Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Urszula Iwanowska (spr.)
Sędziowie:	SA Romana Mrotek SA Jolanta Hawryszko
Protokolant:	St. sekr. sąd. Elżbieta Kamińska

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2014 r. w Szczecinie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o podjęcie wypłaty świadczenia

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 4 września 2013 r. sygn. akt VI U 886/13

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

SSA Romana Mrotek SSA Urszula Iwanowska SSA Jolanta Hawryszko

III A Ua 996/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 kwietnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił J. K. prawa do uchylenia decyzji z dnia 12 października 2011 r. w części, w jakiej decyzja ta zawieszała prawo ubezpieczonemu do emerytury na okres od 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. oraz wypłaty odsetek. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że brak jest podstaw do podjęcia wypłaty świadczenia od dnia 1 października 2011r., bowiem przepis art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227; powoływana dalej jako: ustawa emerytalna) na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12, utracił moc prawną od dnia 22 listopada 2012 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji J. K., powołując się na wydany przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 13 listopada 2012 r. wyrok, wniósł o jej zmianę poprzez uchylenie decyzji ZUS z dnia 12 października 2011 r. w części w jakiej decyzja ta zawiesiła mu prawo do emerytury na okres od 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. oraz o wypłatę świadczenia wraz z odsetkami.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, z argumentacją jak w zaskarżonej decyzji, dodatkowo wskazując, że organ rentowy nie podziela argumentacji ubezpieczonego, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego ma skutki retroaktywne.

Wyrokiem z dnia 4 września 2013 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję podejmując wypłatę emerytury ubezpieczonego J. K. począwszy od 1 października 2011 r. i przyznając ubezpieczonemu prawo do wypłaty odsetek od zaległych świadczeń należnych ubezpieczonemu w okresie od 1 października 2011 r. do 20 listopada 2012 r., począwszy od 29 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty.

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oprał o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

J. K. urodził się w dniu (...) Od dnia 25 marca 2008 r. i nadal (także po dniu 1 października 2011 r.) jest nieprzerwanie zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Urzędzie Morskim w S..

W dniu 27 marca 2009 r. ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddziale w S. wniosek o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury. Decyzją z dnia 7 kwietnia 2009 r. organ rentowy przyznał mu prawo do tego świadczenia od 1 marca 2009 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku.

Decyzją z dnia 18 października 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury w powszechnym wieku od dnia 1 października 2011 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku i jednocześnie zawiesił wypłatę świadczenia z uwagi na kontynuowanie przez ubezpieczonego zatrudnienia bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Organ rentowy wskazał, że w celu podjęcia wypłaty emerytury, ubezpieczony winien przedłożyć świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Decyzją z dnia 12 października 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z urzędu wstrzymał ubezpieczonemu dalszą wypłatę emerytury, z uwagi na kontynuację zatrudnienia przez ubezpieczonego. Organ rentowy wskazał, że w celu podjęcia wypłaty emerytury, ubezpieczony winien przedłożyć świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 257, poz. 1726 ze zm.; powoływana dalej jako ustawa zmieniająca) w związku z art. 103a ustawy emerytalnej dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy zmieniającej, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok ten został opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 22 listopada 2012 r., poz. 1285.

Pismem z dnia 28 listopada 2012 r.(data wpływu do ZUS 29 listopada 2012 r.) ubezpieczony wniósł o wznowienie wypłaty zawieszonych świadczeń od 1 października 2011 r. i wypłatę zaległych świadczeń wraz z odsetkami.

Decyzją z dnia 28 stycznia 2013 r. organ rentowy ponownie ustalił wysokość oraz wznowił wypłatę należnej ubezpieczonemu emerytury, poczynając od dnia 22 października (uwaga Sądu Apelacyjnego – winno być: listopada) 2012 r., tj. od daty opublikowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. Jednocześnie uchylił decyzję z dnia 12 października 2011 r. w części, w jakiej dotyczyła ona zawieszenia emerytury od 22 listopada 2012 r.

Na podstawie ustalonego stanu faktycznego, przy uwzględnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12, Sąd Okręgowy uznał odwołanie ubezpieczonego za uzasadnione.

Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, że badając zgodność z Konstytucją art. 28 ustawy zmieniającej, Trybunał Konstytucyjny powiązał treść tego przepisu właśnie z treścią art. 103a ustawy emerytalnej wskazując, iż żaden z nich nie znajduje zastosowania do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Przy czym, oceniając skutki wyroku Trybunał doprecyzował, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury, nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. W stosunku do tych osób przepis art. 28 ustawy zmieniającej w zakresie w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy emerytalnej od chwili ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw, czyli z dniem 22 listopada 2012 r. nie może być więc stosowany.

Natomiast mając na uwadze stanowisko organu rentowego prezentowane w niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy wskazał, że w świetle brzmienia przepisu art. 190 ust. 1 Konstytucji RP, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Utrata mocy obowiązującej przepisu z powodu jego niezgodności z Konstytucją oznacza więc, że przepis ten nie może być stosowany, poczynając od daty jego uchwalenia. Wyrok Trybunału ma w takiej sytuacji – wbrew temu, co twierdził pełnomocnik organu rentowego w odpowiedzi na odwołanie – skutki retroaktywne, a przez to zachodzi konieczność ponownego rozpoznania sprawy z pominięciem już niekonstytucyjnego przepisu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2008 r., V CO 43/08 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2006 r., II PK 42/06).

Dalej sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z art. 28 ustawy zmieniającej do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie tej ustawy przepisy ustawy, o której mowa w art. 6 (tj. ustawy emerytalnej) w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się, poczynając od dnia 1 października 2011 r. Z kolei, wymieniony art. 6 pkt 2 omawianej ustawy dodał zaś do ustawy emerytalnej - po art. 103 - art. 103a w brzmieniu: „prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.” Omawiany przepis został uchwalony w dniu 16 grudnia 2010 r.; w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego trzeba więc uznać, że już od tej daty powinien on zostać wyrugowany z porządku prawnego z powodu jego niezgodności z art. 2 Konstytucji. Jednocześnie sąd meriti podkreślił, że nie można zapominać – co wyraźnie wynika z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego – że owe wyrugowanie może nastąpić tylko w stosunku do osób, które nabyły prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. - bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. W stosunku do tych ubezpieczonych (do których zalicza się także J. K., który ma przyznane prawo do emerytury od 1 marca 2009 r.) należy zatem dokonać rekonstrukcji stanu prawnego, powracając do stanu jaki obowiązywał zanim do ustawy emerytalnej został dodany art. 103a. Przed wprowadzeniem tego przepisu nie istniał zaś wymóg rozwiązania stosunku pracy celem realizacji prawa do emerytury. Ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. nr 228, poz. 1507) uchylony bowiem został z dniem 8 stycznia 2009 r. art. 103 ust. 2a cyt. ustawy emerytalnej (art. 37 pkt 5b ustawy), który stanowił, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Od dnia 1 stycznia 2011 r. przepis ten ponownie został wprowadzony do ustawy emerytalnej jako art. 103a - z mocy art. 6 pkt 2 w związku z art. 30 ustawy zmieniającej. W tej sytuacji ubezpieczonym, którzy nabyli prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. była wypłacana emerytura, mimo kontynuowania zatrudnienia u pracodawcy, na rzecz którego wykonywali je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, gdyż nie obowiązywały w tym zakresie żadne ograniczenia. Obecnie - w związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego – trzeba więc uznać, że to prawo do wypłaty emerytury dla tej grupy ubezpieczonych zostało zachowane.

Sąd Okręgowy podniósł, że skoro art. 28 ustawy zmieniającej wskazywał, iż przepis art. 103a ustawy emerytalnej znajdował zastosowanie do emerytur przyznanych przed dniem jego wejścia w życie dopiero poczynając od dnia 1 października 2011 r., dlatego też od tej daty organ rentowy wstrzymał wnioskodawcy wypłatę emerytury. Obecnie więc, wobec uznania skutków tego przepisu za niebyłe, koniecznym było uznanie, że od tej właśnie daty wypłata emerytury dla ubezpieczonego powinna zostać podjęta, bowiem odpadła podstawa prawna jej wcześniejszego wstrzymania.

