Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

POSTANOWIENIE

Dnia 31 marca 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Barbara Białecka (spr.)
Sędziowie:	Urszula Iwanowska Beata Górska

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2025 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy J. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

przy udziale P. M. (1), K. K., P. M. (2), D. Ł., K. Z., T. S., K. P.

o podstawę wymiaru składek

na skutek zażalenia organu rentowego

na punkt 2 i 3 postanowienia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 3 września 2024 r., sygn. akt III AUa 174/24

p o s t a n a w i a:

1.  umorzyć postępowanie zażaleniowe w części dotyczącej punktu 2 zaskarżonego postanowienia;

2.  oddalić zażalenie w pozostałej części;

3.  odstąpić od obciążenia organu rentowego kosztami postępowania zażaleniowego.

Urszula Iwanowska

Barbara Białecka (spr.)

Beata Górska

Sygn. akt III AUz 75/24

UZASADNIENIE PUNKTU 2 POSTANOWIENIA

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzjami z dnia 20 lipca 2022 r.:

1)  nr (...) stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne K. K. z tytułu wykonywania pracy w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) J. M. w K., realizowanej na rzecz własnego pracodawcy płatnika składek Hurtownia (...) w okresach rozliczeniowych od 3/2019 do 12/2019, wynosi 0,00 zł („zero złotych”),

2)  nr (...) stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne P. M. (2) z tytułu wykonywania pracy w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) J. M. realizowanej na rzecz własnego pracodawcy płatnika składek Hurtownia (...) w okresach rozliczeniowych od 7/2018 do 8/2018, wynosi 0,00 zł („zero złotych”),

3)  nr (...) stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne K. P. z tytułu wykonywania pracy w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) J. M. realizowanej na rzecz własnego pracodawcy płatnika składek Hurtownia (...) w okresach rozliczeniowych od 12/2018 do 12/2019, wynosi 0,00 zł („zero złotych”),

4)  nr (...) stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne T. S. z tytułu wykonywania pracy w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) J. M. realizowanej na rzecz własnego pracodawcy płatnika składek Hurtownia (...) w okresach rozliczeniowych od 4/2018 do 6/2018, wynosi 0,00 zł („zero złotych”),

5)  nr (...) stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne K. Z. z tytułu wykonywania pracy w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) J. M. realizowanej na rzecz własnego pracodawcy płatnika składek Hurtownia (...) w okresach rozliczeniowych od 1/2017 do 12/2019, wynosi 0,00 zł („zero złotych”),

6)  nr (...) stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne D. Ł. tytułu wykonywania pracy w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) J. M. realizowanej na rzecz własnego pracodawcy płatnika składek Hurtownia (...) w okresach rozliczeniowych od 1/2019 do 12/2019, wynosi 0,00 zł („zero złotych”).

Od powyższych decyzji odwołania wniósł J. M., zaskarżając je w całości, zarzucając naruszenie przepisów wskazanych jako podstawy prawne decyzji. Domagał się uwzględnienia odwołań i uchylenia decyzji.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie oraz o zasądzenie na jego rzecz od odwołującego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2024 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołania (punkt I) i zasądził od odwołującego (...) J. M. prowadzącego działalność gospodarczą (...) J. M. w K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. kwotę 4.680,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt II).

