Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:

Sędzia Barbara Białecka

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 czerwca 2024 r. w S.

sprawy G. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawnych

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 7 października 2022 r., sygn. akt VI U 2068/21

oddala apelację.

Barbara Białecka

Sygn. akt III AUa 716/22

UZASADNIENIE

Dwiema decyzjami wydanymi 5 listopada 2021 roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. pozostawił bez rozpatrzenia wnioski G. G. o wydanie indywidualnej interpretacji odpowiednio z 20 listopada 2018 roku oraz 11 lutego 2019 roku, z uwagi na nieusunięcie braków formalnych wniosku. Jako podstawę prawną rozstrzygnięć organ przywołał przepisy art. 34 ust. 7 w związku z art. 34 ust. 3 ustawy z 6 marca 2018 roku - Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r., poz. 162) w związku z art. 83b ust. 1 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.) oraz w związku z wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z 30 maja 2019 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt VI U 252/19, wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 11 grudnia 2019 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III AUa 346/19, postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 31 stycznia 2020 roku, wydanym sprawie o sygn. akt III WSC U 5/20 oraz postanowieniem Sądu Najwyższego z 13 lipca 2021 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III USK 211/21.

W uzasadnieniach decyzji wskazano, że zgodnie z art. 34 ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przedstawia zaistniały stan faktyczny lub zdarzenia przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie. Z tego też względu, po ponownym rozpoznaniu sprawy z wniosku o interpretację indywidualną, działając na podstawie art. 34 ust. 7 wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w zakresie opisu zdarzenia przyszłego poprzez wskazanie, czy przychód z tytułu działalności gospodarczej, jaki wnioskodawca uzyskał w 2018 roku nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu tego roku, oraz czy wnioskodawca zaliczał się do kategorii osób wymienionych w art. 18 c ust. 11 pkt 1-3 i 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przedmiotowe wezwanie zostało odebrane 30 sierpnia 2021 roku, natomiast do dnia sporządzenia niniejszej decyzji nie wpłynęło pismo stanowiące odpowiedź na ponowne wezwanie Zakładu. Z tego też względu orzeczono jak w decyzji.

G. G. odwołał się od obu powyższych decyzji, wskazując, iż w ramach wniosków podał indywidualny stan faktyczny, sformułował pytanie związane ze stosowaniem przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a także przedstawił własne stanowisko w sprawie. Podniósł, iż obecne działanie ZUS stanowi jedynie sprzeciwianie się wydanym przez sąd orzeczeniom i dalsze unikanie odpowiedzi na zadane przez niego pytanie.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań w całości oraz zasądzenie od G. G. na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 7 października 2022 r. zmienił obie zaskarżone decyzje, nakazując Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G. wydanie G. G. interpretacji indywidualnej w oparciu o dane zawarte w złożonych przez ubezpieczonego wnioskach.

Sąd Okręgowy ustalił, że G. G. wnioskiem z 20 listopada 2018 roku zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. o wydanie indywidualnej interpretacji w zakresie daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne.

We wniosku, opisując stan faktyczny wskazał, że prowadzi działalność gospodarczą wpisaną do CEIDG, świadcząc m.in. usługi prawnicze i doradztwa podatkowego, tj. wykonując wolny zawód, w rozumieniu potocznym. Z podatku dochodowego od osób fizycznych rozlicza się na zasadach właściwych dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Wątpliwości G. G. dotyczyły tego, czy od 1 stycznia 2019 roku ma możliwość korzystać z przepisów ustawy z 20 lipca 2018 roku o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę (Dz. U. 2018 poz. 1577). W jego ocenie tak.

Dalej wskazał, że zgodnie z art. 18c ust. 11 pkt 3 zmienionej nowelizacją ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, preferencyjnych przepisów nie stosuje się do osób, które w poprzednim roku kalendarzowym także prowadziły pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 2-5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tam zaś mowa, że (art. 8 ust 6 pkt 3 lit. b) za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem G. G. można więc traktować go również jako osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie wolnego zawodu, która opodatkowuje się w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych jako przedsiębiorca. Dodatkowo podał, że na infolinii ZUS powiedziano mu, że ograniczenie, które wywołuje wątpliwości tyczy się tylko wolnych zawodów w rozumieniu art, 88 KSH, dodatkowo zgłoszonych z kodem do ubezpieczenia społecznego (...) i nieposiadających zarejestrowanej działalności gospodarczej. W związku z tym sformułował pytanie o to w jaki sposób rozumieć wyłączenie dot. wolnych zawodów, kto wykonuje w tym rozumieniu wolny zawód (gdzie jest jakiś katalog). Czy wyłączony z możliwości korzystania ze wspomnianej preferencji będzie np, radca prawny, adwokat, architekt, czy lekarz prowadzący działalność gospodarczą?

