Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Jolanta Hawryszko (spr.)
Sędziowie:	Barbara Białecka Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk
Protokolant:	st. sekr. sąd. Edyta Rakowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 maja 2023 r. w Szczecinie

sprawy M. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 19 lipca 2022 r., sygn. akt VI U 255/20

oddala apelację.

Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk

Jolanta Hawryszko (spr.)

Barbara Białecka

Sygn. akt III AUa 622/22

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z 8 stycznia 2020 r. odmówił przyznania ubezpieczonej M. L. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z 3 stycznia 2020 ubezpieczona nie została uznana za osobę niezdolną do pracy.

Ubezpieczona złożyła odwołanie od decyzji, ponieważ nie uwzględniono stanu faktycznego jej zdrowia. Około 3 roku życia zdiagnozowano u niej guzka okolic oka - chłoniaka IV stopnia NHL o nietypowym umiejscowieniu w prawym oczodole. Zastosowano wówczas chemioterapię, cytostatyki podawano również dokanałowo, która trwała przez okres czterech lat oraz radioterapię. W okresie leczenia chłoniaka ubezpieczona przeszła zapalenie opon rdzeniowo-mózgowych i przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby, które było leczone interferonem po zakończeniu chemioterapii. W 2011 roku, podczas badania głowy RM, wykryto 3 oponiaki mózgu. Jeden z guzów został usunięty operacyjnie, drugi guz z powodu umiejscowienia zagrażającego życiu w roku 2012 został poddany radioterapii celowanej (...). Natomiast trzeci guz, oponiak skrzydła kości klinowej większego prawego, jest pod stałą obserwacją neurochirurgiczną, gdyż się powiększa i bez przeprowadzenia kolejnej operacji grozi utratą wzroku w prawym oku. Na skutek zastosowanego leczenia onkologicznego, a w szczególności radioterapii głowy w wieku 3,5 lat, doszło do uszkodzenia przysadki mózgowej, powodując niedoczynność, a co za tym idzie nieodwracalne i niekorzystne zmiany sprawności organizmu tj. zahamowanie wzrostu (niskorosłość), hipoglikemię, przedwczesne dojrzewanie, męczliwość, trudności z koncentracją, przyswajaniem wiedzy, upośledzenie sprawności fizycznej i umysłowej. Co więcej, z przeprowadzonego w toku sprawy o przyznanie renty socjalnej, sygn. akt VII U 4661/04, badania psychologicznego ubezpieczonej wynika, iż sprawność intelektualna mieści się w dolnych granicach normy, zaś problemy w nabywaniu wiedzy oraz podejmowaniu zamierzeń są związane z zakłóceniem procesu rozwoju intelektualnego w następstwie leczenia kolejno pojawiających się chorób i związanych z tym hospitalizacji. W ocenie sporządzającego opinię psychologa, wnioskodawczyni jest częściowo trwale niezdolna do pracy, a niezdolność powstała w okresie dzieciństwa. Ubezpieczona podniosła, że wymaga stałego leczenia, a nawet przeprowadzenia kolejnej operacji trzeciego guza.

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w yrokiem z dnia 19 lipca 2022 r. oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczona, ur. (...), ukończyła liceum ogólnokształcące bez matury, miała indywidualny tok nauczania. Od 1 kwietnia 2008 do 28 lutego 2019 pracowała w Biurze (...) na stanowisku pracownika administracyjnego w niepełnym wymiarze czasu pracy. Od 1 marca 2019 zatrudniona jest w pełnym wymiarze czasie pracy w (...) Spółdzielni (...) w S. na stanowisku montera.