W ocenie sądu pierwszej instancji, zasadny okazał się również wniosek ubezpieczonego o wypłatę odsetek od całej kwoty należnego mu wyrównania. Przy czym sąd przyjął, że odsetki należą się ubezpieczonemu za okres od 29 grudnia 2012 r. do dnia wypłaty wyrównania.

W tym zakresie Sąd Okręgowy przywołując treść art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j. t. Dz. U. z 2007 r., nr 11, poz. 74 ze zm.: powoływana dalej jako: ustawa systemowa) oraz art. 118 ustawy emerytowanej wyprowadził wniosek, że konsekwencje dla organu rentowego w zakresie obowiązku zapłaty odsetek są takie, iż odsetki przewidziane w art. 85 ust. 1 ustawy systemowej od kwoty świadczenia, gdy organ rentowy z naruszeniem prawa odmówił jego przyznania lub gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, nalicza się od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą żądanie wniosku. Przesłanką powstania po stronie organu rentowego obowiązku wypłaty odsetek jest opóźnienie tego organu w prawidłowym ustaleniu prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego lub wypłaty tego świadczenia. Sąd meriti zwrócił uwagę, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, iż zawarte w art. 85 ust. 1 ustawy systemowej określenie: "nie ustalił prawa do świadczenia" oznacza zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2001 r., II UKN 402/00, OSNAP 2002/20/501), a zatem w tym ostatnim wypadku chodzi o sytuacje, w których organ rentowy odmawiając przyznania świadczenia naruszył przepisy prawa materialnego określające przesłanki nabycia prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego. Nie ulega wątpliwości, że przewidziane w art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy systemowej wyłączenie obowiązku organu rentowego wypłaty odsetek nie jest zależne od wykazania, że organ rentowy nie ponosi winy w powstaniu opóźnienia. Zawarte w tym przepisie określenie: "okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności" jest bardziej zbliżone znaczeniowo do używanego w przepisach prawa określenia: "przyczyn niezależnych od organu", co oznacza, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest obowiązany do wypłaty odsetek nie tylko wtedy, gdy nie ponosi winy w opóźnieniu, lecz także wtedy, gdy opóźnienie w ustaleniu i wypłacie prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego jest skutkiem innych przyczyn niezależnych od ZUS (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2004 r., II UK 485/03, OSNP 2005/10/147).

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego niniejszej sprawy, sąd pierwszej instancji uznał, że brak jest podstaw do uznania, aby wydając w dniu 12 października 2011 r. decyzję wstrzymującą ubezpieczonemu dalszą wypłatę emerytury z uwagi na kontynuowanie przez niego zatrudnienia, organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni lub błędnego zastosowania prawa. Decyzja ta – w czasie, w którym była wydawana – była bowiem oparta o obowiązujące w tym czasie (i prawidłowo przez ZUS stosowane) przepisy, tj. art. 103a ustawy emerytalnej. Niezgodność z Konstytucją przepisu art. 103a ustawy emerytalnej w odniesieniu do osób, które nabyły prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. - bez konieczności rozwiązania stosunku pracy (do których zalicza się także i ubezpieczony) została stwierdzona przez Trybunał Konstytucyjny dopiero w listopadzie 2012 r., a zatem dopiero po opublikowaniu tego wyroku można było stwierdzić, iż decyzja z dnia 12 października 2011 r. w części, w jakiej zawiesiła ubezpieczonemu prawa do świadczenia emerytalnego od dnia 1 października 2011 r. jest niezgodna z prawem. Tym samym uznać należało, że ostatnia okolicznością umożliwiającą organowi rentowemu wydanie decyzji zgodnej z wnioskiem ubezpieczonego w rozumieniu art. 118 ustawy emerytalnej w analizowanym przypadku było opublikowanie w dniu 22 listopada 2012 r. przedmiotowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Przed tą datą organ rentowy nie pozostawał w opóźnieniu w wypłacie świadczeń. Do czasu publikacji przedmiotowego wyroku Trybunału, organ rentowy mógł pozostawać w usprawiedliwionym przekonaniu, że wypłata emerytury należnej ubezpieczonemu powinna być zawieszona.

