Treść orzeczenia III AUa 618/22 - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

III AUa 618/22 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Szczecinie z 2024-05-22

Sygn. akt III AUa 618/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:

Sędzia Barbara Białecka

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 maja 2024 r. w S.

sprawy R. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania spółki

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 czerwca 2022 r., sygn. akt VI U 1039/18

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala odwołanie oraz zasądza od ubezpieczonego R. G. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. kwotę 10.800 (dziesięć tysięcy osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami należnymi po upływie tygodnia od dnia doręczenia zobowiązanemu niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty;

2. zasądza od ubezpieczonego R. G. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. kwotę 8.100 (osiem tysięcy sto) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami należnymi po upływie tygodnia od dnia doręczenia zobowiązanemu niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Barbara Białecka

Sygn. akt III Aua 618/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 21 grudnia 2017 roku, znak: (...) - jako adresata której wskazano jedynie R. G. (1) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., stwierdził, że R. G. (1) jako członek zarządu Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P., odpowiada solidarnie całym swoim majątkiem z E. K. (1) oraz ze spółką za zobowiązania spółki z tytułu składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na dzień 21 grudnia 2017 roku za okres od grudnia 2011 roku do grudnia 2012 roku w łącznej kwocie 675 731 zł 4 gr.

R. G. (1) wniósł odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę poprzez orzeczenie, że nie ponosi odpowiedzialności za zaległości z tytułu składek.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2022 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że nie stwierdza, iż R. G. (1) - jako członek zarządu Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. - odpowiada za zobowiązania tej Spółki za okres od grudnia 2011 roku do grudnia 2012 roku oraz zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 3 600 zł zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, odstępując od obciążania organu rentowego kosztami procesu w pozostałym zakresie.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 31 sierpnia 2004 roku aktem notarialnym Repertorium (...) zawarta została umowa spółki Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. oraz został powołany na czas nieokreślony dwuosobowy zarząd spółki w osobie E. K. (1) na prezesa zarządu oraz R. G. (1) na wiceprezesa zarządu.

Postanowieniem z dnia 6 października 2004 roku Sąd Rejonowy w Szczecinie XVII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego w oparciu o umowę spółki z 31 sierpnia 2004 roku wpisał Fabrykę (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. do rejestru przedsiębiorców KRS pod numerem KRS (...) oraz zarząd spółki w osobie E. K. (1) pełniącej funkcję prezesa zarządu oraz R. G. (1) pełniącego funkcję wiceprezesa zarządu.

Osobą podejmującą decyzje w spółce była E. K. (1). Wymieniona zajmowała się sprawami finansowymi, w tym podatkowymi. E. K. (1) decydowała o realizacji wszelkich płatnościach publicznoprawnych, o płatnościach na rzecz pracowników, kontrahentów, wierzycieli spółki. Wymieniona nie przekazywała R. G. (1) prawdziwych informacji w tym zakresie - w szczególności o istniejących zaległościach.

R. G. (1) nadzorował natomiast procesy techniczne i produkcyjne.

W okresie objętym zaskarżoną decyzją R. G. (1) nie miał faktycznej możliwości zapoznania się z dokumentacją obrazującą rzeczywisty stan finansowy spółki. Nie miał on rzeczywistego wpływu na sprawy spółki.

Prowadzenie i przechowywanie ewidencji księgowej, sporządzanie deklaracji podatkowych, sporządzanie rocznego bilansu spółka zleciła filmie Centrum (...) Spółce jawnej.

Ze strony Centrum (...) sprawy Spółki (...) prowadził M. K. (1).

E. K. (1) przekazywała biuru rachunkowemu nierzetelne, kierunkowo wytwarzane dokumenty nie obrazujące rzeczywistych zdarzeń finansowych w Spółce (...).

W ocenie M. K. (1) było to związane z działaniami zmierzającymi do dokonania wyłudzeń podatkowych w ramach większej liczby podmiotów gospodarczych, z którymi E. K. (1) była faktycznie związana.

W dniach od 2 marca 2011 roku do 27 kwietnia 2011 roku Pierwszy Urząd Skarbowy w S. przeprowadził kontrolę (...) Spółki (...) z zakresu prawidłowości i rzetelności rozliczania się z budżetem państwa z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za 2009 roku oraz z tytułu podatku VAT za 2009 roku.

W wyniku czynności kontrolnych, pracownice Urzędu Skarbowego stwierdziły w szczególności nieprawidłowości w obliczeniu podatku od osób prawnych za 2009 roku, podatku VAT za okres od stycznia od grudnia 2009 roku. Wobec nieuiszczenia przez podatnika podatków ustalonych w kontroli, zostało wszczęte postępowanie karno-skarbowe.

Pierwszy Urząd Skarbowy w S. oskarżył M. K. (1) o to, że

- zajmując się sprawami gospodarczymi Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. przy ul. (...) jako pracownik „ Centrum (...), W. Z." Spółki Jawnej z (...) w S. zobowiązanej do prowadzenia spraw rachunkowych ww. spółki na podstawie umowy z dnia 22 marca 2007 roku o prowadzenie księgi rachunkowej, działając w krótkich odstępach czasu z wykorzystaniem takiej samej sposobności, uchylając się od opodatkowania, nie złożył w Pierwszym Urzędzie Skarbowym w S. deklaracji dla podatku od towarów i usług według wzoru VAT-7 ww. Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za następujące okresy rozliczeniowe: - marzec 2010 roku - w terminie do dnia 26 kwietnia 2010 roku, - kwiecień 2010 roku - w terminie do dnia 25 maja 2010 roku, - maj 2010 roku - w terminie do dnia 25 czerwca 2010 roku, - czerwiec 2010 roku - w terminie do dnia 26 lipca 2010 roku, - lipiec 2010 roku - w terminie do dnia 25 sierpnia 2010 roku, - sierpień 2010 roku - w terminie do dnia 27 września 2010 roku, - wrzesień 2010 roku - w terminie do dnia 25 października 2010 roku, - październik 2010 roku - w terminie do dnia 25 listopada 2010 roku, - listopad 2010 roku - w terminie do dnia 27 grudnia 2010 roku, - grudzień 2010 roku - w terminie do dnia 25 stycznia 2011 roku, - styczeń 2011 roku - w terminie do dnia 25 lutego 2011 roku, czym naraził podatek od towarów i usług na uszczuplenie w kwocie 511 485 zł tj. o czyn z art. 54 § 1 kks w zw. z art. 6 § 2 kks w zw. z art. 9 § 3 kks;

- utrudniał pracownikom działu Kontroli Podatkowej Pierwszego Urzędu Skarbowego w S. upoważnionym do prowadzenia w okresie do 2 marca 2011 roku do 27 kwietnia 2011 roku czynności kontrolnych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych ww. spółki za 2009 rok, wykonanie czynności służbowych poprzez przedłożenie kontrolującym sprawozdania finansowego ww. spółki sporządzonego na dzień 31 grudnia 2009 roku innego niż sprawozdanie finansowe sporządzone na dzień 31 grudnia 2009 roku zatwierdzone przez Zarząd spółki tj. o czyn z art. 88 § 1 kk.

Wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2014 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie uniewinnił M. K. (1) od popełnienia wszystkich zarzucanych mu czynów.

W uzasadnieniu do wyroku Sąd Rejonowy wskazał w szczególności, iż ustalił, że w Fabryce (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością sprawami finansowymi, w tym podatkowymi zajmowała się E. K. (1) zaś R. G. (1) nadzorował jedynie procesy techniczne.

Jednocześnie Sąd Rejonowy ustalił, że nierzetelność przedstawicieli spółki w zakresie przekazywania do (...) dokumentów źródłowych utrudniała czy wręcz uniemożliwiała prawidłowe wykonywanie obowiązków przez M. K. (1).

Wyrokiem z dnia 22 lutego 2016 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie IV Wydział Karny po rozpoznaniu sprawy M. K. (1) oskarżonego o to, że zajmując się sprawami Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą P. przy ul. (...), jako pracownik Centrum (...) Spółki Jawnej z siedzibą w S. zobowiązanej do prowadzenia spraw rachunkowych ww. Spółki na podstawie umowy z dnia 22 marca 2007 roku o prowadzenie księgi rachunkowej, działając w warunkach czynu ciągłego w okresie od 1 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2009 roku w S. przy ul. (...), dopuścił do prowadzenia ksiąg rachunkowych Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wbrew przepisom ustawy, poprzez prowadzenie tychże ksiąg, wbrew przepisowi art. 10 ust 1 ustawy o rachunkowości, i dokumentacji opisującej przyjęte przez Spółkę zasady (polityki) rachunkowości nieprowadzenie, wbrew przepisom art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy o rachunkowości i art. 17 ust. 1 ustawy o rachunkowości, kont ksiąg pomocniczych z zapisami zdarzeń gospodarczych w zakresie rozrachunków z kontrahentami, rozrachunków z pracownikami i rozrachunków publicznoprawnych, a ponadto nie sporządzał na koniec każdego miesiąca, wbrew przepisowi art. 13 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości i art. 18 ust. 1 ustawy o rachunkowości, zestaw obrotów i sald kont księgi głównej, tj. o czyn z art. 77 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości w zw. z art. 12 k.k. uniewinnił oskarżonego M. K. (1) od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Fabryka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. faktycznie prowadziła działalność produkcyjną - zatrudniając przy tym pracowników - do 2016 roku (w końcowym okresie produkcja była wykonywana w wynajmowanej od osoby trzeciej hali).

W latach 2014 - 2016 do produkcji używano około 18 - 20 maszyn. Produkcja była faktycznie wykonywana także po wszczęciu postępowania egzekucyjnego. We wrześniu 2016 roku część maszyn została wywieziona do hali mieszczącej się w J..