W dniu 15 kwietnia 2019 złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Na dzień złożenia wniosku udowodniła okres składkowy i nieskładkowy w łącznym wymiarze 10 lat i 2 dni. Orzeczeniem z 8 stycznia 2016 Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w S., zaliczył ubezpieczoną do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności stwierdzając iż niepełnosprawność ma charakter trwały i istnieje od wczesnego dzieciństwa. W dniu 31 października 2019 ubezpieczona konsultowana była przez konsultanta ZUS – specjalistę z zakresu neurologii, który rozpoznał u badanej bóle i zawroty głowy u osoby po usunięciu oponiaka okolicy ciemieniowej lewej (4 października 2011) i po leczeniu RTGT stereoaktyczna guza kąta mostowo-móżdżkowego lewego (3 lipca 2012 (...) i stwierdził brak niezdolności do wykonywania pracy. Dnia 20 listopada 2019 lekarz orzecznik ZUS-u po przeprowadzonym badaniu oraz po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej, w tym opinii konsultanta ZUS z 31 października 2019 uznał, iż ubezpieczona nie jest osobą niezdolną do wykonywania pracy. Lekarz orzecznik rozpoznał u badanej: bóle i zawroty głowy u osoby po usunięciu oponiaka okolicy ciemieniowej lewej (4 października 2011) i po leczeniu RTGT stereoaktyczną guza kąta mostowo – móżdżkowego lewego (3 lipca 2012 (...)). Po złożeniu przez ubezpieczoną sprzeciwu od powyższego orzeczenia, ubezpieczona została poddana badaniu przez Komisję Lekarską ZUS, która 3 stycznia 2020 wydała orzeczenie stwierdzające, że stopień naruszenia sprawności organizmu wynikający z istniejących schorzeń, nie powoduje długotrwałej niezdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Na dzień złożenia wniosku o świadczenie oraz na moment wydania zaskarżonej decyzji w stanie zdrowia ubezpieczonej rozpoznaje się:

- obustronny niedosłuch przewodzeniowy w wywiadzie, udokumentowany w przeszłości,

- organiczne zaburzenia osobowości.

- przebyte zabiegi operacyjne usunięcia oponiaka okolicy ciemieniowej lewej w 2011 roku,

- przebytą radioterapię stereoataktyczną guza kąta mostkowo-móżdżkowego lewego w 2012 roku,

- przebyte leczenie w 1985 roku chłoniaka nieziarnistego okolicy oczodołu prawego.

Ubezpieczona jest częściowo i trwale niezdolna do pracy od dzieciństwa z przyczyn neurologicznych i psychiatrycznych. Stwierdza się strukturalne, wieloogniskowe nieodwracalne uszkodzenia tkanki nerwowej mózgowia, stanowiące neurochirurgiczną podstawę do stwierdzenia co najmniej jej częściowej trwałej niezdolności do pracy tak z proces rozwoju intelektualnego z okresu dzieciństwa, jak i z pojawiania się kolejnych ognisk patologii zmian miejscowych mózgu w postaci guzów i ognisk niedokrwiennych. Biegła neurolog, która oceniła stan ubezpieczonej od dzieciństwa do chwili badania sądowo-lekarskiego, nie stwierdziła w badaniu deficytu klinicznego pod postacią: zaburzeń mowy, niedowładów, porażeń, dysfunkcji móżdżkowej, zaburzeń funkcji chwytnej i lokomocyjnej. Ten stan kliniczny świadczy o prowadzony procesie diagnostyczno- leczniczym dotyczącym mózgowia. Ubezpieczona jest częściowo i trwale niezdolna do pracy od dzieciństwa, brak jest całkowitej niezdolności do pracy. Ubezpieczona może wykonywać zatrudnienie po ukończeniu LO: pracę siedzącą, nie na wysokości, nie wymagająca wysiłku fizycznego. Dołączona dokumentacja medyczna MR mózgowia, wykazuje brak cech wznowy guza (MR z 20 lipca 2020). Badana wymaga monitoringu specjalistycznego neurochirurgicznego, neurologicznego.