Kolejny wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów G. G. złożył w dniu 11 lutego 2019 roku (data nadania na poczcie). We wniosku opisano identyczny stan faktyczny.

Wątpliwości ubezpieczonego dotyczyły, czy od 1 stycznia 2019 roku jako prawnik i doradca podatkowy ma możliwość korzystać z przepisów ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę (Dz. U. 2018 poz. 1577), która zmieniła przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W szczególności, czy jest uprawniony do obliczania składek na ubezpieczenia społeczne w oparciu o regulację art. 18c ust. 1 i nast. (zakładając, że spełni wszystkie przesłanki wymienione w przepisach) z uwzględnieniem art. 18c ust. 11 pkt 3 ww. ustawy.

Ubezpieczony wskazał, że wątpliwość dotyczy przepisów art. 18c ust. 11 pkt 3 zmienionej nowelizacją ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którymi preferencyjnych przepisów nie stosuje się do osób, które w poprzednim roku kalendarzowym także prowadziły pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 2-5 usus. Tam zaś mowa, że (art, 8 ust. 6 pkt 3 lit. b) za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dalej wnioskodawca podniósł, że wydaje się, iż można więc traktować ubezpieczonego również jako osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie wolnego zawodu, która opodatkowuje się w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych jako przedsiębiorca (prowadzę działalność prawniczą i doradztwa podatkowego oraz rozliczam się z podatku dochodowego jako przedsiębiorca). W przypadku takiego rozumienia przepisów nie posiadałby uprawnienia do obliczania składek na ubezpieczenia społeczne na zasadach wskazanych w ramach w/w regulacji art. 18c ust. 1 i nast. Jednocześnie przedstawiony stan faktyczny, jak i stanowisko w sprawie dotyczą kwestii sposobu obliczania składek na ubezpieczenia społeczne. Mieszczą się zatem w zakresie przepisów prawa przedsiębiorców i art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, które regulują wydawanie przez ZUS interpretacji przepisów. Ponadto, aby można było w sposób poprawny odczytać przepisy dotyczące tzw. małego ZUS, niezbędnym jest przeprowadzenie wykładni wszystkich członów tej regulacji (także odesłań z art. art. 18c ust. 11 pkt 3, o czym mowa powyżej). Dlatego też wydanie interpretacji w tym zakresie jest jak najbardziej zasadne.

Decyzjami z 4 stycznia 2019 roku (wydanej w rozpoznaniu wniosku z 20 listopada 2019? roku) i 28 lutego 2019 roku (wydanej w rozpoznaniu wniosku 11 lutego 2019 roku) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił wydania interpretacji w odpowiedzi na powyższe wnioski G. G.. W uzasadnieniach obu decyzji Zakład wskazał na niemożność wydania interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców ze względu na zakres spraw wymienionych w przepisie, które podlegają ewentualnej interpretacji.

G. G. odwołał się od obu powyższych decyzji do sądu. Postępowanie w tej sprawie toczyło się przed Sądem Okręgowym w Szczecinie pod sygnaturą akt VI U 252/19. Wydanym w tej sprawie 30 maja 2019 roku wyrokiem Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że nakazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G. wydać interpretację przepisów w odpowiedzi na wnioski ubezpieczonego z 20 listopada 2018 roku i 11 lutego 2019 roku.

W pisemnym uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy podniósł, iż odwołujący się w sposób uzasadniony oczekiwał wydania przez organ rentowy pisemnej interpretacji odnośnie do prawidłowego ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w związku z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą. Z tych względów Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinien zadośćuczynić żądaniu G. G. i wydać stosowną interpretację wątpliwych dla wnioskodawcy przepisów. Podkreślono, iż oba pytania zmierzały do ustalenia, czy rodzaj działalności gospodarczej jaką ubezpieczony prowadzi, upoważnia go do zastosowania najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne określonej w art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a w szczególności czy uprawnienie to nie podlega w jego przypadku wyłączeniu na podstawie art. 18c ust. 11 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (podkreślono, że wprawdzie ubezpieczony omyłkowo wskazał tutaj punkt 3, jednakże szczegółowy opis zawarty w zapytaniu strony nie pozostawił zdaniem Sądu wątpliwości, że chodzi o punkt 4).