W związku z prowadzoną działalnością Spółka nie spłacała zaciągniętych zobowiązań, w tym także związanych z należnościami publicznoprawnymi. W okresie od 2005 roku nie opłacała składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP.

Zadłużenie Spółki za okres od stycznia 2005 roku do kwietnia 2015 roku na dzień 21 grudnia 2017 roku wynosi łącznie 7 067 461 zł 83 gr, w tym 3 808 050 zł 31 gr należności głównej, 3 170 259 zł odsetek za zwłokę, 1 484 zł 92 gr kosztów upomnienia oraz 87 667 zł 60 gr kosztów egzekucyjnych.

Postępowania egzekucyjne prowadzone wobec spółki przez Dyrektora Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w S., Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w S., Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Żoliborza w W. A. K., Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie P. M. okazały się bezskuteczne.

Nie ma możliwości ustalenia rzeczywistej sytuacji majątkowej Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. w okresie prowadzenia wskazanych postępowań egzekucyjnych. Ostatni bilans Spółki został złożony za 2008 rok.

Z dniem 1 lutego 2013 roku R. G. (1) na ręce pełnomocnika spółki w osobie T. L. (1) złożył rezygnację z pełnienia funkcji wiceprezesa zarządu Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P..

O powyższej rezygnacji R. G. (1) pismem z dnia 12 lutego 2014 roku powiadomił Sąd Rejonowy Szczecin Centrum w S. XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego.

Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie Wydział XIII Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego zarządzeniem z dnia 20 lutego 2014 roku zobowiązał R. G. (1) do złożenia w formie oryginału albo odpisu poświadczonego notarialnie za zgodność z oryginałem dokumentu obejmującego jego rezygnację z członkostwa w zarządzie wraz z dokumentem dowodzącym, że oświadczenie woli o rezygnacji doszło do prezesa zarządu E. K. (1) w taki sposób, że mogła się zapoznać z jego treścią.

W następstwie przekazanej informacji, postanowieniem z dnia 14 marca 2014 roku Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie Wydział XIII Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego wezwał zarząd spółki w osobie E. K. (1) do złożenia w terminie 7 dni wniosku rejestrowego na urzędowym formularzu KRS-Z3 wraz z urzędowym formularzem załącznika ZK - obejmującym wykreślenie z zarządu Pana R. G. (1).

Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie Wydział XIII Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego postanowieniem z dnia 9 czerwca 2014 roku umorzył postępowanie.

W dniu 26 czerwca 2014 roku Pan R. G. (1) wniósł skargę na ww. postanowienie.

Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie Wydział XIII Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego postanowieniem z dnia 25 listopada 2014 roku o wymuszenie obowiązku rejestrowego w przedmiocie skargi na postanowienie referendarza sądowego z dnia 9 czerwca 2014 roku nałożył na E. K. (1) prezesa zarządu Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością grzywnę w kwocie 1000 zł, jednocześnie Sąd Rejonowy ponownie wezwał zarząd Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w osobie E. K. (1) do złożenia w terminie 7 dni wniosku rejestrowego obejmującego wykreślenie z zarządu R. G. (1), pod rygorem ponownego nałożenia kary.

W dniu 20 grudnia 2015 roku Pan R. G. (1) ponownie zwrócił się do Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie XIII Wydziału Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego o wykreślenie wnioskodawcy z urzędu z KRS.

W dniu 16 czerwca 2016 roku R. G. (1) złożył do Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie wniosek o dokonanie z urzędu wykreślenia danych zawartych w rejestrze jako niezgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy w zakresie ujawnienia wnioskodawcy jako wiceprezesa zarządu spółki.

Postanowieniem z dnia 16 grudnia 2016 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie wykreślił z rejestru przedsiębiorców ze składu zarządu Fabryki (...): Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...). W uzasadnieniu wskazano, iż dalsze pozostawanie w rejestrze danych R. G. jest niezgodne ze stanem faktycznym i może wprowadzać w błąd innych uczestników życia społeczno-gospodarczego.

Decyzją z 21 grudnia 2017 roku, znak: (...) - jako adresata której wskazano jedynie E. K. (1) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art. 107 §1, 1a i 2 pkt 2 i 4 oraz art. 108 § 1,4 oraz art. 109 § 2 pkt 1 i art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa w związku z art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że E. K. (1) jako członek zarządu Fabryka (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P., odpowiada solidarnie całym swoim majątkiem z R. G. (1) (odnośnie okresu od grudnia 2011 roku do grudnia 2021 roku) oraz ze spółką za zobowiązania spółki z tytułu składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na dzień 21 grudnia 2017 roku za okres od grudnia 2011 roku do kwietnia 2015 roku w łącznej kwocie 1 516 074 zł 98 gr.

E. K. (1) wniosła odwołanie od powyższej decyzji.

Postępowanie w sprawie z odwołania E. K. (1) od wskazanej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych toczyło się przed Sądem Okręgowym w Szczecinie VI Wydziałem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pod sygnaturą VI U 1677/18.

Wskazane postępowanie zostało prawomocnie zakończone - postanowieniem z 19 grudnia 2018 roku Sąd Okręgowy odrzucił odwołanie.

Ubezpieczony R. G. (1) nie był stroną tego postępowania.

Wyrokiem z dnia 8 września 2015 roku Sąd Rejonowy Szczecin – P. i Z. w S. uznał E. K. (1) za winną tego, że wbrew obowiązkowi, jako Prezes Zarządu Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. w okresie lutego 2014 roku nie wypłaciła w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę pracownikom K. P. (1), A. B., J. D.. R. G. (3), E. J., E. K. (2), E. K. (3), D. K., A. M., M. P., B. S., D. S., T. Ś., B. T., J. W., B. W., M. Z., T. Z., D. W., R. G. (1), N. O., K. D., a w okresie do lutego 2015 roku nie wypłaciła w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę pracownikom T. L. (1), Z. S., P. K., Z. M. za miesiące luty 2014, marzec 2014, kwiecień 2014, maj 2014, czerwiec 2014, lipiec 2014, sierpień 2014, wrzesień 2014, październik 2014, listopad 2014, grudzień 2014, styczeń 2015 roku oraz nie wydała w ustawowym terminie pracownikom K. P. (2), J. D., E. J. świadectw pracy tj. popełnienia czynu z art. 282 § 1 pkt 1 i 3 k.p. i za te wykroczenia, na podstawie art. 282 § 1 k.p. w zw. z art. 9 § 2 k.w. wymierzył obwinionej karę grzywny w wysokości 4 000 zł.

Sąd Okręgowy w tak ustalonym stanie faktycznym uznał odwołanie za uzasadnione.

Wstępnie przypomniał, że zgodnie z dyspozycją art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz.U.2021.1540 t.j.) za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Odpowiedzialność członków zarządu, określona w § 1, obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu (art. 118 § 2). Powyższe przepisy stosuje się również do byłego członka zarządu (art. 118 § 4).

Na mocy art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, powołana regulacja ma zastosowanie do składek na ubezpieczenie społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne oraz do składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Sąd Okręgowy wskazał, że w przedmiotowej sprawie bezspornym było, że Fabryka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zalega wobec ZUS z płatnościami z tytułu składek oraz, że zobowiązania te powstały w okresie kiedy skarżący pełnił funkcję członka zarządu spółki. Poza sporem pozostawał również fakt, że nie ogłoszono upadłości spółki Fabryka (...).

Kwestią sporną pozostawało, czy w sprawie zachodzą negatywne przesłanki odpowiedzialności R. G. (1) za zobowiązania spółki, a więc czy można uznać, że odwołujący wskazał mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części albo czy możliwe jest przyjęcie, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania nastąpiło bez jego winy jako członka zarządu ww. spółki.

Sąd Okręgowy uznał, że odwołujący nie wykazał istnienia mienia spółki, egzekucja z którego umożliwiłaby zaspokojenie zaległości wobec Zakładu w znacznej części.

R. G. (1) zredagował wprawdzie w tym zakresie konkretne twierdzenia faktyczne (w szczególności złożył do akt organu rentowego spis maszyn według stanu na 26 stycznia 2014 roku (karty nienumerowane) oraz wykazał - zeznaniami świadków - iż Spółka (...) faktycznie prowadziła działalność do 2016 roku, jednakże – w ocenie Sądu I instancji - informacje te nie są wystarczające do pozytywnej weryfikacji odnośnych twierdzeń odwołującego.

Nie można bowiem na podstawie tych informacji ustalić w sposób pewny, ani sytuacji prawnej poszczególnych maszyn czy urządzeń (w znaczeniu kto był ich właścicielem, czy były obciążone prawami osób trzecich), ani ich rzeczywistego stanu technicznego (a tym samym ich wartości) w okresie prowadzenia kolejnych postępowań egzekucyjnych, ani nawet tego w czyim posiadaniu były w tym czasie. Dodatkowo Sąd Okręgowy zauważył, iż Spółka ostatni bilans złożyła do akt rejestrowych w 2008 roku co nie pozwala na ewentualną weryfikację twierdzeń ubezpieczonego w tym zakresie w oparciu o dokumentację źródłową (pomijając nawet w tym miejscu okoliczność, iż w świetle ustaleń dokonanych w opisanych wyżej postępowaniach karnych wiarygodność dokumentacji wytwarzanej przez Spółkę (...) nie jest duża).

Zdaniem Sądu Okręgowego samo ustalenie, iż Spółka w okresie prowadzonych postępowań egzekucyjnych prowadziła działalność produkcyjną - a więc siłą rzeczy korzystała z maszyn i urządzeń - to za mało by móc stwierdzić, że istniało w tym czasie mienie spółki, z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie zaległości wobec Zakładu w znacznej części.

Z tych względów Sąd Okręgowy uznał twierdzenia organu rentowego o bezskuteczności egzekucji wobec Spółki (...) - potwierdzone wynikiem szeregu postępowań egzekucyjnych- za udowodnione.