Z powodu naruszenia zdrowia psychicznego, wnioskodawczyni jest trwale, częściowo niezdolna do pracy od dzieciństwa. W stanie klinicznym dominują zaburzenia sferze emocjonalno-motywacyjnej, co potwierdza przeprowadzone badanie biegłego psychologa. Obniżone komplementacje poznawcze (sprawności intelektualnej i uczenia się) potwierdza linia życiowa i warunki indywidulanego nauczania w szkole średniej (niższe kompetencje szkolne), co jednak pomimo zmian organicznych (potwierdzanych w NMR OUN i opinii neurochirurgicznej i neurologicznej) nie przekłada się na istotne deficyty poznawcze. Opiniowana jest sprawna intelektualnie odpowiednio do wieku, również w ocenie psychologicznej, ma klinicznie niższą zdolność do koncentracji uwagi, możliwości zapamiętywania, miała dysleksję w okresie szkolnym. Wykładniki organicznego uszkodzenia CUN mogą być jednak nie zawsze „uchwytne”. Zależy to bowiem od okolicy CUN. Znaczenie decydujące mają objawy kliniczne oraz dowody medyczne leczenia, związane z operacjami neurochirurgicznymi, ich zakresem i przełożeniem na stan psychiczny. Sprawność intelektualna ubezpieczonej, mieści się obecnie w granicach przeciętnej dla jej wieku i wykształcenia. Ustalenia z przeprowadzonego badania nie wskazują na występowanie u ubezpieczonej psychologicznych wykładników organicznego uszkodzenia CUN. Występujące u ubezpieczonej problemy z pamięcią wieżą (słuchową) mają w tej sytuacji podłoże emocjonalno-motywacyjne. Uzyskane w badaniu wyniki oraz kontrolne badanie psychologicznych wyznaczników organicznego uszkodzenia CUN, nie wykazało ich występowania u ubezpieczonej. Wskazuje to na emocjonalno-motywacyjne podłoże nieznacznego osłabionej pamięci świeżej - słuchowej.

Ubezpieczona z powodu schorzeń laryngologicznych nie jest niezdolna do pracy. Występuje obustronny niedosłuch, odczuwalny szczególnie wtedy, gdy w tle panuje hałas, albo jest wiele źródeł dźwięku. Nie korzysta z aparatu słuchowego.

Sąd Okręgowy oddalił odwołani, wskazując że zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2022 roku, poz. 504), renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy,

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy
od ustania tych okresów,

4) nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Natomiast zgodnie z art. 59 ust. 1 ustawy emerytalnej osobie, która spełniła warunki określone w art. 57, przysługuje:

1) renta stała – jeżeli niezdolność do pracy jest trwała,

2) renta okresowa – jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

Zgodnie zaś z dyspozycją art. 12 ustawy, niezdolną do pracy jest osoba,
która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym:

- całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy,

- częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność
do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Sąd Okręgowy zauważył, że z całkowitą niezdolnością do pracy mamy zatem do czynienia w sytuacji utraty zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy, przy czym zgodnie z art. 13 ust. 4 zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 grudnia 2000 roku, II UKN 134/00, OSNAPiUS 2002, nr 15, poz. 369). Możliwość uznania całkowitej niezdolności do pracy jest wykluczona przy zachowaniu choćby ograniczonej zdolności do pracy w tzw. normalnych warunkach. Częściowa niezdolność do pracy jest natomiast wynikiem utraty w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że ustalenia w powyższym przedmiocie zostały poczynione
w oparciu o analizę dokumentacji zawartej w aktach rentowych, dokumentacji medycznej oraz w szczególności na podstawie przeprowadzonego w toku postępowania sądowego dowodu z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu psychologii, neurochirurgii, otolaryngologii, neurologii, psychiatrii, tj. lekarzy o specjalnościach adekwatnych do schorzeń ubezpieczonej. Biegli oparli się na niekwestionowanej przez żadną ze stron i niebudzącej wątpliwości Sądu dokumentacji medycznej ubezpieczonej zebranej w aktach organu rentowego oraz złożonej przez ubezpieczoną w postępowaniu sądowym. Sąd Okręgowy wskazał, że powyższe dowody ocenił jako miarodajne. Opinie sporządzone w toku niniejszego postępowania wydane zostały przez biegłych sądowych – lekarzy specjalistów posiadających wieloletnią praktykę zawodową (w tym kliniczną i orzeczniczą), po uprzednio przeprowadzonym badaniu ubezpieczonej oraz wcześniejszej analizie treści dokumentacji lekarskiej z przebiegu jej leczenia.

