Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Barbara Białecka
Sędziowie:	SSA Anna Polak (spr.) SSA Romana Mrotek
Protokolant:	St. sekr. sąd. Edyta Rakowska

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2016 r. w Szczecinie

sprawy M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 21 września 2015 r. sygn. akt VII U 926/13

oddala apelację.

SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka SSA Anna Polak

Sygn. akt III AUa 855/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 kwietnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. odmówił ubezpieczonej M. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres, ponieważ orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z 25 marca 2015 r. ubezpieczona nie została uznana za osobę niezdolną do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczona wniosła o jej zmianę
i przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres.
W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazała, że choruje na ciężką astmę, która pomimo przyjmowania leków powoduje uporczywe i długotrwałe napady kaszlu ma problemy z oddychaniem, które niejednokrotnie zmuszając ją do wzywania pogotowia ratunkowego. Nadto ubezpieczonej dolegają problemy z kręgosłupem – dłuższe stanie, chodzenie, siedzenie czy nawet leżenie powodują dolegliwości bólowe.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 21 września 2015 r. w sprawie
o sygn. akt VII U 926/13 oddalił odwołanie ubezpieczonej.

Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

M. S. urodziła się (...) Legitymuje się wykształceniem podstawowym, pracowała jako sprzątaczka, goniec, pracownik fizyczny, pomoc stomatologiczna, salowa, sprzedawca, woźna.

W okresie od 12 października 2005 r. do 31 marca 2013 r. M. S. była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Niezdolność powstała w związku z astmą oskrzelową.

Aktualnie u M. S. rozpoznaje się:

- astmę oskrzelową niewyrównaną lekami, przewlekły nieżyt nosa, alergię,

- zespół bólowy kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego w wywiadzie,

- nadciśnienie tętnicze,

- stan po histerectomii bez przydatków w 2004 r. z powodu mięśniaków.

Stwierdzone u badanej schorzenie pulmonologiczne – astma oskrzelowa – czynią ubezpieczoną nadal po 31 marca 2013 r. osobą częściowo niezdolną do pracy, okresowo do 31 marca 2015 r.

U M. S. astma oskrzelowa trwa nadal po 31 marca 2013 r., nadal utrzymuje się przewlekle skurcz oskrzeli, zaburzenia spiremetryczne, które ulegają pogłębieniu. Ubezpieczona leczona jest dużymi dawkami sterydów systemowych – 30 mg E., co potwierdza fakt ciężkiego przebiegu schorzenia oraz próby wyrównania objawów choroby.

Schorzenia natury ortopedycznej i neurologicznej nie powodują
u ubezpieczonej niezdolności do pracy.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne, Sąd I instancji, wskazując na art. 12, art. 13, art. 57 oraz art. 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.; dalej jako: ustawa rentowa) uznał, że odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie przedmiotem sporu było ustalenie, czy odwołująca się jest nadal osobą niezdolną do pracy, a jeśli tak, to od kiedy i czy jest to niezdolność całkowita, czy też jedynie częściowa oraz w jakich ramach czasowych się zamyka.

Ustalenia w przedmiocie stanu zdrowia ubezpieczonej zostały poczynione przez Sąd Okręgowy w oparciu o analizę dokumentacji rentowej i medycznej M. S. oraz na podstawie przeprowadzonego w toku postępowania sądowego dowodu z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu ortopedii, neurologii, pulmonologii oraz medycyny pracy.

Na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszym postępowaniu, oraz na podstawie treści opinii biegłych z zakresu pulmonologii i medycyny pracy Sąd doszedł do przekonania, że ubezpieczona jest osobą częściowo niezdolną do pracy po 31 marca 2013 r. do 31 marca 2015 r. U ubezpieczonej M. S. nadal utrzymuje się przewlekle skurcz oskrzeli, a zaburzenia spiremetryczne ulegają pogłębieniu.

Sąd Okręgowy podkreślił, że biegła pulmonolog badała ubezpieczoną w sierpniu 2013 r., a zatem w niedługim czasie po zaprzestaniu pobierania świadczenia rentowego. Z kolei biegła z zakresu medycyny pracy badała ubezpieczoną w maju 2015 r. i stwierdziła wówczas nadal występującą u badanej częściową niezdolność do pracy z powodu astmy oskrzelowej.