Inaczej - zdaniem Sądu I instancji - należy ocenić zrealizowanie się w stanie faktycznym sprawy przesłanki egzoneracyjnej związanej z brakiem winy odwołującego w zakresie niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub w zakresie niewszczęcia postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego).

W powyższym zakresie Sąd Okręgowy wyjaśnił, iż z dokonanych jednoznacznie ustaleń faktycznych wynika, że Fabryka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością została założona w 2004 roku przez wspólników E. K. (1) i R. G. (1).

Jednocześnie Sąd ustalił, iż wyżej wskazani członkowie zarządu rozdzieli między siebie obowiązki w ten sposób, że E. K. (1) zajmowała się kwestiami administracyjnymi w tym decydowała o wszelkich płatnościach publicznoprawnych, płatnościach na rzecz pracowników, kontrahentów, wierzycieli spółki, zaś R. G. (1) nadzorował procesy techniczne i produkcyjne.

Sąd Okręgowy wskazał, że oczywistym jest przy tym, iż tego rodzaju umowa - jakkolwiek racjonalna w aspekcie praktycznym - sama w sobie nie zwalnia ubezpieczonego od spornej odpowiedzialności. Umowa między członkami zarządu nie może bowiem znieść nałożonego na nich przez ustawę obowiązku prowadzenia spraw spółki z należytą starannością.

Zdaniem Sądu Okręgowego powyższe nie zmienia faktu, iż prowadzenie działalności gospodarczej w ramach podmiotu kierowanego przez wieloosobowy zarząd musi się odbywać na zasadzie rozsądnego zaufania między członkami tego zarządu. Nie sposób uznać za brak staranności działania (zaniechania) polegającego na nieweryfikowaniu informacji przekazywanych przez innego członka zarządu poprzez każdoczesną analizę odnośnych dokumentów - o ile okoliczności danej sprawy za tym nie przemawiają.

W ocenie Sądu Okręgowego w realiach niniejszej sprawy wystąpiła sytuacja szczególna polegająca na tym, iż - według dostępnych danych - drugi (poza odwołującym) członek zarządu okazał się być przedsiębiorcą nieuczciwym do tego stopnia, że nie tylko przekazywał R. G. (1) nieprawdziwe informacje o stanie firmy, ale także wyłączył w praktyce możność zorientowania się odwołującego w rzeczywistym stanie rzeczy. Jak zauważył Sąd Okręgowy z ustaleń dokonanych w niniejszej sprawie a także w sprawach V K 1280/12 i IV K 352/13 wynika, iż E. K. (1) nie tylko wprowadziła taki obieg dokumentów, by trafiały one bezpośrednio do niej ale także kierunkowo wytwarzała dokumenty nierzetelne (czy też kierunkowo manipulowała obiegiem dokumentów - także tych, które były przedstawiane biuru rachunkowemu w celu dokonania odnośnych czynności księgowych).

Zdaniem Sądu Okręgowego oznacza to, że nawet gdyby R. G. (1) chciał zweryfikować przekazywane mu przez drugiego członka zarządu informacje to i tak nie miałby możliwości zapoznania się z dokumentacją przedstawiającą rzeczywisty stan rzeczy. Dokumenty te były bowiem przed nim skutecznie ukrywane.

Twierdzenia R. G. (1), iż miał trudności w dostępie do dokumentacji spółki, w ustaleniu jaka jest realna sytuacja finansowa tego podmiotu, znajdują przy tym potwierdzenie w ustaleniach ze sprawy V K 1280/12.

E. K. (1) nie udostępniała odwołującemu dokumentacji źródłowej ani informacji na temat rzeczywistego stanu spółki. R. G. (1) nie miał swobodnego dostępu do dokumentów spółki oraz nie miał wpływu na podejmowane decyzje dotyczące spółki.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, iż odwołujący de facto nie był w stanie prawidłowo wypełniać obowiązków wice prezesa zarządu i złożyć we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki.

Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, iż kierunkowe działania prezesa spółki były na tyle sprawne technicznie, iż zawodowy księgowy M. K. (1) - sporządzający sprawozdania finansowe spółki - nie zorientował się w rzeczywistym stanie rzeczy, co skutkowało postawieniem mu w szczególności zarzutów nierzetelnego prowadzenia ksiąg rachunkowych Fabryki (...) od których, z uwagi na poziom nierzetelności przekazywanych mu przez firmę danych został uniewinniony.

Zdaniem Sądu Okręgowego w tej sytuacji nie można uznać, iż fakt, że R. G. (1) - nie posiadający wiedzy fachowej z zakresu księgowości/rachunkowości - nie zorientował się w rzeczywistym stanie rzeczy został przez niego zawiniony.

Wiarygodnymi dla Sądu są w konsekwencji twierdzenia R. G. (1), który wskazał, że z uwagi na nieprzemijający brak dostępu do dokumentacji nie był w stanie skontrolować działalności spółki i realnie wykonywać obowiązków członka zarządu, w związku z czym z dniem 1 lutego 2013 roku złożył na ręce pełnomocnika spółki w osobie T. L. (1) rezygnację z pełnienia funkcji wiceprezesa zarządu spółki.

W świetle powyższego, w ocenie Sądu I instancji argumenty odwołującego, iż nie składał wniosku o ogłoszenie upadłości, gdyż nie tylko nie wiedział jaki jest stan majątkowy spółki, ale miał w tym zakresie błędne informacje, zasługiwały na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, odwołujący się nie miał rzeczywistego wpływu na zarządzanie spółką.

Nie można bowiem racjonalnie kierować działalnością spółki bez posiadania prawdziwej wiedzy o jej sytuacji majątkowej.

Zdaniem Sądu Okręgowego taki stan rzeczy został wywołany przez E. K. (1) w związku z jej nierzetelnym zachowaniem. Sąd Okręgowy wskazał, iż było to zachowanie nakierowane także przeciwko interesom majątkowym odwołującego (w tym znaczeniu, że narażało ono R. G. (1) na odpowiedzialność za zobowiązania Spółki (...)). Na gruncie dostępnego materiału dowodowego nie można jednocześnie uznać za zawinione tego, iż odwołujący nie zorientował się (do końca okresu spornego) w braku uczciwości drugiego członka zarządu.

Reasumując, Sąd I instancji uznał, że odwołujący pomimo zajmowanego w spółce do grudnia 2012 roku stanowiska – nie może ponosić odpowiedzialności za sporne zobowiązania - jako osoba faktycznie pozbawiona - bez swojej winy - rzeczywistego wpływu na działalność spółki.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy zaskarżając orzeczenie w całości.

Powyższemu wyrokowi zarzucił:

1) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, poprzez uznanie, że zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwalał na ustalenie, że:

- ubezpieczony R. G. (1) w okresie objętym zaskarżoną decyzją nie miał faktycznej możliwości zapoznania się z dokumentacją obrazującą rzeczywisty stan finansowy spółki oraz że nie miał on rzeczywistego wpływu na sprawy spółki;

- E. K. (1) przekazywała biuru rachunkowemu nierzetelne, kierunkowo wytwarzane dokumenty, nie obrazujące rzeczywistych zdarzeń finansowych w spółce;

2) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 116 § 1 pkt 1 lit. a oraz lit. b oraz art. 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.) w związku z art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423), przez błędną jego wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie i ustalenie, że R. G. (1), jako członek zarządu Fabryki (...) Sp. z o.o. w P. nie odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z E. K. (1) oraz ze spółką za zobowiązania spółki z tytułu składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od 12/2011 r. do 12/2012 r.

3) naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i nieuprawnione przyjęcie, iż:

- świadek T. L. (1) oraz M. K. (1) zeznali, iż ubezpieczony R. G. (1) w okresie objętym zaskarżoną decyzją nie miał faktycznej możliwości zapoznania się z dokumentacją obrazującą rzeczywisty stan finansowy spółki oraz że nie miał on rzeczywistego wpływu na sprawy spółki;

- świadek M. K. (1) zeznał, iż E. K. (1) przekazywała biuru rachunkowemu nierzetelne, kierunkowo wytwarzane dokumenty nie obrazujące rzeczywistych zdarzeń finansowych w spółce;

b) art. 244 § 1 k.p.c. poprzez ustalenie stanu faktycznego sprawy w oparciu o ogólnikowo przyjęte akta sprawy karnej VK 1280/12, które to same w sobie nie mogą stanowić dowodu w sprawie (a jedynie poszczególne karty zawarte w tych aktach);

c) pominięcie treści zeznań M. K. (1), który wprost stwierdził, iż w jego ocenie spółka (...) już od 2004 r. znajdowała się w takiej sytuacji finansowej, że powinien zostać złożony wniosek o ogłoszenie upadłości, a co za tym idzie, wbrew twierdzeniom Sądu istniała rzetelna dokumentacja finansowa pozwalająca na ocenę stanu finansów spółki uzasadniająca złożenie wniosku o upadłość;

d) pominięcie zeznań ubezpieczonego, który od samego początku procesu twierdził, iż pomiędzy nim a drugim członkiem zarządu E. K. (1) istniał podział kompetencji w spółce, a co za tym idzie odwołujący nie interesował się sprawami finansowymi spółki, bowiem do jego obowiązków należało prowadzenie spraw technicznych.

Organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania ubezpieczonego w całości, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Nadto wniósł o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz pozwanego kosztów postępowania za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się uzasadniona.