W ocenie biegłych z zakresu neurochirurgii, neurologii i psychiatrii, ubezpieczona jest częściowo i trwale niezdolna do pracy od dzieciństwa. Biegła sądowa z zakresu neurologii oceniła stan neurologiczny badanej od dzieciństwa do chwili badania sądowo-lekarskiego i nie stwierdziła w badaniu deficytu klinicznego pod postacią: zaburzeń mowy, niedowładów, porażeń, dysfunkcji móżdżkowej, zaburzeń funkcji chwytnej i lokomocyjnej. Ten stan kliniczny świadczy o prowadzonym procesie diagnostyczno-leczniczym dotyczącym mózgowia. Ubezpieczona może wykonywać zatrudnienie po ukończeniu LO: pracę siedzącą, nie na wysokości, nie wymagająca wysiłku fizycznego. Dołączona dokumentacja medyczna MR mózgowia, wykazuje brak cech wznowy guza (MR 20.07.2020 roku). W opinii biegłej badana wymaga monitoringu specjalistycznego neurochirurgicznego, neurologicznego. W opinii uzupełniającej biegła z zakresu neurologii podtrzymała treść oraz wnioski końcowe wydanej opinii. Biegły z zakresu neurochirurgii wskazał w opinii głównej i uzupełniającej,
że stwierdzone u badanej strukturalne, wieloogniskowe nieodwracalne uszkodzenia tkanki nerwowej mózgowia, stanowią neurochirurgiczną podstawę do stwierdzenia co najmniej jej częściowej trwałej niezdolności do pracy tak z proces rozwoju intelektualnego z okresu dzieciństwa, jak i z pojawiania się kolejnych ognisk patologii zmian miejscowych mózgu
w postaci guzów i ognisk niedokrwiennych. Z powodu naruszenia zdrowia psychicznego - jak wskazała ostatecznie biegła psychiatra w opinii uzupełniającej - wnioskodawczyni jest trwale, częściowo niezdolna do pracy od dzieciństwa. W stanie klinicznym dominują zaburzenia sferze emocjonalno-motywacyjnej, co potwierdza przeprowadzone badanie biegłego psychologa. Obniżone komplementacje poznawcze (sprawności intelektualnej i uczenia się) potwierdza linia życiowa i warunki indywidulanego nauczania w szkole średniej (niższe kompetencje szkolne), co jednak pomimo zmian organicznych (potwierdzanych w NMR OUN i opinii neurochirurgicznej i neurologicznej) nie przekłada się na istotne deficyty poznawcze. Opiniowana jest sprawna intelektualnie odpowiednio do wieku, również w ocenie psychologicznej), ma klinicznie niższą zdolność do koncentracji uwagi, możliwości zapamiętywania, miała dysleksję w okresie szkolnym. Wykładniki organicznego uszkodzenia CUN mogą być jednak nie zawsze „uchwytne”. Zależy to bowiem od okolicy CUN. Znaczenie decydujące mają objawy kliniczne oraz dowody medyczne leczenia, związane z operacjami neurochirurgicznymi, ich zakresem i przełożeniem na stan psychiczny. W opinii biegłego laryngologa, ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy. U badanej występuje obustronny niedosłuch odczuwalny przez nią szczególnie wtedy, gdy w tle panuje hałas, albo jest wiele źródeł dźwięku. Nie korzysta ona z aparatu słuchowego. Biegły psycholog stwierdził natomiast u badanej dobrą sprawność intelektualną, nie stwierdził psychologicznych wykładników organicznego uszkodzenia CUN.