Następnie Sąd Okręgowy podniósł, że wprawdzie ostatnią okolicznością umożliwiającą organowi rentowemu wydanie decyzji zgodnej z wnioskiem ubezpieczonego w rozumieniu art. 118 ustawy emerytalnej w analizowanym przypadku było opublikowanie w dniu 22 listopada 2012 r. wyroku Trybunału Konstytucyjnego, jednocześnie jednak okoliczność ta sama w sobie nie jest równoznaczna z nabyciem prawa do odsetek od dnia publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Generalną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest bowiem, że świadczenia przyznaje i wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania do nich prawa (spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie (art. 129 ustawy emerytalnej). Konsekwencją tego jest to, że dopiero złożenie wniosku o świadczenie powoduje powstanie po stronie organu rentowego obowiązek jego rozpoznania i – w razie wystąpienia pozytywnych przesłanek - przyznania i wypłaty.

Sąd pierwszej instancji miał na uwadze, że ubezpieczony wniosek o podjęcie wypłaty emerytury i wypłatę wyrównania wraz z odsetkami złożył w dniu 29 listopada 2012 r., zatem uznał, iż organ rentowy pozostawał w opóźnieniu w wydaniu stosownej decyzji od dnia 29 grudnia 2012 r. (w tym dniu upłynął 30 dniowy termin na wydanie decyzji).

Kierując się tymi wszystkimi względami, uwzględniając odwołanie ubezpieczonego, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że podjął wypłatę emerytury ubezpieczonego od dnia 1 października 2011 r. i przyznał ubezpieczonemu prawo do ustawowych odsetek od całej kwoty należnego w związku z tym wyrównania począwszy od 29 grudnia 2012 r. do dnia wypłaty wyrównania.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie w całości nie zgodził się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który w wywiedzionej apelacji zarzucił mu:

- naruszenie art. 103a ustawy emerytalnej dodanym przez art. 6 pkt. 2 ustawy zmieniającej, a także art. 85 ust. 1 ustawy systemowej oraz art. 190 ust. 3 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej w związku z art. 28 ustawy zmieniającej i w związku z art. 103a emerytalnej poprzez przyjęcie, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do wypłaty zawieszonej emerytury za okres od 1 października 2011 r. wraz z odsetkami od 29 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu skarżący między innymi podniósł, że J. K. miał przyznane prawo do emerytury wcześniejszej od 1 marca 2009 r., której wypłatę zawieszono decyzją z dnia 12 października 2011 r. wobec kontynuowania zatrudnienia. Po ukończeniu 65 lat, J. K. złożył kolejny wniosek o przyznanie emerytury i na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej przyznano mu świadczenie o symbolu E1 od dnia 1 października 2011 r., jednocześnie ją zawieszając w związku z kontynuacją zatrudnienia. Przy czym, emerytura o symbolu E1 okazała się korzystniejsza i wobec zbiegu dwóch świadczeń (dwóch emerytur z różnych tytułów), emeryturę wcześniejszą (o symbolu EM) zawieszono jako mniej korzystną. Wnioskiem z dnia 28 listopada 2012 r. ubezpieczony wystąpił o wznowienie wypłaty świadczenia - tj. emerytury o symbolu E1 oraz wypłatę zaległych świadczeń wraz z odsetkami. ZUS decyzją z dnia 4 kwietnia 2013 r. wznowił wypłatę świadczenia od 22 listopada 2012 r., odmawiając jednocześnie uchylenia decyzji z dnia 12 października 2011 r. w części zawieszającej wypłatę świadczenia za okres od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. wraz z odsetkami.

Przedstawiając powyższe apelujący wskazał, że J. K. nabył prawo do emerytury na podstawie art.27 ustawy emerytalnej (emerytura o symbolu E1) z dniem 1 października 2011 r., a zatem zasadnie to świadczenie zostało mu zawieszone, zaś powołany wyżej wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie dotyczy świadczeń przyznanych od 1 stycznia 2011 r., gdyż wobec tej grupy osób nadal zastosowanie znajduje art. 103a ustawy emerytalnej.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się uzasadniona.

Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, który sąd odwoławczy przyjmuje w całości jako własny, jednak wywiódł z niego błędne wnioski.

