W czasie swojej aktywności zawodowej pracowała jako: sprzedawca, pracownik fizyczny, obuwnik przemysłowy, sprzątaczka, salowa i pakowacz. Decyzją z dnia 30.12.2009 roku organ rentowy przyznał Z. M. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres
od 1.10.2009 roku do 30.11.2011 roku. Całkowita niezdolność do pracy ubezpieczonej pozostawała w związku z rozpoznanym u niej nowotworem złośliwym lewej piersi, operowanym we wrześniu 2009 roku oraz rozpoczętą chemioterapią.

Ubezpieczona w dniu 10.10.2011r. złożyła wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 22.11.2011 roku, podtrzymanym orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 2.01.2012r., Z. M. została uznana za częściowo niezdolną do pracy, okresowo do dnia 30.11.2012 roku. W ocenie lekarzy orzeczników ZUS częściowa niezdolność do pracy pozostawała w związku z rozpoznanym nowotworem złośliwym lewej piersi, po resekcji kwadrantu wraz z resekcją węzłów chłonnych pachowych i radio- oraz chemioterapią, a nadto ze stanem po resekcji w 2011 roku łagodnego guza prawej piersi. Na tej podstawie organ rentowy decyzją z dnia 5.01.2012 roku przyznał Z. M. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na dalszy okres, do dnia 30.11.2012 roku.

Sąd Okręgowy ustalił nadto, że ubezpieczona w dniu 23.10.2012r., już w trakcie postępowania sądowego, złożyła wniosek o prawo do renty na dalszy okres. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z 14.12.2012 roku odmówił ubezpieczonej prawa do renty na okres po 30.11.2012 roku, ponieważ orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia 10.12.2012 roku, mimo rozpoznania raka piersi lewej, leczonego operacyjnie kwadrantektomią w 2009 roku z usunięciem węzłów chłonnych pachowych oraz zespołu bólowego kręgosłupa szyjnego, została uznana za osobę zdolną do pracy.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że na dzień wydania zaskarżonych decyzji rozpoznano u Z. M. następujące schorzenia:

1. nowotwór złośliwy lewej piersi – stan po kwadratektomii piersi lewej
i po usunięciu zawartości pachy lewej, stan po chemioterapii i radioterapii, hormonoterapię w trakcie,

2. stan po amputacji trzonu macicy nadpochwowej bez przydatków z powodu mięśniaków macicy – w badaniu ginekologicznym część pochwowa szyjki macicy makroskopowo bez zmian, brak oporów patologicznych w obrębie miednicy małej, przydatki niebadalne, gruczoły piersiowe w badaniu palpacyjnym bez zmian,

3. zaburzenia emocji ze skłonnością do postaw przygnębiennych
z podbarwieniem lękowym – reakcje emocjonalne żywe, syntoniczne, nastrój ogólnie wyrównany, sytuacyjnie modulowany w kierunku przygnębiennym, lecz bez zaburzeń psychotycznych i objawów psychoorganicznych.

Stwierdzone u Z. M. zmiany chorobowe - w aktualnym stanie klinicznego zaawansowania - nie dają podstaw do orzekania całkowitej niezdolności do pracy. Z. M. jest osobą częściowo niezdolną do pracy, poczynając od 1 grudnia 2011 roku do 30 listopada 2013 roku. Częściowa niezdolność do pracy pozostaje wyłącznie w związku ze schorzeniem onkologicznym
i niezakończoną w tym zakresie hormonoterapią, której skutki uboczne upośledzają jakość życia ubezpieczonej. Z. M. źle znosi leczenie hormonalne. Występują w jej przypadku przeciwwskazania do podania HTZ w celu złagodzenia tych objawów. Mało prawdopodobne jest, aby w okresie leczenia hormonalnego dolegliwości uboczne ustąpiły całkowicie, a przewidywany termin zakończenia leczenia, to listopad 2013 roku.