Z wyrokiem nie zgodził się płatnik składek J. M., który zaskarżył wyrok w całości. Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołań oraz uchylenie skarżonych decyzji jak również zasądzenie od organu rentowego na rzecz płatnika składek kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od J. M. na rzecz organu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W piśmie z dnia 10 maja 2024 r. płatnik składek J. M. cofnął odwołania oraz wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 18 stycznia 2024 r. w sprawie IV U 594/22 i umorzenie postępowania. Zarządzeniem z dnia 11 lipca 2024 r. zobowiązano ubezpieczonych i pełnomocnika ZUS do oświadczenia w terminie 14 dni, czy wyrażają zgodę na cofnięcie odwołania – pod rygorem przyjęcia, że zgodę taką wyrażają. W piśmie z dnia 6 czerwca 2024 r. i 29 lipca 2024 r. pełnomocnik organu rentowego wyraził zgodę na cofnięcie odwołań i wniósł o zasądzenie od J. M. na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje. Ubezpieczeni nie złożyli oświadczeń.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z dnia 3 września 2024 r. uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie w sprawie (pkt I) oraz zasądził od płatnika składek J. M. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. kwotę 1.080 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji wraz z odsetkami – w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego należnymi za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia zobowiązanemu niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty (pkt II) i zasądził od płatnika składek J. M. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. kwotę 1440 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wraz z odsetkami – w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego należnymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Z powyższym postanowieniem Sądu Apelacyjnego nie zgodził w części dotyczącej punktu II i III organ rentowy. Zarzucił mu naruszenie:

1.  art. 25 k.p.c. poprzez przyjęcie, że w postępowaniu przed Sądem Okręgowym nie została ustalona wartość przedmiotu sporu, podczas gdy – zdaniem żalącego – Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku wskazał, że przyjął stawkę obliczoną od sumy stawek minimalnych uczestników połączonych spraw,

2.  błędne zastosowanie – przy ustalaniu kosztów zastępstwa procesowego należnych organowi rentowemu od płatnika składek w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji – przepisu § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r.,

3.  błędne zastosowanie – przy ustalaniu kosztów zastępstwa procesowego należnych organowi rentowemu od płatnika składek w postępowaniu apelacyjnym – przepisu § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia,

4.  art. 102 k.p.c. poprzez jego zastosowanie i uznanie, że w sprawie wystąpiły szczególne okoliczności uzasadniające zasądzenie od płatnika składek jedynie części kosztów, poniżej obowiązującej stawki minimalnej dla tej kategorii spraw.

Podnosząc powyższe zarzuty, organ rentowy wniósł o:



zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie II i zasądzenie od płatnika na jego rzecz kwoty 4.680 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję, zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie III i zasądzenie od płatnika na jego rzecz kwoty 3.510 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję,



zasądzenie od płatnika składek na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym wg norm prawem przepisanych.

Pismem z dnia 12 listopada 2024 r. organ rentowy cofnął zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 3 września 2024 r. w części dotyczącej punktu II, tj. w zakresie zasądzonych kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję (z uwagi na nieprzysługiwanie zażalenia w tym zakresie), wnosząc o umorzenie postępowania zażaleniowego w tym zakresie. Jednocześnie organ rentowy wniósł o nieobciążanie go kosztami zastępstwa procesowego strony przeciwnej w powyższym zakresie na podstawie art. 102 k.p.c.

W odpowiedzi na zażalenie odwołujący się J. M. oraz zainteresowany P. M. (1) wnieśli o oddalenie zażalenia oraz o zasądzenie od skarżącego na ich rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym według norm przepisanych wraz z odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zażalenie organu rentowego w odniesieniu do punktu III zaskarżonego postanowienia, nie zasługuje na uwzględnienie.

Przypomnieć w tym miejscu należy, że organ rentowy nie zgodził się z rozstrzygnięciem Sądu Apelacyjnego z dnia 3 września 2024 r. w zakresie, w jakim Sąd ten orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego, ich wysokość ustalił w oparciu o § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 265, dalej jako rozporządzenie), odstępując jednocześnie w oparciu o art. 102 k.p.c. od obciążenia płatnika składek kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego w II. instancji ponad kwotę 1440 zł (6 x 240 zł).