Sąd Okręgowy zważył, że wnioski zawarte w opiniach sporządzonych przez biegłych sądowych z zakresu neurologii, neurochirurgii i psychiatrii były ze sobą zbieżne w zakresie dokonanych ustaleń - co do częściowej i trwałej niezdolności do pracy ubezpieczonej od dzieciństwa - oraz tworzyły spójną całość. W ocenie sądu powołani biegli rzetelnie przedstawili swoje stanowiska, które w sposób logiczny uargumentowali. Przy tym jedynie biegły laryngolog stanął na stanowisku, że ubezpieczona jest zdolna do pracy, a biegły psycholog stwierdził, że sprawność intelektualna ubezpieczonej, mieści się obecnie w granicach przeciętnej dla jej wieku i wykształcenia, a przeprowadzone badania nie wskazują na występowanie u ubezpieczonej psychologicznych wykładników organicznego uszkodzenia CUN. Jej problemy z pamięcią świeżą (słuchową) mają w tej sytuacji podłoże emocjonalno-motywacyjne.

Sąd Okręgowy doszedł w konsekwencji do przekonania, że odwołująca spełniła przesłankę wynikającą z dyspozycji art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy, a mianowicie jest częściowo (i trwale) niezdolna do pracy. Wnioski zawarte w sporządzonych opiniach przez biegłych sądowych z zakresu neurologii, neurochirurgii i psychiatrii, nie dały jednak podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, gdyż drugim warunkiem nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jest posiadanie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, co wynika z art. 57 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 58 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Posiadanie wymaganego stażu ubezpieczeniowego uzależnione jest od daty powstania niezdolności do pracy. Dla nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy istotne zatem jest, aby niezdolność ta powstała w okresach wymienionych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy. Wówczas możliwe jest stwierdzenie, że naruszenie sprawności organizmu powoduje utratę zdolności do pracy przynajmniej zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji zawodowych w myśl art. 12 ust. 3 ustawy i uniemożliwia dalszą aktywność zawodową. Długość wymaganego okresu ubezpieczenia uzależniona jest od wieku osoby ubezpieczonej i - zgodnie z art. 58 ust. 1 tej ustawy - wynosi od 1 roku (gdy niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat) do 5 lat (gdy niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat). Renta z tytułu niezdolności do pracy - jak wskazał Sąd pierwszej instancji - jest zatem świadczeniem należnym z racji utraty zdolności do wykonywania zatrudnienia.

Sąd Okręgowy zaakcentował, że źródłem świadczeń jest fundusz rentowy powstały ze składek wszystkich ubezpieczonych na wypadek ryzyka wystąpienia niezdolności do pracy. W konsekwencji, ze świadczeń tego funduszu korzystają tylko osoby podlegające ubezpieczeniu w czasie, kiedy wystąpiło objęte ubezpieczeniem zdarzenie. Ponieważ przedmiotem roszczenia jest renta z tytułu niezdolności do pracy przysługująca ubezpieczonym z tytułu zatrudnienia, to jej podstawę – w ocenie Sądu Okręgowego - powinny stanowić zdarzenia powstałe w okresach zatrudnienia i innych związanych ze stosunkiem ubezpieczenia okresach, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jednakże, w przypadku ubezpieczonej częściowa i trwała niezdolność do pracy ma swój początek w dzieciństwie, kiedy ubezpieczona miała 3 lata, co oznacza, iż została ona wniesiona do zatrudnienia (pierwszą pracę ubezpieczona M. L. rozpoczęła 1 kwietnia 2008, a zatem wtedy, gdy miała już ukończony 25 rok życia). W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, iż wnioskodawczyni nie spełniła podstawowej przesłanki przyznania prawa do renty, albowiem jej częściowa i trwała niezdolność do pracy powstała w dzieciństwie, nie zaś w okresie ubezpieczenia lub w ciągu 18 miesięcy od ustania tego okresu. Zatem nie zostały spełnione łącznie wszystkie warunki przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy, określone w art. 57 i 58 ustawy z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Apelację od wyroku złożyła ubezpieczona, która zarzuciła:

1)  błędne ustalenie stanu faktycznego przez przyjęcie, iż choroba ma swój początek w dzieciństwie podczas, gdy u ubezpieczonej wykryto trzy oponiaki mózgu w 2011 r., a więc już w okresie zatrudnienia,

2)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej przez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy częściowa i trwała niezdolność do pracy ubezpieczonej powstała w okresie zatrudnienia z powodu wykrycia oponiaków mózgu.

W oparciu o powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie odwołania i przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ponadto wniesiono o dopuszczenie i przeprowadzenie załączonych do apelacji dowodów, tj.: karta informacyjna leczenia szpitalnego z dnia 15 sierpnia 1985 r. (chłoniak)

-

karta informacyjna leczenia szpitalnego z dnia 29 września 1985 r. (chłoniak)

-

karta informacyjna napromieniowań z dnia 3 marca 1986 r. (chłoniak)

-

wynik rezonansu magnetycznego głowy z dnia 15 lutego 2011 r. (oponiakowatość mózgu); na okoliczność błędnych ustaleń faktycznych i nie zastosowania przepisów prawa materialnego co do powstania oponiakowatości mózgu u ubezpieczonej w okresie zatrudnienia, wskazując iż nie przedłużą one postępowania, a umożliwią prawidłowe ustalenie stanu faktycznego sprawy.

Sąd Apelacyjny rozważył sprawę i uznał, że apelacja jest niezasadna.

Sąd Apelacyjny, dokonując własnej oceny przedstawionego pod osąd materiału procesowego stwierdził, że Sąd Okręgowy prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, a poczynione ustalenia nie są wadliwe i znajdują odzwierciedlenie w treści przedstawionych w sprawie dowodów. Sąd Apelacyjny czyni ustalenia Sądu Okręgowego częścią uzasadnienia własnego wyroku, nie znajdując potrzeby ponownego ich szczegółowego przytaczania. W szczególności trafnie zważył Sąd pierwszej instancji, że rozstrzygnięcie o całkowitej, bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy ze swej istoty wymagało wiadomości specjalnych w formie opinii biegłego z zakresu medycyny określonej specjalizacji medycznej. W takiej sytuacji, sąd nie mógł orzekać wbrew opinii biegłych sądowych. Jednocześnie należy uwzględnić, że w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy ostatecznie decyduje sąd, gdyż niezdolność do pracy jako przesłanka renty ma tu znaczenie prawne (art. 12 i 13 ustawy o emeryturach i rentach). Z poszanowaniem powyższego i bez naruszenia zasad swobodnej oceny materiału dowodowego, Sąd Okręgowy ocenił, że opinie biegłych sądowych z zakresu neurochirurgii, neurologii, psychiatrii oraz laryngologii były wiarygodne i pełne, co trafnie doprowadziło do pozytywnej weryfikacji orzeczenia lekarzy orzeczników ZUS i wydanej na tej podstawie decyzji.