Stan ortopedyczny i neurologiczny ubezpieczonej nie powoduje u niej długotrwałej niezdolności do pracy częściowej lub całkowitej.

Opinie biegłej z zakresu pulmonologii oraz opinię biegłej z zakresu medycyny pracy zakwestionował pełnomocnik pozwanego organu rentowego. Przewodnicząca Komisji Lekarskich ZUS podkreśliła, że przy ocenie niezdolności ubezpieczonej do uwzględniono sam fakt istnienia inwalidztwa, bez wskazania na istnienie następstw istniejących schorzeń w stopniu ograniczającym zdolność do zarobkowania w zawodach – pomoc stomatologiczna, w zakładzie fryzjerskim, woźna w przedszkolu.

Tymczasem w dokumentacji orzeczniczej istnieją dowody wskazujące na poprawę stanu ogólnego po zastosowanym leczeniu, ostatnio wykonana spirometria wskazuje na łagodną obturację FEVI 89 %, bez cech przebudowy drzewa oskrzelowego, bez cech jawnej niewydolności oddechowej, bez zaburzeń gazometrycznych.

Dokumentacja z przebiegu leczenia nie wskazuje na konieczność częstego
i długotrwałego pobierania sterydów doustnych, w badaniu biegłych sądowych brak jest objawów wskazujących na długotrwałą sterydoterapię.

Odnosząc się do zarzutów ZUS biegła pulmonolog w opinii uzupełniającej podkreśliła, że zaburzenia spirometryczne w astmie ulegają dużej zmienności dobowej i nie są podstawowym kryterium rozpoznania choroby w odróżnieniu od POCHP. Brak jest informacji na temat braku cech przebudowy drzewa oskrzelowego. Ubezpieczona nie załączyła do akt wyniku badania histopatologicznego wycinków z oskrzeli. M. S. leczona jest dużymi dawkami sterydów systemowych – 30 mg E., co potwierdza fakt ciężkiego przebiegu oraz próby wyrównania objawów choroby.

W oparciu o tak zgromadzony materiał dowodowy Sąd I instancji uznał, że schorzenie układu oddechowego – astma oskrzelowa – czyni ubezpieczoną nadal po 31 marca 2013 r. osobą częściowo niezdolną do pracy, okresowo do 31 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy zważył, że opinie sporządzone w toku niniejszego postępowania wydane zostały przez biegłych sądowych – specjalistów posiadających wieloletnią praktykę zawodową, cieszących się dużym autorytetem, po uprzednio przeprowadzonym badaniu ubezpieczonej oraz analizie treści wcześniejszej dokumentacji lekarskiej dotyczącej M. S.. Opinie są logiczne i spójne, a wnioski w nich zawarte prawidłowo uzasadnione.

Oceny powyższej nie mogą, zdaniem Sądu orzekającego, podważać lakoniczne zarzuty Przewodniczącej Komisji Lekarskich ZUS, bowiem stanowią one jedynie polemikę z należycie uzasadnionymi ustaleniami dokonanymi przez biegłych.

Tak argumentując, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał M. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, nadal po 31 marca 2013 r. do 31 marca 2015 r.