Rozpoznane u Z. M. zaburzenia emocji ze skłonnością do postaw przygnębiennych z podbarwieniem lękowym mają charakter czynnościowy i nie są nasilone w stopniu znacznym, w związku z czym mogą być skutecznie łagodzone poprzez kontynuowanie leczenia w gabinecie psychiatrycznym. Sama ocena sprawności funkcji psychicznych nie daje zatem podstaw do uznania ubezpieczonej
za osobę całkowicie lub częściowo niezdolną do pracy. Również stan ginekologiczny, bez uwzględnienia schorzenia onkologicznego piersi, nie uzasadnia kwalifikacji Z. M. do osób częściowo lub całkowicie niezdolnych do pracy.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał,
że odwołania ubezpieczonej zasługiwały jedynie częściowo na uwzględnienie, tj.
w zakresie stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami oraz okresu tej niezdolności. Sąd pierwszej instancji podniósł,
że zgodnie z art. 57 i 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440, ze zm.) - zwaną dalej ustawą emerytalną - renta z tytułu niezdolności
do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy – tj. 5 lat, jeżeli niezdolność powstała w wieku powyżej 30 lat,

3)  niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia lub w ciągu 18 miesięcy od jego ustania.

Sąd pierwszej instancji w swoich rozważaniach prawnych wskazał również, że przez osobę niezdolną do pracy należy rozumieć osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Przy czym, całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 cyt. ustawy). Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy należy uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ustawy emerytalnej).

Sąd Okręgowy podniósł, że w rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się
do ustalenia stopnia niezdolności do pracy po 30.11.2011 roku oraz czy po tej dacie ubezpieczona jest osobą niezdolną do pracy, w jakim stopniu i czy jest to niezdolność stała, lub okresowa. Sąd Okręgowy przeprowadził na te okoliczności dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy o specjalnościach z zakresu onkologii, ginekologii i psychiatrii. Biegli po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną z przebiegu leczenia oraz po zbadaniu ubezpieczonej zgodnie podali, że stan zdrowia Z. M. nie czyni jej całkowicie niezdolną do pracy, lecz z uwagi na schorzenie onkologiczne (nowotwór lewej piersi oraz łagodne zmiany prawej piersi) jest osobą częściowo niezdolną do pracy w okresie od 1 grudnia 2011 roku do 30 listopada 2013 roku. Biegła sądowa z zakresu onkologii wyjaśniła, że o częściowej niezdolności do pracy przesądził nowotwór złośliwy lewej piersi – stan po kwadratektomii piersi lewej i po usunięciu zawartości pachy lewej oraz stan po chemioterapii i radioterapii, a przede wszystkim niezakończone w tym zakresie leczenie (hormonoterapia), którego skutki uboczne upośledzają jakość życia Z. M.. Biegła podkreśliła, że ubezpieczona źle toleruje leczenie hormonalne, a występują u niej przeciwwskazania do podania HTZ w celu złagodzenia objawów ubocznych. W ocenie biegłej onkolog, uwzględniając wiedzę onkologiczną i doświadczenie w prowadzeniu hormonoterapii, mało prawdopodobne jest, aby w okresie leczenia hormonalnego dolegliwości uboczne ustąpiły całkowicie. Przewidywany termin zakończenia leczenia to listopad 2013 roku. Z kolei biegła z zakresu psychiatrii wyjaśniła, że rozpoznawane u Z. M. zaburzenia emocji ze skłonnością do postaw przygnębiennych z podbarwieniem lękowym mają charakter czynnościowy i nie są nasilone w stopniu znacznym, w związku z czym mogą być skutecznie łagodzone poprzez kontynuowanie leczenia w gabinecie psychiatrycznym. Sama ocena sprawności funkcji psychicznych nie daje podstaw do uznania ubezpieczonej za osobę całkowicie lub częściowo niezdolną do pracy. Również sam stan ginekologiczny, bez uwzględnienia schorzenia onkologicznego piersi, w ocenie biegłego z zakresu ginekologii nie uzasadnia kwalifikacji Z. M. do osób częściowo lub całkowicie niezdolnych do pracy. Biegły podkreślił, że uwzględniając schorzenie onkologiczne, ocenia stan zdrowia ubezpieczonej jako kwalifikujący ją do osób częściowo niezdolnych do pracy na okres do 30 listopada 2013 roku. Jak podniósł Sąd Okręgowy, opinie zostały sporządzone przez biegłych sądowych specjalistów posiadających wieloletnią praktykę zawodową, cieszących się dużym autorytetem, po uprzednio przeprowadzonym badaniu oraz analizie treści dokumentacji lekarskiej dotyczącej ubezpieczonej. Opinie są logiczne i spójne, a wnioski w nich zawarte prawidłowo uzasadnione. Sąd orzekający analizował przy tym także zgłoszone zastrzeżenia organu rentowego i w tym celu dopuścił dowód z uzupełniającej opinii onkologicznej. Sąd Okręgowy podkreślił, że ocena, czy ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy musiała uwzględniać nie tylko stan zdrowia, ale także inne elementy, w tym poziom kwalifikacji ubezpieczonej, możliwości zarobkowania w zakresie posiadanych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, trwające leczenie hormonalne w uwagi na rozpoznanie onkologiczne, w związku ze złą tolerancją ubezpieczonej na terapię hormonalną, pozbawia ją okresowo zdolności do pracy zgodnie z posiadanymi wykształceniem i kwalifikacjami zawodowymi, na przewidywany okres trwania terapii. Sąd meriti nie podzielił zastrzeżeń organu rentowego do opinii biegłej onkolog i na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznał Z. M. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 grudnia 2011 roku do 30 listopada 2013 roku oraz oddalił odwołania ubezpieczonej w pozostałym zakresie, tj. co do ustalenia stopnia całkowitej niezdolności do pracy.