Sąd Okręgowy podkreślił również, że G. G. we wnioskach z 22 listopada 2018 roku (uzupełnionym pismem z dnia 12 grudnia 2018 roku) oraz z 14 lutego 2019 roku odwoływał się do konkretnego stanu faktycznego, który polega na tym, iż ubezpieczony prowadzi działalność gospodarczą jako prawnik i doradca podatkowy oraz rozlicza się z podatku dochodowego jego przedsiębiorca i chciałby skorzystać z preferencyjnych składek na ubezpieczenie społeczne określonych w art. 18c ust. 1 i nast. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, uzyskawszy uprzednio odpowiedź na pytanie czy wykonywana przez niego działalność nie jest zaliczana do tzw. wolnych zawodów wymienionych w art. 8 ust. 6 pkt 3 lit. b ustawy, co wyłączałoby możliwość skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania minimalnej podstawy wymiaru w sposób opisany w art. 18c ustawy. Jednocześnie w obu wnioskach, zdaniem Sądu, G. G. wskazał własne, choć różne, stanowisko w sprawie: „w mojej ocenie tak” - taki zwrot znajduje się we wniosku z 2018 roku, „można więc traktować mnie również jako osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie wolnego zawodu” - to zaś cytat z wniosku pochodzącego z 2019 roku. Wnioski dotyczyły ponadto bez wątpienia określonego stanu faktycznego, związanego z koniecznością odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne, a więc także z koniecznością ustalenia podstawy wymiaru takich składek. Spełnione zostały więc wszystkie podstawowe wymogi formalne wniosku o dokonanie indywidualnej interpretacji przepisów.

Odnosząc się do zarzutu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, że niedopuszczalnym jest wydanie interpretacji prawnej, bowiem wnioskodawca domagał się interpretacji przepisów, z których nie wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne, Sąd podkreślił, że rozstrzyganie o istnieniu stosunku ubezpieczenia społecznego i wysokości należnych z tego tytułu składek nie jest możliwe bez sięgania do pojęć i definicji ustawowych funkcjonujących w systemie prawa. Dalej jest to rozstrzyganie o obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasadach obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz o podstawie wymiaru tych składek. W takim przypadku przepisy z innych gałęzi prawa, jeśli uzupełniają i rozwijają przepisy prawa ubezpieczeń, stają się częścią norm prawa ubezpieczeń społecznych. W rezultacie więc co do zasady interpretacja przepisów prawa ubezpieczeń społecznych polega na prawnej kwalifikacji określonych zdarzeń wywołujących skutek w prawie ubezpieczeń społecznych. Jeśli więc organ rentowy ma się wypowiedzieć co do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, obowiązany jest poddać ocenie prawnej wszystkie te stosunki i zdarzenia prawne, które prowadzą do zastosowania określonego przepisu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i jej aktów wykonawczych.

Wypowiedzenie się co do prawidłowości zakwalifikowania przez przedsiębiorcę rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej jako wykonywanej (lub nie wykonywanej) w ramach wolnego zawodu jest bezpośrednio związane z zakresem zastosowania przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, a przede wszystkim ustaleniem podstawy wymiaru składek, co jest nieodłącznym elementem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne we właściwej wysokości.

