Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

POSTANOWIENIE

Dnia 5 września 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w osobie sędziego Urszuli Iwanowskiej, po rozpoznaniu w dniu 5 września 2024 r., na posiedzeniu niejawnym,

sprawy z odwołania P. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o zwrot nadpłaty składek na ubezpieczenie zdrowotne

na skutek zażalenia skarżącego na postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 czerwca 2024 r., sygn. akt VI U 1255/23,

postanawia:

I.  oddalić zażalenie;

II.  odstąpić od obciążenia ubezpieczonego kosztami postępowania zażaleniowego.

sędzia Urszula Iwanowska

sygn. akt III A Uz 65/24

UZASADNIENIE

W dniu 29 sierpnia 2023 r. do Sądu Okręgowego w Szczecinie wpłynęło odwołanie P. Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 25 lipca 2023 r., którą organ odmówił ubezpieczonemu zwrotu nadpłaty w wysokości 355 zł, wynikającej z rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 rok.

W toku postępowania, podczas rozprawy w dniu 4 czerwca 2024 r., świadek P. K. - starszy inspektor ZUS - wyjaśniła ubezpieczonemu sposób zaksięgowania poszczególnych wpłat dokonanych przez ubezpieczonego.

Po wysłuchaniu wyjaśnień pracownika ZUS, odwołujący oświadczył, że cofa odwołanie i wnioskuje o nieobciążanie go kosztami zastępstwa procesowego.

Pełnomocnik ZUS wyraził zgodę na cofnięcie odwołania i wniósł o zasądzenie na rzecz organu od ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego.

Postanowieniem z dnia 4 czerwca 2024 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych umorzył postępowanie w sprawie (punkt I) oraz zasądził od ubezpieczonego P. Z. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. kwotę 90 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt II).

Sąd Okręgowy wskazał, że stosownie do treści art. 355 k.p.c., Sąd umorzy postępowanie, jeżeli powód ze skutkiem prawnym cofnął pozew, strony zawarły ugodę lub została zatwierdzona ugoda zawarta przed mediatorem albo z innych przyczyn wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne.

Zgodnie zaś z art. 203 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., odwołanie może być cofnięte bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Odwołanie cofnięte nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z jego wniesieniem, przy czym na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego (§ 2). Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa (art. 203 § 4 k.p.c.), a także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes ubezpieczonego (art. 469 k.p.c.).

Zdaniem sądu pierwszej instancji z okoliczności sprawy nie wynika, by oświadczenie ubezpieczonego o cofnięciu odwołania było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa (art. 203 § 4 k.p.c.). Nie wynika z niego również, aby cofnięcie odwołania naruszało słuszny interes organu rentowego, o którym mowa w art. 469 k.p.c.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy na podstawie art. 355 k.p.c. umorzył postępowanie w sprawie.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. oraz § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265 ze zm.; powoływane dalej jako: rozporządzenie) zasądzając od ubezpieczonego na rzecz organu kwotę 90,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Z orzeczeniem Sądu Okręgowego w zakresie zwrotu kosztów procesu nie zgodził się P. Z., który w złożonym zażaleniu zarzucił mu:

- naruszenie art. 103 § 1 k.p.c., polegające na uznaniu, że w niniejszej sprawie to skarżącego należy obciążyć kosztami postępowania, mimo niesumiennego oraz oczywiście niewłaściwego postępowania organu rentowego, których uchylał się od wskazania ubezpieczonemu rzeczywistej przyczyny zaległości w zapłacie składek, mimo wielokrotnych wniosków ubezpieczonego na etapie przedsądowym o wskazania przyczyn takiej zaległości, a zamiast tego wysyłał absurdalne, nielogiczne i wewnętrznie sprzeczne pisma.

Mając powyższe na uwadze skarżący wniósł o:

- zmianę zaskarżonego postanowienia, poprzez obciążenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. kosztami procesu.

Najpierw skarżący zwrócił uwagę, że rozstrzygnięcie Sądu w zakresie zwrotu kosztów w zasadzie nie zostało uzasadnione, bowiem sformułowanie użyte przez Sąd należy uznać jako wstawienie „regułki” na zasadzie „kopiuj-wklej” niż merytoryczne uzasadnienie.