Z rozstrzygnięciem Sądu pierwszej instancji nie zgodził się Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.. W wywiedzionej apelacji podniósł zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 57 ust 1 pkt 1 w zw. z art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej poprzez uznanie, że stan zdrowia ubezpieczonej czyni ją częściowo niezdolną do pracy

Wskazując na tak sformułowany zarzut, apelujący wniósł:

1.  o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania,

2.  o ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Apelujący w uzasadnieniu wywiedzionego środka odwoławczego podniósł, że nie można zgodzić się z wydanym wyrokiem, gdyż orzekając o częściowej okresowej niezdolności ubezpieczonej do pracy nie uwzględniono stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz innych elementów, w tym poziomu wykształcenia, predyspozycji psychofizycznych oraz nie wyjaśniono, czy po zastosowanym leczeniu doszło
do upośledzenia sprawności organizmu uniemożliwiającej podjęcie pracy w zawodzie fryzjera, bądź podjęcia innej pracy. W ocenie apelującego, zgromadzona dokumentacja medyczna nie wskazuje bowiem jednoznacznie na istotne upośledzenie sprawności organizmu w przebiegu rozpoznanych schorzeń po 30.11.2012r.
i nie uzasadnia konieczności przedłużenia pobierania świadczenia. Tym samym, zdaniem apelującego, brak jest podstaw do orzeczenia częściowej niezdolności ubezpieczonej do pracy.