Zgodnie z brzmieniem art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Wyjątek od powyższej zasady stanowi art. 102 k.p.c., w myśl którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

W tym miejscu podkreślić należy, że wypadki szczególnie uzasadnione w rozumieniu art. 102 k.p.c. to te, które powodują, iż zasądzenie kosztów na rzecz wygrywającego przeciwnika w całości, a nawet w części, byłoby sprzeczne z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Ocena sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c., ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem sądu oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 380/18). Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania "wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej kosztami procesu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2013 r., sygn. akt IV CZ 61/13).

Jak powyżej wskazano, szczególnie uzasadnionymi wypadkami są sytuacje kiedy ujawnią się okoliczności związane z sytuacją życiową strony, bądź związane z przebiegiem procesu. Zauważyć należy, że wspomniane okoliczności niewątpliwie w przedmiotowej sprawie wystąpiły. Jak słusznie bowiem spostrzegł Sąd pierwszej instancji, cofnięcie odwołań niewątpliwie przyczyniło się do skrócenia w ten sposób postępowania sądowego. Sprzecznym z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego byłoby zatem obciążanie odwołującego się kwotą w pełnej wysokości, skoro rezygnując z kontynuowania procesu, przyczynił się do uniknięcia generowania dalszych, zbędnych kosztów postępowania sądowego. Co więcej, nie bez znaczenia pozostaje oczywiście nakład pracy pełnomocnika organu rentowego, który w przedmiotowej sprawie był minimalny. Pełnomocnik bowiem, poza złożeniem jednej odpowiedzi na apelację oraz wyrażeniem zgody na cofnięcie odwołań – jak słusznie stwierdził Sąd pierwszej instancji – nie podejmował żadnych innych czynności na etapie postępowania apelacyjnego. Zastane okoliczności przedmiotowej sprawy dają zatem podstawę, by przyjąć, że w przedmiotowej sprawie jako uzasadnione jawiło się odstąpienie od wspomnianej zasady dotyczącej odpowiedzialności za wynik procesu. Słusznie bowiem zauważył Sąd pierwszej instancji, że niesprawiedliwym byłoby obciążanie odwołującego kosztami postępowania apelacyjnego w pełnej wysokości, w sytuacji gdy dzięki jego postawie procesowej udało się skrócić postępowanie sądowe. Stąd też Sąd Odwoławczy podziela zapatrywania tego Sądu, że zasadnym było rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 102 k.p.c. i odstąpienie od obciążenia odwołującego kosztami zastępstwa procesowego ponad kwotę 1.440 zł (ustaloną na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 i § 9 ust. 2 rozporządzenia).

Mając na uwadze fakt, iż ocena w zakresie możliwości zastosowania art. 102 k.p.c. należy do sądu orzekającego, który posiada w tym zakresie niezbędny margines kompetencji dyskrecjonalnej umożliwiający kształtowanie orzeczenia, przy uwzględnieniu własnej oceny konieczności zastosowania reguł słusznościowych, to korekta tego typu rozstrzygnięć jest dopuszczalna wówczas, gdy skutki orzeczenia są rażąco sprzeczne z zasadami słuszności (prowadzą do rozstrzygnięć nie dających pogodzić się w konkretnej sprawie ze zobiektywizowanym poczuciem sprawiedliwości), czy też wówczas gdy można przypisać im wadę dowolności. Jako, że organ rentowy, kwestionując zastosowanie art. 102 k.p.c. i domagając się orzeczenia o kosztach według zasad ogólnych, nie wykazał, że orzeczenie Sądu pierwszej instancji w sposób rażący narusza opisane wartości, a co za tym idzie, że zastosowanie reguł słusznościowych w konkretnym przypadku przekroczyło kompetencje tego Sądu, nie sposób uznać, że zastosowanie art. 102 k.p.c. okazało się niewłaściwe.

Analizując zatem treść wywiedzionego zażalenia, Sąd odwoławczy uznał, że zaskarżone rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji dotyczące punktu III postanowienia jest prawidłowe. Z tych względów, na podstawie art. 385 w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako nieuzasadnione, o czym orzekł w punkcie II sentencji.