A następnie skarżący podniósł, że gdyby tylko organ rentowy odpowiedział na wniosek ubezpieczonego na etapie przedsądowym i w dwóch zdaniach napisał to co powiedział świadek (na rozprawie) nie byłoby konieczności prowadzenia sporu sądowego. Skarżący zwrócił uwagę na powszechną praktykę nierównego i uprzywilejowanego traktowania ZUS przez większość składów orzekających oraz zgłosił postulat, aby w przypadku niesumiennego oraz oczywiście niewłaściwego postępowania (takiego jak w niniejszej sprawie) obciążać organ rentowy kosztami procesu - zgodnie z art. 103 § 1 k.p.c.

Zdaniem skarżącego nawet Sąd w ustnych motywach rozstrzygnięcia wskazał, że dopiero po przesłuchaniu świadka zostało ustalone z czego wynika zaległość (po czym szybko poprawił się, by dostosować treść rozstrzygnięcia do odczytanego wcześniej orzeczenia, wskazując, że rzekomo wynikało to też z wcześniejszych pism organu rentowego - 50 minuta i 57 sekunda protokołu rozprawy z dnia 4 czerwca 2024 r.). Z kolei stwierdzenie, że to ubezpieczony powinien ponieść koszty procesu, ponieważ „to są jakieś takie malutkie kwoty" (46 minuta i 44 sekunda protokołu rozprawy z dnia 4 czerwca 2024 r.) nie zasługuje na uwzględnienie, jako pozbawione jakichkolwiek podstaw prawnych.

W odpowiedzi na zażalenie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym według norm przepisanych podkreślając, że terminy płatności składek wynikają wprost z przepisów prawnych - z art. 47 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. j. Dz. U. z 2024 r., poz. 497 ze zm.), zatem każda osoba decydująca się na prowadzenie działalności gospodarczej powinna mieć świadomość ciążących na niej obowiązków związanych z uiszczaniem obowiązkowych składek.

Zaś Zakład Ubezpieczeń Społecznych następująco kierował do strony:

- upomnienie z dnia 24/04/2023 - informacja o zadłużeniu

- pismo z dnia 09/06/2023 - sposób rozliczenia wpłat

- pismo z dnia 05/07/2023 - informacja o zadłużeniu, sposób rozliczenia wpłat, informacja o możliwości zapoznania się z rozliczeniem należności osobiście w Oddziale ZUS

- pismo z dnia 11/07/2023 - zawiadomienie (przed wydaniem decyzji odmawiającej zwrotu), że zwrot nadpłaty może nastąpić pod warunkiem braku zaległości oraz informacja, że na koncie widnieje zaległość

- pismo z dnia 19/07/2023 - informacja o zadłużeniu i sposób rozliczenia wpłat

- decyzję z dnia 25/07/2023 - uzasadnienie: zwrot nadpłaty może nastąpić pod warunkiem braku zaległości oraz informacja, że na koncie widnieje zaległość

- pismo z dnia 04/09/2023 - sposób rozliczenia wpłat informacja, że zwrot nadpłaty następuje pod warunkiem braku zaległości na koncie,

i pomimo szeregu informacji udzielanych profesjonalnemu przedsiębiorcy i prawnikowi, ubezpieczony zainicjował postępowanie sądowe, powołał świadka z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a następnie stwierdzając, iż decyzja była zasadna cofnął odwołanie.

Zdaniem organu bezspornym jest, iż gdyby ubezpieczony zareagował na szereg pism organu rentowego, a co najważniejsze dbał o właściwe regulowanie należności wobec ZUS, nie doszłoby do sytuacji, w której trzeba byłoby przeprowadzać postępowanie sądowe i to z udziałem świadka, który powtórzył na posiedzeniu de facto to, co ubezpieczony otrzymywał w szeregu pism.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Zażalenie okazało się nieuzasadnione.