Ubezpieczona wniosła o oddalenie apelacji w całości, jako bezzasadnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy podnieść, że w ocenie Sądu Apelacyjnego
Sąd I Instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o wszechstronną ocenę całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, w granicach zasady swobodnej oceny dowodów, zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c., oraz wyprowadził należycie uzasadnione wnioski. Sąd Okręgowy wskazał w pisemnych motywach uzasadnienia wyroku jaki stan faktyczny stał się podstawą jest rozstrzygnięcia oraz podał na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu, dokonując przy tym trafnej interpretacji przepisów mających zastosowanie w niniejszej sprawie. Wnioski, które wywiódł Sąd Okręgowy, w szczególności z opinii biegłych sądowych, w tym o specjalności z zakresu onkologii, były uzasadnione i w niczym nie naruszały wspomnianej zasady swobodnej oceny dowodów. Sąd Apelacyjny przyjął ustalenia faktyczne poczynione w pierwszej instancji za własne, w konsekwencji czego
nie zachodziła potrzeba szczegółowego ich przytaczania (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r., sygn. II UKN 61/97, opubl. w OSNAP z 1998 nr 3, poz. 104, z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAP z 1998 nr 24, poz. 776). Należy podnieść, iż rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy nie naruszył norm prawa materialnego, które uzasadniałyby uwzględnienie wniosków apelacji.
Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutów apelacji w tym zakresie.