Sąd Apelacyjny zaznacza, że kwestia ustalenia niezdolności do pracy oraz – co szczególnie istotne - daty jej powstania, wymaga wiadomości specjalnych, a temu służy dowód z opinii biegłych sądowych. I tak też w przedmiotowej sprawie, ocena niezdolności do pracy oraz chwili jej powstania przez Sąd pierwszej instancji, jak i przez Sąd Apelacyjny, ostatecznie została dokonana w oparciu o sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania opinie biegłych sądowych. Wnioski opiniujących były dla Sądu drugiej instancji w pełni wiarygodne, bowiem nie zostały skutecznie prawnie podważone przez twierdzenia ubezpieczonej. Zresztą Sądy obu instancji nie wykluczyły istnienia przesłanki częściowej niezdolności do pracy, zważywszy że istotna była przesłanka okresu zaistnienia częściowej niezdolności do pracy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, ubezpieczona błędnie utożsamia datę zdiagnozowania
u niej w 2011 r. trzech oponiaków mózgu z datą częściowej utraty zdolności do wykonywania pracy. Dołączone do apelacji karty informacyjne, jak i wynik rezonansu magnetycznego
nie podważały zasadności poczynionych w tym zakresie ustaleń oraz wniosków biegłych sądowych.

Odnosząc się, zatem do poszczególnych wniosków opinii, należy podkreślić, że biegła sądowa specjalista w dziedzinie otolaryngologii, mając na uwadze laryngologiczne schorzenia, stwierdziła że nie czyniły one ubezpieczonej osobą niezdolną do pracy. Jak wynika natomiast z opinii biegłego sądowego z zakresu psychologii, wyniki przeprowadzonego badania psychologicznego pozwalały na stwierdzenie, że sprawność intelektualna ubezpieczonej, w dacie badania, mieściła się w granicach przeciętnej dla jej wieku i wykształcenia, a ponadto w oparciu o przeprowadzone badanie nie ujawniono występowania psychologicznych wykładników organicznego uszkodzenia CUN. Biegły ponadto wskazał, iż problemy z pamięcią ubezpieczonej świeżą (słuchową) miały zatem podłoże emocjonalno-motywacyjne. Biegły sądowy z zakresu neurochirurgii wskazał zaś, że na dzień sporządzania opinii był w stanie stwierdzić, że badane u ubezpieczonej wieloogniskowe nieodwracalne uszkodzenia tkanki nerwowej mózgowia, stanowiły neurochirurgiczną podstawę do stwierdzenia co najmniej częściowej trwałej niezdolności do pracy, tak z procesu rozwoju intelektualnego z okresu dzieciństwa, jak i z pojawienia się kolejnych ognisk patologii zmian miejscowych mózgu w postaci guzów i ognisk niedokrwiennych. We wspólnej opinii biegła specjalista neurolog balneoklimatologii i medycyny fizykalnej oraz biegła specjalista psychiatra, doszły do wniosku, iż ubezpieczona na datę badania była częściowo, trwale od dzieciństwa niezdolna do pracy.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, brak zatem podstaw do podzielenia stanowiska apelującej, że Sąd Okręgowy błędnie ustalił stan faktyczny przyjmując, że choroba ubezpieczonej miała swój początek w dzieciństwie. Skarżąca konsekwentnie podkreśla, że częściowa niezdolność do pracy powodowana jest wykryciem u niej oponiaków mózgu w 2011 r., a zatem już w okresie zatrudnienia. Nie sposób jednak zgodzić się z tą tezą, bowiem jak wykazano w przeprowadzonym dotychczas postępowaniu, do niezdolności ubezpieczonej do pracy w dacie wydania decyzji i badania przez biegłych, przyczyniły się nie tylko zdiagnozowane w 2011 r. oponiaki, lecz przede wszystkim schorzenia, które zdiagnozowano, a następnie leczono we wczesnym dzieciństwie. Owszem, choroba postępuje, jednak stan niezdolności do pracy w rozumieniu ustawy rentowej, trwa nieprzerwanie od dzieciństwa przez wiek młodzieńczy do daty orzekania przez organ. Z opinii biegłych nie wynika, że doszło do pogorszenia stanu zdrowia w stopniu uzasadniającym zmianę stopnia niezdolności do pracy na całkowity. W tym miejscu należy przypomnieć, że ubezpieczona w trzecim roku życia odbyła leczenie chłoniaka nieziarnistego IV stopnia okolicy oczodołu prawego, kiedy to zastosowano chemioterapię, podawano cytostatyki dokanałowo, co trwało przez okres 4 lat oraz radioterapię. W okresie leczenia chłoniaka ubezpieczona przeszła między innymi zapalenie opon rdzeniowo-mózgowych oraz przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby. Zatem ustalając moment powstania niezdolności ubezpieczonej do pracy, należało przyjąć – opierając się na niebudzących wątpliwości wnioskach biegłych sądowych – że stan zdrowia był na tyle poważny, że pozwalał na ustalenie prawnej przesłanki niezdolności do pracy już w okresie wczesnego dzieciństwa. Sąd Okręgowy miał więc rację twierdząc, że niezdolność do pracy w rozumieniu prawnym została „wniesiona” do zatrudnienia, a nie nabyta w okresie ubezpieczenia lub w ciągu 18 miesięcy od ustania tego okresu. Innymi słowy, stan zdrowia ubezpieczonej, podejmującej pierwsze zatrudnienie, był na tyle ułomny, że nie pozwalał na podjęcie na wolnym rynku pracy dowolnego zatrudnienia. Ubezpieczona mogła pracować, ale z ograniczeniami spowodowanymi chorobą, czyli podejmując pierwsze zatrudnienie, była już częściowo niezdolna do pracy w rozumieniu ustawy rentowej i tę niezdolność wniosła do ubezpieczenia społecznego. Pojawienie się kolejnego schorzenia w okresie zatrudnienia nie wpłynęło na zmianę stopnia niezdolność do pracy, zatem jakkolwiek dla ubezpieczonej stanowiło poważną dolegliwość, to w sensie prawnym nie zmieniło jej statusu ubezpieczeniowego.