Odnosząc się do zarzutu braku uzasadnienia rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji o kosztach procesu, należy zwrócić uwagę, że Sąd Okręgowy w tym zakresie przywołał podstawę prawną, która wprowadza zasadę odpowiedzialności za wynik procesu - art. 98 § 1 k.p.c. oraz podstawę ustalenia wysokości tych kosztów art. 99 k.p.c. w związku z przepisami rozporządzenia. W tych okolicznościach stanowisko skarżącego należy uznać za chybione.

Przechodząc do meritum przypomnienia wymaga, że w myśl art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, a do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Zaś stronom reprezentowanym przez radcę prawnego zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata.

Odnosząc się do zarzutu zażalenia o nieprawidłowym przyjęciu przez Sąd Okręgowy, iż to ubezpieczonego należało obciążyć kosztami postępowania, wskazać należy, że wbrew twierdzeniom P. Z., w toku postepowania administracyjnego został on wielokrotnie pouczony o przyczynie odmowy zwrotu nadpłaty wynikającej z rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenia zdrowotne za 2022 rok. W kierowanych do ubezpieczonego pismach z dnia: 24 kwietnia 2023 r., 5 lipca 2023 r. i 19 lipca 2023 r., został on poinformowany o wysokości zadłużenia. Natomiast w treści pism z 9 czerwca 2023 r. oraz 19 lipca 2023 r. wskazano na sposób rozliczania wpłat, tj. podano, iż dokonywane wpłaty pokrywają w pierwszej kolejności najstarsze zaległości, zaś ich rozliczenie następuje w następnym dniu roboczym po dokonaniu wpłaty.

Podkreślenia wymaga, na co słusznie zwrócił uwagę organ rentowy, że przesłuchana na rozprawie w dniu 4 czerwca 2024 r. świadek P. K. w rzeczywistości powtórzyła jedynie treść kierowanych do ubezpieczonego, począwszy od dnia 24 kwietnia 2023 r., pism. Jednocześnie, odpowiedzi na wszystkie zadawane przez ubezpieczonego w trakcie rozprawy pytania również znajdowały odzwierciedlenie w treści otrzymanych przez niego pism.

W świetle powyższego, zdaniem sądu odwoławczego, prawidłowo Sąd Okręgowy obciążył ubezpieczonego, jako stronę przegrywającą spór, kosztami zastępstwa procesowego strony przeciwnej. W niniejszej sprawie to ubezpieczony jest stroną, która przegrał postępowanie, bowiem nie istniała realna potrzeba wniesienia odwołania od decyzji organu rentowego, gdyż wszystkie okoliczności zostały w dostateczny sposób przedstawione już w toku postępowania administracyjnego. Nadto pełnomocnik strony przeciwnej, mimo wyrażenia zgody na cofnięcie odwołania, wniósł o zasądzenie kosztów na rzecz organu rentowego.

W przedstawionych powyżej okolicznościach niniejszej sprawy - wbrew stanowisku skarżącego - brak przesłanek do zastosowania art. 103 § 1 k.p.c., który stanowi, że niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę lub interwenienta obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych ich niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. zażalenie oddalił.

Natomiast rozstrzygając o kosztach postępowania zażaleniowego Sąd Apelacyjny uznał za zasadne odstąpienie od obciążania skarżącego tymi kosztami na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd odwoławczy miał przy tym na uwadze przedmiot postępowania sądowego - którym był zwrot nadpłaty wynikającej z rozliczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne (która faktycznie podlegała zaliczeniu na poczet składek nieopłaconych w terminie) oraz wysokość kosztów postępowania zażaleniowego. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z § 10 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia, wyniosłaby - 240 zł, zaś wysokość spornych składek wynosiła - 355 zł. Gdyby obciążyć P. Z. kosztami postępowania za pierwszą instancję oraz kosztami postępowania zażaleniowego, ich suma byłaby niewiele niższa od wysokości ciążących na ubezpieczonym zaległości. Mając więc na względzie, że ubezpieczony zobowiązany był do pokrycia powyżej wskazanej kwoty na poczet zaległości z tytułu składek zdrowotnych, w ocenie Sądu Apelacyjnego, obciążenie P. Z. dodatkowo kosztami postępowania zażaleniowego byłoby po prostu niesłuszne.

sędzia Urszula Iwanowska