Na wstępie wskazać należy, iż postępowanie apelacyjne ma merytoryczny charakter i jest dalszym ciągiem postępowania rozpoczętego przed sądem pierwszej instancji. Zgodnie z treścią art. 378 § 1 k.p.c., sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Rozważając zakres kognicji sądu odwoławczego, Sąd Najwyższy stwierdził, iż sformułowanie „w granicach apelacji” wskazane w tym przepisie oznacza, iż sąd drugiej instancji między innymi rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestaje na materiale zebranym w pierwszej instancji, ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji oraz kontroluje poprawność postępowania przed sądem pierwszej instancji, pozostając związany zarzutami przedstawionymi w apelacji, jeżeli są dopuszczalne, ale biorąc z urzędu pod uwagę nieważność postępowania, orzeka co do istoty sprawy stosownie do wyników postępowania (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., sygn. akt III CZP 49/07, niepubl.). Dodatkowo należy wskazać, iż dokonane przez sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, sąd drugiej instancji może podzielić i uznać za własne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r., sygn. akt II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60). Może również zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu I instancji, i to zarówno po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, jak i bez przeprowadzenia postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagają ponowienia lub uzupełnienia tego postępowania (por. uchwała składu 7 sędziów Izby Cywilnej z 23 marca 1999 r., sygn. akt III CZP 59/98, OSNC 1999, nr 7–8, poz. 124).

Sąd Apelacyjny z urzędu rozważał kwestię, czy w niniejszej sprawie spółka i drugi wspólnik E. K. (1) powinny mieć status zainteresowanych w sprawie.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego spółka nie jest zainteresowanym w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego przenoszącej na jej członka zarządu odpowiedzialność za zobowiązania składkowe tej spółki (art. 477¹¹ § 2 k.p.c.). Odpowiedzialność osób trzecich za zaległości składkowe (art. 107 o.p. w związku z art. 31 i art. 32 u.s.u.s.) jest odpowiedzialnością za cudzy dług, uzależnioną od istnienia zobowiązania składkowego płatnika składek (spółki), co powoduje, że ma ona charakter akcesoryjny, następczy, gwarancyjny i subsydiarny. Odpowiedzialność ta powstaje na mocy konstytutywnej decyzji o odpowiedzialności podatkowej osób trzecich (art. 108 § 1 o.p. w związku z art. 31 i art. 32 u.s.u.s.), tworzącej nowe stosunki pod względem podmiotowym i przedmiotowym. Podmiotem tych stosunków są osoby trzecie, a przedmiotem - odpowiedzialność, która nie odnosi się do obowiązku świadczenia dłużnika składkowego, lecz dotyczy pokrycia długu. Odpowiedzialność osób trzecich została wprowadzona w interesie wierzycieli spółki, w tym wierzyciela składkowego (Zakładu Ubezpieczeń Społecznych), a jej funkcją jest ułatwienie zaspokojenia roszczeń zagrożonych niewypłacalnością dłużnika (spółki), przez poszerzenie kręgu podmiotów, od których wierzyciel składkowy może dochodzić zaspokojenia należności. Z tego względu w sprawie wszczętej odwołaniem od decyzji organu rentowego przenoszącej na członka zarządu spółki odpowiedzialność za zobowiązania składkowe tej spółki, nie posiada ona (spółka) statusu zainteresowanego, gdyż jej prawa i obowiązki nie zależą bezpośrednio od rozstrzygnięcia sprawy, której przedmiotem jest rozszerzenie odpowiedzialności za zaległości składkowe spółki na członka (członków) jej zarządu. Mimo to, że istota solidarnej odpowiedzialności polega na tym, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników) (art. 366 § 1 k.c.), to jednak aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani (art. 366 § 1 k.c.). Tym samym wydanie decyzji przenoszącej odpowiedzialność za zaległości składkowe na członka zarządu spółki samo w sobie nie powoduje, że spółka (płatnik) przestaje być zobowiązana do uregulowania zaległości składkowych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2017 r. I UK 93/16).

Postanowieniem z dnia 14 sierpnia 2019r. Sąd I instancji zawiadomił o toczącym się postępowaniu E. K. (1) i pouczył o możliwości przystąpienia do sprawy w charakterze zainteresowanej. E. K. (1) nie przystąpiła do sprawy pomimo prawidłowego doręczenia postanowienia.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego doprowadziła do przyjęcia przez Sąd Odwoławczy ustaleń częściowo odmiennych, niż te, które zostały poczynione przez Sąd I instancji, a w konsekwencji do uznania, iż w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do uwzględnienia odwołania.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala uznać, że ubezpieczony w okresie pełnienia funkcji wiceprezesa zarządu spółki (...) nie miał dostępu do dokumentacji finansowej tej spółki, co uniemożliwiło mu skuteczne prowadzenie spraw spółki. Przeciwnie, ujawnione okoliczności sprawy, świadczą o tym, że ubezpieczony miał pełny i nieograniczony dostęp do dokumentacji finansowej spółki.

Sąd Apelacyjny dodatkowo ustalił, że:

W dniach 2 marca 2011 roku do 27 kwietnia 2011 roku Pierwszy Urząd Skarbowy w S. przeprowadził kontrolę (...) Spółki (...) z zakresu prawidłowości i rzetelności rozliczania się z budżetem państwa z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za 2009 roku oraz z tytułu podatku VAT za 2009 roku.

Dostrzeżono wówczas nieprawidłowości w dokumentacji finansowej spółki. Przedstawione w Urzędzie Skarbowym przez Zarząd sprawozdanie finansowe spółki na dzień 31 grudnia 2009 r. zatwierdzone w dniu 30 września 2010 r. przez zgromadzenie wspólników było inne niż sprawozdanie finansowe przedstawione do kontroli przez księgowego prowadzącego sprawy spółki (...), w którym przedstawiono stratę bilansową w kwocie 191 300 zł. Zgodnie z tym sprawozdaniem przychód wynosił 3 545 000 zł, koszty uzyskania przychodów 3 736 382,59 zł. Sprawozdanie to zostało podpisane wyłącznie przez M. K. (1).

W sprawozdaniu przedstawionym do kontroli przez Urząd Skarbowy przez Zarząd spółki w dniu 19 kwietnia 2011 r. wykazano natomiast stratę bilansową w kwocie 390 000 zł. Zgodnie z tym sprawozdaniem przychód wynosił 2 402 301,21 zł, koszty uzyskania przychodów 2 780 220,89 zł. Strata z poprzedniego roku 2008 – wskazana w tym sprawozdaniu wynosiła 264 000 zł. Sprawozdanie to zostało podpisane przez E. K. (1) oraz R. G. (1).

W toku postępowania kontrolnego ustalono zatem, że spółka w sprawozdaniu przedłożonym przez księgowego zaniżyła przychody z działalności gospodarczej o kwotę 1 142 698,79 zł, zaniżyła koszty uzyskania przychodów o kwotę 956 161,70 zł oraz zawyżyła stratę o kwotę 186 619,68 zł.

W wyniku konfrontacji danych wynikających z dokumentów źródłowych ustalono, że spółka zaniżyła przychody z działalności gospodarczej na kontach dotyczących świadczonych usług o kwotę 1 243 573,48 zł oraz zaniżyła koszty uzyskania przychodów o kwotę 716 715,64 zł.

Celem złożenia zeznań w sprawie rachunkowości organ podatkowy na etapie postępowania kontrolnego wezwał w charakterze strony E. K. (1) pełniącą funkcję Prezesa zarządu i R. G. (1) pełniącego funkcję viceprezesa zarządu oraz w charakterze świadka M. K. (1). Na wezwanie w wyznaczonym terminie ubezpieczony nie stawił się.

Dowód: pismo z 15.07.2011 r. – k. 1-5 akt sprawy V K 1280/12

- Protokół kontroli podatkowej – k. 6-26 akt sprawy V K 1280/12

- dokumentacja finansowa (bilanse, rachunki zysków i strat, sprawozdania za 2009 r. – k. 141—159 akt sprawy V K 1280/12

Ubezpieczony w toku śledztwa dotyczącego nieprawidłowości w dokumentacji rachunkowej spółki potwierdził, że widział sprawozdanie przedstawione do kontroli przez Urząd Skarbowy przez Zarząd spółki w dniu 19 kwietnia 2011 r. w którym wykazano stratę bilansową w kwocie 390 000 zł. Potwierdził autentyczność swojego podpisu.

Dowód: protokół przesłuchania R. G. z 11.05. (...). – k. 178-181 akt sprawy V K 1280/12

Prowadzenie i przechowywanie ewidencji księgowej, sporządzanie deklaracji podatkowych, sporządzanie rocznego bilansu spółka zleciła filmie Centrum (...) Spółce jawnej. Ze strony Centrum (...) sprawy Spółki (...) prowadził M. K. (1). W jego biurze przechowywana była dokumentacja księgowa.

Dokumentację finansową dostarczała biuru rachunkowemu sekretarka zatrudniona w spółce (...). T. L. (1) przygotowywała również przelewy, które były realizowane przez E. K. (1).