Wniesiona od powyższego wyroku apelacja organu rentowego została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 11 grudnia 2019 r. (sygn. akt III AUa 346/19). W pisemnym uzasadnieniu tego wyroku wskazano, iż sytuacja prawna przedstawiona przez ubezpieczonego, dotykająca bezpośrednio jego statusu jako podmiotu ubezpieczonego, miała bez wątpienia charakter indywidualny; wnioskujący wyjaśnił ponadto szczegółowo okoliczności swojego konkretnego przypadku. Podkreślono, że jego wniosek bez wątpienia dotyczy więc określonego stanu faktycznego, ponieważ jego zaistnienie wprost będzie skutkować bieżącymi obowiązkami świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia społeczne. Takie przedstawienie stanu faktycznego nie budzi wątpliwości i jest wystarczające do wydania interpretacji prawnej. Wyjaśniono również, iż Sąd Okręgowy skutecznie obalił przekonanie organu co do niemożności interpretacji pojęć wstępnych, którym w przedmiotowej sprawie jest pojęcie wolnego zawodu. Wreszcie Sąd Apelacyjny wskazał organowi rentowemu, że w przedstawionym przez ubezpieczonego stanie faktycznym jego obowiązkiem jest dokonanie oceny, czy wykonywana przez ubezpieczonego działalność jest zaliczana do wolnych zawodów w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 3 lit. b ustawy systemowej, a w związku z tym, czy G. G. może zastosować najniższą podstawę wymiaru składek określoną w art. 18 c ustawy systemowej, i w szczególności, czy uprawnienie to nie podlega wyłączeniu na podstawie art. 18c ust. 11 pkt 4 ustawy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wywiódł od powyższego wyroku skargę kasacyjną, jednak Sąd Najwyższy, postanowieniem z 13 lipca 2021 roku (sygn. akt III USK 211/21) odmówił jej przyjęcia do rozpoznania.

Po zwrocie akt przez sąd do wykonania wyroku, pismem datowanym na 24 sierpnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wezwał G. G. do uzupełnienia opisu zdarzenia przyszłego oraz stanu faktycznego przedstawionych we wnioskach o wydanie interpretacji indywidualnej z 20 listopada 2018 roku oraz 11 lutego 2019 roku. Organ rentowy wskazał, iż wnioski z 20 listopada 2018 roku oraz 11 lutego 2019 roku wymagają uzupełnienia poprzez wskazanie:

- czy przychód z tytułu działalności gospodarczej, jaki wnioskodawca uzyskał w 2018 roku nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu tego roku, oraz

- czy wnioskodawca zaliczał się do kategorii osób wymienionych w art. 18 c ust. 11 pkt 1-3 i 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych .

W ocenie Sądu Okręgowego odwołania G. G. zasługiwały na uwzględnienie, zaś postępowanie organu rentowego należało ocenić jako pozbawione jakichkolwiek podstaw i zmierzające do niedopuszczalnego zignorowania treści wydanych w niniejszych sprawie dwóch wyroków sądu.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, iż zgodnie z treścią przepisów art. 34 ust. 1 -3 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 roku, poz. 646), przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych. Przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przedstawia zaistniały stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie.

Natomiast stosownie do treści art. 83d zdanie pierwsze ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Kwestia sporną, a jednocześnie mającą zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, pozostawała ocena, czy przedstawiony we wnioskach o interpretację opis zdarzenia przyszłego zawierał w swej treści elementy istotne z punktu widzenia możliwości oceny stanowiska ubezpieczonego, a w konsekwencji czy organ rentowy był zobligowany do rozpoznania rzeczonych wniosków G. G..

W ocenie Sądu Okręgowego, mający dla oceny tej kwestii zasadnicze znaczenie przywołany wyżej przepis art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców, nie określa sposobu przedstawienia przez ubezpieczonego zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Nie oznacza to oczywiście przyznania wnioskującemu w tym zakresie dowolności. Warunki, jakie musi spełniać sposób przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, wynikają bowiem z samej istoty instytucji pisemnej interpretacji przepisów. Mianowicie przedstawiony stan faktyczny musi mieć charakter kompleksowy, a tym samym zawierać wszystkie jego elementy, istotne z punktu widzenia możliwości oceny stanowiska wnioskodawcy. Oznacza to, że przedsiębiorca żądający udzielenia interpretacji ma obowiązek wyczerpującego przedstawienia stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego tak aby sam mógł zająć stanowisko wobec prezentowanego stanu rzeczy, a uprawniony organ udzielić na tej podstawie jednoznacznej odpowiedzi (por. wyrok WSA w Szczecinie z 4 lipca 2007 roku, I SA/SZ 906).