Podkreślenia wymaga, że J. K. została przyznana emerytury w wieku obniżonym z dniem 1 marca 2009 r. na mocy decyzji z dnia 7 kwietnia 2009 r. Następnie wypłata tej emerytury została zawieszona przez organ rentowy z urzędu na mocy decyzji z dnia 12 października 2011 r. od dnia 1 października 2011 r. I gdyby stan faktyczny na tych ustaleniach się kończył rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji byłoby prawidłowe przy uwzględnieniu treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12, bowiem ubezpieczony bez wątpienia należy do kręgu osób objętych tym rozstrzygnięciem.

Jednak w niniejszej sprawie zaistniały kolejne okoliczności faktyczne, które mają wpływ na jej rozstrzygnięcie.

Ubezpieczony w dniu 7 października 2011 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury w wieku powszechnym i organ rentowy po jego rozpoznaniu decyzją z dnia 18 października 2011 r. przyznał J. K. prawo do emerytury na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej od dnia 1 października 2011 r., w związku ze zbiegiem świadczeń – zawiesił wypłatę emerytury przyznanej decyzją z dnia 7 kwietnia 2009 r. (jako świadczenia w wysokości mniej korzystnej niż emerytury przyznana na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej) oraz zawiesił na podstawie art. 103a ustawy emerytalnej wypłatę przyznanego świadczenia (emerytury w wieku powszechnym) z uwagi na kontynuację przez ubezpieczonego zatrudnienia. Ubezpieczony nie odwołał się od powyższej decyzji.

Powyższe okoliczności są bezsporne i w całości wynikają z dokumentacji zgromadzonej w aktach organu rentowego.

Skoro ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o prawo do emerytury w wieku powszechnym w 2011 roku i prawo to zostało mu przyznanie decyzją z dnia 18 października 2011 r. od dnia 1 października 2011 r. to wobec niego ma zastosowanie art. 103a ustawy emerytalnej. Przepis ten bowiem w zakresie w jakim odnosi się do osób, które nabyły prawo po dniu 1 stycznia 2011 r. nie został uznany za niekonstytucyjny i pozostał w obrocie prawnym.

W wyroku z dnia 12 marca 2014 r., II UK 358/13 (LEX nr 1444458) Sąd Najwyższy stwierdził, że wątpliwość co do konstytucyjności zastosowania art. 103a ustawy emerytalnej dotyczy tych – i tylko tych – osób, które skutecznie nabyły i zrealizowały prawo do emerytury wówczas, gdy treścią ryzyka emerytalnego było wyłącznie osiągnięcie wieku emerytalnego i stażu ubezpieczeniowego, a realizacji świadczenia następowała niezależnie od dalszego zatrudnienia, a więc tylko tych osób, które nabyły prawo do emerytury w okresie od dnia 8 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. Zastosowanie art. 103a ustawy emerytalnej wobec pozostałych emerytów, a więc tych, którzy uzyskali prawo do emerytury przez dniem 8 stycznia 2009 r. i po dniu 1 stycznia 2011 r. nie narusza wzorców konstytucyjnych zastosowanych przez Trybunał Konstytucyjny. Sąd Apelacyjny w całości podziela stanowisko przedstawione przez Sąd Najwyższy.

Ubezpieczony występując w październiku 2011 r. o prawo do emerytury w wieku powszechnym w celu realizacji tego prawa (wypłaty świadczenia) musiał poddać się reżimowi art. 103a ustawy emerytalnej, zgodnie z którym prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Zatem, aby skutecznie ubiegać się o wypłatę emerytury w wieku powszechnym przyznanej od dnia 1 października 2011 r. J. K. musiałby przedstawić dowód rozwiązania stosunku pracy z pracodawcami, na rzecz których wykonywał zatrudnienie bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do tej emerytury.