Dowód: protokół przesłuchania E. K. z 14.04.2011 r. - akt sprawy V K 1280/12

- protokół przesłuchania R. G. z 11.05. (...). – k. 178-181 akt sprawy V K 1280/12

- protokół przesłuchania T. L. z 18.05. (...). – k. 188-192 akt sprawy V K 1280/12

- protokół przesłuchania E. K. z 30.05. (...). – k. 201--206 akt sprawy V K 1280/12

Wobec stwierdzonych nieprawidłowości zostało wszczęte, początkowo śledztwo, a następnie postępowanie karne, w którym oskarżono księgowego M. K. (1) o to, że:

1. podał nieprawdziwe dane w złożonych w Pierwszym Urzędzie Skarbowym w S. w dniu 2 kwietnia 2010 roku deklaracjach dla podatku od towarów i usług według wzoru VAT-7 ww. Fabryki (...) za okres od stycznia do grudnia 2009 r.,

2. uchylając się od opodatkowania, nie złożył w Pierwszym Urzędzie Skarbowym w S. deklaracji dla podatku od towarów i usług według wzoru VAT-7 ww. Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za okresy rozliczeniowe od marca 2010 roku do stycznia 2011 roku

3. nierzetelnie prowadził w marcu 2010 roku w S. ewidencję sprzedaży prowadzoną dla potrzeb podatku od towarów i usług za marzec 2010 roku Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością poprzez nieujęcie w sprzedaży udokumentowanej fakturami VAT: nr (...) z dnia 26 marca 2010 roku 14/III/10 z dnia 30 marca 2010 roku;

4. nierzetelnie prowadził w styczniu 2011 roku w S. ewidencję sprzedaży prowadzoną dla potrzeb podatku od towarów i usług za styczeń 2011 r. Fabryki (...) poprzez nieujęcie w sprzedaży udokumentowanej fakturami VAT z dnia 31 stycznia 2011 roku o numerach: Z-10/i Z-ll/I/11, Z-12/1/11 i Z-13/I/11;

5. podał nieprawdziwe dane w złożonym w Pierwszym Urzędzie Skarbowym w S.: w dniu 31 marca 2010 roku zeznaniu CIT-8 o wysokości osiągniętego dochodu przez podatnika podatku dochodowego od osób prawnych w roku podatkowym 2009 tj. ww. Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, czym naraził podatek dochodowy od osób prawnych na uszczuplenie w kwocie 28 298 zł.

6. utrudniał pracownikom działu Kontroli Podatkowej Pierwszego Urzędu Skarbowego w S. upoważnionym do prowadzenia w okresie do 2 marca 2011 roku do 27 kwietnia 2011 roku czynności kontrolnych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych ww. spółki za 2009 rok.

W toku śledztwa w dniu 11 maja 2021 r. został przesłuchany w charakterze świadka R. G. (1). Wskazał wówczas, że sprawami finansowymi zajmowała się w spółce (...), on natomiast zajmował się sprawami technicznymi. Zeznał przy tym, że „ wie, że była przeprowadzana kontrola oraz wie, że szefowa z podległymi pracownikami coś tam prostowały”. Ubezpieczony miał również wiedzę o tym, że prowadzeniem spraw rachunkowych spółki zajmuje się Centrum (...) oraz że jest zawarta umowa na piśmie z tą firmą. Zeznał również, że „kojarzy że pracownice z naszej spółki przygotowywały jakieś papiery dla kontrolujących”, przy czym nie wie, jakie to były dokumenty. Miał również wiedzę o tym, że przelewy wypisuje sekretarka T. L. (1), zaś zatwierdza je E. K. (1) oraz że spółka ma rachunek bankowy w banku (...). Miał także wiedzę o tym, że spółka zmieniała rachunki bankowe „parę lat temu”. Na pytanie o sytuację finansową spółki zeznał: wiem, że sytuacja jest ciężka oraz że nie wie czy przeprowadzone kontrole podatkowe miały wpływ na kondycję finansową spółki. Na pytanie o to, czy zna przyczyny, dla których nie są płacone podatki zeznał: kryzys na świecie – to jest powód. Ciężko jest cokolwiek zarobić.

Taką samą przyczynę nie płacenia podatków podała E. K. (1), która została przesłuchana w charakterze świadka na etapie śledztwa w dniu 30 maja 2012 r. Podała, że wszystko zaczęło się psuć od 2008 roku. Główny kontrahent przestał zakupywać towar, drożały surowce, opłaty za media. Potwierdziła, że spółka ma rachunek bankowy w banku (...).

Również na etapie postępowania karnego, w sprawie V K 1280/12 R. G. przesłuchany w charakterze świadka zeznał, że wie, że firma (...). K. zajmowała się całą księgowością. Zeznał również, że wie że spółka ma kłopoty z fiskusem. Podał dalej „Wiadomo, żeby wyjść z długów należy zintensyfikować pracę i podnieść wydajność. Ja w tym kierunku poszedłem i o tym rozmawiałem z panią Prezes. Ja zdaję sobie sprawę, że ponoszę odpowiedzialność jako członek zarządu jeżeli spółka będzie niewypłacalna, dlatego o tym z nią rozmawiałem. Kiedyś po 2,3 latach istnienia spółki była rozmowa o złożeniu wniosku o ogłoszenie jej upadłości, ale to była raczej taka dygresja, chcieliśmy wyprowadzić spółkę z ciężkiej sytuacji. Może pani Prezes, ale ja nie zastanawiałem się poważnie nad upadłością spółki, (…) Z tego co mi wiadomo dokumenty do biura rachunkowego dostarczała Pani A. S., wiem to ponieważ miałem z nią razem w pewnym okresie biuro. (…) Dokumenty dostarczała jeszcze Pani T. L. (1) (…) Nigdy nie sprawdzałem, czy osoby te rzeczywiście dostarczały dokumenty, one podlegały pani Prezes”.

Wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2014 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie uniewinnił M. K. (1) od popełnienia wszystkich zarzucanych mu czynów. Sąd Rejonowy uznał wówczas, że nierzetelność przedstawicieli spółki (...) w zakresie przekazywania M. K. (1) dokumentów źródłowych utrudniała, czy wręcz uniemożliwiała prawidłowe wykonywanie przez niego obowiązków. Odnośnie sprawozdania finansowego wskazano, że do obowiązków M. K. należało jedynie sporządzenie projektu sprawozdania, nie jego zatwierdzenie.

Dowód: akt oskarżenia – k. 536-545 akt sprawy V K 1280/12

- wyrok SR Szczecin-Centrum z 11.06=8. (...). – k. 682—684 akt sprawy V K 1280/12

- protokół przesłuchania R. G. z 11.05. (...). – k. 178-181 akt sprawy V K 1280/12

- protokół przesłuchania E. K. z 30.05. (...). – k. 201--206 akt sprawy V K 1280/12

- protokół przesłuchania R G. w postępowaniu sądowym z 13.12.2013 r. – k. 612-614 akt sprawy V K 1280/12

Przeciwko M. K. (1) toczyło się nadto drugie postępowanie karne, w którym był oskarżony o to, że zajmując się sprawami Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą P. przy ul. (...), jako pracownik Centrum (...) Spółki Jawnej z siedzibą w S. zobowiązanej do prowadzenia spraw rachunkowych ww. Spółki na podstawie umowy z dnia 22 marca 2007 roku o prowadzenie księgi rachunkowej, działając w warunkach czynu ciągłego w okresie od 1 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2009 roku w S. przy ul. (...), dopuścił do prowadzenia ksiąg rachunkowych Fabryki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wbrew przepisom ustawy poprzez prowadzenie tychże ksiąg, wbrew przepisowi art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości, i dokumentacji opisującej przyjęte przez Spółkę zasady (polityki) rachunkowości nieprowadzenie, wbrew przepisom art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy o rachunkowości i art. 17 ust. 1 ustawy o rachunkowości, kont ksiąg pomocniczych z zapisami zdarzeń gospodarczych, zakresie rozrachunków z kontrahentami, rozrachunków z pracownikami i rozrachunków publicznoprawnych, a ponadto nie sporządzał na koniec każdego miesiąca, wbrew przepisowi art. 13 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości i art. 18 ust. 1 ustawy o rachunkowości, zestawień obrotów i sald kont księgi głównej

Wyrokiem z dnia 22 lutego 2016 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie IV Wydział Karny uniewinnił oskarżonego M. K. (1) od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Przesłuchany w toku tego postępowania karnego R. G. zeznał na rozprawie w dniu 19 maja 2015 r., że „ Najpierw spółka płaciła wszelkie zobowiązania. Natomiast nie pamiętam czy w 2009 r. było jeszcze systematycznie płacone”.

dowód:

- protokół rozprawy z 19.05.2-015 r. – k. 412-416 akta sprawy IV K 352/13 - dołączone do akt sprawy.

- wyrok z 22.02.2016 r. – k. 498 akta sprawy IV K 352/13

Ubezpieczony nie kontaktował się osobiście z biurem rachunkowym. Nie zajmował się osobiście sprawami finansowymi spółki. Nigdy nie przeglądał rejestrów, ksiąg rachunkowych uznając, że to nie należy do niego. W spółce obowiązywał ustny wewnętrzny podział obowiązków, zgodnie z którym sprawami finansowymi zajmować się miała E. K. (1) – Prezes zarządu, zaś ubezpieczony miał zajmować się sprawami technicznymi.

Dowód:

- protokół przesłuchania R. G. z 11.05. (...). – k. 178-181 akt sprawy V K 1280/12

- protokół przesłuchania T. L. z 18.05. (...). – k. 188-192 akt sprawy V K 1280/12

- protokół przesłuchania E. K. z 30.05. (...). – k. 201--206 akt sprawy V K 1280/12

- zeznania M. K. – k. 242 akt sprawy

Spółka (...) miała problemy z regulowaniem należności publicznoprawnych na rzecz ZUS od 2005 roku. Zadłużenie Spółki za okres od stycznia 2005 roku do kwietnia 2015 roku na dzień 21 grudnia 2017 roku wynosi łącznie 7 067 461 zł 83 gr, w tym 3 808 050 zł 31 gr należności głównej, 3 170 259 zł odsetek za zwłokę, 1 484 zł 92 gr kosztów upomnienia oraz 87 667 zł 60 gr kosztów egzekucyjnych.

Toczyły się w tym zakresie postępowania egzekucyjne. Na podstawie wystawianych przez organ rentowy tytułów wykonawczych wobec spółki w związku z zaległościami w opłacaniu składek organ rentowy dokonywał zajęć rachunków bankowych.

W piśmie z dnia 25 lipca 2008 r. Bank (...) SA poinformował, że wystąpił zbieg egzekucji z egzekucją prowadzoną przez Naczelnika I Urzędu Skarbowego w S..