Odnosząc powyższe uwagi do stanu faktycznego niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy uznał, że nie można było w żadnej mierze zaakceptować stanowiska organu rentowego jakoby wnioski z 20 listopada 2018 roku i 11 lutego 2019 roku były niekompletne, albowiem G. G. nie wskazał w nich, czy przychód z tytułu działalności gospodarczej jaki uzyskał w 2018 roku nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu tego roku oraz czy zalicza się do kategorii osób wymienionych w art. 18c ust. 11 pkt 1-3 i 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zdaniem Sądu I instancji nie sposób bowiem odmówić racji wywodom ubezpieczonego, że opis stanu faktycznego w pytaniu zawartym we wniosku o interpretację pozwalał na wydanie stosownej decyzji. Wnioski te dotyczyły określonego stanu faktycznego, związanego z koniecznością odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne, a więc także z koniecznością ustalenia podstawy wymiaru takich składek. W ocenie Sądu spełnione zostały więc wszystkie podstawowe wymogi formalne wniosku o dokonanie indywidualnej interpretacji przepisów. Jednocześnie w obu wnioskach, G. G. wskazał własne stanowisko w sprawie. Sąd Okręgowy podkreślił jednocześnie, że nie domagał się on wydania wobec niego decyzji, a wyłącznie interpretacji indywidualnej, odnoszącej się do takiego stanu faktycznego, jaki został przedstawiony we wniosku. To czy byłby to zaś stan faktyczny identyczny z tym, jaki zostałby ustalony, gdyby organ rentowy chciał następnie wydać w sprawie G. G. decyzję, byłoby przedmiotem oddzielnej oceny, na którą brak było jednak miejsca w niniejszym postępowaniu.

Sąd Okręgowy wskazał, iż trzeba jednak przede wszystkim przypomnieć organowi rentowemu, że prawomocnym wyrokiem z 30 maja 2019 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie nakazał już organowi rentowemu wydanie interpretacji przepisów w odpowiedzi na wnioski ubezpieczonego. Co szczególnie istotne, w uzasadnieniu do tego wyroku Sąd Okręgowy wyraźnie podał, że spełnione zostały wszystkie podstawowe wymogi formalne wniosku o dokonanie indywidualnej interpretacji przepisów. Podkreślił, że G. G. w przedmiotowych wnioskach odwołał się do konkretnego stanu faktycznego, związanego z koniecznością odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne, a więc także z koniecznością ustalenia podstawy wymiaru takich składek. Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z 11 grudnia 2019 roku, w sprawie III AUa 346/19 oddalił apelację organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego z 30 maja 2019 roku.

Sąd I instancji zauważył, że zgodnie z treścią przepisu art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Z kolei norma art. 366 k.p.c. stanowi, iż wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Powyższe regulacje mają zastosowanie także w sporach z zakresu ubezpieczeń społecznych i także wobec organu rentowego. Jeśli zatem sądy dwóch instancji, oceniając te same wnioski G. G., które podlegają ocenie w niniejszej sprawie, nakazały organowi rentowemu wydanie interpretacji, oznaczało to, że uznały, iż spełnione wszystkie wymagane prawem ku temu warunki. Nakładanie zatem przez organ na ubezpieczonego kolejnych zobowiązań do uzupełnienia wniosków jest w ocenie Sądu Okręgowego niczym innym niż tylko próbą zignorowania owych wyroków, co jest postępowaniem niedopuszczalnym i niezgodnym z prawem.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się organ rentowy, który zaskarżając je w całości, zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

1)  art. 34 ust. 3 ustawy Prawo Przedsiębiorców (Dz. U. z 2018r., poz. 646 ze zm.) w zw. z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich błędne zastosowanie i uznanie, iż organ rentowy winien uwzględnić wniosek przedsiębiorcy z dnia 20 listopada 2018 r. oraz z dnia 11 lutego 2019r. i dokonać interpretacji przepisów o które wnosił przedsiębiorca;

2)  art. 34 ust. 7 ustawy Prawo Przedsiębiorców (Dz. U. z 2018r., poz. 646 ze zm.) poprzez błędną wykładnię, co skutkowało przyjęciem przez Sąd I instancji, iż wniosek przedsiębiorcy z dnia 20 listopada 2018 r. oraz z dnia 11 lutego 2019r pozwalał na wydanie pisemnej interpretacji - w sytuacji gdy przedsiębiorca nie usunął braków formalnych wniosku tzn. nie udzielił odpowiedzi na wezwanie Zakładu „czy przychód z tytułu działalności gospodarczej, jaki wnioskodawca uzyskał w 2018 roku nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu tego roku, oraz czy wnioskodawca zaliczał się do kategorii osób wymienionych w art. 18 c ust. 11 pkt 1-3 i 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych"