W związku z powyższym, zarzut apelującej w powyższym zakresie nie zasługiwał
na uwzględnienie, zaś podnoszone przez nią twierdzenia nie mogły przyczynić się do zmiany prawidłowych ustaleń Sądu pierwszej instancji, mających odzwierciedlenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Odnosząc się natomiast do wniosku o przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do apelacji, wskazać należy, że dokumenty były znane sądom obu instancji oraz biegłym sądowym, gdyż zostały załączone do wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy i znajdują się w aktach sprawy. Zatem przeprowadzanie ponownego dowodu z tych dokumentów było bezcelowe, a ponadto nie przyczyniłoby się do zmiany oceny Sądu Apelacyjnego w zakresie prawidłowych ustaleń Sądu Okręgowego, co do okresu powstania niezdolności ubezpieczonej do pracy. Ponadto, zawnioskowane dokumenty potwierdzały bezspornie schorzenia ubezpieczonej, które powstały w późniejszym okresie życia. Niemniej schorzenia te nie stanowiły podstawy do podważenia faktu, że to choroby przebyte w dzieciństwie stanowiły podstawę do stwierdzenia niezdolności do pracy w rozumieniu ustawowym z przyczyn neurologicznych oraz psychiatrycznych, tak w chwili wchodzenia ubezpieczonej na rynek pracy zawodowej, jak i na datę orzekania przez organa o prawie do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wobec braku uchybień formalnych, Sąd Apelacyjny nie stwierdził też naruszenia przez Sąd Okręgowy prawa materialnego na gruncie art. 57 ustawy rentowej. Ubezpieczona nie spełniła łącznie wszystkich warunków do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ niezdolność do pracy w rozumieniu art. 57 ustawy rentowej, powstała w dzieciństwie, a nie zaś w którymkolwiek z okresów, o których mowa w punkcie 3 art. 57 ustawy emerytalnej.

Wobec powyższego, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ubezpieczonej.

Barbara Białecka Jolanta Hawryszko Gabriela Horodnicka-

Stelmaszczuk