Kolejnego zajęcia rachunku bankowego, tym razem w Banku (...) dokonał w dniach 24 kwietnia 2012 roku i 21 czerwca 2012 r. Ponownie został poinformowany o zbiegu egzekucji ZUS z egzekucją prowadzoną przez Naczelnika I US w S. oraz Komornika Sądowego.

Przeciwko spółce prowadzonych było łącznie 11 postępowań egzekucyjnych, w tym 10 z pierwszeństwem zaspokojenia na podstawie art. 1025 § 1 pkt 7 k.p.c. na łączną kwotę zadłużenia ok. 6 270 000 zł.

Niesporne, a nadto:

- stany należności – w aktach kontroli ZUS dotyczących ubezpieczonego

- wyliczenie ZUS – w aktach kontroli ZUS dotyczących ubezpieczonego

- dokumentacja w aktach dot. Egzekucji administracyjnej oraz sądowej (tytuły wykonawcze, pismo banku (...) z 25.07.2008 r., pisma z 24.04.2012 r., z 21.06.2012 r.,

Spółka złożyła w sądzie rejestrowym sprawozdania finansowe jedynie za okres od 2004 roku do 2008 roku.

Niesporne

Księgowy zajmujący się rachunkowością spółki (...) w 2007 roku oraz w 2008 roku informował Prezes zarządu spółki CHEMIK E. K. (1) o podstawach złożenia wniosku dotyczącego upadłości spółki.

Dowód: zeznania M. K. – k. 242 akt sprawy

W tak uzupełnionym stanie faktycznym Sąd Apelacyjny uznał odwołanie za bezzasadne.

Należy przypomnieć, że odpowiedzialność członków zarządu spółek kapitałowych wynika z art. 116 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu: 1) nie wykazał, że: a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy; 2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Odpowiedzialność ta obejmuje zobowiązania składkowe, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez wymienione osoby obowiązków członków zarządu, a przepisy regulujące tę odpowiedzialność stosuje się także do byłych członków zarządu. Każdorazowo odpowiedzialność członków zarządu, o której mowa w cytowanym art. 116 Ordynacji podatkowej, ma charakter wyjątkowy i znajduje zastosowanie, jeżeli zachodzą wymienione w tym przepisie pozytywne przesłanki i brak jest którejkolwiek z okoliczności wyłączających tę odpowiedzialność. Odpowiedzialność ta jest przy tym niezależna od tego, czy zaległości z tytułu składek, których z powodu braku majątku spółki nie można wyegzekwować, powstały z przyczyn zawinionych czy też niezawinionych od członka zarządu (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2006 r., II UK 85/06, OSNP 2007 nr 21-22, poz. 328 i z dnia 2 października 2008 r., I UK 39/08, Monitor Prawa Pracy 2009 nr 5, s. 272). Pozytywne przesłanki odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania składkowe (w związku z treścią art. 31 i art. 32 ustawy systemowej) to: 1) istnienie zaległości składkowej, 2) wykazanie bezskuteczności egzekucji przeciwko samej spółce i 3) powstanie zobowiązania składkowego w czasie pełnienia przez daną osobę obowiązków członka zarządu.

W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawało, że (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zalega wobec ZUS z płatnościami z tytułu składek za okres od grudnia 2011 roku do grudnia 2012 r. oraz że ubezpieczony był tym czasie członkiem zarządu tej spółki. Poza sporem pozostawał również fakt, że nie ogłoszono upadłości spółki (...). Ponadto, wbrew temu, co podnosi skarżący, egzekucja wszczęta w stosunku do spółki z wykorzystaniem wszelkich możliwych sposobów okazała się bezskuteczna, a z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że prowadzona była ze wszystkich rachunków i majątku spółki.

Kwestią sporną pozostawało natomiast to, czy w sprawie zachodzą negatywne przesłanki odpowiedzialności R. G. (1) za zobowiązania spółki, a więc czy można uznać, że odwołujący wskazał mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części albo czy możliwe jest przyjęcie, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania nastąpiło bez jego winy jako członka zarządu ww. spółki.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż w realiach niniejszej sprawy nie można przyjąć, by odwołujący wskazał istnienie mienia spółki, egzekucja z którego umożliwiłaby zaspokojenie zaległości wobec Zakładu w znacznej części. Sąd Apelacyjny w pełni podziela argumentację Sądu Okręgowego w tym zakresie. Na podstawie przedstawionych przez ubezpieczonego informacji nie można bowiem ustalić w sposób pewny ani sytuacji prawnej poszczególnych maszyn czy urządzeń (w znaczeniu kto był ich właścicielem, czy były obciążone prawami osób trzecich), ani ich rzeczywistego stanu technicznego (a tym samym ich wartości) w okresie prowadzenia kolejnych postępowań egzekucyjnych, ani nawet tego w czyim posiadaniu były w tym czasie. Jak słusznie zauważył Sąd Okręgowy skoro Spółka ostatni bilans złożyła do akt rejestrowych w 2008 roku to brak jest możliwości zweryfikowania twierdzeń ubezpieczonego dotyczącego stanu majątkowego spółki.

W konsekwencji w realiach sprawy brak jest podstaw do uwolnienia odwołującego od odpowiedzialności za objęte zaskarżoną decyzją długi Spółki w oparciu o ustalenie, iż wskazał on istnienie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie zaległości w znacznej części.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie została również wykazana przesłanka braku winy ubezpieczonego w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) w stosownym czasie. W tym zakresie Sąd Apelacyjny dokonał odmiennych niż Sąd Okręgowy ustaleń odnośnie braku dostępu przez ubezpieczonego do dokumentacji finansowej spółki.

Przypomnieć należy, że ubezpieczony domagając się wyłączenia własnej odpowiedzialności za zobowiązania Spółki w oparciu o przesłankę braku winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości spółki we właściwym czasie wskazywał, że w spółce był ustalony podział obowiązków między nim a prezesem zarządu. Prezes zarządu E. K. (1) zajmowała się sprawami ekonomiczno-finansowymi i reprezentowaniem spółki na zewnątrz, natomiast skarżący jako wiceprezes zajmował się wyłącznie sprawami technicznymi, nadzorem nad działaniem maszyn. Ubezpieczony podkreślał, że prezes zarządu nie informowała go, że w spornym okresie spółka miała jakieś znaczące problemy finansowe. Wskazał, że E. K. (1) informowała go, że zaległości spółki regulowane były na bieżąco. Wszelka korespondencja kierowana do spółki była odbierana przez sekretarkę T. L. (1), która przekazywała ja na ręce prezes zarządu E. K. (1).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego okoliczności podnoszone przez skarżącego ( brak wiedzy o działalności spółki, podejmowanie wszelkich decyzji związanych z kwestiami ekonomicznymi przez E. K. (5) w związku z przyjętym podziałem obowiązków między członkami zarządu) w żaden sposób nie mogą być uznane za usprawiedliwienie nie złożenia przez skarżącego wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (która niewątpliwie spełniała ww. przesłanki) we właściwym czasie i tym samym stanowić podstawy do uznania braku jego odpowiedzialności za zadłużenia spółki z tytułu nieopłaconych składek.

Zwrócić należy uwagę, iż ewentualny podział obowiązków między członkami zarządu, czy też scedowanie określonych obowiązków na inne podległe osoby nie może mieć znaczenia z punktu widzenia odpowiedzialności z art. 116 Ordynacji Podatkowej. Podział czynności między członkami zarządu spółki ma jedynie znaczenie wewnątrzorganizacyjne, nie niweczy skutków z art. 204 § 1 k.s.h. i nie może wyłączyć odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu płynącej z art. 116 Ordynacji. Należy bowiem zauważyć, że przepis art. 116 Ordynacji Podatkowej nie odnosi się do członków zarządu realnie sprawujących władzę w spółce, ale do wszystkich członków zarządu. Wobec tego wewnętrzne regulacje w spółce odnoszące się do podziału obowiązków członków zarządu, nie mogą mieć wpływu na zobowiązania w stosunku do osób trzecich, a więc także do organu rentowego. Bez względu zatem w jaki sposób ustalony został w spółce podział czynności i obowiązków, to nie może on mieć wpływu na odpowiedzialność wnioskodawcy, jako członka zarządu, wynikającą z art. 116 Ordynacji. Tym samym faktyczne ograniczenie wnioskodawcy w zarządzaniu spółki nie może skutecznie uwolnić go od powyższej odpowiedzialności. Takie uwolnienie mogłoby nastąpić jedynie w razie wystąpienia przesłanek negatywnych. Jednak wnioskodawca nie wykazał tych przesłanek.

Także w podzielanym przez sąd orzekający wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 2016 r., IV CSK 485/15, L. czytamy, iż odpowiedzialności członka zarządu nie uchyla umowa łącząca członków zarządu co do sposobu kierowania sprawami spółki, w szczególności ustalony umownie podział czynności. Obowiązkiem członka zarządu jest zachowanie staranności w sprawowaniu tej funkcji. Możliwość dokonania przez członka zarządu oceny stanu finansowego i gospodarczego spółki w celu zgłoszenia we właściwym czasie wniosku o upadłość podmiotu, wyklucza zwolnienie członka zarządu z odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 § 1 KSH .