Analiza akt niniejszej sprawy wskazuje, że na etapie postępowania apelacyjnego zarzuty apelującego sprowadziły się do rozbieżnej oceny stanu zdrowia ubezpieczonej w pryzmacie jej zdolności do pracy, zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami po dniu 30.11.2012r. Organ rentowy decyzją z dnia 5.01.2012 roku przyznał bowiem Z. M. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 30.11.2012 roku. Z punktu widzenia zatem apelującego w kontekście decyzji z dnia 14.12.2012r. odmawiającej ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wątpliwości mogą dotyczyć tylko okresu
od 01.12.2012r. do 30.11.2013r. Zarzuty skierowane przeciwko ustaleniu przesłanki częściowej niezdolności do pracy, w ocenie Sądu Odwoławczego były jednak pozbawione merytorycznego uzasadnienia. Stanowią one jedynie polemikę
z prawidłową oceną zgromadzonego materiału dowodowego, abstrahując
od obowiązujących w tej mierze regulacji prawnych. Należy bowiem wskazać,
że zgodnie z brzmieniem art. 107 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie. Przy ocenie częściowej niezdolności chodzi przede wszystkim o ustalenie możliwości dalszego wykonywania dotychczasowej pracy (przy uwzględnieniu jej rodzaju i charakteru), a następnie ewentualnie o możliwości wykonywania innej pracy przy uwzględnieniu posiadanych kwalifikacji zawodowych. Treść orzeczenia lekarza orzecznika ZUS w przedmiocie braku niezdolności do pracy, wydanego
po przeprowadzeniu badania lekarskiego, winna zatem w równym stopniu wynikać zarówno z profesjonalnej, tj. uwzględniającej aktualny stan wiedzy medycznej, oceny stanu zdrowia badanego (wyrok Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2001 r., sygn. II UKN 181/00, OSNAPiUS 2002, nr 17, poz. 418), jak i odpowiedniego uwzględnienia (powiązania) biologicznego aspektu niezdolności do pracy z elementami ekonomicznymi, np. posiadanymi kwalifikacjami, możliwością przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwością wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy, celowością przekwalifikowania
(art. 13 ust. 1 ustawy rentowej). W postępowaniu sądowym ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy z zasady wymaga więc wiadomości specjalnych.
W takiej sytuacji, Sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych, choć ostatecznie zawsze decyduje Sąd, gdyż niezdolność do pracy jako przesłanka renty
ma tu znaczenie prawne (art. 12 i 13 ustawy emerytalnej) – tak również w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2009 r., sygn. III UK 30/09, LEX nr 537018.
W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy prawidłowo zatem dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych, z zakresu onkologii, ginekologii i psychiatrii i w oparciu o opinie biegłych, zwłaszcza biegłego onkologa, który prawidłowo ustalił, że ubezpieczona Z. M. jest nadal częściowo i okresowo niezdolna do pracy po dniu 30.11.2012r. do 30.11.2013r. Występujący w niniejszej sprawie biegli sądowi, po zbadaniu ubezpieczonej i analizie dokumentacji medycznej, w przekonywujący i logiczny sposób wyjaśnili na jakie schorzenia cierpi ubezpieczona, jakie jest zaawansowanie rozpoznanych chorób i na czym polegała poprawa stanu zdrowa na płaszczyźnie onkologicznej, wskutek czego ubezpieczona nie jest już całkowicie niezdolna do pracy. Opinie biegłych stanowiły podstawę ustaleń faktycznych, poczynionych przez Sąd Okręgowy. Sąd Apelacyjny podzielił dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę dowodów, przede wszystkim dlatego, że opinie odpowiadają na wszystkie postawione pytania w tezach dowodowych, oparte zostały na całokształcie materiału dowodowego sprawy, w tym obszernej dokumentacji medycznej oraz badaniu ubezpieczonej. Kwestie, na które zwrócił uwagę organ rentowy w apelacji były już przedmiotem analizy biegłego sądowego onkologa i nie podważają one wiarygodności wydanych w sprawie opinii czy wiedzy biegłego sądowego. Niekwestionowane pozostało przy tym rozpoznanie u ubezpieczonej leczenie operacyjne początkowo zajętej nowotworowo prawej piersi, z resekcją pachową, a następnie lewej piersi w związku z rozpoznaną fibroadenomią, co wymagało też radio - i chemioterapii, a następnie, kontynuowanej, hormonoterapii. Jak wynika z opinii biegłej sądowej o specjalności z zakresu onkologii dr n.med. H. Z., to właśnie skutki uboczne źle tolerowanej przez ubezpieczoną hormonoterapii powodują dalszą częściową niezdolność do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Biegła zwróciła uwagę, że ubezpieczona zgłaszała uboczne objawy omawianej terapii już podczas zbierania wywiadu przez lekarza orzecznika ZUS, co wynika z treści opinii lekarskiej z dnia 2.01.2012r.
(k.42 akt medycznych, tom I). Ubezpieczona zgłaszała napady gorąca, uderzenia krwi do głowy oraz problemy ze snem i powiązane z nim zaburzenia nastroju (vide k. 41,
t. I akt medycznych). Z. M. rozpoczęła leczenie psychiatryczne w związku z zaburzeniem snu, a lekarz psychiatra rozpoznał u niej zaburzenia neurasteniczno lękowe, wymagające leczenia farmakologicznego. Jednak kontynuowana hormonoterapia, zdaniem biegłej onkolog dr n.med. H. Z., powoduje u ubezpieczonej częściową niezdolność do pracy,
zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Biegła sądowa z zakresu onkologii w opinii uzupełniającej z dnia 11.03.2013r. (k.74 akt) podkreśliła, że według wiedzy onkologicznej i jej własnego doświadczenia, skutki uboczne leczenia hormonalnego nie ustępują całkowicie. Kontynuowana hormonoterapia, zdaniem biegłej onkolog
nadal powoduje u ubezpieczonej częściową niezdolność do pracy, zgodnie
z posiadanymi kwalifikacjami.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie, ponad rozpoznanie medyczne, niesporne były pozostałe ustalenia, tj. dotyczące przebiegu pracy zawodowej ubezpieczonej, w tym wykształcenia zawodowego w zawodzie fryzjer, oraz zajmowanych stanowisk. Akta rentowe potwierdzają, że Z. M.
ma wykształcenie zawodowe oraz wykonywała prace fizyczne jako obuwnik przemysłowy, pakowacz, sprzątaczka, pracownik pomocniczy w produkcji drzewnej, a także jako salowa. Wymienione stanowiska wyraźnie nie należą do lekkich prac fizycznych, a wręcz przeciwnie, są to średnio ciężkie prace fizyczne, wymagające również odpowiedniego skupienia, szybkości działania, wymuszanej presją czasu
i organizacją pracą przy taśmie, czy pracy akordowej, odpowiednio długiej sprawności psychofizycznej, czy fizycznej, jak w przypadku wielogodzinnych obowiązków salowej w szpitalu, a nawet odporności psychicznej związku ze stresem wynikającym ze stale utrzymywanego kontaktu interpersonalnego z klientami.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w ustalonym stanie faktycznym prawidłowa jest ocena prawna dokonana przez Sąd pierwszej instancji z przyjętymi art. 12 oraz art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej. Zgodnie z art. 57 cyt. ustawy renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest osobą niezdolną do pracy,