Z rozstrzygnięciem Sądu I instancji nie zgodził się organ rentowy, zaskarżył wyrok w całości. Wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego – art. 57 i 58 w zw.
z art. 12 i 13 ust. 1 pkt 2 ustawy rentowej poprzez niewłaściwe zastosowanie prowadzące do uznania, że stan zdrowia ubezpieczonej czyni ją nadal częściowo niezdolną do pracy okresowo do 31 marca 2015 r. a wobec tego spełnia ona warunki do przyznania jej prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy nadal – do 31 marca 2015 r. Organ rentowy wniósł o zmianę wyroku w całości i oddalenie odwołania, ewentualnie, o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelujący wskazał, że ustalenia biegłej pulmonolog co do stanu zdrowia ubezpieczonej jak też faktu pobierania przez nią leków sterydowych pozostają zatem w sprzeczności z ustaleniami lekarzy orzeczników ZUS a tym samym winny być przez Sąd wyjaśnione, co nie miało miejsca. Na dzień wydania zaskarżonej decyzji dokumentacja medyczna ubezpieczonej, a także badanie M. S. wskazywały na astmę oskrzelową o przebiegu łagodnym, z zachowanymi wskaźnikami przepływów oddechowych bez danych dla nieprawidłowej wymiany gazów w płucach oraz saturacji tlenem krwi, bez cech niewydolności oddechowej. Powyższych informacji, biegły nie uwzględnił w swojej opinii, zaś w toku procesu sądowego wskazano na zmiany leczenia ubezpieczonej, a zatem zaistniały one już po dniu wydania decyzji przez ZUS. Biegły pulmonolog wskazał, że zaburzenia spirometryczne ulegają dużej zmienności dobowej u osób chorych na astmę, nie wskazał jednak danych pozwalających na ocenę stanu funkcjonalnego u ubezpieczonej, innych niż wyniki spirometrii analizowane w dniu wydania zaskarżonej decyzji. Informacje te mogą służyć jako kryterium w celu ustalenia diagnozy, nie pozwalają jednak na ocenę stopnia naruszenia sprawności funkcjonalnej. W ocenie apelującego w niniejszej sprawie o niezdolności do pracy zdecydował sam fakt istnienia u M. S. schorzeń układu oddechowego, mimo że, w ich przebiegu nie doszło do naruszenia funkcji i sprawności organizmu ubezpieczonej w stopniu znacznym a samo zastosowanie sterydów po dacie wydania decyzji ZUS zostało uznane za podstawową przesłankę do uzyskania świadczeń rentowych, należnych nadal, tj. od kwietnia 2013 r. (i w dacie wydania zaskarżonej decyzji ZUS), co przeczy definicji ustawowej niezdolności do pracy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się nieuzasadniona.

Analiza zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, w tym zarzutów apelacyjnych, doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy. Sąd Apelacyjny nie podzielił żadnego ze sformułowanych
w apelacji zarzutów organu rentowego dotyczących oceny stanu zdrowia M. S. dokonanej przez Sąd Okręgowy na podstawie opinii biegłych lekarzy sądowych o specjalnościach właściwych do schorzeń rozpoznanych u ubezpieczonej.

Istotą sporu w przedmiotowej sprawie było ustalenie, czy ubezpieczona M. S. jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Definicję niezdolności do pracy zawiera art. 12 ustawy rentowej. Stanowi on, że niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu
i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Zgodnie zaś z art. 13 ustawy, przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

- stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji,

- możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Zważyć należy, że ocena niezdolności do pracy przebiega w płaszczyznach: medycznej, gdzie brany jest pod uwagę charakter i przebieg procesów chorobowych oraz ich wpływ na stan czynnościowy organizmu oraz socjalnej, na której uwzględnia się posiadane kwalifikacje, zawód, wykonywane czynności i warunki pracy oraz możliwość dalszego wykonywania pracy zarobkowej, a także możliwość przywrócenia zdolności do pracy przez leczenie i rehabilitacje lub przekwalifikowanie zawodowe (wyrok SN z 10 czerwca 1999 r. II UKN 675/98 OSNP 0/16/624).

Ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy co do zasady wymaga wiadomości specjalnych. Specyfika dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Kryteria oceny tego rodzaju dowodu stanowią również poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych tez. Jak wskazał Sąd Najwyższy, opinia biegłego podlega ocenie zgodnie z art. 233 k.p.c. na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów, jednak z uwagi na specyficzny charakter dowodu z opinii biegłego ocena ta jest o tyle ograniczona, że nie może wkraczać w zakres wymagający wiedzy specjalnej. Sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych – wprawdzie w ramach przyznanej Sądowi swobody w ocenie dowodów może on i powinien poddać opinie biegłych stosownej weryfikacji dla uznania ich za przekonujące bądź podlegające zdyskwalifikowaniu, jednakże nie może opierać się wyłącznie na własnej wiedzy, oderwanej od specjalistycznej wiedzy medycznej. Jednocześnie należy uwzględnić, że w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy ostatecznie decyduje Sąd, gdyż niezdolność do pracy jako przesłanka renty ma tu znaczenie prawne (art. 12 i 13 ustawy o emeryturach i rentach), tak Sąd Najwyższy w wyroku z 3 września 2009 r. (III UK 30/09, LEX nr 537018).