Powoływanie się przez członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na nieznajomość stanu finansów spółki jako przyczynę niezgłoszenia wniosku o upadłość, nie jest zatem okolicznością uzasadniającą zwolnienie go od odpowiedzialności za zaległości składkowe na podstawie art. 116 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 201 § 1 Kodeksu spółek handlowych , zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Wynika stąd obowiązek posiadania przez każdego członka zarządu elementarnej wiedzy o najważniejszych sprawach spółki. Nieznajomość kondycji finansowej spółki i brak zainteresowania wnioskodawcy tą kwestią stanowi zawinione przez niego zaniechanie wykonywania podstawowych obowiązków. Obowiązki te nakładają na członków zarządu powołane przepisy prawa, nie mogą więc być one przerzucane na inne osoby. Jeżeli zatem przyczyną niezgłoszenia wniosku o upadłość była niewiedza wnioskodawcy, to w żadnym razie nie jest to okoliczność świadcząca o braku winy w rozumieniu art. 116 Ordynacji podatkowej. Jak podkreśla się w orzecznictwie (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 2009 r., II UK 373/08, Lex nr 509019 oraz z dnia 19 lutego 2008 r. II UK 100/07, OSNP 2009 nr 9-10, poz. 127), członek zarządu sp. z o.o. zobowiązany jest do dołożenia podwyższonej staranności przy wykonywaniu obowiązków nałożonych na niego jako członka zarządu spółki przez bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa, nie może bronić się relacjami gospodarczymi, powiązaniami i zależnościami obejmującymi proces decyzyjny w zarządzanej przez niego spółce i przerzucać odpowiedzialności za niewykonanie swych obowiązków na udziałowców czy inne osoby trzecie. Nawet brak zgody na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego), wynikający z relacji gospodarczych ze zgromadzeniem wspólników, czy radą nadzorczą – nie oznacza obiektywnego braku zawinienia w niedokonaniu tej czynności i nie wystarcza do uwolnienia się od odpowiedzialności za zobowiązania składkowe spółki z o.o. Negatywne konsekwencje związane z przeniesieniem odpowiedzialności ze spółki na osobę trzecią mogą być wyłączone jedynie w przypadku członków zarządu, którzy nie mieli w rzeczywistości żadnego wpływu na bieg spraw spółki w czasie powstania zaległości, lub którzy faktycznie nie pełnili obowiązków członka zarządu spółki, ani też nie mieli możliwości pełnienia takich obowiązków. Sytuacja taka występuje np. w przypadku długotrwałej choroby i niemożliwości świadczenia pracy.

Ponadto przy interpretacji art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej należy mieć na uwadze funkcję tego uregulowania, która polega na prawnej ochronie interesów wierzycieli, aby zapobiec narastaniu zadłużenia spółki w sytuacji, gdy wiadome jest, że z majątku spółki nie będzie możliwe zaspokojenie wszystkich wierzytelności w całości. Podjęcie stosownych działań należy więc do członków zarządu, aby poprzez złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości wszyscy wierzyciele mieli możliwość uzyskać choćby tylko częściowe zaspokojenie się z majątku spółki. Odpowiedzialność za zrealizowanie tego celu spoczywa na członkach zarządu spółki, gdyż to oni są uprawnieni i zobowiązani do kontrolowania stanu finansów i majątku spółki oraz do zgłoszenia wniosku o upadłość lub otwarcie postępowania układowego, gdy zachodzą do tego podstawy. W konsekwencji ten, kto podjął się zarządu spraw spółki z o. o., powinien swoje obowiązki wykonywać z należytą starannością. Każdy z członków zarządu spółki z należytą starannością powinien zatem zadbać o ochronę interesów wszystkich wierzycieli zagrożonych stanem niewypłacalności spółki i nie dopuścić do sytuacji, w której żaden z wierzycieli nie zostanie zaspokojony lub niektórzy z nich zostaną zaspokojeni ze szkodą dla innych. Przesłanki uwolnienia się przez członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki sprowadzają się więc do wykazania, że – pomimo zachowania należytej staranności w działaniach zmierzających do wszczęcia postępowania upadłościowego lub układowego (co oznacza wykazanie, że uczynił on ze swej strony wszystko, aby nie dopuścić do zniweczenia celu tych postępowań) – obiektywnie zaistniały przyczyny, które uniemożliwiły mu dokonanie takich czynności.

Przyglądając się stosunkom wewnętrznym w spółce, opisanym przez wnioskodawcę, Sąd Apelacyjny w pierwszej kolejności wskazuje zatem, że podnoszony przez ubezpieczonego argument, iż w związku z dokonanym wewnętrznym podziałem obowiązków między członkami zarządu nie był na bieżąco informowany o sytuacji finansowej spółki, przemawia wyłącznie na jego niekorzyść. Odnosząc się do tej kwestii podkreślić należy, że na wnioskodawcy jako członku zarządu spółki kapitałowej, nawet w sytuacji podzielenia się obowiązkami, spoczywał obowiązek, wynikający z przepisów k.s.h. , interesowania się wszelkimi sprawami związanymi z działalnością podmiotu, którego był reprezentantem, w szczególności zaś kwestiami finansowymi. To właśnie wnioskodawca jako członek zarządu winien wykazywać inicjatywę w tym względzie, a nie biernie oczekiwać na przedstawienie mu kondycji finansowej spółki przez inne osoby.

Kolejno odnosząc się do argumentacji ubezpieczonego, że to prezes zarządu spółki E. K. (5) ponosi odpowiedzialność za nieregularne płacenie składek i nierzetelne prowadzenie dokumentacji finansowej spółki wskazać należy, że przewidziana w art. 116 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej odpowiedzialność członka zarządu jest niezależna od tego czy zaległości z tytułu składek, powstały z przyczyn zależnych, czy też niezależnych od członka zarządu (por. wyrok SN z dnia 17.10.2006 r., II UK 85/06, OSNP 2007, nr 21-22, poz. 328). Dlatego twierdzenia skarżącego, że zgodnie z wewnętrznie ustalonym podziałem zadań nie zajmował się sprawami finansowymi spółki należącymi do kompetencji prezesa zarządu, a powstałe zaległości były wynikiem zaniedbań E. K. (5), nie mają znaczenia dla ustalenia odpowiedzialności wnioskodawcy. Powstanie zaległości składkowych wyłącznie z winy jednego z członków zarządu nie stanowi bowiem przesłanki egzoneracyjnej wymienionej w art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej. Z celu wynikającego z art. 116 Ordynacji, jakim jest ochrona wierzycieli, wynika, że członkowie zarządu są bezwarunkowo uprawnieni i zobowiązani do kontrolowania stanu finansów i majątku spółki, co z kolei wiąże się z obowiązkiem posiadania przez każdego z członków zarządu elementarnej wiedzy o najważniejszych sprawach spółki, nieznajomość kondycji finansowej spółki i brak zainteresowania członka zarządu tą kwestią stanowi zawinione przez niego zaniechanie wykonywania podstawowych obowiązków.

Podział kompetencji między członkami zarządu mógłby mieć wpływ na ocenę uwolnienia się przez członka zarządu od odpowiedzialności za składki, ale tylko w wyjątkowej sytuacji, gdyby wykazał on, że rodzaj i rozmiar działalności spółki, wielość i różnorodność spraw wymagających stałego nadzoru bądź wiedzy specjalistycznej lub gdyby został odsunięty od prowadzenia spraw spółki bądź gdyby powierzono mu w zarządzie zajmowanie się takimi sprawami, że nie miał wglądu w sprawy finansowe spółki i nie mógł wiedzieć, że spółka zaprzestała płacenia składek (por. wyroki SN z dnia 28.11.2003 r., (...), Lex nr 172820 i z dnia 15.09.2009 r., II UK 406/08, Lex nr 553693).

Sąd Apelacyjny zwrócił dodatkowo uwagę, ze wbrew argumentacji ubezpieczonego oraz ocenom Sądu Okręgowego w realiach niniejszej sprawy przyjąć należało, że ubezpieczony miał pełną świadomość kondycji finansowej spółki. Z materiału dowodowego zebranego przez Sąd I instancji, wynika jednoznacznie, że wnioskodawca podpisał sprawozdanie finansowe spółki na dzień 31 grudnia 2009 r. zatwierdzone w dniu 30 września 2010 r. przez zgromadzenie wspólników przedstawione przez E. K. (5) w czasie kontroli prowadzonej przez Urząd Skarbowy dotyczącej zaległości podatkowych za rok 2009 r. W sprawozdaniu tym wskazano, że przychód wynosił 2 402 301,21 zł, koszty uzyskania przychodów 2 780 220,89 zł, strata bilansowa w kwocie 390 000 zł. Strata z poprzedniego roku 2008 – wskazana w tym sprawozdaniu wynosiła 264 000 zł.

Już zatem z tego sprawozdania wynikała zła kondycja finansowa spółki.

Sąd Apelacyjny zwrócił przy tym uwagę, że sprawozdanie to było kwestionowane w toku postępowania kontrolnego prowadzonego przez Urząd Skarbowy. Dostrzeżono wówczas, że przedstawione w Urzędzie Skarbowym przez Zarząd sprawozdanie finansowe spółki na dzień 31 grudnia 2009 r. zatwierdzone w dniu 30 września 2010 r. przez zgromadzenie wspólników było inne niż sprawozdanie finansowe przedstawione do kontroli przez księgowego prowadzącego sprawy spółki (...), w którym przedstawiono stratę bilansową w kwocie 191 300 zł. Zgodnie z tym sprawozdaniem przychód wynosił 3 545 000 zł, koszty uzyskania przychodów 3 736 382,59 zł. To ostatnie sprawozdanie zostało podpisane wyłącznie przez M. K. (1).

Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że niezależnie od tego, że sporządzone zostały dwa sprawozdania o innej treści to w analizowanym przypadku ubezpieczony widział – skoro je podpisał – sprawozdanie, w którym wykazano stratę bilansową 390 000 zł. Taka strata powinna wzbudzić jego zainteresowanie sytuacją finansową spółki. Tymczasem ubezpieczony zaniechał jakiejkolwiek inicjatywy w tym zakresie.