W tym miejscu należy podkreślić, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, podzielanym w całości przez Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, emerytura przyznana po osiągnięciu wieku emerytalnego w miejsce (po wyborze zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy emerytalnej) emerytury wcześniejszej jest nowym świadczeniem, różnym od poprzednio wypłacanego, przysługującym nie tylko w innym wymiarze, lecz także w innych warunkach (inny wiek, inny staż pracy – okresy składkowe i nieskładkowe). W uzasadnieniu wyroku z dnia 12 marca 2014 r., II UK 358/13 (LEX nr 1444458) Sąd Najwyższy przedstawił rozważanie wskazując, że ustalenie w następstwie wniosku o wcześniejszą emeryturę prawa do tego świadczenia poprzedzało tylko, lecz w żaden sposób nie warunkowało późniejszego ustalenia prawa do emerytury ze względu na wiek. W uchwale z dnia 4 lipca 2013 r., II UZP 4/13 (OSNP 2013/21-22/257) Sąd Najwyższy dostrzegł, że nie można założyć, iż na emeryturę przechodzi się tylko raz w życiu. Nie ma bowiem prawnych przeszkód, ażeby osoba mająca ustalone prawo do wcześniejszej emerytury nabyła prawo do emerytury na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej i następnie wybrała to świadczenie, jako wypłacane. Innymi słowy możliwe jest kilkakrotne realizowanie się ryzyka emerytalnego. Także w postanowieniu z dnia 20 marca 2009 r., I UZP 7/08 (niepublikowanym) Sąd Najwyższy uznał, że w braku w art. 21 ust. 1 pkt. 1 ustawy określenia, że dotyczy on ustalenia podstawy wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do tej emerytury, oznacza wyraźnie, iż chodzi w nim o inny rodzaj świadczenia emerytalnego. Przekonujące w tym przedmiocie są motywy wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2005 r., I UK 12/04 (OSNP 2005/16/257), zgodnie z którym złożenie wniosku o przyznanie prawa do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat przez kobietę, która ma ustalone decyzją organu rentowego prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku 55 lat, powoduje, że organ rentowy nie rozstrzyga w sprawie zakończonej ostateczną decyzją, lecz w nowej sprawie z zakresu ubezpieczenia społecznego. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał między innymi, że prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego nie jest przedmiotowo tożsame z prawem do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku wynoszącego 55 lat, gdyż podstawy prawne tych świadczeń są różne, a jeśli chodzi o wymagany wiek przesłanki nabycia prawa do tych świadczeń są odmienne. Są to zatem dwa odrębne świadczenia w rozumieniu art. 95 ustawy emerytalnej, które podlegają odmiennym reżimom prawnym, na przykład w zakresie zawieszenia lub zmniejszenia prawa do tych świadczeń (art. 103 ust. 3 ustawy emerytalnej). Pogląd, że emerytura przyznawana w wieku niższym i w powszechnym wieku emerytalnym to osobne świadczenia innego rodzaju, był już wcześniej reprezentowany (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 5 października 2006 r., I UK 82/06, niepublikowany).

Mając na uwadze powyższe sąd odwoławczy przyjął, że emerytury przyznana ubezpieczonemu na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej podlegała zawieszeniu na podstawie art. 103a ustawy emerytalnej od dnia jej przyznania (1 października 2011 r.) i wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12, nie miał zastosowania do tej sytuacji, nie stwierdził bowiem niekonstytucyjności tego przepisu wobec osób nabywających prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2011 r. Przy czym podkreślić należy, że decyzją z dnia 18 października 2011 r. o przyznaniu emerytury na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej, jednocześnie w związku ze zbiegiem świadczeń (na podstawie art. 95 ust. 1 ustawy emerytalnej) dokonano wyboru świadczenia korzystniejszego czyli emerytury w wieku powszechnym, a następnie jej wypłatę zawieszono na podstawie art. 103a ustawy emerytalnej. Zaś ubezpieczony nie zaskarżył tej decyzji w żadnym zakresie. J. K. składając wniosek o przyznanie emerytury w dniu 7 października 2011 r. winien mieć świadomość, że świadczenie z tego tytułu nie będzie mu wypłacane gdyż nie rozwiązał stosunku pracy i kontynuował zatrudnienie z dotychczasowym pracodawcą.

W przywołanych okolicznościach Sąd Apelacyjny uznał, że orzeczenie Sądu Okręgowego narusza art. 103a ustawy emerytalnej i dlatego na podstawie art. 386 § 1 w związku z art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie J. K. w całości.

SSA Romana Mrotek SSA Urszula Iwanowska SSA Jolanta Hawryszko