Wyrok Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie został oparty na opiniach biegłych posiadających wieloletnie doświadczenie zawodowe z zakresu ortopedii, neurologii, pulmonologii oraz medycyny pracy. Opinie te zawierają trafne, logiczne
i spójne wnioski, w związku z czym Sąd Okręgowy słusznie uznał je za przekonujące oraz na ich podstawie dokonał ustaleń faktycznych w sprawie w zakresie stanu zdrowia ubezpieczonej, a także jego wpływu na zdolność do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.

W ocenie Sądu Apelacyjnego biegła sądowa W. W. (pulmonolog) przekonująco wyjaśniła, dlaczego schorzenie układu oddechowego (astma oskrzelowa) czyni z ubezpieczonej osobę nadal po 31 marca 2013 r. częściowo niezdolną do pracy, okresowo do 31 marca 2015 r. Decydujące znaczenie w przedmiotowej sprawie miały opinie biegłych z zakresu pulmonologii W. W. medycyny pracy R. D., bowiem stan ortopedyczny i neurologiczny ubezpieczonej nie powodował u niej długotrwałej, częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy.

Prawidłowo postąpił Sąd pierwszej instancji opierając swoje orzeczenie na opinii powyżej wskazanych biegłych. Biegła pulmonolog wyjaśniła, że po 31 marca 2013 r. u ubezpieczonej M. S. nie nastąpiło złagodzenie objawów chorobowych – nadal utrzymuje się przewlekle skurcze oskrzeli, a zaburzenia spirometryczne ulegają pogłębieniu. Zaburzenia spirometryczne w astmie ulegają dużej zmienności dobowej
i nie są podstawowym kryterium rozpoznania choroby w odróżnieniu od POCHP, brak jest informacji co do braku cech przebudowy drzewa oskrzelowego (ubezpieczona nie załączyła do akt wyniku badania histopatologicznego wycinków oskrzeli). M. S. leczona jest dużymi dawkami sterydów systemowych (30 mg E.), co potwierdza fakt ciężkiego przebiegu choroby oraz próby jej wyrównania. Biegła z zakresu medycyny pracy podtrzymała opinię biegłej pulmonolog i wskazała, że ubezpieczona jest nadal częściowo okresowo niezdolna do pracy bowiem u ubezpieczonej nie nastąpiła poprawa stanu zdrowia.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy wydając zaskarżony wyrok, wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności sprawy, przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe oraz dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w granicach zasad logiki formalnej i doświadczenia życiowego, zgodnie ze swobodną oceną dowodów w myśl art. 233 § 1 k.p.c., a następnie wydał trafny, odpowiadający prawu wyrok. Sąd orzekający wskazał w pisemnych motywach wyroku, jaki stan faktyczny oraz prawny stał się podstawą jego rozstrzygnięcia oraz podał, na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu, stosując przy tym prawidłową wykładnię przepisów prawnych mających zastosowanie w niniejszej sprawie. Prawidłowo dokonane ustalenia faktyczne oraz należycie umotywowaną ocenę prawną sporu Sąd Apelacyjny przyjmuje za własną, w pełni podzielając wywody zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Z tego też względu Sąd Apelacyjny nie dostrzega potrzeby ponownego szczegółowego przytaczania zawartych w nim argumentów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776; z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, lex nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, lex nr 558303).

Reasumując, Sąd Apelacyjny stwierdził, że analiza wszystkich okoliczności sprawy w ujęciu aspektów medycznych oraz socjalnych potwierdziła zasadność stanowiska biegłych i utwierdziła Sąd Apelacyjny w przekonaniu, że ubezpieczona jest nadal po 31 marca 2013 r. osobą częściowo niezdolną do pracy, zatem spełnia podstawową przesłankę do przyznania prawa do renty, o której stanowi art. 57 i 107 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Stopień nasilenia stanów chorobowych, brak poprawy oraz stopień zaawansowania dolegliwości jest na tyle istotny, że znacznie ogranicza możliwość wykonywania przez ubezpieczoną pracy zgodnej z poziomem jej kwalifikacji zawodowych, co daje podstawy do przyznania ubezpieczonej prawa do renty na dalszy okres.

Tak argumentując Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, a wniesiona od niego apelacja jest niezasadna, co skutkować musiało jej oddaleniem, o czym orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c.

SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka SSA Anna Polak