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3) niezdolność do pracy powstała w okresie ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Na podstawie art. 12 ust. 1 cyt. ustawy niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (art. 12 ust. 2 ww. ustawy). Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 3 ustawy emerytalnej).
O częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Stan zdrowia ubezpieczonej Z. M. powiązany z kontynuowanym leczeniem hormonalnym, jak podniósł biegły sądowy onkolog dr n.med. H. Z., nie daje podstaw do przyjęcia,
że ubezpieczona odzyskała zdolność do podjęcia i wykonywania stale pracy zarobkowej, a wręcz przeciwnie, skutki uboczne hormonoterapii powodują
u ubezpieczonej częściową niezdolność do pracy, na przewidywany dwuletni okres leczenia. Należy wyjaśnić, że na pojęcie niezdolności do pracy składają się łącznie dwa elementy: element biologiczny oraz element ekonomiczny, tj. utrata zdolności do pracy zarobkowej, która oznacza obiektywne pozbawienie danej osoby możliwości zarobkowania. Uwzględniając w szczególności wiek i wykształcenie ubezpieczonej, niecelowym byłoby prowadzenie przekwalifikowania zawodowego, które ze swej istoty wymaga odpowiednio długiego, nierzadko kilkuletniego, okresu nauki i praktyk zawodowych, aby zdobyć rzeczywiste, niezbędne umiejętności, pozwalające na wykonywanie pracy zarobkowej. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie ulega wątpliwości, że wskazywane przez biegłego sądowego onkologa choćby zaburzenia snu wraz
z odczuwanymi przez ubezpieczoną „uderzeniami gorąca”, charakterystycznymi dla wahań hormonalnych, powodujące obniżenie nastroju, wydolności i stałej koncentracji uwagi w pracy, zdolności sprawnego wykonywania nakładanych zadań, znacznie upośledzają sprawność organizmu w płaszczyźnie obowiązku należytego
i prawidłowego wykonywania zadań pracowniczych, co powoduje w konsekwencji częściową utratę zdolność do pracy zarobkowej w rozumieniu art. 12 ust. 1 i ust.
3 ustawy emerytalnej. Należy zauważyć, że organ rentowy zakwestionował prawidłowość opinii sporządzonych przez biegłych lekarzy specjalistów, nie podając przy tym żadnych rzeczowych argumentów na poparcie formułowanych twierdzeń, wskazując jedynie na własne, subiektywne odczucia odnośnie złego stanu zdrowia
i związanych z tym możliwości podjęcia pracy przez ubezpieczoną, w żaden sposób nie wyjaśniając, dlaczego zdaniem organu miałby dojść u ubezpieczonej do poprawy stanu zdrowia, powodującej odzyskanie zdolności do podjęcia pracy zarobkowej. Biegli sądowi sporządzając opinię w sprawie na zlecenie Sądu Okręgowego przeprowadzili kompleksowe badania stanu zdrowia ubezpieczonej i szczegółową analizę związku rozpoznanych u niej schorzeń z możliwością podjęcia zatrudnienia,
w kontekście znanych im z akt rentowych, posiadanych przez ubezpieczoną kwalifikacji zawodowych. Ustosunkowali się do wszystkich zarzutów stawianych przez organ rentowy.

Zdaniem Sadu Apelacyjnego wobec poczynionych, pełnych ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji i wszechstronnej oceny prawnej zebranego w sprawie materiału dowodowego nie potwierdził się zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów prawa materialnego poprzez uznanie, że ubezpieczona jest nadal niezdolna do pracy, zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację Sąd Apelacyjny na podstawie
art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego jako niezasadną.

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSA Zofia Rybicka - Szkibiel