Co więcej Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że z wyjaśnień ubezpieczonego składanych w toku śledztwa i postępowań karnych prowadzonych wobec M. K. (1), który zajmował się rachunkowością spółki, a wszczętych w związku z przeprowadzoną w 2012 roku kontrolą przez Urząd Skarbowy, wynikało wprost, że nikt nie ukrywał przed nim kondycji finansowej spółki i jej sytuacji. W toku śledztwa w dniu 11 maja 2021 r. R. G. (1) wskazał m.in. że „ wie, że była przeprowadzana kontrola oraz wie, że szefowa z podległymi pracownikami coś tam prostowały”. Zeznał również, że „kojarzy że pracownice z naszej spółki przygotowywały jakieś papiery dla kontrolujących”. Na pytanie o sytuację finansową spółki wprost wskazał: wiem, że sytuacja jest ciężka oraz że nie wie czy przeprowadzone kontrole podatkowe miały wpływ na kondycję finansową spółki. Na pytanie o to, czy zna przyczyny, dla których nie są płacone podatki zeznał: kryzys na świecie – to jest powód. Ciężko jest cokolwiek zarobić. Również na etapie postępowania karnego, w sprawie V K 1280/12 R. G. przesłuchany w charakterze świadka zeznał, że wie że spółka ma kłopoty z fiskusem. Podał dalej „Wiadomo, żeby wyjść z długów należy zintensyfikować pracę i podnieść wydajność. Ja w tym kierunku poszedłem i o tym rozmawiałem z panią Prezes. Ja zdaję sobie sprawę, że ponoszę odpowiedzialność jako członek zarządu jeżeli spółka będzie niewypłacalna, dlatego o tym z nią rozmawiałem. Kiedyś po 2,3 latach istnienia spółki była rozmowa o złożeniu wniosku o ogłoszenie jej upadłości, ale to była raczej taka dygresja, chcieliśmy wyprowadzić spółkę z ciężkiej sytuacji. Może pani Prezes, ale ja nie zastanawiałem się poważnie nad upadłością spółki, (…) Z tego co mi wiadomo dokumenty do biura rachunkowego dostarczała Pani A. S., wiem to ponieważ miałem z nią razem w pewnym okresie biuro. (…) Dokumenty dostarczała jeszcze Pani T. L. (1) (…) Nigdy nie sprawdzałem, czy osoby te rzeczywiście dostarczały dokumenty, one podlegały pani Prezes”.

W świetle tych wypowiedzi nie sposób przyjąć – jak uczynił to Sąd Okręgowy – że ubezpieczony pozbawiony był jakiejkolwiek wiedzy o kondycji finansowej spółki.

Zauważyć kolejno należy, że Spółka (...) miała problemy z regulowaniem należności publicznoprawnych na rzecz ZUS od 2005 roku. Toczyły się w tym zakresie postępowania egzekucyjne. Na podstawie wystawianych przez organ rentowy tytułów wykonawczych wobec spółki w związku z zaległościami w opłacaniu składek organ rentowy dokonywał zajęć rachunków bankowych. W piśmie z dnia 25 lipca 2008 r. Bank (...) SA poinformował, że wystąpił zbieg egzekucji z egzekucją prowadzoną przez Naczelnika I Urzędu Skarbowego w S.. Kolejnego zajęcia rachunku bankowego, tym razem w Banku (...) dokonał w dniach 24 kwietnia 2012 roku i 21 czerwca 2012 r. Ponownie został poinformowany o zbiegu egzekucji ZUS z egzekucją prowadzoną przez Naczelnika I US w S. oraz Komornika Sądowego. Przeciwko spółce prowadzonych było łącznie 11 postępowań egzekucyjnych, w tym 10 z pierwszeństwem zaspokojenia na podstawie art. 1025 § 1 pkt 7 k.p.c. na łączną kwotę zadłużenia ok. 6 270 000 zł.

Zauważyć zatem należy, że ubezpieczony miał wiedzę o tym w jakim banku prowadzone są rachunki spółki co wynikało wprost z jego zeznań złożonych w sprawie V K 1280/12. Nic nie stało na przeszkodzie by regularnie zapoznawał się ze stanem tych rachunków i powziął wiedzę o toczących się egzekucjach zarówno sądowych ja i administracyjnych.

Sąd Apelacyjny nadto wziął pod uwagę, że Spółka (...) złożyła w sądzie rejestrowym sprawozdania finansowe jedynie za okres od 2004 roku do 2008 roku. Ubezpieczony nie zainteresował się tym dlaczego nie złożono kolejnych sprawozdań. Wiedzę o tym, że takich sprawozdań nie złożono mógł powziąć poprzez zapoznanie się z aktami rejestrowymi spółki i wyciągiem z KRS, który jest udostępniany chociażby poprzez wyszukiwarkę internetową udostępnianą przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

Dla oceny uwolnienia się przez skarżącego od odpowiedzialności z art. 116 Ordynacji podatkowej istotna jest zatem okoliczność, iż skarżący nie podjął żadnych działań zmierzających do zapoznania się ze stanem wypłacalności spółki i regulowania przez nią zobowiązań, na które składały się przecież nie tylko zobowiązania składkowe, mimo iż miał takie możliwości.

W zasadzie jedynym zarzutem ubezpieczonego podlegającym rozważeniu był ten dotyczący fałszowania dokumentacji finansowej przez E. K. (5). Sąd Okręgowy uznał, że do takiego fałszowania dochodziło w związku z tym nawet gdyby ubezpieczony miał dostęp do dokumentacji finansowej spółki, to nie miałby wiedzy o jej faktycznej sytuacji finansowej.

Sąd Apelacyjny odmiennie niż Sąd Okręgowy uznał, że z materiału dowodowego nie wynika, że E. K. (1) przekazywała biuru rachunkowemu nierzetelne, kierunkowo wytwarzane dokumenty nie obrazujące rzeczywistych zdarzeń finansowych w Spółce (...). Z uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 11 sierpnia 2014 roku w sprawie V K 1280/12 uniewinniającego księgowego spółki (...) od popełnienia wszystkich zarzucanych mu czynów dotyczących nieprawidłowości w prowadzonej dokumentacji finansowej wskazano jedynie na nierzetelność przedstawicieli spółki (...) w zakresie przekazywania M. K. (1) dokumentów źródłowych nie zaś na ich nierzetelne wytwarzanie. Ustalenie faktyczne Sądu Okręgowego w zakresie nierzetelnego wytwarzania dokumentów finansowych nie znajduje też potwierdzenia w zeznaniach świadka M. K., na które powołał się Sąd I instancji. Z zeznań tych wynika jedynie, że w toku postępowania karnego toczącego się przeciwko niemu zostało stwierdzone, że wina leżała po stronie spółki, a ściślej E. K. (5).

Sąd Apelacyjny zwrócił przy tym uwagę, że nawet gdyby założyć nierzetelność wytwarzanej dokumentacji finansowej to z zeznań świadka M. K. (1), który zajmował się rachunkowością spółki wynikało, że już w 2007 roku oraz w 2008 roku informował Prezes zarządu spółki CHEMIK E. K. (1) o podstawach złożenia wniosku dotyczącego upadłości spółki. Tym samym dokumentacja przekazywana księgowemu niewątpliwie wykazywała złą kondycję finansową spółki (niezależnie od prawdziwości przedstawianych księgowemu danych).

Należy ponownie podkreślić, iż członek zarządu po powołaniu go w skład zarządu spółki ma obowiązek zapoznać się z jej stanem finansowym, analizować go na bieżąco i w przypadku, gdy zachodzą ku temu przesłanki złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, aby uchronić się przed odpowiedzialnością za długi tej spółki. Z biernej postawy, czy też niedbalstwa członka zarządu, nie można wywodzić podstaw do zwolnienia z odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki. Brak dostatecznego zainteresowania sprawami spółki - również w zakresie rzetelnego rozliczania się z budżetem państwa z tytułu podatków - stanowi zawinione zaniechanie wykonywania podstawowych obowiązków (por. wyrok NSA z 7 grudnia 2022 r., (...) 411/22).

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że wbrew stanowisku skarżącego nie wykazał on wystąpienia przesłanki, o której mowa w art. 116 § 1 pkt 1 lit. b) ordynacji podatkowej. Dodać jeszcze można, że przesłanka "braku winy" dotyczy zarówno winy umyślnej jak i nieumyślnej. W orzecznictwie przyjmuje się, że jedynie zaistnienie zdarzeń losowych, nadzwyczajnych, pozbawiających członka zarządu możliwości zajmowania się sprawami spółki w sposób nagły, mogłoby uzasadniać uznanie, iż nie ze swej winy nie złożył on stosownego wniosku o ogłoszenie upadłości, pomimo iż wystąpiły ku temu przesłanki (m.in. wyrok NSA z dnia 30 czerwca 2023 r., (...) ). Skarżący nie wskazał jednak na żadne tego rodzaju zdarzenia.

Reasumując należy stwierdzić, że w sprawie ponad wszelką wątpliwość zostały wykazane przesłanki pozytywne z art. 116 Ordynacji Podatkowej, a skarżący w żaden sposób nie wykazał spełnienia którejkolwiek okoliczności uwalniającej go od odpowiedzialności za zaległości składkowe, pomimo, że inicjatywa w zakresie dowodzenia zaistnienia negatywnych przesłanek tej odpowiedzialności obciążała właśnie jego jako członka zarządu.

Z tych też względów, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił odwołanie.

Ponieważ apelujący wniósł jednocześnie o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, mając na uwadze wynik procesu, o kosztach postępowania apelacyjnego i pierwszoinstancyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j.: Dz. U. z 2018 r., poz. 265), wraz z ustawowymi odsetkami (art. 98 § 1¹ k.p.c.).

Sędzia Barbara Białecka

Dodano: 7 lutego 2025, Opublikował(a): Magdalena Beker
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Szczecinie
Osoba, która wytworzyła informację: Sędzia Barbara Białecka
Data wytworzenia informacji: 22 maja 2024