Podnosząc powyższe zarzuty, apelujący wniósł o:



zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania,



ewentualnie, o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji z przyczyn podanych w uzasadnieniu,



zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje wedle norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie przypomnieć należy, że zgodnie z art. 34 obecnie obowiązującej ustawy z 6 marca 2018 r. prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 646) przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne w jego indywidualnej sprawie. Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć

zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

Z dniem 1 stycznia 2013 r. do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dodany został art. 83d, zgodnie z którym Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z 6 marca 2018 r. prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz (...), Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru składek.

Wzajemna relacja art. 83d ustawy systemowej i art. 34 ustawy prawo przedsiębiorców polega na doprecyzowaniu przez ustawodawcę zwrotu użytego w art. 34: "zakres i sposób stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne". Chodzi zatem o interpretację tych wszystkich przepisów, z których wynika obowiązek opłacania przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, wymienione wyżej Fundusze oraz ich wysokość.

W świetle powołanych wyżej regulacji nie ulegało zatem wątpliwości, iż odwołujący mógł złożyć wniosek o wydanie pisemnej interpretacji w przedmiocie tego czy wykonywana przez ubezpieczonego działalność jest zaliczana do wolnych zawodów w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 3 lit. b ustawy systemowej, a w związku z tym, czy G. G. może zastosować najniższą podstawę wymiaru składek określoną w art. 18 c ustawy systemowej, i w szczególności, czy uprawnienie to nie podlega wyłączeniu na podstawie art. 18c ust. 11 pkt 4 ustawy.

Przy czym zaznaczenia po raz wtóry wymaga, iż okoliczność ta została prawomocnie przesądzona.

W niniejszej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. po zwrocie akt, będąc zobowiązanym do wykonania wyroku, pismem z dnia 24 sierpnia 2021 r. wezwał ubezpieczonego do uzupełnienia opisu zdarzenia przyszłego oraz stanu faktycznego przedstawionych we wnioskach o wydanie interpretacji indywidualnej z 20 listopada 2018 r. oraz 11 lutego 2019 r. poprzez wskazanie:



czy przychód z tytułu działalności gospodarczej, jaki wnioskodawca uzyskał w 2018 roku nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu tego roku, oraz



czy wnioskodawca zaliczał się do kategorii osób wymienionych w art. 18 c ust. 11 pkt 1-3 i 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięć organ przywołał przepisy art. 34 ust. 7 w związku z art. 34 ust. 3 ustawy z 6 marca 2018 roku - Prawo przedsiębiorców w związku z art. 83b ust. 1 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wezwanie ubezpieczonego do uzupełnienia wniosków było całkowicie zbędne, ponieważ wnioski G. G. spełniały wszystkie podstawowe wymogi formalne wniosku o dokonanie indywidualnej interpretacji przepisów. Odwoływały się one bowiem do konkretnego stanu faktycznego, związanego z koniecznością odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne, a więc także z koniecznością ustalenia podstawy wymiaru takich składek. Ponadto, po pierwsze - obowiązek wydania interpretacji został stwierdzony prawomocnym wyrokiem sądu, a po drugie – organ rentowy jest w dalszym ciągu zobowiązany do wskazania w istocie jednej kwestii, a mianowicie czy w opisanym stanie faktycznym ubezpieczonego należy traktować jako osobę wykonującą wolny zawód w myśl przepisów przytoczonych przez ubezpieczonego – płatnika.

Zupełnie zatem jako niepotrzebne i jedynie przedłużające postępowanie należy traktować wezwanie ubezpieczonego do uzupełnienia wniosków.

Organ rentowy w niniejszej sprawie nie jest zobowiązany do wydania indywidualnej decyzji dotyczącej wysokości składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonego, a zatem nie musi rozstrzygać w oparciu o informacje, których uzupełnienia domagał się od ubezpieczonego.

Biorąc pod uwagę przedstawione wyżej okoliczności apelację organu rentowego należało oddalić jako bezzasadną, o czym Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 385 k.p.c.

Sędzia Barbara Białecka